جایگزینی گاز با فرآورده نفتی در روستاها
درآمد ۲.۵ میلیارد دلاری با جایگزینی گاز با فرآورده نفتی در روستاها
خبرگزاری تسنیم: گازرسانی به روستاهای کشور موجب جایگزینی گاز با فرآورده‌های مایع نفتی در این مناطق شده و در نهایت با صادرات فرآورده‌های نفتی ذخیره‌شده ۲.۵ میلیارد دلار در سال در آمدزایی صورت می‌گیرد.
دکتر علی مروی؛ رئیس کمیسیون انرژی مجلس مجلس شورای اسلامی ایران در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است، وضعیت گازرسانی به روستاها را بررسی کرده است. آنچه در ادامه می‌آید متن یادداشت مورد نظر است:
انقلاب اسلامی و تلاش برای محرومیت زدایی از روستاها[ویرایش]
محرومیت زدایی یکی از اهداف انقلاب اسلامی است و نظام جمهوری اسلامی از همان روزهای اول پیروزی انقلاب این موضوع را در صدر برنامه ها و کارهای خود قرار داده است.
حضور گسترده و حماسه ساز توده های عظیم مردم محروم جامعه در مراحل مختلف وفراز و نشیب های گوناگون انقلاب شکوهمند اسلامی از جمله واقعیت‌های مشهود و انکارناپذیر است که وظیفه مسؤلان را در رسیدگی به مشکلات آنان و تلاش برای محرومیت‌زدایی خصوصاً از روستاها دوچندان می‌کند.
- حکومت و دولت اسلامی در هر عصر و زمان باید بر راهبرد اساسی که حضرت امام خمینی (ره) در مبارزه با فقر و دفاع از محرومان داشتند پای بفشرد و غفلت از این وظیفه بزرگ را جایز نداند.
بر اساس آموزه‌های انقلاب و امام(ره) و تاکیدات رهبری معظم انقلاب در نظام اسلامی میان پایتخت و شهرهای دیگر تفاوتی وجود ندارد و برخلاف رژیم شاه که صرفاً به پایتخت و به چند شهر عمده توجه داشت، نظام اسلامی از همان آغاز انقلاب به آبادانی و عمران شهری و روستایی توجه نموده است. چرا که این نظام، فراهم کردن امکانات رفاهی در اقصی نقاط کشور به خصوص در مناطق کم برخوردار را از وظایف و اولویت‌های کار خود می‌داند.
با پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به اینکه محرومیت‌زدایی، عدالت اجتماعی و مبارزه با فقر و تبعیض از شعارهای مهم انقلاب بوده است، اقداماتی در این زمینه انجام شد که تشکیل جهاد سازندگی و در ادامه آن تهیه و اجرای برنامه‌های توسعه از جمله آنهاست.
محرومیت زدایی در کلام امام(ره) و مقام معظم رهبری(حفظه ا...)[ویرایش]
ساماندهی نواحی روستایی و کمتر توسعه یافته با هدف رفع محرومیت از اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی، رهبر کبیر انقلاب و مقام معظم رهبری است.
حضرت امام خمینی(ره) تأمین رفاه نسبی و متعادل برای همه اقشار و توده‌های تهیدست و در تنگنای فقر قرار گرفته را لازم و ضروری می‌دانند و تحقق آن را آرمان و آرزوی ملت و دولت معرفی می‌کنند و ضمن توجه دادن به عمل دقیق برای ضرورت محقق گشتن این هدف بزرگ به شدت اعلام خطر می‌کنند که مبادا اصل حمایت از محرومان به حیطه عمل در نیاید:
« همه آرمان و آرزوی ملت و دولت و مسئولین کشور ماست که روزی فقر و تهیدستی از جامعه ما رخت بربندد و مردم عزیز و صبور و غیرتمند کشور از رفاه در زندگی مادی و معنوی برخوردار باشند.»
حضرت امام خمینی(ره) به این بسنده و اکتفا نمی‌کنند که مواضع خویش را درباره اقشار محروم جامعه اعلام نمایند. بلکه با مطرح کردن این اصل که « محرومیت‌زدایی عقیده و راه و رسم زندگی ماست» و «خدمت به مستضعفان از بزرگ‌ترین عبادات نزد خداست » همه دولتمردان را به تلاش مستمر برای رفع تنگناهای معیشتی مردم و زدودن آثار شوم و سیاه «فقر» از جامعه دعوت می‌کنند و ضمن این که محرومان را «ولی نعمت» می‌نامند می‌فرمایند : « ما باید از ولی نعمت خودمان قدردانی کنیم و خدمت کنیم به او»
مقام معظم رهبری نیز همواره اهتمام به امر سازندگی و محرومیت‌زدایی در روستاها را به مسؤلان و دولتمردان توصیه می‌کردند. ایشان در جایی فرمودند: "روستا پشتوانه تولید، حیات، غذا و موجودیت کشور است و در برابر این حقیقت باید به این سؤال جدى پاسخ داد که بر اساس چه استدلالى زندگى در روستا نباید به روانى و خوشى شهر از جهت برخوردارى از امکاناتى مانند مدرسه، ارتباطات، آب، راه و آسایش زندگى باشد و چرا شهرها به دلیل بزرگتر بودن، مصرفى بودن و تولیدى نبودن، باید در برخوردارى از زندگى راحت‌تر، جلوتر از روستا باشد."
یا در زمینه رفع محرومیت از کشور فرموده‌اند: "ما سازندگی و رونق اقتصادی را برای نزدیک شدن به عدالت اجتماعی، رفع محرومیت و فقر، زدودن مناطق محروم از کشور و از بین رفتن فاصله فقیر و غنی می‌خواهیم و مسؤلان و برنامه‌ریزان باید این جهت‌گیری انقلابی را رعایت کنند زیرا این امر برای حرکت دولت و ملت به سمت اهداف انقلاب ضروری است."
توسعه روستایی، راهبرد عصر جدید[ویرایش]
بسیاری از خبرگان و نخبگان بر این باور هستند که دسترسی به هدف‌های توسعه متوازن و پایدار با توسعه روستایی میسر می‌شود. بنابراین عمران و آبادانی و فقرزدایی از روستاها و برطرف کردن مشکلات و نیاز های اصولی روستانشینان در شرایط حساس کنونی و در گذار از تنگناهای اقتصادی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
با توجه به تجربیات گذشته و واقعیات کنونی، بازنگری در رویکردها و راهبردهای توسعه روستایی و تغییر گرایش در جهت خدمت رسانی هدفمند، می تواند نقش مؤثری در تأمین نیازهای روستاییان و کشاورزان فقیر در نواحی روستایی داشته باشد.
گاز ، زیرساخت توسعه روستایی[ویرایش]
- یکی از لوازم اصلی و زیربناهای مورد نیاز برای تحقق توسعه در روستاها، دسترسی به منبع پایدار انرژی است.
- در حال حاضر علاوه بر برق ، سایر منابع انرژی ای که در روستاها جهت استفاده به عنوان منبع سوخت و گرمایش متداول است ، گازوئیل و نفت سفید و فرآورده های نفتی مایع است اما فرآورده‌های نفتی مایع علاوه بر اینکه با انتشار گازهای سمی آلودگی زیادی برای محیط زیست ایجاد می‌کند، به دلیل قیمت بالاتری که نسبت به گاز دارند، از نظر اقتصادی هم به صرفه نیست. در حالی که با انتقال گاز به روستاها، جمعیت بالایی از کشور از یک سوخت پاک و ارزان بهره‌مند خواهند شد.
- در تصمیم‌گیری برای گازرسانی به روستاها پارامتر مهمی به ما کمک می‌کند و آن مفهوم اگزرژی است که امروزه مبنای حل مسائل انرژی به ویژه در حوزه نفت‌وگاز و سایر انرژی‌ها شده است.
در زمان سوختن سوخت برای تولید برق، علیرغم بقای انرژی، یک چیزی مصرف شده و از بین می رود. این همان مفهوم اگزرژی است. و اگزرژی است که به ما کمک می کند تا بفهمیم چه چیزی در فرآیند واقعا مصرف می‌شود و در چه شرایطی انرژی در یک سیستم تلف می‌شود.
اتلاف انرژی در نیروگاه‌های برق و شبکه‌های انتقال بسیار بالاست؛ چرا که فرآیند تبدیل انرژیی که در نیروگاه برق اتفاق می‌افتد یک فرآیند مصرف‌کننده اگزرژی است. انرژی اتلافی در نیروگاه از طریق دودکش و جریان حرارتی اتلافی (در آب خنک کن) از طریق کندانسور به ترتیب وارد هوا و آب شده و اثرات زیست محیطی را به جا می‌گذارند.
- از طرف دیگر راندمان نیروگاه‌های برق در کشور ما متأسفانه پایین است و با توضیحاتی که در زمینه اگزرژی داده شد، انتقال انرژی از طریق برق به روستاه‌ها جهت استفاده گرمایش باعث اتلاف منابع انرژی است.
- استفاده از انرژی‌های نو شامل انرژی باد، خورشیدی، بیوگاز و... فعلاً بسیار گران و ناپایدار است؛ اگرچه در راستای توسعه پایدار و حفظ محیط زیست و نیز تنوع بخشی به سبد انرژی باید به سمت استفاده بیشتر از این انرژی‌ها حرکت کنیم.
-گاز رسانی با خطوط لوله، در فواصل بیش از هزار کیلومتر کاملاً اقتصادی است. خط گاز بر خلاف خط برق توانائی ذخیره سازی را دارد به این معنی که می‌توان با استفاده از مخازن طبیعی حجم زیادی گاز را در نزدیک محل مصرف ذخیره و در زمان پیک مصرف برای متعادل کردن منحنی بار روزانه از آن استفاده کرد.
- نکته مهم از دیدگاه پدافند غیرعامل، وابستگی شهرها و روستاه‌ها به یک منبع انرژی، یک اشتباه استراتژیک است. نه برق جایگزین انرژی گاز و نفت است و نه برعکس.
- با توجه به اینکه کشور ما بزرگ‌ترین دارنده منابع گازی جهان است و از طرفی بسیاری از میادین گازی ما به صورت مشترک با کشورهای همسایه است، لذا در صورتی که در استخراج این منابع کوتاهی کنیم، سهم مان نصیب کشور همسایه خواهد شد.
- از سوی دیگر با توجه به محدودیت‌هایی که در صادرات گاز وجود دارد، بهترین و پایدارترین راه ، مصرف گاز در داخل کشور با اولویت بخش‌های کم برخوردار و صنعت است که تحقق این امر قطعاً در راستای ارتقای عدالت اجتماعی و توسعه و پیشرفت همه جانبه کشور است.
- انجام گازرسانی به بسیاری از روستاه‌ها در سال‌های گذشته سبب ساخت هزاران واحد مرغداری،گلخانه و ... در روستاه‌ها شده و علاوه بر اشتغال‌زائی و عدم مهاجرت روستائیان به شهرها، باعث ایجاد ارزش افزوده بسیار بیشتری نسبت به نقاط برخوردار شده است؛ بنابراین گازرسانی به روستاه‌ها نه تنها باعث افزایش هزینه نشده بلکه در مدت کوتاهی سرمایه‌گذاری انجام شده برگشت داده می‌شود.
• نکته مهمی که همواره باید مدنظر باشد این است که نمی‌توان نسخه واحدی برای مناطق شهری و روستایی فاقد گاز شهری پیچید. برای هر منطقه باید بر اساس چندین پارامتر از قبیل موقعیت جغرافیای , نحوه دسترسی, فاصله از خطوط انتقال گاز یا شبکه سراسری توزیع برق, شرایط اقلیمی, میزان لرزه خیزی و ... روش انرژی رسانی خاص آن منطقه را انتخاب و پیاده سازی کرد.
اقدامات اخیر در جهت گازرسانی به روستاها
در قالب بند "ق" تبصره۲ قانون بودجه سال ۹۳ به وزارت نفت اجازه داده شده با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی با متقاضیان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و عمومی به منظور اجرای طرحهای بهینه‌سازی، کاهش گازهای گلخانه‌ای و کاهش مصرف انرژی قرارداد منعقد کند.
مجلس و نمایندگان محترم همواره دغدغه رفع محرومیت و توسعه روستاها و شهرهای کوچک را داشته‌اند. برای رفع این دغدغه یکی از طرحهای بهینه‌سازی و کاهش مصرفی که بر اساس بند «ق» تبصره دو قانون بودجه سال۹۳ به تصویب شورای اقتصاد رسیده طرح گازرسانی به روستاهای بالای ۲۰ خانوار بود.
برای گازرسانی به روستاها از روشهای مختلفی از جمله خط لوله و در روستاهای کوهستانی و صعب العبور از سی ان جی استفاده می‌شود. اولویت گازرسانی به هر منطقه بر اساس امتیاز بندی‌های تعریف شده انجام می‌شود و سردسیر بودن منطقه نیز در امتیاز بندی تاثیر خواهد داشت.
تعهد بازپرداخت اصل سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی به‌عهده دولت بوده و شرکت ملی نفت ایران منابع ناشی از صادرات سوخت صرفه‌جویی حاصل شده (نفت‌خام معادل) را پس از اعلام وزارت نفت در سال‌های سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند.
با جایگزینی گاز با فرآورده های مایع نفتی ، ۲.۵ میلیارد دلار در سال صرفه جویی ارزی انجام می شود.
جمع بندی[ویرایش]
چشم انداز ۴۰ساله آینده انرژی دنیا هر چه باشد، بررسی‌ها نشان می‌دهد ذخایر گاز ایران در حدی است که ضمن رعایت اصول مصرف بهینه و توجه به مسائل زیست محیطی، باید حداکثر بهره‌برداری از منابع گاز کشور صورت بگیرد و ضمن برنامه‌ریزی برای صادرات به کشورهای همسایه و تقویت جایگاه منطقه‌ای ایران، در داخل کشور نیز حداکثر موارد مصرف برای گاز با تکیه بر مصرف در حوزه‌های با ارزش افزوده بالاتر ایجاد شود، خصوصاً با توجه به مشترک بودن میدان‌هی گازی عمده کشور. اما طبعاً دو عامل اصلی صرفه اقتصادی و مسائل زیست محیطی می‌تواند محدود کننده یا تغییر دهنده شکل مصرف گاز در کشور شود و مساله‌ای که همواره باید در نظر باشد بهینه سازی مصرف، کاهش اتلاف و اصلاح الگوی مصرف است.
