زنان بلوچ
زنان بلوچ، قهرمان زندگی در سیستان و بلوچستان
علی اصغر افتاده
در سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط خاص زندگی همیشه مردان سرتیتر و کانون اخبار و تحولات اجتماعی هستند، اما واقعیت پنهان این است که نقش زنان بلوچ در این دیار بزعم نگارنده نه تنها کمتر از مردان نیست بلکه به مراتب نقش آنان ده ها برابر موثرتر و مهم تر از مردان است.
در استانی که شرایط اقتصادی آن به گونه ای که است تقریبا در همه شاخص های توسعه ای در پایین ترین جداول شاخص ها قرار گرفته است ، این زنان و بانوان هستند که بار اصلی زندگی و سختی ها و ناملایمات را با مهر مادرانه و ظرفیت عظیم خدادادی با صبر و متانت به دوش می کشند.
در این استان پهناور متاسفانه نشانه ای از شرایط کاری و توسعه ای متناسب با سطح میانگین کشور نیز مشاهده نمی شود، تقریبا تعداد کارخانه های تولیدی بزرگ در این استان کمتر از انگشتان یک دست است، بخش کوچکی از این جمعیت حدود ۲میلیون و ۷۰۰هزار نفری در این استان تقریبا از درآمد پایدار برخوردارند و اکثریت مردمان این دیار تقریبا درآمد زندگی شان روزمره است و به شرایط جوی و آب هوایی و یا مصوبات محدود قانونی وابسته است.
وضعیت بیکاری شاید یکی از مهمترین، شناخته ترین و مشهورترین ویژگی این استان تلقی شود که رسانه ها به آن تاحدودی توجه کرده باشند، اما واقعیت پنهان در این دیار این است که بار اصلی بیکاری را این زنان بلوچ هستند به دوش می کشند که نمونه بارز آن را در کارهای هنری این بانوان در حصیر بافی، سوزن دوزی، دوخت لباس و انواع و اقسام کارهای مردانه از جمله پرورش دام و طیور ، مرغ و حتی کشاورزی می توان مشاهده کرد.
یکی از مهمترین منبع درآمدهای مردان این دیار به نحوی به قاچاق مربوط می شود بویژه قاچاق سوخت اما در این بخش نیز بار اصلی را زنان این دیار به دوش می کشند چه اینکه هر روز شاهدیم که بخشی از این مردان در اثر تصادفات جاده ای ، تعقیب و گریزها ناشی فرار از چنگال قانون و دهها علت دیگر به طرز دردناکی کشته می شوند و این بانوان نه تنها غم از دست دادن فرزندان و شوهران خود را باید تحمل کنند بلکه باید برای تامین معیشت خود و فرزندان خود سختی های بسیار گرانبار تری را نیز تحمل کنند.
شاید خوشبخت ترین بانوان این دیار ، بانوانی هستند که شوهران و فرزندان آنان از راه صید و صیادی در سواحل جنوبی کشور تامین معاش می کنند، اما واقعیت این است که این بانوان نیز باید دو تا سه ماه دوری اعضای فعال خانواده خود را در سفر به اعماق اقیانوس تحمل کنند و کیست که نداند در این طی این مدت نیز بار اصلی زندگی بر دوش این بانوان و زنان است و آنها هستند که باید مدیریت و فعالیت های اصلی زندگی و سر پرستی خانواده را به دوش کشند و چه بسا نیز پس از دادن عزیزان خود در حوادث دریایی، سخت ترین روزهای پس از طوفان های زندگی را به جان بخرند.
و اما تامین آب حیات[ویرایش]
امروزه تقریبا بخش بسیار بزرگی از جمعیت کشور ، آب شرب را از طریق شبکه های لوله کشی شده دریافت می کنند ، اما این شرایط در این پهناورترین استان کشور تقریبا معکوس است و بخش اعظم مردمان این دیار که اکثرا در روستاها ساکن هستند از دسترسی به آب شرب لوله کشی بی بهره اند و تقریبا افزون بر ۱۰۰۰ روستا به روش سقایی آبرسانی می شود .
شاید عجیب به نظر برسد که از این نظر گفته شود در شهرستان ویژه چابهار با وجود همه رنگ و لعاب توسعه ایش بیش از ۱۸۵ روستا اساسا از شبکه لوله کشی برخوردار نیستند و به دلیل شرایط خاص آب و هوایی در اکثر روستاها به دلیل سرانه پایین آب سقایی که ادعا می شود ۱۵ لیتر است (و حدود ۸ لیتر دریافت می شود) این بانوان و زنان و دختران بلوچ هستند که با طی مسافت های طولانی و گاها چند کیلومتری آب شرب خانواده را از هوتک ها تامین و سخت جانانه و گاها فرزند به دوش ظرف های پر از آب را روی سرگذاشته و طی طریق می کنند.
شاید به ندرت می توان مشاهده کرد که مردان بلوچ مردانه در تامین آب حیات زندگی همراه بانوان باشند و اساسا شاید هنوز نیز مردان زحمت این بانوان سخت کوش را درک نکرده باشند و مغرور از نقش خود در زندگی باشند.
نگاهی به برخی از مستندهای زندگی ساخته شده در زمانه های مختلف خود گواهی براین مدعاست که قهرمان زندگی در سیستان و بلوچستان نه مردان بلکه زنان بلوچ هستند و امروز گرچه روز مرد است ، اما باید این روز را به نقش مردانه این بانوان گرانقدر تبریک گفت و آرزو کرد که در سایه تدبیر دولت یازدهم شاهد باشیم با توسعه بخش های مختلف اقتصادی در استان سیستان و بلوچستان بانوان این دیار نیز به سطح زندگی دیگر بانوان مهین عزیزمان ایران برسند.
