اسفرجان
روستاي اسفرجان/
شهرضا /
اصفهانروستای اسفرجان ازنقاط سرسبز و ییلاقی است که در فاصله ۴۱ کیلومتری جنوب شرقی شهرضا واقع شده است سابقه تاریخی روستا به قرن هفتم هجری قمری ویاقبل از آن میرسد چنانچه درصفحه ۱۰۷ بستان السیاحه درباره اسفرجان چنین آمده است ذکر اسفرجان به کسر اول وسکون ثانی وفتح فا و سکون را قریه ای است که پانصد خانه در اوست خرم محلی است...
سابقه روستا به روایت تاریخ[ویرایش]
روستای اسفرجان ازنقاط سرسبز و ییلاقی است که در فاصله ۴۱ کیلومتری جنوب شرقی شهرضا واقع شده است سابقه تاریخی روستا به قرن هفتم هجری قمری ویاقبل از آن میرسد چنانچه درصفحه ۱۰۷ بستان السیاحه درباره اسفرجان چنین آمده است ذ کر اسفرجان به کسر اول وسکون ثانی وفتح فا وسکون را قریه ای است که پانصد خانه دراوست خرم محلی است اسفرجان به جهت آبش ازرود گوارنده وهوایش به سردی مایل وفرخنده آن قریه در محل پست و بلند اتفاق افتاده اکثر فواکه سردسیری ممتاز خصوص گردکان و بادام و زردآلویش درآنجا امتیاز است مرامش شیعه ورند مشربند.
دراسفرجان سدی درقدیم ساخته شده است که به سد قتلغ شاه معروف است که به روی رودخانه ای بسته شده این سد قدیمی که اکنون هم آثار و ویرانه های آن باقی است بطوریکه در افواه شهرت دارد درقدیم موقعی که آب فراوان پشت سد فراهم می شده زمین های اطراف راتا شهرضا مشروب می نموده می گویند اسفرجان درگذشته جمعیتی بالغ بر ۴۰۰۰ نفر داشته که از روستاهای بزرگ ومرکز اقتصادی روستاهای همجوار ومرکز دادو ستد عشایر ودیگر روستاها بوده است بنا به آمار ارائه شده اسفرجان درسال ۱۳۴۵ دارای جمعیتی بالغ بر۳۶۹۶ نفر بوده است که زبان آنان فارسی بدونه لهجه خاص و شیعه مذهبند
درمورد سد قتلغ شاه این نامه درتاریخ ایران درسلسله قراختاییان نوشته شده: قطب الدین شاه جهان دختری داشت بنام مخدوم شاه خان قتلغ که اورا امیر مبارزالدین محمد مظفری به عقد خود درآورد اکثر سلاطین آل مطفر از فرزندان این زنند نتیجه اینکه این سد از عهد آل مظفر است که دراسفرجان بسته شده می توان به استناد فوق سد قتلغ شاه راازدوره آل مظفر دانست که مربوط به قرن هفتم هجری است
روایتی دیگر از سابقه تاریخی اسفرجان -این متن توسط غلامحسین حاج هاشمی در یکی از روزنامه های محلی سالها پیش نوشته شده است صحت وصقم آن با نویسنده است روستای اسفرجان در۱۲۰کیلومتری جنوب اصفهان در دامنه کوه قرار گرفته است که بوسیله رودخانه زر چشمه یا زرین چشمه سیراب می شود نام اسفرجان مرجان معرب مهرگان بوده است انچه باعث اهمیت این منطقه شده است آب فراوان وهوای معتدل تابستانی بوده است درافسانه ها امده است که اولین بار این شهر را یکی از پسران گرگین بنا نهاد اما انچه از آثار مستند به دست می آید در حدود ده هزار سال پیش غارنشینانی در اینجا زندگی می کرده اند که غارهای ساخته شده انها هنوز پابرجاست دیگر آثار به جا مانده در این محل اسامی و نامهای مکان هاست که با وجود اینکه چندین هزار سال است شهر در زیر خاک مدفون شده است اما مکانها ومحلها همچنان پابرجاست و این از عجایب تاریخ است که جایی بعد از اینکه کلا بوسیله سیل وزلزله بکلی از میان می رود وخالی از سکنه می شود باز همان اسامی ومحلهای سابق به همان صورت اولیه ۵۰۰۰سال پیش نامیده می شود که این نشان دهند این است که اینجا سرزمینی بوده است معروف ومشهور و به احتمال قوی یکی از پایتخت های دوره ساسانیان بوده است یکی از اسامی به جا مانده مربوط به دوران ایلامی ها است معبدی بوده است در محلی که امروز بنام چغارک معروف است این معبد کوچکتر از معبد چغا زنبیل شوش بوده است وتا زمان بعد از اسلام نیز وجود داشته است زیرا با گسترش اسلام عده ای به اسلام می گرویده اند وعده ای به همان اعتقادات خود باقی می مانده اند ومسلمانان در برابر معبد چغارک مسجدی می سازند با همان وزن وقافیه بنام مسجدک که البته این دو محل فاصله زیادی از یکدیگر دارد ووسعت شهر کاملا مشهود بوده است این دو محل امروزه وجود دارند وبه همان نام خوانده می شوند
دورنمای منطقه چغادک و تختیا[ویرایش]
دورنمای منطقه چغادک وتختیا که گفته می شود روزگاری منطقه اصلی مسکونی روستا در این قسمت که سمت جنوب غربی رودخانه قرار دارد بوده وتپه ای دراین محل بنام جل کفتری وجود دارد که بر بالای آن اثرات وجود قلعه بزرگی را به آسانی می توان مشاهده کرد
دومین محل باقیمانده از دوران قدیم آتشکده هاراگورا یا هرپارت که امروز به همان نام هاراگورا معروف است و در دوران بعد از اسلام این اتشکده همانند سایر اتشکده ها تبدیل به مسجد می شود که امروز مسجدی که بر روی این آتشکده ساخته شده باقی است بنام مسجد ملک احمدی این اتشکده تا زمان هخامنشیان محل مقدس وعبادتگاه مهر پرستان بوده است تا اینکه در زمان ساسانیان به اوج قدرت خود می رسد وشاید یکی از پایتخت های مذهبی دوران ساسانیان بوده است وعید مهرگان بوسیله موبدان در این معبد برگزار می شده این آتشکده از نوع آتشکدهای علامتی بوده است ودرست روبروی آتشکده ایزد خواست که آن هم امروز تبدیل به مسجد گردیده قرار داردسومین اثر به جا مانده نام تاریخی اسفرجان است اسفرجان معرب مهرجان ومهرگان بوده است در تعدیم البدان تالیف ابوافدا آمده است که مهرجان را کسری قباد به مهرگان ملقب ساخت به سبب گوارایی وخوشی هوا وسبزی صحرایش در جغرافیای تاریخی تالیف محمد تقی خان حکیم امده است مرجان معرب مهرگان است از بناهای قباد فیروز انوشیروان ملک دادگر است وروز شانزدهم مهر را پارسیان جشن می کرفتند و به علت غلبه کاوه بر ضحاک ونشستن بر تخت فریدون در این روز در کتاب آثار الباقیه تالیف ابو ریحان بیرونی ترجمه احمد دانا سرشت آمده است عید مهرگان روز شانزدهم مهر است که عید بزرگی است وگویند مهر نام آقتاب است وچون در آن روز آفتاب بر اهل عالم پیدا شده است مهرگان گویند چهارمین اثر به جا مانده که هنوز قسمتهایی از آن باقی است سدی است قدیمی که از عجایب معماری ومهندسی مردم آن روزگار بوده است وبا وجود فراوانی آب احداث این سد در زمانهای قدیم گویای بزرگی وعظمت این شهر بوده است تاریخ ساخت ان معلوم نیست و امروز به نام سد قتلغشاه یکی از سرداران الجایتو که در سال ۷۰۶قمری وفات یافته معروف است گرچه در زمان الجایتو کارهای عمران وآبادی صورت گرفته اما به احتمال قوی ساختمان سد باز می گردد به دوران ساسانیان و به احتمال زیاد در زمان فیروز انوشیروان ساخته شده است که شاید بتوان از روی مصالح ودیواره های باقیمانده قدمت آن را مشخص کرد.
نکته جالبی که در رابطه با معماری و محل انتخاب سد در گذشته وجود داشته لازم است به این مورد اشاره شود که در چند سال اخیر که قرار شده بود سدی به روی رودخانه اسفرجان بر پا گردد که طرح وپروژه ان پس از تحقیق چند ساله به بوته فراموشی سپرده شد باز با تحقیقات ونه حلقه چاههای گمانه زنی که در محل انجام گرفت بهترین محل برای سد باز همان محل قبلی سد تشخیص داده شد.
مرکزیت روستا نسبت به روستاهای دیگر از نظر اجتماعی اقتصادی و مشاغل موجود در روستا
با توجه به اینکه روستای اسفرجان روستای بسیار بزرگی در بین روستاهای دیگر از نظر جمعیتی و ومساحت بوده است واز جمله روستاهای پررونق از نظر اقتصادی بوده است ونسبت به روستاهای اطراف دارای مرکزیت بوده است (روستاهای اطراف شامل هونجان-یحیی آباد-کرویه-مقصود بیک وامین آباد و...)بنابراین از روستاهای اطراف مردم درگذشته برای خرید وفروش وتهیه مایحتاج مورد نیاز خود ویا مداوای بیماران به این روستا رفت وآمد زیادی داشته اند حتی در آن زمان که روستا های اطراف فاقد وسیله نقلیه موتوری برای رفتن به نزدیک ترین شهرکه شهرضا بوده است ابتدا به اسفرجان می آمده اند وسپس بوسیله اتوبوس ویا کامیون خود را به شهرضا می رسانده اند البته همه مایحتاج آنان در اینجا بعلت اینکه که کسبه از شهرضا اجناس مورد نیاز آنان را فراهم میکرده اند وجود داشته است واز نظر اقتصادی رونقی بیش از حال وجود داشته است چون عشایر هم برای معاملات وتعویض اجناس خود به روستا رفت وآمد زیادی داشته اندهمچنین روستا بطور کامل از نظر وجود مشاغل مورد نیاز مردم خود کفا بوده تمامی نیاز های روزمره مردم درزمینه های مختلف بوسیله صنعت گران انجام می شده است از جمله مشاغلی که در گذشته در روستا وجود داشته وبعضی از آنها درحال حاضر وجود ندارد عبارتند از آهنگری که درروستا درمحله های مختلف استادان زبر دستی بوده اند که از ساخت قفل وکلید وکارد داس گرفته تا وسایل دیگر نیاز مردم را تامین میکرده اند یکی دیگر از مشاغل گیوه دوزی وتخت کشی بوده که استادان متبحری در این رشته فعالیت داشته اند که اکنون این حرفه کاملا ازبین رفته است مردم روستا نیز درزمینه رنگرزی تاروپود قالی و ان وقت ها که قالی بافی بسیار پررونق بوده است بی نیاز بوده اند روستا دارای چند کارگاه رنگرزی بوده که تاچندین سال پیش نیز فعالیت داشته اند همچنین در زمینه نجاری درب وپنجره های ساخته شده توسط نجاران که از چوب گردو بوده وهنوز درخانه های قدیمی آثار آنها قابل مشاهده است یکی از نکات جالبی که در این روستا قابل اشاره است نمایندگی روزنامه های کیهان واطلاعات وتوفیق و ندای شهرضابود که در چند دهه قبل کار توزیع روزنامه را برای روزنامه خوانان آن زمان بعهده داشت.
تسنیم گزارش می‌دهد
اسفرجان دهکده‌ای توریستی در دل طبیعت شهرضا+ تصاویر
خبرگزاری تسنیم: خبرگزاری تسنیم: دهکده گردشگری اسفرجان با امکانات تفریحی، اقامتی در شهرضا آماده پذیرایی از مسافران و گردشگران نوروزی است.
نسخه قابل چاپ
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرضا، دهکده گردشگری اسفرجان واقع در روستای اسفرجان از توابع شهرستان شهرضا در ۵۰ کیلومتری شهر شهرضا و ۱۲۰ کیلومتری اصفهان با آب و هوایی کوهستانی و معتدل قرار گرفته است.
قرار گرفتن در کریدور شمال- جنوب کشور، جاده اصفهان- شیراز از یک سو و جاده قدیم و در دست احیا اصفهان- یاسوج جنوبی‌ترین نقطه استان اصفهان و نقطه تلاقی استان‌های فارس و اصفهان، در مجاورت راه آهن اصفهان– شیراز و در همسایگی شهرستان‌های دهاقان، جرقویه، سمیرم و آباده با آب و هوایی کوهستانی و معتدل از مهمترین ویژگی‌ها و مزایای دهکده گردشگری اسفرجان است.
روستای اسفرجان با توجه به موقعیت جغرافیایی دارای آب و هوای سرد کوهستانی است که دارای تابستان‌هایی بسیار خنک است.
معماری و بافت خانه‌های قدیمی در روستای اسفرجان نیز مانند بیشتر نقاط دیگر ایران که در ساخت و سازها بیشتر از مصالح محلی که در محل وجود داشته استفاده می‌شده است در این روستا نیز به علت اینکه آب و هوای روستا کوهستانی و سردسیری است دیواره‌ها دو خشته یا سه خشته ساخته شده و به همین دلیل قطر دیوارها بسیار زیاد است.
سایت مجموعه به مساحت۱۰۰هکتار در دو فاز کمپینگ و منطقه نمونه در حد فاصل روستاهای هونجان و اسفرجان در همسایگی سد تاریخی قلتغ‌شاه و رودخانه دائمی زرچشمه و بیشه زارها و باغات و کوه بزقوچ اسفرجان در کنار مسیر اصلی مجاور به اراضی منابع طبیعی و مسیر دسترسی آب سنا واقع است.
اساس دهکده بر مبنای تعاونی و به عنوان نخستین تعاونی گردشگری کشور در سال ۱۳۸۶ توسط مسیح ابراهیمی تحت شماره ۹۹۸ ثبت شد و به شکل جدیدترین نوع مشارکت بر مبنای اصل ۴۴ و قانون برنامه چهارم توسعه در حال اجرا است.
دهکده گردشگری اسفرجان در بخش فرهنگی امکاناتی مانند موزه مردم شناسی، پارک تاریخی و عکاس‌خانه روستایی دیده شده است.
در بخش ورزشی، ورزش‌هایی مانند کشتی، استخر، فوتبال، گلف، تیراندازی، بسکتبال، والیبال، صخره نوردی، تنیس، بیلیارد و بدمینتون در نظر گرفته شده است.
بخش رفاهی یکی دیگر از قسمت‌های این دهکده است که امکاناتی چون تیمچه، رستوران، چایخانه، باغ تالار و همایش دارد و مسافران نوروزی و گردشگران می‌توانند از ویلاهای دهکده، کمپینگ و متل آن استفاده کنند.
فاز کمپینگ با پیشرفت ۹۰ درصدی با سرمایه‌ای بیش از۲۰ میلیارد ریال شامل ۳۵ ویلای اقامتی–توریستی، اکوکمپ چادری با بزرگترین کمپینگ چادری عشایری کشور با ظرفیت ۳۵ کمپ چادری، سفره‌خانه سنتی، چایخانه سنتی، سرویس بهداشتی، حمام، بازارچه روستایی– عشایری، فضای بازی و سرگرمی، سوارکاری، تور روستایی– عشایری، آموزش علمی و تئوری نجوم و اجرای موسیقی سنتی در آستانه بهره برداری است.
در بخش تفریحی امکاناتی چون باغ وحش، باغ پرندگان، باغ ملل، پارک تفریحی کودکان، پارک آبی، دریاچه مصنوعی و آبشار، درشکه سواری، تلکابین و بیابان‌گردی طراحی شده است.
مراکز دیدنی و تفرجگاههای روستا
در بالای روستا به سمت غرب روستا و در جاده با صفای اسفرجان به روستای هونجان پس از طی چند کیلومتر به منطقه قلتشاه یا قلتغ‌شاه می‌رسیم که محل برپایی سد قدیمی اسفرجان است که هنوز آثار و سنگ نبشته آن بر دیواره کوه باقی است آثار سد را در دو طرف رودخانه در این محل که از آهک و ساروج ساخته شده است به وضوح می‌توان دید.
کمی بالاتر بیشه باصفایی قرار دارد که رودخانه از مرکز آن می‌گذرد و تفریح‌گاهی است عمومی که روزهای تعطیل بسیار شلوغ می‌شود که پوشیده از درختان سپیداری است که در همه جای اسفرجان به وفور یافت می‌شود.
بیشه‌های سرسبز اسفرجان از جمله مناطقی است که اگر سرمایه گذاری مناسب برای توسعه صنعت توریست در آن انجام شود می‌تواند از تفرجگاههای بسیار عالی در این منطقه و حتی استان اصفهان محسوب شود.
قلعه جا عباسی یا جوی عباسی قلعه‌ای است قدیمی که در منطقه شرقی روستا و در محلی که بیشتر تاکستان‌ها و باغات انگور روستا را تشکیل می‌دهد قرار دارد این منطقه دارای انگور بسیار مرغوب بدون هسته است که برای تهیه کشمش سبز و آفتابی بسیار مناسب است.
در این بخش انواع انگور عسکری سیاه و انگور ایته به اصطلاح محلی یا مره به عمل می‌آید در گذشته در این قلعه با امکاناتی که به وجود آورده بودند به عنوان کارگاه شیره‌پزی استفاده می‌شده که هنوز آثار در داخل قلعه دیده می‌شود.
پاتیل‌هایی از جنس کاشی سبز که به‌وسیله راه آبه‌های کاشی شده شیره انگور را به قسمت های مختلف کارگاه انتقال می‌داده است در گذشته برای چیدن انگور در ماه شهریور و مهر و تبدیل آن به کشمش آفتابی یا سبز و یا برای تهیه شیره مدت زمانی را در داخل قلعه که همه امکانات رفاهی را داشته اطراق می‌کردند.
هنوز دیواره‌های بلند قلعه که برای امنیت بیشتر بلند و قطور ساخته شده و در دیوارهای آن سوراخ‌هایی برای تیراندازی تعبیه شده سالم و پا برجا است.
امامزاده عبدالمطلب اسفرجان
بخش شرقی روستا و در محله پایین روستا امامزاده‌ای هست که می‌گویند پسر امام موسی ابن جعفر(ع) است این امامزاده در گذشته دارای گنبدی سبز و با کاشی‌کاری بسیار زیبا بود و ضریحی از جنس چوب به رنگ سبز آرامگاه را احاطه کرده بود.
مردم روستا اعتقاد عجیبی از نظر مذهبی به این امامزاده داشته به ویژه پیرمردان و پیرزنانی که با نذر و نیاز به آرزوهای خود رسیده بودند.
این امامزاده با ایوانی زیبا در جلو زیارتگاه اهل دل و علاقمندان اهل بیت(ع) است که بیشتر روزهای پنجشنبه برای زیارت به این محیط روحانی و با صفا می‌روند، تمام آیین مذهبی در این امامزاده برگزار می شود و در حال حاضر بخشی از صحن آن به تکیه شهدای جنگ تحمیلی اختصاص یافته است.
کوه پلنگی از مناظر بسیار دیدنی در بین جاده هونجان اسفرجان
یکی از مناظر بسیار زیبا که در سال‌های که به‌ویژه آب و بارندگی فراوان است و در فصل بهار تا اواسط خردادماه می‌توان آن را شاهد بود محلی است واقع در بین جاده هونجان اسفرجان معروف به کوه پلنگی که دشتی قرمز رنگ را از تجمع گیاهی بنام گلعرونه در اصطلاح محلی به وجود می‌آورد که از خاصیت دارویی آن برای سرماخوردگی در فصل زمستان و همچنین به عنوان خوراک گوسفندان در فصل بهار استفاده می شود.
از هموطنان برای لذت بردن از هوای پاک کوهستانی، بازدید از باغات آلبالو، غذای سالم و خانگی، آرامش و سکوتی کم نظیر، یک روز زندگی با عشایر و روستائیان به دور از هیاهوی شهر همراه با خانواده دعوت به عمل می آوریم.
[۱]جستارهای وابسته[ویرایش]
اقتصاد روستای اسفرجان منبع[ویرایش]
سایت روستای اسفرجان
