مگس مدیترانه ای مرکبات
این مگس که با عناوین مگس میوه یا مگس مرکبات نیز نامبرده می شود آفتی پلی فاژ ( چند میزبانه ) است که از مهمترین آفات درختان مرکبات به شمار می رود و مبدا اصلی آن مناطق گرمسیری آفریقا بوده که از سال ۱۸۲۹ میلادی به تدریج به دیگر نقاط جهان گسترش یافته است به طوری که در سال ۱۳۵۴ شمسی در ایران جزو آفات قرنطینه ای محسوب شد .
برای اولین بار در مشهد این آفت در سال ۱۳۵۴ گزارش شد که می تواند به درختان میوه ی زیادی از جمله مرکبات حمله کند . در سال ۱۳۶۲ این آفت در استان مازندران روی میوه های نارنج و نارنگی گزارش شد و قبل از آن در استان های خراسان ، یزد ، اصفهان و گیلان گزارشاتی دریافت شده بود .
علت این نوع نامگذاری ، به علت نوع خسارت این آفت است به گونه ای که این آفت در مناطقی که آب و هوای مدیترانه ای دارند خسارت های سنگینی را وارد می کند و شمال ایران هم چون دارای آب و هوایی شبه مدیترانه ای است دچار خسارت و زیان از این آفت می شوند .
شکل شناسی آفت[ویرایش]
حشره ی بالغ به طول ۴-۵ سانتی متر ، از مگس خانگی کمی کوچکتر ، چشم ها به رنگ آبی تیره ، میان قفس سینه دارای لکه های سیاه براق و نقره ای نامنظم که به آن شکل موزائیکی می دهد . شکم متمایل به زرد با نوار های عرضی روشن پوشیده از موهای زبر سیاه ، بال ها شفاف یا سه نوار تیره که یکی در وسط ، دیگری در لبه جلوئی و سومی به صورت نواری باریک از لبه عقبی شروع شده و تقریبا عمود بر نوار دوم قرار گرفته ولی به آن متصل نیست . پاها به رنگ زرد کمرنگ بوده و اندازه بدن حشره ماده به علت داشتن تخم ها بزرگتر از حشره نر می باشد .
مگس بالغ[ویرایش]
حشره ماده دارای تخم ریز مشخص و حشره نر دارای یک جفت موی حسی ( قاشق مانند ) در بالای پیشانی ، بالاتر از کاسه چشم می باشد . تخم مگس میوه به رنگ سفید روشن به طول یک میلی متر ، شبیه دانه برنج ، به طول ۰.۷ تا ۰.۹ میلیمتر و با کمی انحنا در قسمت وسط است . لارو ها به رنگ سفید مایل به کرم ، بدون پا ، دوکی شکل با سری نوک تیز و بدنی نسبتا پهن هستند . اندازه لارو های تازه تفریخ شده از تخم به طول یک میلی متر و لارو های بالغ که دوکی شکل و کمی خمیده می باشند تا ۸ میلیمتر می رسند . شفیره به رنگ قهوه ای روشن تا تیره ، به طول ۴ میلی متر و بیضی شکل است .
تخم های برنج مانند مگس
لاروی که تازه از تخم بیرون آمده است
شفیره
حشره بالغ
چرخه زیستی آفت[ویرایش]
حشرات کامل مگس مدیترانه ای ۳ تا ۵ روز پس از مرحله ی شفیرگی ، با مختصر تغذیه از شهد گل ها ، عسلک ترشح شده توسط حشرات مکنده ، فضله پرندگان ، میوه های رسیده یا در حال فساد و باکتری ها و قارچ های موجود روی برگ ها ، پس از کسب مواد قندی و پروتئینی لازم ، به بلوغ جنسی رسیده و شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کنند .
حشره ماده تخم های خود را به صورت دسته گروه های ۲ الی ۳۰ تایی ، ترجیحا در داخل میوه های پوست نازک رسیده و یا در زیر پوست میوه هایی که در حال رنگ گرفتن هستند قرار می دهد . محل تخم گذاری آفت پس از مدت کوتاهی رنگ پریده و سپس قهوه ای تیره می شود . حشره ماده به طور متوسط در روز ۲۰ عدد تخم گذاشته و در طول زندگی تا ۱۰۰۰ عدد تخم می گذارد که تخم ها بسته به دمای محیط بعد از ۲ الی ۴ روز تفریخ می شوند .
لاروها توسط یک جفت قلاب آرواره ابتدا از پوست و سپس از گوشت میوه تغذیه می کنند . در اثر این تغذیه ، میوه زودتر از زمان مقرر تغییر رنگ داده ( زودرسی غیر طبیعی ) ، پوسیدگی و فساد در محل فعالیت لارو روی میوه کاملا آشکار بوده که نهایتا منجر به ریزش میوه در پای درخت می شود . طول دوره ی لاروی بسته به نوع میزبان و دمای محیط از ۷ الی ۵۰ روز متغیر است .
لاروها در حال تغذیه از میوه رسیده[ویرایش]
لاروها بعد از تغذیه کافی و سپری کردن این مرحله ، میوه را ترک کرده و در داخل خاک تبدیل به شفیره می شوند زیرا این لارو ها جهنده بوده و می توانند پس از خروج از میوه تا ۳ متر جابجا شوند . عمق شفیرگی در خاک های مختلف بسته به بافت خاک و درصد رطوبت متفاوت است . معمولا عمق شفیرگی در خاک های سبک شنی و مرطوب از ۳ تا ۵ سانتیمتر و طول دوره شفیرگی از ۱۰ الی ۴۰ روز در نوسان است . بعد از پایان مرحله شفیرگی ، حشرات کامل از خاک خارج شده و بعد از یک تغذیه مناسب شروع به جفت گیری و تخم ریزی می کنند .
لحظه خروج حشره بالغ از شفیره[ویرایش]
بر اساس مطالعات انجام شده در شریط اقلیمی مناسب و دسترسی به میزبان های متعدد ، این آفت تا ۱۲ نسل در سال دارد . بررسی های انجام شده در سال باغی ۸۹ در مازندران نشان داد که این آفت قادر است ۵ نسل در سال تولید کند . طول هر دوره نسل بسته به شرایط محیطی از ۲۵ الی ۵۰ روز در نوسان است .
زمستان گذرانی این حشره در مناطق معتدل ( شمال ایران ) به صورت شفیره و درصد پایینی به صورت حشره کامل است . اما در مناطق گرمسیری ( جنوب ایران ) در تمام طول سال آفت فعال و همه مراحل زیستی آن قابل مشاهده است .
رفتار حشره کامل[ویرایش]
رفتار حشره کامل مگس مدیترانه ای دقیقا تحت تاثیر دمای محیط است . در هوای خنک صبح ، حشرات کامل با استقرار روی سطح برگ ها ( در جهت جنوبی درختان در نیمکره شمالی ) ، گرمای لازم برای فعالیت روزانه را کسب می کنند . اما در دماهای بالا ، حشرات ترجیح می دهند در لابه لای شاخ و برگ درختان مستقر شده و کمتر در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند .
فعالیت حشرات کامل مگس میوه بعد از طلوع آفتاب شروع و تا بعدازظهر ادامه خواهد داشت . در اغلب اوقات در پشت برگ و یا سطح زیرین میوه استراحت می نماید و جفت گیری معمولاً در بعدازظهر زمانی که شدت نور کاهش یافته انجام می شود ولی تخم ریزی در ساعات اولیه روز صورت می گیرد .
حشره بالغ در حال تخم ریزی[ویرایش]
حشرات کامل آفت در طول شب در لابه لای برگ درختان به استراحت می پردازند . زمان ظهور حشرات از مرحله ی شفیرگی معمولا در سپیده صبح است . حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای در باغات میوه تا ارتفاع ۳۰۰ الی ۱۲۰۰ متر از سطح دریا فعالیت دارند . مگس میوه حشره ای کم تحرک است که در حالت معمولی تا یک کیلومتر می تواند جابجا شود ، اما چنانچه در معرض باد های شدید قرار بگیرد تا بیش از ۲۰ کیلومتر توان جابجایی دارد . عمر مگس بالغ به درجه حرارت و رطوبت بستگی دارد و در شرایط مساعد ۶ تا ۸ ماه می تواند زنده بماند .
بررسی تغییرات جمعیت مگس میوه در باغ مرکبات در شهرستان ساری
مطالعه تغییرات جمعیت حشرات کامل مگس میوه مدیترانه ای شکار شده توسط تله مکفیل با ماده جلب کننده سراترپ در باغ مرکبات شهرستان ساری نشان داد که اولین نمونه های حشره کامل مگس مدیترانه ای از اواسط خرداد ۱۳۸۹ توسط تله های حاوی ماده سراترپ شکار شدند . تعداد پنج پیک شکار در طول سال باغی ۸۹ شکار شد . مهمترین و بیشترین شکار حشرات کامل مگس میوه در اواخر آذر اتفاق افتاد که به عنوان پیک اصلی در سال باغی ۸۹ تعیین گردید .
یکی از دلایل عمده تعدد پیک شکار مگس میوه در این سال ، مساعد بودن شرایط جوی منطقه از نقطه نظر دمایی و میزان بارندگی بود . این نتایج نشان داد که در صورت دسترسی آفت به میزبان مناسب این شرایط جوی است که می تواند به عنوان یک عامل محدود کننده یا تشدید کننده رشد آفت در منطقه باشد .
نمودار تعداد حشرات شکار شده توسط تله
بررسی های انجام شده در طول ۴ سال نشان می دهد که بیشترین تعداد نسل ( ۵ نسل ) و بحرانی ترین وضعیت آفت از نقطه نظر خسارت وارده به محصولات باغی در سال ۸۹ اتفاق افتاده است .
علائم آلودگی به تخم مگس میوه در ارقام مختلف میوه مرکبات
بررسی های انجام شده روی میوه های مختلف مرکبات نشان داد که چنانچه تخم گذاری روی میوه سبز یا زرد مرکبات انجام گیرد ، علائم آلودگی اولیه آن متفاوت خواهد بود . محل تخم گذاری روی میوه های سبز ( گریپ فروت و نارنج ) علاوه بر شکافی که توسط تخم ریز حشره ماده ایجاد می شود ، مقداری صمغ نیز در محل مورد نظر مشاهده می گردد . محل تخم ریزی روی میوه بعد از چند روز تغییر رنگ داده و متمایل به زرد می شود .
خسارت مگس مدیترانه ای در باغات گلستان
با توجه به این که میوه نارنج و گریپ فروت دارای پوست نسبتا ضخیمی می باشند و تخم ها در داخل پوست میوه قرار داده می شوند ، پوسیدگی حاصل از فعالیت تغذیه ای لاروها به تدریج و در یک زمان طولانی تری حادث می شود . در مقابل پوسیدگی در ارقامی با پوست نازک و نرم ( نارنگی و کامکوات ) خیلی سریع تر و در مدت کوتاه تری اتفاق می افتد . علائم آلودگی روی میوه پرتقال تامسون ناول و سانگین به صورت هاله ی نارنجی رنگ در اطراف تخم گذاری مشاهده می شود .
خسارت مگس بر ارقام مختلف
تعداد تخم و دستجات تخم مگس در میزبان های مختلف
در بررسی هایی که صورت پذیرفت تعداد تخم و تعداد دستجات تخم ها مورد بررسی قرار گرفت که نتایج به صورت زیر بود :
۱- کامکوات : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۱ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۸.۶۳
۲- گریپ فروت : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۳.۹۶ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۱۸.۸۳
۳- پرتقال سانگین ( خونی ) : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۴.۳۱ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۱۸.۸۳
۴- تامسون ناول : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۵.۵۱ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۲۴.۶۲
۵- نارنج ( سبز ) : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۴.۱۱ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۲۲.۷۶
۶- نارنگی : تعداد دسته تخم در هر میوه = ۳.۸۵ ، تعداد تخم های شمارش شده در هر دسته تخم = ۲۰.۱۲
مراحل یازده گانه کنترل تلفیقی مگس میوه مدیترانه ای در باغات مرکبات
۱- مونیتورینگ و ردیابی مگس میوه مدیترانه ای در باغات مرکبات
نمونه برداری منظم از یک آفت با استفاده از ابزارهای مناسب به منظور کسب اطلاعات لازم در خصوص حضور آفت در منطقه ، تعیین دامنه پراکنش و بررسی تغییرات فصلی آن را مانیتورینگ می گویند . اجرای یک برنامه دقیق مونیتورینگ یکی از مهمترین ارکان مدیریت کنترل تلفیقی موفق مگس میوه در مناطق آلوده است . تحقیقات انجام شده در باغات میوه مرکبات نشان می دهد که تله مکفیل با ماده جذب کننده سراتراپ و تله جکسن با ماده جلب کننده پارافرمونی و یا بیولور بهترین و موثرترین ابزار برای مونیتورینگ مگس میوه می باشد .
جهت موفقیت در عملیات مونیتورینگ توجه به موارد زیر ضروری است :
• رعایت مدت زمان نصب تله در سطح باغ : توصیه می شود که عملیات تله گذاری از ابتدای سال باغی شروع و تا پایان سال ادامه داشته باشد .
• استفاده از تله و ماده جلب کننده مناسب برای هدف مورد نظر : در صدرت استفاده از ماده جلب کننده طعمه ای در تله ، توصیه می شود هر ۱۰ الی ۱۴ روز ماده جلب کننده عوض شود . در صورت استفاده از ماده پارافرمون و یا بیولور هر ۶۰ الی ۷۰ روز ماده جدید جایگزین شود .
انواع تله های مورد استفاده[ویرایش]
کارت زرد چسبنده
تله مکفیل با ماده سراتراپ
مگس هایی که در تله مکفیل به دام افتاده اند
• تله ها باید در محل مناسبی نصب شوند : بنابراین توصیه می شود در قسمت جنوبی درختان ، در ارتفاع ۱.۵ تا ۲ متری از سطح زمین و کمی در سایه انداز درختان نصب شوند .
محل نصب تله
• بازدید از تله ها باید طبق یک برنامه مدون و به فاصله یک هفته تا ده روز صورت گیرد . لازم به ذکر است که آمار شکار حشرات به تفکیک جنس و نوع تله یادداشت شود .
• محل نصب تله در باغ مورد نظر با کروکی دقیق و نوع گیاه میزبان مشخص شود .
• تعداد ۳ تا ۵ تله در هکتار برای یک برنامه مونیتورینگ موفق توصیه می شود . در صورت عدم دسترسی به این تعداد ، ۱ تا ۲ تله در هکتار هم مناسب می باشد .
۲- طعمه مسموم پاشی
طعمه مسموم شامل مخلوطی از یک منبع پروتئینی با یک حشره کش مناسب است که در دسترس حشره قرار داده می شود . حشرات ماده این آفت جهت رسیدن به بلوغ جنسی و کامل کردن تخم نیاز به یک منبع غذایی مناسب دارند که در شرایط طبیعی از شهد گل ها ، عسلک حشرات و یا فضله پرندگان بدست می آورند . در حالت طعمه مسموم پاشی ، ماده غذایی مناسب آغشته به سم شده و توسط باغدار در دسترس آفت قرار می گیرد و حشره با تغذیه از آن تلف می شود .
طعمه مسموم پاشی
نکات لازم جهت اجرای یک برنامه طعمه مسموم پاشی موفق :
• برای تهیه طعمه مسموم از پروتئین هیدرولیزات به نسبت ۲.۵ تا ۳ لیتر و مالاتیون به نسبت ۲۰۰ سی سی در ۱۰۰ لیتر آب استفاده شود .
• عملیات طعمه مسموم پاشی تقریبا از یک ماه قبل از برداشت شروع و تا پایان مرحله برداشت صورت می گیرد .
• در مناطق شهری و حومه شهر ها که معمولا تراکم جمعیت آفت بسیار بالا است توصیه می شود تمامی درختان یک باغ طعمه مسموم پاشی شوند .
• برای درختان بالای ۱۰ الی ۱۵ سال مقدار ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلی لیتر از مخلوط طعمه مورد نظر توصیه می شود . برای درختان کوچکتر تا ۱۰۰ میلی لیتر نیز کفایت می کند .
• ترجیحا عملیات طعمه مسموم پاشی در ساعات اولیه صبح صورت گیرد . اگر چنانچه در ساعات گرم روز انجام شود ، احتمال سوختگی و ترک خوردگی میوه وجود دارد .
• با توجه به این که طعمه مورد نظر قادر به جلب مگس از فاصله ۱۰ تا ۱۵ متری است ، بسته به تراکم جمعیت آفت ، عملیات طعمه مسموم پاشی روی نصف و یا یک سوم درختان یک باغ توصیه می شود .
• طعمه مسموم مورد نظر به صورت نواری و با لکه ای روی سرشاخه ها ، روی تنه و پشت برگ ها در ارتفاع ۱.۵ الی ۲ متری از سطح زمین ، ترجیحا در قسمت جنوبی درختان و به صورت قطرات درشت تر پاشیده شود .
سمپاشی طعمه مسموم به صورت نواری
• حتی الامکان از برخورد مستقیم طعمه مسموم به میوه خودداری شود و عملیات طعمه پاشی روی میوه های رسیده توصیه نمی شود .
• تاکید می شود که طعمه مسموم آماده شده باید در همان زمان مصرف شود . چنانچه برای مدتی بماند خاصیت خود را از دست می دهد .
• عملیات طعمه مسموم پاشی به صورت هفتگی و در صورت تشخیص کارشناس ، دوبار در هفته صورت می گیرد .
• بارندگی های شدید منجر به شستن طعمه می شود ، لذا عملیات طعمه مسموم پاشی باید بعد از بارندگی تکرار شود .
• رعایت نکات ایمنی از قبیل استفاده از دستکش ، کلاه ، ماسک ، عینک ، پوشش مناسب و عدم مصرف دخانیات ، نوشیدنی و خوراکی در حین عملیات طعمه پاشی ضروری است .
۳- شکار انبوه مگس با استفاده از تله های جذب کننده
استراتژی شکار انبوه حشرات کامل مگس میوه با استفاده از نصب تعداد قابل توجهی از انواع تله های جذب کننده ، کاربرد فراوانی در کاهش جمعیت آفت در باغات میوه دارد .
نتایج تحقیقات نشان می دهد که در صورت رعایت نکات فنی در خصوص نوع تله ، زمان نصب و تعداد تله در باغات مورد نظر ، خسارت میوه به کمتر از ۲ درصد کاهش می یابد . برای دست یابی به یک نتیجه قابل قبول و بسته به تراکم آفات ، تعداد ۳۰ تا ۵۰ تله در هکتار توصیه می شود . از این تعداد تله ، به ازای هر یک تله پارفرمونی تعداد سه تله طعمه ای توصیه می شود .
نصب تله یک ماه قبل از برداشت میوه شروع شده و تا پایان برداشت باید ادامه پیدا کند . در این خصوص تله های ابتکاری که توسط کارشناسان طراحی شده نیز می توان استفاده کرد .
تله جکسن با کپسول پارافرمونی
بطری پلاستیکی ( پروتئین هیدرولیزات )
۴- برداشت زود هنگام میوه جهت فرار از خسارت آفت
استراتژی برداشت زود هنگام محصولات باغی به منظور فرار از خسارت آفت ، در مواردی که میوه از نظر فیزیولوژیک قابل برداشت است ولی از نظر موفولوژیکی ( رنگ پوست ) نارس نمی باشد ، کاربرد زیادی دارد . در مناطقی که تراکم جمعیت آفات یک تهدید جدی برای محصولات باغی به حساب می آید ، به باغداران توصیه می شود هر چه زودتر اقدام به برداشت محصولات باغی خود نمایند . این استراتژی برای میوه مرکبات ( نارنگی پیش رس و رقم انشو ) که شدیدا در معرض خسارت سنگین آفت قرار دارند کاربرد خوبی دارد .
۵- نظافت و پاک سازی سطح باغ از میوه های آلوده به مگس
میوه های آلوده به مگس در اثر تغذیه و فعالیت لارو ریزش کرده و لارو های بالغ در خاک تبدیل به شفیره می شوند . اگر میوه های آلوده به تخم و لارو مگس به موقع از سطح باغ جمع آوری نشوند ، صدها تخم و لارو فرصت تبدیل و توسعه به حشرات کامل را پیدا کرده که برای نسل های بعدی بسیار خطرناک خواهند بود . نظافت باغ یعنی معدوم کردن میوه های آلوده به نحوی که تخم ها و لارو های آفت قادر به ادامه حیات نباشند .
مهمترین روش های معدوم کردن میوه های آلوده عبارتند از :
۱- بسته بندی میوه های آلوده جمع آوری شده در کیسه های پلاستیکی و نگهداری آن ها در یک مکان مناسب به مدت تقریبی یک ماه که در طی این مدت تمامی مراحل مختلف زیستی آفت شامل تخم ، لارو و شفیره از بین می روند و باقی مانده میوه ها به صورت کود آلی به خاک برگردانده می شود . در این خصوص مطمئن باشید که هیچ سوراخی در بدنه پلاستیک وجود نداشته باشد .
۲- دفن کردن میوه های آلوده در داخل گودال هایی به عمق ۵۰ سانتی متر
۳- غوطه ور ساختن میوه های آلوده به مدت ۴۸ ساعت در داخل ظروف بشکه ای حاوی آب که توسط یک لایه نفتی پوشیده شده است .
۴- تغذیه میوه های آلوده توسط چهارپایان و پرندگان
۶- برداشت کلیه میوه ها در پایان فصل
به همه ی باغداران توصیه می شود عملیات برداشت میوه به طور کامل صورت گیرد به طوری که حتی میوه هایی با کیفیت پایین بر روی درختان رها نشوند . در بعضی از سال ها به دلیل پایین بودن قیمت میوه ، باغداران راغب به برداشت کامل میوه نبوده و در این حالت جمعیت آفت در منطقه به شدت افزایش می یابد علت آن هم این است که پس از دوران زمستان و شروع بهار حشرات کامل خارج شده از شفیره دنبال میوه های باقی مانده سال قبل می گردند تا بر روی آن ها تخم گذاری کنند . بدین ترتیب میوه های باقی مانده نقش میزبان را ایفا کرده و باعث افزایش نسل آفت می شوند .
۷- مبارزه زراعی در زمان مناسب
زیر و رو کردن خاک در ناحیه سایه انداز درختان با استفاده از پا بیل کردن ( ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر ) و یا روتاری زدن ، به نحوی که به ریشه درختان آسیب نرساند ، برای تلفات شفیره مگس بسیار مفید است . با توجه به این که عمق شفیرگی در خاک های مختلف بین ۳ تا ۵ سانتی متر تعیین شده است لذا عملیات زراعی باید سطحی باشد .
۸- نظارت بر نقل و انتقال میوه های آلوده به دیگر مناطق
جهت جلوگیری از گسترش افات به مناطق غیر آلوده ( داخل و خارج استان ) ، از اتقال میوه های آلوده جدا خودداری کنید . توصیه می شود محموله های ارسالی به دیگر استان ها از باغات عاری از آلودگی صورت گیرد .
۹- مدیریت در اندازه درختان میوه
در روی درختان مرتفع احتمال جا ماندن میوه پس از برداشت بسیار زیاد است . این میوه ها به عنوان میزبان عمل می کنند لذا به عنوان یک دستورالعمل باغبانی ، توصیه می شود ارتفاع درختان به اندازه ای باشد ( ۲ تا ۳ متر ) که تمام میوه های آن قابل برداشت باشد .
۱۰- رها سازی حشرات نر عقیم شده
این روش یکی از مهمترین ابزارها برای ریشه کنی مگس میوه در جهان است . دولت ها و دانشمندان زیادی در این زمینه تلاش کرده اند تا بتوانند از این روش که از نظر زیست محیطی کاملا بی خطر است بیشترین بهره را ببرند .
پرورش مگس میوه روی رژیم غذایی مصنوعی تحت پروژه های بزرگ مدیریت تلفیقی در کشور های مختلف انجام شده است که نتایج اولیه
رضایت بخش بوده است . مطالعات اولیه این روش در استان مازندران انجام شده و این تکنیک به صورت پایلوت در حال اجرا می باشد .
۱۱- کنترل بیولوژیکی
با توجه به سابقه حضور کوتاه مدت مگس میوه در شمال ایران ، عوامل کنترل کننده طبیعی بومی که اختصاصا روی آن فعال باشند شناسایی نشده اند . اما در کشور های که مگس میوه سابقه بیشتری دارد مجموعه ای از زنبور های پارازیت کننده لارو ، تخم و شفیره مگس وجود دارند که در غالب مبارزه بیولوژیک در سطوح وسیع استفاده می شود . کاربرد تکنیک توام نر عقیمی و مبارزه بیولوژیک در بعضی از کشور ها چنان رضایت بخش تر بوده است که دولت ها سرمایه گذاری قابل ملاحظه ای انجام داده اند .
توصیه های فنی برای عملیات ذخیره سازی مرکبات[ویرایش]
۱- میوه های مورد نظر برای ذخیره سازی ترجیحا از باغاتی که آلوده نیستند و یا شدت آلودگی کمتری دارند انتخاب شوند .
برای تعیین شدت آلودگی :
• چنانچه تعداد مگس های شکار شده در یک تله در روز در هکتار کمتر از یک مگس باشد آلودگی پایین و خسارت میوه چندان نگران کننده نیست .
• چنانچه تعداد مگس شکار شده در یک تله در روز در هکتار بین ۳ الی ۵ مگس باشد شدت آلودگی بالا و خسارت به میوه نگران کننده است .
در صورت بالا بودن شدت آلودگی ، علاوه بر شکار حشرات کامل توسط تله ، به موارد زیر نیز باید توجه کرد :
• بازدید تصادفی از میوه و توجه به محل تخم گذاری آفت روی میوه که به شکل تغییر رنگ محل ظاهر می شود .
• توجه به علائم پوسیدگی روی میوه که با رشد لارو ظاهر می شود .
• ریزش میوه های آلوده به آفت در پای درختان
۲- تا آنجایی که شرایط آب و هوایی اجازه می دهد عملیات برداشت میوه برای ذخیره سازی به تعویق انداخته شود تا چنانچه میوه های آلوده به مراحل تخم و لارو هستند تا آن زمان علائم آلودگی را نشان دهند .
۳- در زمان برداشت میوه دقت لازم به عمل آید تا میوه هایی که علائم تخم ریزی ، تغییر رنگ غیر طبیعی و یا پوسیدگی روی آن ها موجود است جدا و حذف شوند .
۴- توصیه می شود میوه های برداشت شده را قبل از sort کردن ، در دمای ۵ الی ۱۰ درجه به مدت ۷ الی ۱۰ روز نگه داشت که در این حالت با ظهور علائم پوسیدگی میوه های آلوده جدا و میوه های سالم در انبار ذخیره گردد .
۵- مکان ( انبار ) ذخیره سازی میوه ها باید از نظر دما ، رطوبت ، نور و تهویه کاملا در شرایط استاندارد باشد میوه های مشکوک به آلودگی مگس میوه نباید در انبار نگهداری شوند .
۶- در صورتی که شرایط انبار سنتی است ، ۳ الی ۴ هفته بعد از ذخیره سازی تعدادی از جعبه ها باز و وضعیت پوسیدگی بررسی شود .
دکتر محمد علی دوست
