درباره جهاد سازندگی
امام خميني، فلسفه تاسيس جهاد سازندگي را، محروميت زدايي از روستاها و روستانشين ها مي داند . در اين فضاي مساعد، به دليل فعاليت خودباورانه كشاورزان و نيز كوشش بي دريغ جوانان جهادگر، انتظار تحول در اقتصاد كشور، واقع بينانه است .
البته اين همه در حقيقت حاكي از تعاون اجتماعي و انقلابي مردم شهر و روستاست، كه فراخواني رهبر فقيد انقلاب را با جان و دل پذيرفته و در دشت و صحراي دور و نزديك كشور بذر مهر و عزت را پاشيده اند . (۲)
تجليل امام خميني رحمه الله از ايثارگران جهاد سازندگي[ویرایش]
در پيامي كه بنيانگذار جمهوري اسلامي حضرت امام خميني رحمه الله در روز ۲۷ خرداد، سالروز تأسيس جهاد سازندگي، صادر فرمودند، نكات زيرا را در مورد جهادگرانِ خستگي ناپذير در مي يابيم:
۱. برادران
جهاد سازندگی بهترين و بيشترين كار را انجام داده اند؛
۲. جهادگران بهترين كارها را در بدترين اوضاع و با انبوهي از مشكلات و با دادن شهداي بسياري به ثمر رسانده اند؛
۳. مجاهدان سازندگي، بذر انقلاب را در دل هر روستايي كاشته اند؛
۴. از مجاهدت اين برادران خستگي ناپذير نهال انقلاب در روستاها و شهرهاي دورافتاده بارور گرديده است؛
۵. با آباد شدن مناطق محروم، روستاييان آن مناطق به پاسداران انقلاب و اسلام تبديل شده اند؛
۶. جهادگران، پيروزي سپاه اسلام بر ارتش كفر بعثي را تسريع بخشيده اند؛
۷. اختلاف زبان و لباس و جز آن نتوانسته است مانع مجاهدات آنان شود؛
۸. هدف جهادگران، تحقق آرمان‌هاي ملت مسلمان و انقلابي ايران و اجراي برنامه هاي اسلام است. (۳)
من از همه شما متشكر هستم و از اين حس و تعاونتان خيلي حظ مي برم و خيلي هم خود من ميل داشتم كه بروم يك دفعه در اين جهاد سازندگي خدمت كنم." امام خميني ره (۱)
جهاد سازندگي در سخنان رهبري[ویرایش]
در جامعه اي كه تلاش و كار و فعاليت اقتصادي با زراندوزي و زياده طلبي نسبت به ديگران و به عمل كردن نسبت به محرومان و بي اعتنا بودن نسبت به آنان همراه نباشد، مال مردم خوردن وجود نداشته باشد و... مردم اهل صبر و استقامت باشند... اين جامعه به بهشت و گلستان تبديل مي شود...
جهاد سازندگي مظهر حركت مردمي خالص و عاشقانه در راه سازندگي كشور و انقلاب است. (۴) دستگاه كشاورزي براي كشور ما بسيار مهم است؛ چون امنيت غذايي براي كشوري بزرگ، پُرجمعيت و داراي هدفهاي بلند، بسيار مهم است؛ لذا بخش كشاورزي و دامداري ما يك بخش ويژه و استثنايي است و همه بايد براي آن تلاش كنند. در اسلام هم آگاهانه و با توجه، نسبت به كشاورزي تأكيد شده است.
حديث بسيار پُرمعنا و پُر مضموني درباره كشاورزان نقل شده است: «الزّارعون كنوز اللّه في ارضه»؛ يعني كشاورزان كساني هستند كه گنجينه هاي خدا در زير زمين را مي‌دِروند و استخراج مي كنند. مهم‌ترين گنجينه خدا در زمين و خاك عبارت است از موادي كه مايه ادامه حيات بشر و حيوانات است؛ اين از طلا و نفت مهمتر است. طلا و نفت وسيله به دست آوردن مايحتاج زندگي است؛ اما محصول غذايي، مهم‌ترين مايحتاج زندگي است.
اين را براي اين عرض مي‌كنيم كه همه دست‌انداركاران كشور و بخصوص مسئولان وزارت جهاد كشاورزي توجه كنند ـ همان طور كه از اول انقلاب بارها تكرار شده است ـ كه كشاورزي يكي از اساسي ترين محورهاي توسعه در كشور ماست؛ يك چيز حاشيه اي نيست. توجه به صنعت ـ كه لازم است ـ نبايد موجب عطف توجه از كشاورزي شود. كشاورزي، پايه و زيربنا و اساس است (۵)
امام و احياي كشاورزي ايران[ویرایش]
از همان روزهاي نزديك به پيروزي انقلاب، انديشه كشاورزي و كشاورزان ايراني، رهبر فقيد انقلاب را به خود مشغول داشته بود . در مصاحبه ها و سخنراني ها و اعلاميه هاي روشنگرانه، از كشاورزان به نيكي ياد كرده و نقش و تاثير ويژه اين قشر سختكوش را در رشد اقتصادي و نيل به آباداني و استقلال سياسي كشور خاطرنشان مي ساخت . پيدا بود كه امام، دولت و حاكميت آينده ايران را به سمت و سوي اقتصاد منهاي نفت فرا مي خواند تا از توازن واردات و صادرات بهره مند گشته و جامعه ايراني، خوداتكايي در عرصه هاي اقتصادي را فراچنگ خود آورد .
← خودباوري كشاورزانپيش از آنكه از چند و چون سياست‌گزاري‌هاي كلان در عرصه كشاورزي سخن رانده شود و راهكارهاي نيل به خوداتكايي به دست داده شود، مي بايست در اين كشاورزان، اين باور را پديد آورد كه مي‌توان كشور و اقتصاد را از وابستگي به قدرتهاي بزرگ رهانيد و نيز آنان مي توانند بستر ساز استقلال و خوداتكايي باشند . چراكه پيشينه كشت و كار در كشور، در طي ساليان پيش از اصلاحات ارضي نشان مي دهد كه به جز ايام خشكسالي هاي دراز و درگيريهاي داخلي يا تجاوزگري خارجي، نيازي به وارد كردن گندم و ديگر ارقام غذايي نبوده است . چنانكه از تبليغ رژيم هاي وابسته برمي آيد، حاكمان تحت فشار دولتهاي بيگانه كوشيده اند تا ناممكن بودن توليد و ناتواني از برآوردن نيازهاي غذايي را القا كنند .
رهبر فقيد انقلاب كه به خوبي موانع دستيابي به توليد در حد خودكفايي و همچنين صدور به خارج كشور را شناخته بود، سعي داشت تا كشاورزان را اميدوار به ايجاد تحول در روند توليد نمايد . "اگر كشاورزي صحيح در ايران به وجود آيد، ما، در آينده، يكي از صادركنندگان مواد غذايي خواهيم بود . ما قبل از اصلاحات ارضي ساخته امريكا - كه ايران را دربست در اختيار امريكا قرار داد، يكي از صادركنندگان مواد غذايي بوديم .
ايران، يكي از كشورهاي نادري است كه اگر اصول صحيح كشاورزي در آن پياده شود، يكي دو استان آن، اكثر مواد غذايي ايران را تامين خواهد كرد . " امام خميني، با در نظر آوردن طبيعت غني و پاسخ‌گويي نيازهاي متنوع مادي و خوراكي مردم كه در جاي جاي ايران به چشم مي‌خورد و كشوري چهار فصل ناميده مي‌شود، اين گونه اميد دارد و نيروهاي انساني روستاها را فرا مي‌خواند . اشاره هايي كه او به استانهاي زرخيز كشور همچون خراسان و آذربايجان، در تحليلهاي خود دارد حاكي از توان مندي كشاورزان ديروز خراساني و آذربايجاني مي باشد كه به تناسب سرشاري و انسان نوازي طبيعت و خاك منطقه خويش، بهره وري در خور ستايش داشته اند .
خانه های روستایی اين مناطق حاصل‌خيز، هنوز نقطه هايي را نشان مي‌دهد كه روزگاري نياكان سختكوش در آن گندم مي‌اندوخته اند . اما چنان كه در اين گفتار آمده است، مهم به كارگيري شيوه هاي درست و متناسب در كار كشت است . به سخني ديگر، دانش كشاورزي را - كه پيشرفت كرده و توسعه شايان اعتنا يافته است - بايد به مدد گرفت و خودباوري و سخاوت طبيعت را در روشنايي آن به بار نشانيد . "ايران، امكانات و ظرفيتهاي مختلف و فراواني براي رشد اقتصادي دارد ... همچنين امكانات كشاورزي و دامداري و مهمتر از همه .. . استعدادهاي سرشار و خلاق انساني
[۱] . . " در اين سخن نيز، به ساختار متناسب رواني و شخصيتي كشاورزان و كارگران ايراني اشارت شده است كه امكان خودباوري آنان را پديد آورده است . بدين سان نمي توان به بهانه هاي گوناگون - كه غالبا تلقين شده از جانب بيگانگان مي باشد - از مسئوليتها سرباز زد .
آنان كه به خوبي ما را مي شناسند و آثار اميد و كوشش ما را مي نگرند، مي كوشند تا مانع شكل گيري حركت متكي به اراده و اعتماد به نفس كشاورزان باشند . افزون بر خودباوري و بهره گيري از دانش كارآمد كشاورزي، بايد به تعاون اجتماعي انديشيد تا بتوان باورهاي معقول و استوار خويش را در عينيت نگريست . كشاورزان خودباور و فعال در جهت بازگردانيدن عرصه كشت و كار به مرز خودكفايي و بلكه صدور مواد غذايي، نيازمند دستهاي گرم و آكنده از مهر است كه در ديگر حوزه هاي اشتغال و مديريت و فرهنگ و فن آوري خدمت مي كنند . "مملكت ما ...
[۲] اين را دارد كه
غذایی صادر كند و صادر مي كرده است . د راين چند سال، اينها به اسم "انقلاب سفيد" مملكت ما را به عقب راندند ... كشاورزي ما را هم به عقب راندند . بايد همه با هم، دست‌به دست هم
و يك صدا
تا اين خرابه را آباد كنيم . " مشاركت پذيري حاكميت - كه در روش و منش حاكمان صالح و خدمت‌گذار به چشم مي‌خورد - خودباوري را در گستره خويش ممكن مي سازد .
آنان كه از خودكامگي، دست فرو شسته اند و مصلحتهاي شخصي و سياسي گذرا را زمين نهاده اند، كشور را از آن مردم و شهروندان خود مي دانند . از اين رو سعي مي كنند تا در سياستهاي كلان خويش، جايگاه بلند ملت را شناخته و مصالح مادي و معنوي آنان را نگريسته باشند . از رهگذر اين منظر انبيايي است كه مشاركت خرد و كلان ملت در شهر و روستا، در راستاي مديريت كامياب جمعي شكل مي پذيرد . رهبر فقيد انقلاب - كه خودباوري كشاورزان را مي جست و خوداتكايي و استقلال و عمران كشور را اظهار مي داشت - پيش از آن همه، ايران را از آن كشاورزان و كارگران و نخبگان ايراني مي دانست . "اگر چنانچه جمهوري اسلامي
ایران برپا بشود ... اميدوارم كه همه امور اصلاح بشود، و مملكت، مال خود شما باشد، و خود شما مملكت را اداره كنيد . من اميدوارم كه همه اقشار مملكت، فعاليت داشته باشند، و كشاورزها در كشاورزي جديت داشته باشند و خصوصا مواد غذايي را بيشتر تهيه كنند .
" پيدايش انگيزه هاي مناسب و نيرومند و تاثيرگذار بر سرنوشت ملت و كشور، حاصل فضايي سرشار از اميد و اعتماد و مشاركت سياسي و اجتماعي و اقتصادي مردم مي باشد . پيداست كه عدم تمايل صادقانه به كار و ابتكار، به خصوص در حوزه كشاورزي - كه رنج فزونتري دارد و صبر و حوصله ديگر مي طلبد - كشاورزان را از تحرك در خور راهبردهاي اقتصادي كشور و دلبستگي به آينده آن باز مي دارد . ترديدي نيست كه همواره اين رژيم هاي سياسي بوده اند كه رغبت و وجدان كاري را از شهروندان ستانده اند و رانت‌خواريهاي سياسي و اقتصادي را جايگزين سياستهاي خيرخواهانه و ملي ساخته اند . امام خميني در پگاه انقلاب، به ايرانيان، بخصوص كشاورزان اطمينان مي‌دهد كه دولت مردان جمهوري اسلامي، هرگز با سودجويي هاي شخصي، منافع ملي را برباد نخواهند داد .
به راستي، فراخناي خودباوري و خوداتكايي در اين بستر هموار و خيرانديشانه - كه رهبر فقيد انقلاب در وارستگي كارگزاران آن تصوير كرده است - جلوه گري خواهد داشت . "هيچ يك از اقشار
[۷] تنها نمي توانند اين
و اقتصاد ويرانه را بسازند ... كشاورزها ... به كشاورزي خودشان علاقه پيدا بكنند . الان ديگر دستي
سیاستی نيست كه آنها را به فشار، وادار به امري
[۱۰] بكند يا منافع آنها را بخواهد به واسطه سودجويي
[۱۱] خودش بر دارد يا به غير
بیگانگان بدهد . " محصول دل انگيز خودباوري يك ملت در همت خرد و كلان آن، به ويژه كشاورزان و كارگران نهفته است . آنان كه اطمينان يافته اند مي‌توان با بازگشت به خويش و شناختن استعدادهاي نهان خود، در عرصه كار و توليد به نوآوري و احياي كشاورزي پرداخت، بي گمان از همت والا برخوردار گشته اند . معرفتهاي دروني و باطني، به ويژه در زندگي ساده و آراسته روستايي - كه با زيبايي و زلال طبيعت به هم آميخته است - كشاورز را آماده مي سازد تا آستين همت بالا زند و زشتي دريوزگي بيگانه را بزدايد . قدرت جبران نابساماني‌هاي ديرينه - هرچند دشوار و گاه ناممكن مي نمايد - در سايه شناخت و خودباوري ملي، عينيت مي‌يابد و راه مي‌گشايد . "عمده كشت را
[۱۳] مواد غذايي
دهند ... الان مي دانيد كه محتاج به خارجيم راجع به مواد غذايي . بايد ما خودمان اين راجبران بكنيم . و اين به همت كشاورزان ماست" .
بنيانگذار جمهوري اسلامي، ضمن برشمردن كارگران و كشاورزان به منزله ركن‌هاي حياتي كشور و اقتصاد نابسامان آن، نسل نور را كه در دامان آن زحمتكشان پرورده شده است، به ياري مي طلبد . همت جوانان شهر و روستاست كه آينده آكنده از عزت و آزادي و استقلال يك كشور را نويد مي بخشد . ياد كرد جوانان و روحيه و شيوه انقلابي و مشاركت جويانه شان، حاكي از مواضع روشن بينانه و حكمت آميز رهبري انقلاب است . "اساس اقتصاد يك كشور به كار كارگر و كار كشاورز است ... ايران كه بايد صادرات داشته باشد، در كشاورزي صادرات داشته باشد ...
[۱۵] هرچه بخواهيم بايد محتاج باشيم . بايد از امريكا يا كشورهاي ديگر وارد كنيم ...
[۱۶] صبر لازم دارد . تداوم انقلاب به همت جوانان شما
محترم و کشاورزان محترم است كه پنجاه سال در تحت فشار طاغوت صبر كرديد . " امام خميني، طريق نيل به خودباوري كشاورزان را همانا رهايي فكري و ذهني از ذهنيت استعمارزده برمي شمارد كه در طي دوران رژيمهاي سياسي وابسته و بي بهره از مشروعيت و مقبوليت مردمي، شكل گرفته است .
بيگانه ها، ناتواني و ناممكن بودن، خود اتكايي ملي را در عرصه هاي صنعت و كشاورزي ترويج كرده اند تا كارگري و كشاورزي در انديشه بازسازي جامعه خويش نباشد و خود را از گردونه قدرت و مديريت آن بيرون كشاند . "عمده اين است كه افكار شما آزاد بشود، افكار شما از وابستگي به قدرتهاي بزرگ آزاد بشود ... . اگر كشاورزان ما باورشان اين باشد كه ما مي‌توانيم در كشاورزي به جايي برسيم كه صادر كنيم و وابسته به غير نباشيم
توانست . " رهبر فقيد انقلاب، با خاطرنشان كردن خودباوري و باليدن ملتهاي ژاپن و هندوستان پس از دوران سلطه گري استعمار خارجي - كه به خوداتكايي در عرصه هاي مختلف انجاميد - آن همه را براي ملت و كشاورزان و كارگران ايراني ممكن مي‌شمارد . "اين ژاپن بود كه در سالهاي قبل محتاج بود ... والان صادر مي‌كند به امريكا ... آن هندوستان بود كه در آن زمان احتياج داشت، حالا ... دارد خودش احتياجات خودش را رفع مي كند . مغزهاي شما كوچكتر از مغزهاي ديگران نيست . شما
و صنعت‌گران خودتان به فكر باشيد . "
← دولت و كشاورزانهرچند پايه احياي كشاورزي - كه رهبر فقيد انقلاب ، آن را راهبردي تاثيرگذار برسرنوشت كشور مي شناسد - همانا كشاورزان ايراني اند، با اين همه نبايد از جايگاه دولت و كارگزاران اجرايي آن د راين رابطه، غفلت ورزيد . به هر حال رئيس دولت و وزيران، به خصوص وزير جهاد كشاورزي، و دست‌اندركاران آن، مسئوليتهايي دارند كه انجام آن، خودباوري كشاورزان را به نتيجه اي مطلوب مي رساند . پيداست كه كشت و كار به منظور خوداتكايي و نيز صدور كالا، آن‌گاه سود مي بخشد و استمرار مي يابد كه از روشن‌گري‌ها و آموزشها و فراهم آوردن تسهيلات و امكانات كارآمد كشاورزي، دريغ نشود . در اين بخش مي كوشيم تا از رهنمودهاي امام، به نقش و تاثير دولت و راهكارهاي گزينشي و متمايل به آباداني و استقلال اقتصادي آن پي ببريم . به سخني ديگر به دست خواهيم داد كه دولت يا قوه مجريه - كه راهبرد احياي كشاورزي را پذيرفته و تعهد بدان دارد، در عمل و عينيت چگونه بايد باشد .
"ما كشاورزي خود را مكانيزه خواهيم كرد و دولت اسلامي موظف است كه آنچه را زارعين احتياج دارند، به بهترين وجه در اختيار آنان بگذارد . اگر كشاورزي صحيح در ايران به وجود آيد، ما در آينده يكي از صادركنندگان مواد غذايي خواهيم بود . " رويكرد ماشيني كشت‌كاران كشور، در عصر حاضر ضرورت انكارناپذير به شمار مي آيد . ديگر نمي توان به كشاورزي سنتي بسنده نمود و زمان و فرصت‌ها و استعدادها و زمينها و آبها را در همان چارچوبه پيشين محصور ساخت . چراكه اين همه به دليل نامتناسب بودن محصول و ميزان و درآمد ناشي از آن با آنچه از زندگي و عمر و فرصت‌ها هزينه مي شود، ادامه نخواهد يافت . در حقيقت يكي از عوامل كوچ ناگزير كشاورزان، و به ويژه نسل جوان و آگاه از چگونگي حيات و تمدن عصر حاضر از روستاها، همين متكي بودن به شيوه ها و ابزارهاي كهن و ناكارآمد است . از اين رو، مكانيزه كردن كشت و كار، لازمه خوداتكايي در كشاورزي است .
امام خميني با بيان اين نياز و ضرورت، دولت را فرا مي خواند تا بستر بهره وري كشاورزان از ماشينهاي كاشت و برداشت را فراهم سازد . بدينسان است كه مي توان اميدوار بود كه خودكفايي در توليد مواد غذايي كشور و بلكه صدور آن، امكان پذير مي باشد . آن چه گذشت، نگاهي آرماني است و چنان كه در واقعيت ها به چشم مي‌خورد; همواره موانعي بر سر راه احياي كشاورزي يا خودكفايي وجود داشته و دارد . بيشترين آن را بايد در دستگاههاي اجرايي سراغ گرفت كه بافت در خور احتياج و انتظار كشاورزان سختكوش را پيدا نكرده اند . بي گمان اين همه، سبب دل سردي و گريز نسل نو از اهتمام در كشت و كار خواهد گشت . و ترديدي نيست كه بازگردانيدن آنان - كه با شهرنشيني خو كرده اند و از امتيازهاي چشم‌گير آن نصيب برده اند - كاري دشوار بل محال خواهد بود . از همين رو بايد بر اين باور بود كه آسيب پذيري روند احياي كشاورزي از ناحيه كارگزاران، عاملي تهديد كنند ه براي استقلال و عمران كشور مي باشد .
امام بدين مهم عنايت مي ورزيد و از اين رو هشدار مي‌داد كه مبادا دولت خود را سرگرم بخش‌نامه و آمد و شدهاي بي حاصل در ارتباط با روستايي ها ساخته و از پاسخ‌گويي به انتظارهاي معقول آنان سرباز زند . "لازم است دولت، بيش از پيش، كمكهاي لازم را به كشاورزي و كشاورزان بكند و در اين امر از هيچ كوششي خودداري ننمايد و از پيچ و خمهاي اداري كه موجب تاخير در اين امر حياتي است، جلوگيري نمايد، و در اين موضوع
کشاورزی به استانداران در سطح كشور سفارش اكيد نمايد كه امر كشاورزي در كشور ما، از اهم امور است و هدايت و اجراي آن به وجه صحيح، اساس اقتصاد كشور است . " آنچه تاثير مي گذارد، اقدام مناسب و همه جانبه مسئولان در ارتباط با سامان‌پذيري زندگي و وضع كاشت و برداشت و داد و ستد كشاورزان با ديگر اقشار جامعه مي‌باشد . امام خميني با يادآور ساختن روال نامطلوب دوران گذشته كه شعار و ادعا داشته و ترويج كشاورزي را در خطبه هاي پرشور در حمايت از آن كشاورزان گنجانده بودند، خواستار دگرگوني و اقدام بود . "اصلاحات ارضي
[۲۱] ... همه اش الفاظ بود . شاه به همه تعليم داده بود كه با الفاظ
و کشاورزان را سرگرم سازند ، وزارتخانه ها
جای اقدام و تحول، در کار الفاظ
[۲۴] . دركشاورزي ... همه جا خطابه و الفاظ بود، واقعيت در كار نبود; انحراف بود از حالا به بعد هم اگر بخواهيد با خطابه و با
تبلیغاتی پیش بروید ... قضايا باز همان است ... همان گول زدن مردم و همان آشفتگي ها . امروز احتياج به عمل است; نه به قول ... اقدام ملت و دولت براي نجات كشاورزي ايران
دارد . وزارت كشاورزي در دوره پيشين - كه هنوز ادغام صورت نگرفته بود - در سخن زير مخاطب رهبري قرار گرفته است .
در اين جا به دو مقوله اشاره شده; نخست اينكه جاده هاي مورد نظر و نياز كشاورزان آماده شود و ديگر كوشش در جهت گسترش خدمات درماني براي خانواده كشاورزان . "مسئولان سازمانهاي وابسته به اين وزارتخانه، بايستي اهم فعاليتهاي اين وزارتخانه در جهت گسترش شبكه راههاي روستايي، به ويژه در نقاط محروم باشد، كه باعث توسعه فعاليتهاي كشاورزي و رساندن محصولات به شهرها و افزايش درآمد كشاورزان و محرومين جامعه، و علاوه بر آن گسترش فعاليتهاي درماني و پزشكي براي طبقات محروم باشد . " بي گمان اقدام هاي ياد شده كه در جهت رفاه و سودبخشي كشت و كار انجام مي‌پذيرد، نيروهاي متعهد و متخصص در حوزه‌هاي عمراني و درماني را مي طلبد . توجه امام به اين قشر تحصيل كرده و آشنا با دانش ها و كاربردها حاكي از اهميت دادن به تحول همه جانبه در كشاورزي مي‌باشد . "لازم است از نيروهاي متعهد و متخصص مسلمان، جهت خودكفايي و استقلال بيشتر استفاده شود . " پديدآوردن انگيزه‌هاي كار و توليد مستمر و تعيين كننده در ميان كشاورزان، از ديگر مسئوليتهاي كارگزاران است . آنان بايد از رهگذر رسانه هاي صوتي و تصويري و مطبوعاتي، آينده روشن و اميدبخشي را كه در طريق خوداتكايي و استقلال وجود دارد، در معرض نمايش قرار دهند و بستر كار را هموار سازند . "مسئوليت ما امروز زياد است و بايد خودمان مملكت‌مان را آباد كنيم ... مساله كشاورزي در كشور ما در راس امور است ... مملكت از نظر منابع طبيعي، همه چيزش خوب است .
آب و زمين خوب دارد و مردمش آگاه
[۲۷] و در فكر كشاورزي هستند و دولت بايد آنها را تشويق و تقويت بنمايد و امكانات لازم را در اختيار آنها بگذارد . " از ديگر مسئوليتهاي دولت در پيوند با زندگي و مسايل كشاورزان، همانا نظارت آن است كه مي‌بايست در امر و ارادات صورت پذيرد . روشن است كه عدم مديريت و نظارت، سبب ساز مشكلات و موانعي نگران كننده در مقوله توليد مواد غذايي خواهد گشت . چراكه گاه، محصولات به سبب اشباع بازار داخلي، به هدر رفته است، در حالي امكان صدور آن وجود داشته است . و از طرفي بسا وارد كردن كالايي به ميزان بسيار، بدون در نظر گرفتن ايام برداشت و عرضه آن در داخل، كشاورزان را با ناكامي و نوميدي رو به رو مي سازد . بدينسان رعايت حال كشاورزان و حمايت از توليد آنان و اطمينان دادن نسبت به بازدهي مطلوب كشت و كار حاضر، سهمي موثر در خودكفايي دارد . امام، ضمن يادآوري مسايل ديني و شرعي، مصالح نظام و كشور را خاطرنشان مي سازد . "دولت بايد نظارت بكند ... در اين كه يك كالاهايي كه برخلاف مصلحت جمهوري اسلامي است، بر خلاف شرع است، آنها را نياورند ... دولت كه نمي تواند كشاورزي بكند، كشاورزي را دولت بايد تاييد بكند تا كشاورزها، كشاورزي كنند . " توجه به صادرات در كشاورزي، باعث مي شود كه كشاورزان از آب و زمين، و نيز از وقت خويش نهايت بهره مندي را كسب كنند .
دولت است كه موجبات آن همه را بايد فراهم آورد; البته به گونه اي كه مصرف كنندگان داخلي با بازار سياه و گراني آن كالا مواجه نشوند . در حقيقت، صادرات در كشاورزي با انگيزه حمايت از كشاورزان صورت مي پذيرد و آنان را در روند توليد نيازهاي داخلي دلگرم و مطمئن مي سازد . "ايران ... بايد صادرات داشته باشد; در كشاورزي صادرات داشته باشد" . مساله ديگر كه پيوسته در عرصه خدمت‌گزاري دولتهاي مردمي مطرح مي‌باشد، همانا ناكامي آنان در دستيابي به فرصتهاي مساعد و مناسب براي خدمت كردن به اقشار محروم، به خصوص در نقاط دوردست است .
مخالفان با فراهم ساختن زمينه هاي حرج و مرج طلبي سياسي و اجتماعي مي‌كوشند تا از يك سو دولت مردمي را ناتوان ساخته وا ز ديگر سو، ناكارآمد بودن سياستهاي دولت را - كه بر اثر كارشكني شان پديد آمده است - تبليغ كنند . رهبر فقيد انقلاب، خدمت رساني دولت را در صورت بهره جستن از فضاي آرام و آزاد ممكن مي شمارد . از منظر امام خميني، اصلاحات; بستر همواري را مي طلبد كه بر اثر تفاهم و تعاون ميان نيروهاي انساني و جريانهاي سياسي پديد مي آيد . آشوبهاي داخلي، آرامش و اطمينان را از كشاورزان و كارگران و دولت و مجلس، سلب مي كند و مانع نيل به خوداتكايي و استقلال در بستر اصلاحات مي شود . بدينسان ، آشوب طلبان و طراحان پنهاني آن، با ستاندن زمينه هاي خدمت‌گزاري از دولت و كارگزاران آن در استانهاي محروم و عقب نگاه داشته شده، در واقع به كشاورزان خيانت مي كنند . "اگر آرامش نباشد، كشاورزي نخواهد بود ... اگر آرامش نباشد، اصلاحاتي كه بايد بشود و براي مستضعفين عمل بشود، نخواهد شد ... تاكنون دولت نتوانسته است در ...
و در خوزستان يك عمل چشم گير مثبتي ايجاد كند; براي اين كه محيط نا آرام فرصت نمي دهد كه كساني بخواهند خدمت كنند ... چه طور ممكن است كشاورزي در يك محيطي كه خرمنها را اشخاص فاسد آتش مي‌زنند، به نتيجه برسد؟ "
← مجلس و كشاورزاندر كنار دولت و خدمات گوناگون آن به كشاورزان در روند احياي كشاورزي ايران، مي توان مجلس شوراي اسلامي را نگريست - كه از رهگذر پژوهشها و بررسي ها و ديدارهايي كه نمايندگان هر منطقه با روستا و كشت كاران دارند - سعي در قانون‌گذاري متناسب با ضرورتهاي راهبرد احياي كشاورزي و كشاورزان كشور دارد . از آنچه گفته شد، به روشني جايگاه و نقش تعيين كننده مصوبات مجلس را در بهينه سازي امور كشاورزان درمي يابيم . شكي نيست كه پاره اي از قوانين و مقررات پيشين، مانع دستيابي آنان به حقوق و حرمت‌شان مي‌باشد . قانون‌گذاري نوين براساس شناخت مقتضيات حاضر، مي‌تواند دولت و كارگزاران آن را در استانها ياري دهد، تا از عهده مسئوليتهايي كه در جهت خوداتكايي دارد برآيد . "حل مسايل كشاورزي كه از مهمات امور كشور است
[۲۹] به عهده دولت با پشتيباني مجلس است و
[۳۰] در تمام اين امور، آنچه لازم است بدون مسامحه عمل شود .
موافق بودن قوانين مربوط به اين امور و ساير امور كشور، با قوانين مقدس اسلام; اعم از احكام اوليه يا احكام ثانويه است; كه اگر جزئي انحرافي - خداي نخواسته - در اين مجلس از شرع اسلام پيدا شود، سنت سيئه اي خواهد شد كه دنبال آن سنتهاي سئيه ديگر خواهد آمد ... فعاليتهاي نمايندگان محترم در جانب هرچه بهتر كردن كشور
جمله مساله کشاورزی و خودکفایی آن و رفاه حال محرومين
تطبیق با موازين اسلامي
[۳۳] باشد . " رهبر فقيد انقلاب ، در عين حال كه احياي كشاورزي و نيز دست يافتن كشاورزان را به جايگاه رفيع خويش خواهان است، ولي اين همه را در هماهنگي مصوبات مجلس; از جمله مسايل كشاورزي با اسلام و احكام و اجتهاد كارشناسان ديني مي طلبد . از آنجا كه دين هرگز با منافع و مصالح فرودستان و زحمتكشان جامعه، سر ناسازگاري نداشته و از زمين خواران و استثمارگران جانب داري نكرده است، مي توان دغدغه امام را در اين رابطه درك كرد . او در حقيقت مي خواست كه قانون هايي كه از مجلس مي‌گذرد، در پيوند با اعتقاد و تقوا پيشگي قرار گيرد و در پرتو احكام ديني، حقوق كشاورزان تامين و تضمين شود .
← روحانيت و كشاورزانروحانيون در نظام سياسي جمهوري اسلامي، مدار و محور هدايت‌گري و تصميم سازي بوده و در قواي سه گانه كشور، و همچنين شوراي نگهبان و مجمع تشخيص مصلحت نظام، حضور تاثيرگذار داشته اند . از اين رو، بايد ارتباط ميان روحانيت و سامان يابي كشاورزي و كشاورزان را بررسي نمود . امام، از همان نخست مي كوشيد تا روحانيون با حضور در عرصه هاي عيني و اجتماعي، از سويي به مردم خدمت كنند و از سويي ديگر اسلام و احكام و مصلحتهاي آن را به تناسب زمان و مكان حاضر پاس دارند . پيوند تنگاتنگ جامعه و روحاني در طي تاريخ دين و مذهب، به ويژه در دورانهاي سرنوشت ساز - كه كشور دچار كشمكشهاي سياسي و فرهنگي و اقتصادي گشته است- مقوله‌اي از كارناپذير است .
اگر بافت جامعه روستايي و فرهنگ و سنتهاي ديرينه و حاكم بر آن را - كه با باورهاي مذهبي سخت گره خورده است - در نظر آوريم، مي توان اين پيوند را به طور ژرف‌تر و نزديكتري پذيرفت . به هر حال با توجه به قبول اجتماعي و تاريخي سازمان روحانيت، در جامعه مذهبي ايران، نمي‌توان در تحليل روند احياي كشاورزي از تاثيرگذاري آن غفلت جست .
در گفتار زير، رهبري فلسفه حضور كارشناسانه روحانيون در شوراي اقتصاد و برنامه‌ريزي را بيان مي‌دارد . "اينكه روحانيون در شوراي اقتصاد و برنامه ها نظارت مي‌كنند، از باب اين است كه آنها به امور شرعي توجه دارند و نظارت آنها باعث مي شود كه طرحي كه شما مي دهيد و براي تصويب به مجلس شوراي اسلامي و شوراي نگهبان مي رود، رد نشود و در نتيجه كارها آسان شود . " در جاي ديگر، امام خميني در مصاحبه با خبرنگار خارجي، روحانيت را نهادي طرفدار مستضعفان و كشاورزان تلقي كرده و روحانيون را از اين اتهام كه در دوران پهلوي و حتي پيش از آن، در شمار فئودالها و زمين‌داران بزرگ بوده اند، تبرئه مي‌كند . در رابطه با تقسيم اراضي ميان دهقانها - كه از سوي شاه صورت گرفت - رهبري مالكيت زمينهاي بخشيده شده را همچنان معتبر مي شمارد; چراكه اربابان در روستاها از پرداختن مالياتهاي اسلامي بر زمين و محصولات آن خودداري ورزيده اند .
بدين گونه، روحانيت منافع كشاورزان را مورد توجه قرار داده و از آنان دفاع مي‌كند . امام در اينجا هم از خود و علماي ديني در شهرهاي بزرگ ياد مي‌كند كه شاه ستيزي شان به خاطر لطمه زدن حاكميت به منافع اربابها و صاحبان زمينها و مزارع بزرگ نبوده است . بدينسان مي توان گفت كه روحانيت پس از انقلاب، در هر پست و موقعيت اجتماعي و سياسي و اقتصادي; اعم از قانون‌گذاري و نظارت و اجراي مصوبات مجلس، به مدد دهقانها خواهد شتافت و امكان نيل به پيشرفت و آسايش آنان را فراهم خواهد آورد . "به طور كلي، هيچ يك از روحانيون مخالف شاه از زمين‌داران بزرگ نبوده اند تا اصلاحات ارضي شامل زمينهاي آنها بشود . و من اعلام كرده ام كه چون زمين‌داران بزرگ ماليتهاي اسلامي خود را نپرداخته اند، ما زمينها را از رعايا پس نخواهيم گرفت، و مخالفت من و ساير روحانيون با شاه هرگز بدين خاطر نبوده است . و اين
[۳۴] هم از تبليغات سؤ شاه است كه ديگر رنگ خود را باخته است . "
← جهادسازندگي و كشاورزاناينكه يكي از نهادهاي انقلابي كشور، به كشاورزي و عمران آن اختصاص يافته است; به روشني از تشخيص ضرورتهاي تحول اجتماعي و اقتصادي دوران گذار حكايت دارد كه در بامداد انقلاب انجام گرفت . استمرار جهاد سازندگي و گستردن آن در جاي جاي ميهن بزرگ‌مان در طي دهه هاي اخير، نشان مي‌دهد كه به راستي جهادگران سازندگي به رسالت پيامبرانه خويش پي برده اند و خلق و خوي كريمانه يافته اند . چنان كه پيشتر گفته شد; اين كشاورزان اند كه مي بايست گام نخست را بردارند و به آباداني كشور همت گمارند . به سخني ديگر، مسئوليت بنيادي اصلاحات در اين عرصه دشوار بر دوش آنان نهاده شده است . خودجوشي و حركت صادقانه مردم پاك دل روستا، بستر ساز دگرگوني هايي تعيين كننده در سياست و اقتصاد كشور مي‌باشد . جهاد سازندگي مدد كار آنان بوده و كاستي ها را برطرف نموده ولي در حقيقت، كشاورزان و خودباوري و همت بلند شان، تاثيرگذار است . "بايد آباد كنيد و از شماست كه آباد كنيد و براي خود شماست كه آباد كنيد . بايد
کشاورزان اين مسئوليت را آن طور كه مي دانيد، آن طور كه مي خواهيد،
دهید. " مسئوليت پذيري و هم ياري روستايي‌ها در اين دو دهه گذشته نشان داد كه آنان به جايگاه خويش در عرصه خودكفايي و احياي كشاورزي آشنا بوده و در جهت آن كوشيده اند .
جهادسازندگي هم هرچند يك نهاد باليده در انقلاب به شمار مي آمد; با مشاهده عناصر فعال و خواستار تحول و عمران، از هيچ گونه كمك مادي و معنوي دريغ نورزيده است . "هيچ كس نمي تواند پاداشي را كه حق شماست، به شما بدهد جز خداوند تبارك و تعالي . " "كوشش كنيد كه اين خدمت در راه خدا باشد; خدمت به بندگان خدا، خدمت به بندگان مستضعف خدا كه مورد عنايت حق تعالي هستند . " از كلام امام بر مي آيد كه جهادگران سازندگي در روستاها - كه سپاهياني مردمي و گمنام بوده و بجز خشنودي خرسندي خلق او، انگيزه‌اي نپرورده اند - به جايگاهي در خور تجليل دست‌يافته اند كه كمتر مي‌توان براي آن نظيري به دست داد . امام، خدمت به كشاورزان را خدمت الهي تلقي كرده است كه مفهوم و مقصود آن همانا مراقبت از نفس و عزم خالصانه براي جهاد احياگرانه در كشاورزي مي‌باشد . با اين همه اين نگراني را نمي‌توان ناديده انگاشت كه بسا شيوه ها و عملكردهايي در حوزه جهاد سازندگي با سياستها و هدفهاي دولت خدمت‌گزار مغاير باشد . البته شكي نيست كه گاه غرض ورزي و كارشكني در كار نيست، بلكه به فراموشي سپردن وظيفه پاسداري از حريم قانون و مسئوليت هاست . در اين رابطه رهبر فقيد انقلاب از باب عنايتي كه به آنان داشت ، تذكرهايي مي‌داد تا روند احياي كشاورزي به كمال خود نزديك شود و ننگ وابستگي به بيگانه در حوزه تغذيه از دامان كشور و نظام زدوده گردد .
[۳۷] خيلي هم زحمت مي كشند و خيلي هم اجر مي برند، اما در بين همين
[۳۸] جهاد سازندگي ... افرادي پيدا مي شوند كه برخلاف موازين قانوني اسلامي، برخلاف مقررات دولتي ... كارهايي انجام مي دهند كه مردم صدايشان بلند شود . " امام خميني، فلسفه تاسيس جهاد سازندگي را، محروميت زدايي از روستاها و روستانشين ها مي‌داند .
در اين فضاي مساعد، به دليل فعاليت خودباورانه كشاورزان و نيز كوشش بي دريغ جوانان جهادگر، انتظار تحول در اقتصاد كشور، واقع بينانه است . البته اين همه در حقيقت حاكي از تعاون اجتماعي و انقلابي مردم شهر و روستاست، كه فراخواني رهبر فقيد انقلاب را با جان و دل پذيرفته و در دشت و صحراي دور و نزديك كشور بذر مهر و عزت را پاشيده اند . "زحمات جهاد در سراسر ايران، چشم‌گير و مورد تصديق همه ما بوده است . توجه كنيد كه كارهايتان براي خدا باشد . شما از خدا پاداش بخواهيد نه از دولت و ملت ... اگر پشتوانه مردم
جهاد سازندگی نبود، دولت توان رسيدگي به تمام روستاها را پيدا نمي كرد . امروز بحمدلله با همت جوان‌ها
جهادگر سازندگی وضع روستاها رو به بهبود است ... ان‌شاالله جهاد سازندگي بتواند محروميت هايي را كه روستاييان دارند به تدريج رفع نمايد . "
← توطئه گران و كشاورزانتاريخ انقلاب در طي دوران تلاش براي احياي كشاورزي ايران، و بازگردانيدن جايگاه و حقوق دهقانها، شاهد آشوب‌گريهاي داخلي از سوي كساني بوده است كه خود را مدافع حقوق زحمتكشان شهر و روستان مي نماياندند . هرچند تقابل اين گروه‌هاي سياسي و فريب خورده با جهادگران سازندگي به سود آنان تمام نشد، بايد نگاهي به كارنامه شرم آور آنان افكند . بنيانگذار جمهوري اسلامي . كشاورزان را در اين رابطه مخاطب ساخته و آنان را از اثرپذيري و بي تفاوتي در عرصه سازندگي كشور دور مي‌دارد .
کشاورزان اين مسووليت
[۴۲] را به عهده بگيريد و گوش به حرف كساني كه مي خواهند نگذارند كه اين چرخ‌ها به راه بيفتد، ندهيد . آنها به شما علاقه ندارند، اسلام عزيز است كه براي شما ارج قائل است و براي شما حق قائل است . " واكنش سياسي اخلال‌گران در امر احياي كشاورزي نمي تواند حاكي از تمايل ملي و ارادت به كشاورزان ايراني باشد; چرا كه اكنون تمامي كوشش‌ها و ديده ها متوجه خود اتكايي و استقلال است . كساني كه خرمنها را آتش زده و محصول وارداتي را - كه از وابستگي اقتصادي و سياسي به قدرتهاي سلطه گر حكايت دارد - جايگزين آن مي‌سازند، چگونه تحليل مي‌كرده اند؟ درست به دليل همين نارسايي هايي كه در مواضع و تحليلهاي اين جمعيت ها و كسان وجود داشت، روند احياگرانه جهادگران و كشاورزان استمرار يافت . "چطور شد كه اين آقاياني كه طرفدار ملت هستند، مخالفت كردند؟ كشاورزي مخالفت با مصالح مملكت ما و ملت ماست؟ اگر كشاورزي نشود، نفعش به جيب كي مي‌رود؟ ... خدمت اين است كه ما محتاج باشيم كه گندم و جو و برنج و عدس و همه چيزمان از امريكا بيايد؟ "
← كارگران و كشاورزانبدون ترديد، كشور براي نيل به خوداتكايي در تمامي عرصه ها، محتاج دو گروه كارگران و كشاورزان مي باشد . در حقيقت، كشاورزي و صنعت، به منزله دوبال است كه مي‌بايست به همراه يك ديگر داشت . اما واقعيت‌هاي موجود نشان مي دهد كه بايد اولويت را به كشاورزي داد; چرا كه به دليل منابع طبيعي فراواني كه در ايران نهفته است، بهره گيري از سرمايه گذاري در آن ممكن است . و از طرفي مواد غذايي را بايد از دستان خويش جست تا بتوان با فراغت بال به كار صنعت و توليد در آن پرداخت . رهبر فقيد انقلاب، ضمن تجليل از كارگران و كشاورزان، سياست‌گزاري در عرصه كشت‌زار را مقدم مي شمرد و بر توسعه و تعاون در آن اصرار مي ورزيد . "توجه به بازسازي مراكز صنعتي، نبايد كوچك‌ترين خللي بر ضرورت رسيدن به امور خودكفايي كشاورزي وارد آورد، بلكه اولويت و تقدم اين امر بايد محفوظ بماند و مسوولين بيشتر از گذشته، خود را مكلف به اجراي آن سازند و در امر احياي اراضي و مهار آبها و ايجاد سدها و تشويق كشاورزان و دامداران و استفاده هرچه بيشتر از نعمت‌هاي بيكران الهي تلاش نمايند كه مطمئنا خودكفايي در كشاورزي، مقدمه اي است‌براي استقلال و خودكفايي در زمينه‌هاي ديگر . " با نگاهي كلي به سخن و شيوه رهبري امام خميني در دشواريهاي دوران گذار و ايام نوسازي جامعه و نظام سياسي ايران استبداد زده، مي توان اين نتيجه را گرفت كه سلوك ملت در طريق استقلال سرانجام به بار نشست .
كشاورزان ايراني به رغم موانع بسياري كه بر سر راه خوداتكايي داشته و در چنبره تبليغات رسانه‌اي دنياي استكباري گرفتار آمده بودند، در پرتو روشنگري امام پيش رفتند . گفتني است كه در اين روند، زنان را دوشادوش مردان در كارخانه ها و كشت‌زارهاي ميهن ديديم; چرا كه در منظر اسلام و امام خميني، آنان برخوردار از حقوق انساني بوده و سزاوار تكريم اند . "اسلام ... براي همه زنها و مردهاي كارگر، براي همه زنها و مردهاي دهقان، حق قايل است . (۶)
