سیستم تولید کشاورزی
ایجاد فرصتهای شغلی جدید در مناطق روستایی از طریق بهبود در سیستم تولید کشاورزی
[۱] ایران، کشوری است که به دلایل مختلف از جمله: شرایط اقلیمی مناسب و وجود منابع طبیعی فراوان قادر است در طول سال انواع محصولات کشاورزی را تولید کند.
مقدمه[ویرایش]
ایران، کشوری است که به دلایل مختلف از جمله: شرایط اقلیمی مناسب و وجود منابع طبیعی فراوان قادر است در طول سال انواع محصولات کشاورزی را تولید کند . با نگاهی به کشاورزی ایران، محصولاتی چون برنج، گندم، چغندر، نیشکر، چای، زیتون، خرما، کشمش، زعفران، مرکبات، پسته، انواع میو ه های گرمسیری و نیمه گرمسیری، درختان مثمر و غیرمثمر، ابریشم، گیاهان زینتی، تولیدات گلخانه ای و … به چشم می خورد که این تنوع محصول در دنیا کم نظیر و گواه وجود سرمایه های عظیم طبیعی و ملی است . استفاده مناسب از این منابع نیاز به مدیریت، برنامه ریزی و سیاستهای صحیح و اصولی خرد و کلان دارد .
کشاورزی سنتی[ویرایش]
کشاورزی سنتی که طی آن محصولات تولیدی معیشتی بوده و زارع مجبور به کشت و داشت و برداشت محصول زراعی است ، هرگز رشد نمی یابد. سیاستهای توسعه بخش کشاورزی در کشور ما همواره با چالشها و تنگناهای فراوانی دست به گریبان بوده است . مشخصه اصلی این گونه سیاستها، عدم انسجام، عدم هدفمندی و ناهماهنگی و از همه مه متر تاثیرپذیری از هدفهای غیراقتصادی بوده است . در تعیین این سیاستها سه عامل مهم تولید شامل : تکنولوژی، سرمایه و نیروی انسانی ماهر و متخصص در نظر گرفته نشده یا به اندازه کافی به آنها بها داده نشده است .
این سه عامل، سه ضلع مثلث تولید هستند که باید میزان ب ه کارگیری هر کدام متناسب باشد تا تولید شکل بهنجار به خود گیرد.
عدم بهره برداری کامل و علمی از منابع طبیعی چون آب،
شیوه های غلط زراعی،
ضعف بنیه مالی اکثر کشاورزان و ابتدایی بودن کشت و کار کشاورزی به علت عدم استفاده از ماشین آلات و مواد و وسایل و شیوه های نوین کشاورزی،
گسترش روز افزون واحدهای بهره برداری خرده مالکی،
سیاستهای دولت در زمینه عدم توجه کافی به سرمایه گذاری در بخش کشاورزی،
اجتناب فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی از کار در بخش خصوصی،
اعتقاد به سنتی بودن تولید کشاورزی، عدم رشد و توسعه شرکتهای ارائه کننده خدمات تخصصی،
سیاستهای غلط قیمت گذاری محصولات، واردات بی رویه، غیراصولی و منفع تطلبانه محصولات کشاورزی،
نبود کارشناسان خبره و اهل فن در رئوس مدیریتهای خرد و کلان ساختار کشاورزی،
عدم سرمایه گذاری خارجی و بخش خصوصی در بخش کشاورزی و صنایع وابسته،
عدم انطباق بازار عرضه و تقاضای محصولات و ... از جمله عواملی هستند که در کاهش درآمد کشاوزران و صنعت های مرتبط با بخش کشاورزی تاثیر داشته اند.
راهکارهای موجود در توسعه بخش کشاورزی[ویرایش]
در بسیاری از کشورها برنامه ریزی مدونی برای غلبه بر محدودیتهای فوق الذکر و ایجاد یک پل منطقی ب ین علم و عمل اجرا شده یا در دست اجرا می باشد. در کشور ما دستیابی به رشد اقتصادی حداقل ۸ درصدی در سالهای باقیمانده برنامه سوم توسعه تعیین شده است
که راهکارهای ارائه شده در بخش کشاورزی به این شرح اعلام گردیده است :
ایجاد سیستم کامل پوشش بیمه ای محصولات کشاورزی،
ایجاد زمینه های لازم برای توسعه کشت گلخانه ای،
راه اندازی تعاونی های اعتبار کشاورزی غیر دولتی در مناطق روستایی،
تامین نهاده های کشاورزی به میزان کافی و در زمان مناسب،
عنایت ویژه به تامین یارانه به خصوص تعرفه محصولات کشاورزی،
حمایت در ایجاد و توسعه پایا نه ها و مراکز توزیع محصولات کشاورزی ،
آزاد سازی قیمت محصولات کشاورزی،
اجرای طرحهای توسعه اقتصادی و اجتماعی چند دشت در حوزه های آبریز مطالعه شده،
تغییر گرایش از تولید به ارزش افزوده بیشتر،
پیاده کردن راهبردها و خط مشی های ارائه شده بدون اصلاحات راهبردی کلا ن میسر نیست و اصلاحات بخشی نیز فقط در صورتی که در راستا و سازگار با اصلاحات کلان باشد ، منطقی است .
اجزای اصلاحات راهبردی کلان را می توان مشتمل بر این موارد دانست :
مشارکت بخش خصوصی، کمک به توسعه شرکتهای کوچک و متوسط در بخش کشاورزی،
رشد بخش خدمات کشاورزی، تقویت شرایط رقابتی بازارهای داخلی در تعامل با بازارهای جهانی (از طریق کاهش تدریجی موانع تعرفه ای)،
گسترش و تعمیق بازار سرمایه،
افزایش انعطاف بازار سرمایه، کاهش نرخهای مالیات و همزمان گسترش پایه های مالیاتی به صورت صحیح و علمی، محدود ساختن انحصار غیرطبیعی، ایجاد ثبات در سیاست گذاریهای اقتصادی، اجتماعی،
گسترش بازارهای منطقه ای،
تقویت فضای مشارکت بین المللی بین کارگزاران داخل با بنگاههای اقتصادی بین الملل.
امکان رشد بخش کشاورزی از طریق توسعه تحقیق و نوآوری[ویرایش]
رسیدن به رشد اقتصادی مناسب در بخش کشاورزی، نیا ز به برنامه ریزی منسجم در مراحل مختلف داشته و سرمایه گذاری برای توسعه نوآوری و خلاقیت و تجاری سازی ایده باید به عنوان یک ضرورت راهبردی این بخش در نظر گرفته شود .
دلایل توجیهی برای ایجاد مرکز رشد کشاورزی[ویرایش]
اگر چه هر شهر یا کشوری ممکن است دلایل متفاوتی برای ایجاد مراکز رشد داشته باشد، ولی عموما هدف اولیه از تشکیل یک انکوباتور، افزایش تعداد شرکتهای کوچک و متوسط دانش محور و کا رآفرین است تا در یک محیط اقتصادی به فعالیت بپردازند. از این شرکتها به ع نوان پشتوانه بخش خصوصی برای کمک به تنوع اقتصادی نام برده می شود .
کشورهای در حال توسعه( مثل کشور ما ) که تجربه چندانی در این زمینه ندارند، ممکن است از انکوباتورها و پارکهای فناوری برای جذ ب سرمایه گذاری خارجی برای ایجاد شغل و همچنین افزایش درآمد مالیاتی استفاده نمایند .
سرمایه گذاران، شبکه های استراتژیک، اجرای تحقیقات، انتقال فناوری و تجاری کردن فناوری، هر کدام سهمی از تحریک همه سرمایه داران به تسخیر ارزش و منفعت حاصل از تلاشهای علمی ایفا می کنند. توسعه چارچوب استراتژیک، روشهای تشریک مساعی جدید را توصیه می کند که تحت هدایت غیر مستقیم یک
ساختار دولتی قرار گرفته است . تبدیل چارچوب نوآوری به طرح تیپ شغلی تضمین شده و جوابگو، یکی از چند قدم اول است . وجود مرکز رشد کشاورزی که وظیفه آن پرورش شرکتهای کوچک و متوسط خصوصی در زمینه کشاورزی است، می تواند در رشد اقتصادی و به دنبال آن توسعه اقتصادی جامعه کمک شایانی نماید. این شرکتها به مدت حداکثر سه سال تحت حمایتهای مالی، قانونی، مشاوره ای و … مرکز رشد بوده و پس از کسب تجربه و تواناییهای لازم وارد بازار کار شده و به طور مستقل فعالیت می نمایند .
شرکتهایی از این دست، در سطح وسیع ی برای همه محصولات کشاوزی، در هر مکان و زمان، مورد نیاز است . به دلیل پاره ای مشکلات ساختاری کشاورزی کشور ما، شرکتهای خصوصی که خدمات تخصصی کشاورزی ارائه می کنند، در سطح بسیار م حدود وجود دارند و علی رغم اینکه صنعت کشاورزی نیاز مبرم به این خدمات دارد، هرگز در جامعه کنونی ما رشد نیافته اند .یکی از دلایل بروز چنین حالتی ارائه خدمات تخصصی رایگان از سوی وزارت جهاد کشاورزی و سازمانهای مربوطه درسطح کیفی نامناسب است .
انجام این خدمات با بیتفاوتی جهاد کشاورز ی، کشاورز را قانع می کند که دیگر به دنبال خدمات شرکتهای خصوصی نباشد. در کشور ما به جز برخی کلینیکهای خصوصی گیاهپزشکی و خاکشناسی که انگشت شمار هستند، در سایر بخشهای تخصصی کشاورزی بخش خصوصی مشارکت فعال ندارد. بهره برداری مناسب از زمینهای زراعی موجود، استفاده از نتایج تحقیقات و پژوهشها در عملیات کشاورزی، احداث مجتمعهای گلخانه ای و … با ورود شرکتهای خصوصی در بازار کار، ارائه خدمات تخصصی کشاورزی با کیفیت بالا و به تبع آن افزایش عملکرد بخش کشاورزی و تولید ناخالص داخلی با ارزش افزوده بالا میسر می شود. دلیل دیگر ن یاز به این مراکز، وجود انبوه فارغ التحصیلان بیکاررشته های کشاورزی است . جدا از این موضوع، عدم تناسب آموخت ه ها ی تئوری این قشر با نیازهای جامعه یکی از مهمترین دلایل عدم جذب این قشر از جوانان به بازار کار است.
محورهای پیشنهادی فعالیتهای انکوباتور کشاورزی[ویرایش]
پذیرش و استقرار شرکتهای فناور در مرکز رشد طی فراخوانی که به طور گسترده از طریق رسانه های گروهی انجام می شود و از واجدین شرایط برای ارائه ایده های محوری نو در زمینه امور تخصصی کشاورزی دعوت میشود.
محورهای فعالیت انکوباتور کشاورزی عبارتند راه اندازی سایت اطلاع رسانی مرکز رشد و امکان دسترسی به اطلاعات بر اساس این ایده فراهم نمودن شرایط برای جذب شرکتهای کوچک و متوسط در زمینه کشاورزی با ایده های نو پرورش آنها در مرکز رشد، تلاش بر ای ایجاد ارتباط گسترده الکترونیکی در زمینه های مربوط به کشاورزی از جمله : خدمات الکترونیکی بازرگانی الکترونیکی و تامین نیازهای صنایع جانبی بر اساس محور تولیدات کشاورزی، آموزشهای تخصصی و اطلاع رسانی و برگزاری دوره های کوتاه مدت و بلند مدت کارآفرینی و توجیهی شرکتهای نوپا، حمایت از نوآوران و تزریق ایده های نوین برای اجرای پروژ ه هایی در زمینه کشاورزی و جذب افراد فعال، توانمند و دارای خلاقیت و نوآوری، برنامه ریزی برای جذب سرمایه های بخش خصوصی در ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی، توسعه مرکز رشد کشاورزی برای پو شش دادن کل محصولات کشاورزی و شرکتهای مرتبط با آن.
نتیجه گیری[ویرایش]
افزایش فاصله و شکاف بین بخشهای آموزش و تحقیقات با بخش تولید خدمات در دنیای امروزبه خصوص در بخش کشاورزی، ایجاد سازمانها یی برای پر کردن این فاصله را ملزم می کند. نوع مشکلات و هزین ه هایی که این سازمانها با آن دست به گریبان هستند، ایجاد و بقای آنها را با مشکل جدی مواجه می سازد.
ایجاد پارکهای تحقیقاتی و انکوباتورها به عنوان مجموعه هایی که وظیفه حمایت و هدایت موسسات و شرکتهای تحقیقاتی را به عهده داشته باشد، طی چند دهه گذشته در غالب کشورها پیگیری شده است . عملکرد مناسب پارکها در حل معضل فوق و اثرات جانبی ناشی از آن یعنی تسریع در روند انتقال فناوری، اشتغال زایی برای فارغ التحصیلان جوان و تجاری سازی نتایج تحقیقات ، پارکها و انکوباتورها را به یکی از پر شتا ب ترین مجموعه های فعال در جهان امروز تبدیل کرده است. آینده ما را به سوی حرفه ایگری مترقی در طراحی و اجرای پارکهای فناوری و انکوباتور دعوت می کند که شامل مدیریتهای متفاوت، اشکال خلاقانه امور ما لی و امتحان عملکرد است. کارگاههای مدیریت شده زیر فشار در هر جایی به فعالیت خود ادامه خواهند داد تا اقتصادی ثابت و موثر داشته باشند؛ زیرا صندوق مالی دولت برای چنین فعالیتهایی کاملاً غیر قابل اعتماد به نظر می رسد.
با این درک و شناخت رو به رشد که فعالیتهای ف ناوری محور، امروزه موتورهای واقعی پیشرفت اقتصادی هستند، انکوباتورهای تجاری و نظام پارک در تمام دنیا گسترش یافته است . در تحول اقتصادها نیز همانند صنعتی سازی، علاوه ب ر سختی تعیین کمیت، آثار اجتماعی و اقتصادی آنها در حال بروز است . می توان گفت که پروسه ایجاد سرمایه ریسک پذیر بیشتر هنر است تا دانش.
منابع[ویرایش]
| ۱. | ↑ سمیه جنگ چی کاشانی دانشجوی دوره دکتری توسعه کشاورزی |
آقایی، “پارکهای علمی، مجتمع ها و توسعه منطقه ای“ مجموعه مقالات پارکهای فناوری ، کتابخانه تخصصی اشتغال، سازمان همیاری . فارغ التحصیلان، بهار ۱۳۸۲ بهکیش، رشد اقتصادی به خواست یک مقام کم و زیاد نمی شود ،“ روند اقتصادی، . سال اول، شماره دوم، مرداد و شهریور ۱۳۸۲ بینام،
“تغییر ساختار در بخش تحقیقات فناوری،“ گزارش معاونت فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به نشست روسای دانشگاهها و موسات پژوهشی وابسته به . وزارت علوم، اردیبهشت ۱۳۷۹
