اماکن سیاحتی آذربایجان شرقی
گلین داشی[ویرایش]
"گلین داشی (گلین به معنی عروس و داش به معنی سنگ) منطقه ای است در پایین دست روستا که در آن مجموعه ای از سنگها که در طی سالیان در اثر پدیده های طبیعی زمین شناختی به شکل خاصی در آمده اند که از قدیم الایام در بین مردم روستا تداعی کننده مراسم عروسی می باشند. در این مورد داستانهای زیادی هم بر سر زبانها می باشد. برای مثال میگویند چون عروس راضی به ازدواج با داماد مورد نظر نبوده ، از ته دلش از خدا میخواهد که همه آنها را بصورت سنگ در آورد و خدا هم خواسته اورا اجابت کرده است تا به این شکل در آمده اند، و خیلی باورهای دیگر. در این مجموعه، سنگی هست بلند و ایستاده که به عنوان داماد شناخته می شود و سنگ دیگری هم با ارتفاع کمتر به شکل مخروط و شبیه یک خانم چادری در کنار سنگ قبلی بود که به عروس معروف بود که در جلو بقیه سنگها قرار داشتند. بقیه سنگها هم که پشت سر این دو سنگ هستند به عنوان مهمانان مراسم به حساب می آیند. متاسفانه در آخرین سفری که داشتم سنگی که نماد عروس بود از بین رفته بود.
قلعه قهقهه[ویرایش]
این قلعه درحدود۱۰۰کیلومتری شهرستان اهر وحدود۲۰کیلومتری روستای وجنی قراردارد.
موقعیت قلعه
این قلعه در تپه سنگی به ارتفاع تقریبی ۱۰۰۰ هزار متر از زمینهای اطراف قرار داشته و اطراف آن را با حصار مستحکم و غیر قابل نفوذ احداث نموده‌اند که با گذشت سالیان دراز هم اکنون نیز ورود به آن تقریباً غیر ممکن بوده و فقط در شرایط جوی مناسب امکان‌پذیر است سطح قلعه حدود ۵ هکتار (۱۰۰x۵۰۰) و اختلاف سطح در سطح فوقانی قلعه کمتر از ۳۰ متر است.
تنها راه استحصال آب در این قلعه جمع آبهای سطحی حاصل از آب باران و بارش برف است که قلعه بانان و یا ساکنین جهت ذخیره سازی آب حفره‌هائی در دل سنگ کنده‌اند که از آن جمله تعداد چهار مخزن به قطر ۵ متر و به عمق متر در قسمت شمال شرقی و تعداد ۱۱ آب انبار به ابعاد ۵۰x۱۰x۲/۵در قسمت غربی قلعه از آنجمله‌اند.
مرتفع‌ترین قسمت قلعه قسمت جنوبی آن است آثاری در این قسمت دیده میشود که حکایت از وجود یک ساختمان ۲۲x۲۴ متر که هم اکنون با خاک یکسان شده‌است و به احتمال قوی محل نگهبانان بوده چرا که از این قسمت اشراف کامل به قلعه و دره‌های همجوار را داراست که با ملات گچ آهگ و آجر ساخته شده بوده‌است.
این قلعه شامل سه دیوار یا سه حصار متداخل است و حصار چهارم بعنوان زندان از آن استفاده می‌شده تنها مسیر صعود به قلعه از مسیر شمال شرقی است که پس از حدود یک ساعت پیمایش به ورودی قلعه که راهروی است ساخته شده از سنگ و آجر با طاق جناقی و از آن به محوطه قلعه راه است که میشود به قله دسترسی پیدا کرد زندان قلعه در منتها الیه قسمت شرقی قلعه واقع شده و راه ورودی آن حفره‌ای است طبیعی که در دل تخته سنگ عظیم و قطور که با قراردادن سنگی دیگر در مقابل آن همچون در زندانرا محصور می‌کرد.
قلعه قهقهه در زمان صفویان
قلعه قهقهه با وجود امکانات طبیعی و اندکی تغییر بدست بشری دژی مستحکم و دست نیافتنی و محلی امن جهت نگهداری خزائن و جواهرات سلطنتی و شورشیبان خطرناک و زندانیان سیاسی گشت. اسکندربیک مولف کتاب عالم آرای عباسیمی‌نویسد: «قهقهه قلعه‌ای عالی اساس واقع در قراجه داغ بر فراز قله کوه سنگی است که ساکنین آن باقلعه فلک الافلاک و نگهبانان آن با شب زنده داران فلک الافلاک همرازند».
همچنین محمد یوسف واله اصفهانی مولف کتاب خلدبرینچنین می‌نویسد: «نسیم سبک خیز را مجال عبور از حوالی قلعه قهقهه نیست».
زندانیان قلعه قهقهه
مهمترین زندانی قلعه فوق اسماعیل میرزافرزند شاه طهماسب اولاست یا به‌عبارت دیگر شاه اسماعیل دومدومین پسر ارشد شاه طهماسب اولسلطان قزلباش‌ها است. وی مردی شجاع جنگجو و تیغ زن بی دریغ بود و بعلت زیاده روی در امورات پدری و گردن ندادن به فرامین پدر دستگیر و در قلعه قهقهه بمدت ۱۹ سال و ۶ ماه و ۲۱ روز و تا مرگ پدر در زندان مخوف دوام آورد و سرآنجام با گردش دوران پا به قدرت نهاد و بسیاری از کسان و خویشان را که در این مدت پا درمیانی نکرده بودنداز دم تیغ گذراند.
از دیگر زندانیان قلعه مشهورترین آنها خان احمد گیلانیوالی گیلان که در سال ۹۷۵ ق. بر اثر شورش دستگیر و در زندان قهقهه زندانی شد ولی چون والی گیلان بود شعر سروده و تسلیم شاه تهماسب کرد.
از گردش چرخ واژگون می‌گریم و از جور زمانه بین که چون می‌گریم
با قد خمیده چون صراحی شب و روز در قهقهه‌ام و لیک خون می‌گریم
و در جواب یکی از ادبای دربار می‌نویسد:
آن روز که کارت همگی قهقهه بود با رای تو رای سلطنت صد مهه بود
امروز در این قهقهه با گریه بساز کان قهقهه را نتیجه این قهقهه بود
در سال ۹۲۲ هجری قمری امیرخان ترکمانحاکم تبریز که به سلطان محمدصفویشوریده بود دستگیر و در زندان قهقهه زندانی شد و پادشاه صفوی آخرین خواسته او را اجابت کرده و معشوقه اش بی نظیر را همراه وی روانه زندان کرد و تا وا پسین لحظات عمر خود را در آن زندان سپری کرد.- مراد پاشای رومی و احمدپاشادو تن از سرداران نظامی عثمانی ازدیگر زندانی قلعه قهقهه می‌باشند.
همچنین در سال ۹۴۰خ. (۹۶۹ ق.) سام میرزااز شاه طهماسب اول خواست که او را به خراسانبفرستد؛ شاه نیز موافقت کرد، اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش به دژ قهقهه فرستاد. سرانجام در سال ۹۴۵(۹۷۴ ق.) به دستور شاه تهماسب، سام میرزا و پسرانش را به همراه پسران القاس میرزاکه در آن دژ بودند، به قتل رساندند.
در سال ۱۰۱۸ هجری قمری در ۲۴ سال سلطنت شاه عباس زندانیان زندان با استفاده از فرصت نگهبان را گشته و زندان را به تصرف خود در آورده و این زندانیان که بیشتر از کردها و عثمانیها بودند و بزرگ آنها مصطفی پاشا و احمد پاشا و کور حسنبودند بمدت دو ماه زندان را در تصرف خود داشتند تا با میانجیگری خواجه مقصود علیبا اعلام عفو و وعده شورش را خوابانید و قلعه را به تصرف خود درآورد.
قلعه گال -جوشین- ورزقان[ویرایش]
قلعه گال -جوشین که احتمالا از قلعه های بابک خرمدین بوده و در حال حاضر بقایای بسیار کمی از آن به جا مانده بر فراز یک کوه صخره ای در یک منطقه کوهستانی زیبا در شمال غربی شهر ورزقان واقع شده است. ارتفاع قله از سطح دریا در حدود ۱۸۰۰ متر می باشد(از نظر ارتفاعی چندان ارزش کوهنوردی نداره بیشتر ارزش کوهنوردی اون بدلیل مسیر صعب العبور صعوده. مسیر کوهپیمایی این قلعه که نیاز به تجهیزات خاصی نداره ضلع شمالی اونه. از سایر جهات نیاز به صخره نوردی با تجهیزات کامل داره). مسیر رفت از تبریز به ورزقان و از آنجا در جهت شمال غربی به طرف روستای گال- خاروانا می باشد. فاصله تبریز تا ورزقان ۹۷ کیلومتر و فاصله ورزقان تا پای قلعه گال هم باید چیزی در حدود ۳۵ کیلومتر باشه. از شهر ورزقان بطرف شمال غربی در یک جاده کوهستانی مارپیچ و زیبا با رد شدن از روستاهای دیزج ملک و آقابابا فرامرزی به دوراهی خاروانا- اسپیران می رسیم که راه سمت راست(به طرف خاروانا) را در پیش گرفته و بعد از عبور از روستاهای داش کسن- گزن بند- مزرعه شادی ونزدیک روستای گال نرسیده به روستای جوشین به یک امامزاده(سید ابراهیم خلیل) می رسیم که در سمت راست(شمال) جاده قرار گرفته است. قلعه درست روبروی این امامزاده در سمت چپ جاده(جنوب) قرار گرفته است. اگر این جاده را مستقیم ادامه بدهیم به بخش خاروانا و در نهایت به حاشیه رود مرزی ارس خواهیم رسید
بزغوش - اوغان - سراب[ویرایش]
سلسله جبال بزغوش که همزمان با مواد خروجی آتشفشانهای سهند و سبلان ارتفاع یافته در ۱۸ کیلومتری جنوب شهرستان سراب و ۳۵ کیلومتری شمال میانه قرار دارد . طول این رشته کوه ۱۲۰ کیلومتر و عرض آن بین ۴۰ تا ۴۵ کیلومتری متغییر می باشد . جهت آن شرقی – غربی بوده و تا دره قرانقوچای که آن را از دامنه شرقی سهند جدا می سازد ادامه دارد . دامنههای سرسبز و زیبا و مراتع وسیع محل اسکان ایلات و عشایر و دامپروران و روستائیان اطراف می باشد . بطوری که سراب به صورت یکی از قطب های مهم دامپروری در سطح کشور در آمده است . بزغوش دارای چشمه های متعدد آبگرم از جمله اسب فروشان ، بوشلو ، سقزچی ، الله حقی ، بویوک وئی ، شالقون و جلده باخان می باشد . شاخه هائی از رودخانه تلخه رود یا آجی چای از دامنه های شمالی این کوهستان سرچشمه می گیرد . میانگین بارش سالیانه منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیمتر بوده که اکثراً در ماه های سرد سال به صورت یخ و برف بر روی قلل منطقه انباشته شده و در فصلهای بهار و تابستان بسوی اراضی حاصلخیز مجاور جاری میگردد.
بعد مسافت این منطقه نسبت به شهرها و مراکز مهم و نیز وجود کوهستان بلند همانند سبلان در شمال منطقه باعث گردیده که استقبال کمتری توسط کوهنوردان سایر استانها به جز آذربایجان جهت صعود این قله صورت گیرد . ما توجه همه دوستداران طبیعت و کوهنوردی را به این قله بکر و زیبا جلب می نمائیم . همچنین دانه های بزغوش در صورت سرمایه گذاری و عمران و آبادی منطقه می تواند به صورت یکی از قطبهای مهم صنعتی ، کشاورزی و تفریحی استان درآید . بلندترین قله در نقشه های معتبر جغرافیائی در این منطقه به ارتفاع ۳۳۰۳ متر از سطح دریا و ۱۶۰۰ متر نسبت به زمینهای اطراف همین رشته کوه یعنی بزغوش است . این قله از دو مسیر صعود میگردد :
الف – مسیر جنوبی به مبدا صعود از روستای ورنکش که برای کوهنوردان سهلترین راه از طریق میانه می باشد .
ب – مسیر شمالی به مبدا صعود از روستای اسب فروشان ( اسبی سی ) که ما به شرح آن می پردازیم :
برای رسیدن به اسب فروشان بایستی ابتدا از ترمینال تبریز به سراب رفت فاصله این دو از یکدیگر ۱۳۰ کیلومتر بوده و جاده آن آسفالت می باشد . پس از طی زمانی در حدو ۵/۲ ساعت به شهرستان سراب می رسیم از اینجا به دو طریق می توانیم به مبدا صعود برویم . اولین مسیر از پمپ بنزین شهرستان سراب آغاز و پس از طی حدود ۳۰ کیلومتر جاده خاکی و با عبور از روستاهای هولیق و هریس نهایتاً به روستای اسب فروشان می رسیم . برای رسیدن به مبدا صعود از این مسیر حدود ۴۵ دقیقه در راه خواهیم بود . دومین مسیر از پل مرکزی سراب شروع و پس از طی حدود ۳۰ کیلومتر جاده آسفالته و با عبور از روستای انور آب و قشلاق به روستای اسب فروشان منتهی خواهد شد . مینی بوسها و سرویسهای محلی این مسیر را نیم ساعته طی می کنند .
پس از رسیدن به مبدا صعود راهپیمائی ما آغاز میسود . بیرون از روستا جاده دو شاخه میشود جاده سمت راست به آبگرم بویوک سوئی و سمت چپ که مسیر مورد نظر ماست به آبگرم الله حقی منتهی خواهد شد .
البته وسایل نقلیه برای رفتن به آبگرم های فوق الذکر وجود دارد ولی ما ترجیح می دهیم که این مسیر را پیاده تا آبگرم الله حقی طی کنیم . پس از حدود ۳۰ دقیقه راهپیمائی به آبگرم الله حقی می رسیم . این آبگرم در منتهی الیه دامنه شمالی منطقه قرار گرفته است . قهوه خانه ای نیز در این محل وجود دارد که می توان شب را در آن سپری ساخت . همچنین کنار قهوه خانه و در سمت غرب آن محل صاف و مسطحی در کنار درختان زردآلو و بید وجود دارد که در صورت تمایل محل اقامت ما خواهد بود .
صبح روز بعد قبل از طلوع آفتاب با کوله قله آبگرم را به مقصد دست یابی به قله بزغوش ترک می کنیم . مسیر ما در جهت جنوب و در کنار درختان زردآلو روی خط الراس ادامه می یابد تا اینکه بعد از طی حدود ۴۵ دقیقه به اولین چشمه آب موسوم به سویوخ بولاخ ( چشمه سرد ) خواهیم رسید . مسیر را همچنان در همان جهت و در روی خط الراس ادامه داده و پس از عبور از گوسفند سراهای منطقه و طی زمانی حدود ۲ ساعت و ۱۵ دقیقه به محلی خواهیم رسید که راهی مالرو در سمت راست ( غرب ) خودنمائی خواهد کرد که مسر مورد نظر ما همان است . اخیراً در این مکان پناهگاهی احداث گردیده است . چشمه های متعدد و برفچالهای ماندگار از فصل بهار و اوایل تابستان و همچنین گوسفند سراهای موجود علامت راهنمای خوبی برای ما خواهد بود . پس از استراحتی کوتاه وپر کردن ظروف آب مسیر را این بار در جهت غرب ادامه داده و پس از ۴۵ دقیقه دیگر به قله بزغوش صعود می نمائیم . بنابر این کل زمان صعود از آب گرم تا قله به طور متوسط ۴ ساعت طول می کشد . از فراز قله در دور دستها و در صورت صاف بودن هوا روستاها و مناطق ذکر شده در طول راه شهرستان سراب و قله ۴۸۱۱ متری سبلان و هرم کسری در سمت شمال مشاهده می شود . مسیر برگشت همان مسیر صعود خواهد بود و تا آبگرم حدود ۲ ساعت طول می کشد .
بهترین فصل برای اجرای برنامه ماههای خرداد و تیر تا اواسط مرداد ماه می باشد . صعود زمستانی نیز از مسیر تابستان انجام می گیرد و به علت وجود هوای سرد و خشن و انبوه برف از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود . اجرای این برنامه از تبریز ۵/۱ روز با وسایل نقلیه عمومی و یک روز به صورت فشرده با وسایل نقلیه شخصی خواهد بود . کوهنوردان مرکز با توجه به فاصله ۶۳۵ کیلومتری تهران سراب به دو روز وقت احتیاج خواهد داشت
" دربند الوانق " - آذرشهر[ویرایش]
تفرجگاه طبيعي موسوم به "دربند" در روستاي الوانق شهرستان آذرشهر در استان آذربايجان شرقي ، يكي از چشم‌اندازهاي طبيعي و زيباي ايران در شمال غرب محسوب مي‌شود كه عليرغم خشكسالي اخير زيبايي‌هاي خدادادي و طبيعي خود را حفظ كرده است.
از زيبايي‌هاي طبيعي اين ناحيه مسحوركننده حاكيست كه همه ساله مردم اين استان براي گذراندن ساعاتي در دامن طبيعت و تماشاي اين دره زيبا و محصور در صخره‌ها و كوه‌ها به آن مراجعه مي‌كنند.
در ابتداي اين تفرجگاه چشمه‌اي جوشان با آب زلال و گوارا دوستداران طبيعت را سيراب مي‌كند در اطراف اين چشمه رويش گياهان متنوع و گل‌هاي رنگارنگ در سينه سخت صخره‌ها كه برخي از آنها حتي در منفذهاي كوچكي بر روي صخره ها روييده‌اند، چشمان هر بيننده را جلب مي‌كنند.
اين محل ديدني و طبيعي در فصل بهار و تابستان ميزبان خيل گردشگران‌و طبيعت دوستان است و در سال جاري با وجود خشك سالي منظره گياهان وگل‌هاي گوناگون در "دربند الوانق" بازهم مسحوركننده است.
روستاي الوانق آذرشهر در ۳۲كيلومتري جنوب شرقي آذرشهر قرار گرفته و داراي ۷۵۰نفر جمعيت در قالب ۱۷۵خانوار است.
حمام فیروز سالار - آذرشهر[ویرایش]
حمام فیروز سالار مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان آذرشهر، بخش مرکزی، دهستان قاضی جهان، روستای فیروز سالار، خیابان ولیعصر، کوچه علمدار ، میدان عاشورا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت۲۵۱۸۹ به‌عنوان یکی از اثارملی ایران به ثبت رسیده است.
چشمه آب معدنی قزل داغ (شور سو)قاضی جهان- آذرشهر[ویرایش]
در جنوب قاضی جهان تپه های قرمز رنگی است با نام قزل داغی که آبهای گاز دار پس از خروج از زمین به رسوبات آهکی تبدیل شده به تدریج سفت و سخت می شود و تبدیل به نوعی از ترکیبات آهکی می گردد و از سوراخ های کوه گازهای آهکی با صدای مخصوصی خارج می شود،این چشمه جوشان به«شورسو»معروف است.
تعداد مظاهر فعال شورسو ۲ مورد می باشد که قطـر حوضچه های یکی از آنها ۲ متر و دیگری ۵/۱ متر می باشد و تعداد مظاهر نیمه فعال آن۱۰ مورد می باشد که قطر حوضچه آنهاکوچک می باشد.
رنگ آب چشمه تیره با مزه ملحی و درجه حرات آب ۲۰ درجه و با آب قلیایی دارای گاز کربنیک ، کربنات کلسیم و همچنین منیزیم ،آهن و سلفاتهای این آب معدنی در ردیف آب معدنی های بیکربناته کلسیک و منیزین دار و آهن دار سرد است که مردم قاضی جهان و آبادیهای اطراف در فصل تابستان جهت استفاده از خاصیت شفابخش این آب معدنی به شورسو میروند و درحوضچه های کوچک آن آب تنی می کنند و از لجنهای رسوبی این چشمه که خواص طبی دارد به دست و پای خود می مالند.
ویلسون جهانگرد آمریکایی در خاطرات خود می نویسد:
« معروف ترین مرمر به رنگ قرمز،سبز و سفید در منطقه جنوب غربی آذرشهر واقع است که از چشمه های بلوری کوه قرمز این شهر ایجاد می شود اینها چشمه های مرمر معروف هستند».
یکی از جاذبه های توریستی قاضی جهان همین آب معدنی شورسو می باشد که متولیان امر می توانند با ایجاد استخری بزرگ در مسیر آن از مزایای آتی آن در جهت عمران و آبادانی قاضی جهان بهره برداری نمایند که متأسفانه تاکنون اراده ای جمعی در جهت نیل به آن شکل نگرفته و کاری در خور صورت نپذیرفته است.
سنگ نبشته رازلیق ؛ ( Razligh ) - سراب[ویرایش]
موقعیت جغرافیایی؛N ۳۸º ۰۳' ۱۷.۶۱" E ۰۴۷º ۳۳' ۱۸.۰۰" Elevation: ۱۹۸۸.۱ m این سنگ نبشته در كوه زاغان در حدود ۱۲ كیلومتری شمال سراب در ناحیه رازلیق از دهستانهای ششگانه بخش سراب پیدا شده كه از شمال به كوه سبلان و از جنوب به دهستان هریس و از شرق به آغمیون واز مغرب به ینگچه محدود است كه راه آن از روستای قلعه جوق به سمت راست به طرف روستای رازلیق جاده آسفالته ای امتداد میابد ، و بر تارك صخره ای بلندی از سلسله كوههای شمالی سراب و در دامنه های مرتفع جنوبی سبلان ، كتیبه ای به خط میخی اورارتویی رازلیق نقر شده است. برای رسیدن به كتیبه رازلیق دو راه وجود دارد : رازلیق ---> دیزج حاجی طومار یا رازلیق ---> میرا كوه علی میرزا كه حدود پنج كیلومتر جاده كوهستانی است.
این سنگ نبشته در روی صخره‌ای از كوه زاغان واقع در ۱۲ كیلومتری شمال سراب در كنار روستاهای رازلیق و دیزج سفید كنده شده‌است. كوه زاغان تودة سنگین آتشفشانی است و از بستر رودخانه پسلر حدود ۲۰۰ متر ارتفاع دارد. قلة كوه چندین شاخه بوده و میان‌آن را خاك پر كرده و گیاهان مختلف بر آن روییده است. اما در قدیم در طول ۲۰۰ متری از پای كوه تا كتیبه، پلكانی در بدنه كوه تعبیه‌شده بود كه به مرور زمان فرسوده شده ولی چندین پله در پایین كوه هنوز به صورت نیمه فرسوده بر جای مانده است. سطح پله‌ها بطور متوسط ۴۰ سانتی‌متر و ارتفاع آنها ۱۵ سانتی‌متر بوده است. در پای كتیبه به یك دیوارة نیمه طبیعی می‌رسیم كه تا كتیبه درحدود ۳ متر فاصله دارد و به سختی می‌توان بالا رفت و مقابل كتیبه رسید.
این كتیبه نیز مانند دو كتیبه دیگر (قرخ قزلار و سقندل) كاملاً رو به جنوب انتخاب شده است. جنس این سنگ گرانیت است و رنگش‌آبی روشن و نزدیك به خاكستری می‌باشد. لوحه رازلیق ۱۱۰ سانتی‌متر طول و ۸۲ سانتی‌متر عرض دارد و در ۱۶ سطر و به فرمان‌شاه اورارتی «ارگیشتی دوم» پسر «روسا» حك شده است. لوح به فارسی ترجمه شده است كه متن آن به این شرح است:
۱ - به حول و قوه خالدی. ارگیشتی روساهینی گوید:
۲ - من به سرزمین «آرهو» لشكر كشیدم.
۳ - من سرزمین «اولوشو» و سرزمین «برقو» را تسخیر كردم.
۴ - من تا كنار رودخانه «مونا» رسیدم و از آنجا باز گشتم.
۵ - من سرزمین «گیردو» و «گتوهایی» و «ترایشیدو» را تسخیر كردم.
۶ - شهو «روتومنی» را من گرفتم.
۷ - سرزمینهایی را كه من تسخیر كردم تحت باج خود قرار دادم.
۸ - این قلعه را بزور گرفتم دوباره برقرار ساختم.
۹ - من آن را ارگیشتی ایردو (یعنی رعیت ارگیشتی) نامیدم.
۱۰ - تا به خاطر تقویت «بیا ای نی» (اورارتو).
۱۱ - برای مطیع ساختن سرزمین‌های دشمن.
۱۲ - تا به حول و عظمت خالدی و «آرگیشتی» بزرگ.
۱۳ - شاه، شاه جهان، شاه شاهان، خداوندگار شهر «توشبا».
۱۴ - ارگیشتی می‌گوید: هر كس نام مرا محو كند.
۱۵ - یا به این كتیبه خسارتی وارد بیاورد.
۱۶ - امیدوارم خدایان: خالدی «ته ای شه با» «شیوانی» او را زیر خورشید براندازد.
بغیر از این كتیبه در اطراف كوه نمونه‌های دیگری از آثار باقی مانده آن دوران دیده میشود. در دیواره شمالی كوه در میان دو دیواره‌سنگی و تند به محوطه محصوری به شكل اطاق با حوض آب یا آب انبار می‌رسیم این محوطه در یك حفاری غیر مجاز و قاچاق‌كشف شده و بعد از غارت به صورت ویرانه‌ای باقی مانده است. مصالح ساختمانی آن سنگهای رسوبی كرم رنگ و بنفش روشن بوده ملات آن گچ و آهك می‌باشد.
قلعه ضحاک - بارازلو - عجب شیر[ویرایش]
این قلعه که اغلب با قلعه ضحاک هشترود اشتباه گرفته میشود نیز از آثار دوران اورارتویی، اشکانی، ساسانی و قرون میانه اسلامی است.
نام دقیق این اثر تاریخی به درستی مشخص نیست اما احتمال میرود از قلعه ضحاک هشترود گرفته شده باشد. قدمت قلعه با توجه به پلان موجود و تکه سفال‌های پراکنده در سطح آن به دوره اورارتویی، اشکانی، ساسانی و قرون میانه اسلامی می‌رسد.
قلعه ضحاک عجبشیر ۷۰۰ متر طول،۳۰۰ متر عرض و۸۰ متر ارتفاع دارد و دارای ۳ حصار داخلی، میانی و بیرونی است.
این قلعه آب‌انبارهای متعددی دارد که در بعضی از آنها کانال‌هایی به صورت لوله‌کشی حفر شده است. مصالح به کار رفته در این قلعه، بیشتر لاشه سنگ، آجر و ملاط آهک است.
در قسمت جنوب‌شرقی قلعه، آثار دیواری خشک‌چین دوران اورارتویی به چشم می‌خورد و در انتها و شمال‌غرب آن بنایی به شکل برجک دیده میشود که از معماری آن به دوره اسلامی مربوط میشود.
قلعه ضحاک عجبشیر در سال ۱۳۸۶ توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۲۲۵۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مرگور - اروميه[ویرایش]
مرگور نام منطقه ای است از بخش سیلوانا شهرستان ارومیه که در ۷۵ کیلومتری جنوب غربی ارومیه و در امتداد جاده بند قرار دارد .مرکز این منطقه شهرک زیوه است که بخشی از زیوه بر بلندای تپه تاریخی ساخته شده است.مرگور منطقه ای است مرزی و سرسبز که همه ساکنان آن را کردهای کرمانجی تشکیل می دهند . زبان مردم منطقه گویش کرمانجی است که یکی از گویشهای کردی به شمار میرود . ازآبهای سطحی مهم این در این دهستان به به رودخانه (باندوزچای ) می توان اشاره کرد که از ارتفاعات اطراف دشت زیوه یعنی از کوه های مرزی سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای (ملابستک ) در بستر عمیق کوهستانی و با شیب بسیار تندی جریان می یابد واز مرکز دهستان گذشته وشاخه ای به نام دیزج را دریافت می کند وبه سوی شمال جریان می یابد و پس از جاری شدن در چند روستا سرانجام به در یاچه ارومیه می ریزد.
← جاذبه های طبیعی دشت مرگور به دلیل وجود آب وهوای کوهستانی .رودخانه ها ودره های پرآب وعمیق،کوههای بلند وطبیعت بی نظیر با مردم آزاده وغیور همواره درطول تاریخ مورد توجه بوده است . دامنه های کوههای بوز سینا،دالانپر ومرگ زیارت مملواز ریواس وکنگر وگیاهان صنعتی همچون کتیرا ،گونه های متعدد درختی ودرختچه ای همچون انجیر کوهی وگیاهان دارویی همچون گل گاو زبان،شیرین بیان، پونه ،کاکوتی خاکشیر وغیره است .از مهمترین جاذبه های مرگور می توان به موارد زیر اشاره کرد :
آبشار سوله دوکل با ارتفاع ۱۹۰۰ متر مرتفع ترین روستای این دهستان دارای آبشار زیبا ودل انگیزی است که همواره پذیرای بسیاری از مهمانان تابستانی است .
دریاچه فصلی دالانپر(مامه‌شه‌خ) این در یاچه هرساله به ویژه در فصل های بهار وتابستان در دامنه کوه دالانپر ایجاد میشود ومنظره بسیار دیدنی را ایجاد می کند .
چشمه های آبگرم هفت آباد روستای هفت آباد از لحاظ ارتفاع پایین ترین روستای این دهستان است که دارای چشمه های آبگرم متعددی است که برای برخی بیماریهای استخوانی نیز خاصیت درمانی دارد و در فصل تابستان پذیرای مهمانان وگردشگران است .
روستای پلکانی کچله در دامنه های کوه سر به فلک کشیده دالانپر واقع شده وراه مواصلاتی پر پیچ وخم وزیبایی دارد .
جنگل رل باوان واقع در روستای باوان با انبوه درختان خودروی گردوی کوهی ودرختان جنگلی است .از دیگر جاذبه های مهم گردشگری این منطقه می توان به روستاهای ییلاقی سرسبز وخوش آب وهوای "نوی"،" چریک آباد" ،"گیسان" به همراه باغات سیب وانواع میوه های تابستانی و دره های سر سبز بنار وملیان وچشمه های متعدد آب شیرین مانند چشمه " کانی تابر" وچشمه "چل آشان" اشاره کرد .
جستارهای وابسته[ویرایش]
جاذبه های تاریخی وگردشگری روستاهای شهرستان جلفا
