وسمق
وسمق[ویرایش]
وسمق روستایی در بخش قروه درگزین شهرستان رزن استان همدان است با جمعیتی حدود ۱۵۰۰ نفر که در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا در دامنه کوه وسمق(وسمق داغو) قرار دارد.این روستا در شمال شرق شهرستان رزن واقع شده و یکی از مناطق باستانی شهرستان رزن است که همواره مورد بی توجهی مسئولین مربوطه در زمینه میراث فرهنگی و سایر زمینه ها قرار گرفته است.
مردم این روستا به زبان شیرین ترکی صحبت می کنند و همواره اداب و سنن خود را نسبت به روستا های مجاور حفظ کرده اند و کمتر دچار شهرزدگی شده اند.
ساختار[ویرایش]
از دو محله(بخش)خانا باشو و یوخارومحله(قاراچای) تشکیل شده است.جزو معدود روستاهایی است که دارای دو قبرستان بوده،البته قبرستان شماره دو (ابتدای ورودی وسمق و کوه) توسط مسئولین روستای مجاور(آشاقوکند)دیوارکشی شده است اما متعلق به وسمق است و طوایف مختلف به تقلید از گذشتگان اموات خود را در یکی از این دو آرامستان به خاک می سپارند.
تاریخ[ویرایش]
این روستا تاریخی بیش از ۲۸۰۰ سال دارد و تپه باستانی گوورقالا نیز در فهرست اثار ملی ایران به نام این روستا ثبت شده است.البته از این منطقه با عنوان تپه وسمق یاد می شود ولی باید خاطر نشان کرد این مکان علاوه بر تپه دارای چنیدن اثر باستانی است که در نوع خود کم نظیر است و این مکان را به منطقه باستانی تبدیل کرده است.
البته به جز منطقه باستانی گوورقالا در وسمق دو منطقه باستانی مربوط به دوره های قبل از اسلام( بسیار شبیه با آثار دوره اشکانی) و پس از اسلام نیز وجود دارد که تقریبا کمتر کسی از آنها با خبر است.به جز این موارد نمی توان به سادگی از اثار موجود در کوه وسمق(کوه سه برادر یا به عبارتی وسمق داغو) گذشت زیرا علایمی مبنی بر وجود معادن باستانی سنگ و سنگ زینتی وجود دارد که می توان به صنعت حجاری و تراش سنگ زینتی و سنگ های ساختمانی در هزاره قبل پی برد.البته برخی علایم موجود وسمق داغو حکایت از وجود این صنعت در قبل از اسلام دارند و تمام مدارک محفوظ و طی بازدید هایی از طرف دوستداران میراث معنوی مورد حفاظت قرار گرفته اند.
طبق مطالعات به احتمال قوی روستای وسمق در طی دوره های مختلف به علل متفاوتی سه یا چهار بار بازسازی کلی شده است. آخرین اثر بجا مانده از اواخر دوره دوم اسلامی نیز قلعه وسمق است که در داخل این روستا است و تقریبا ویران شده و تنها یک برج از ان باقی مانده که در استانه ویرانی است.
در مورد وجه تسمیه وسمق (وسمه)نیز نمی توان به سادگی نظر داد اما چیزی که مسجل و قطعی است این است که کلمه وسمق مربوط به دوره های پیش از اسلام بوده و می توان این کلمه و واژه را به قوم گبر که ساکنان اصلی این مکان قبل از اسلام بوده اند نسبت داد که از اثار به جای مانده از این قوم می توان به تپه باستانی وسمق و دستکند های معروفشان اشاره کرد.معماران گبر از برترین مهندسان و معماران زیرزمینی بوده اند.
وسمق قناتی دارد که از عجایب است[ویرایش]
وسمق قناتی دارد که از عجایب است.(قنات خانا در وسمق)
یکی از اثار به جای مانده از این قوم که یادگاریست از تمدن و مهندسان چیره دست گبر در روستای وسمق،خانا چایو است که معماران عالم و دانا پیش از اسلام و با نهایت دقت توانسته اند آب را از سفره وسمق داغو بیرون کشده و مورد استفاده قرار دهند. علت استخراج این آب به دلیل نبود آب های سطحی و خشک شدن چشمه های کوهستانی بوده که وسمق را در آن زمان با کم آبی رو برو کرده بوده و یا اینکه استقرار گروهی از وسمقی ها و مهاجرت انها از گوورقالا(گبرقلعه وسمق) به مکان کنونی روستا باعث شده قبل از استقرار ابتدا آب مورد نیاز از دل کوه استخراج شود که منجر به حفر قنات وسمق (خانا چایو) گردیده است.البته نظری هم مبنی بر مهاجرت وسمقی ها از نقطه کنونی به گوورقالا و سیس مراجعت دوباره آنها بر مکان کنونی روستا طی هزاران سال وجود دارد. آب خانا از دل کوه خارج میشده و مردم در مسیر عبور این آب از داخل منازلشان چاه هایی برای دستیابی به این آب حفر نموده بودند که در شرایط سخت و زمستانها نیازی به مراجعه به چشمه نبوده و از داخل منازل به کانال آب دسترسی داشته اند. این آب با عبور از داخل روستا و برطرف کردن نیاز وسمقی ها در انتها در محل دوققاش به داخل رودخانه فصلی(چایلاخ) می ریخته و در نهایت مسیر خود را برای پیوستن به آب های رودخانه ای ادامه میداده است و پس از قرن ها که روستای چانگرین(چالکرین-شاهنجرین-چالگرین) توسط برخی از مهاجرین به وجود آمد و ارباب چانگرین شروع به تاسیس باغات در جنوب غرب وسمق و مجاورت راه والاشجرد نمود که با توجه به مشکل بی آبی و نبود آب برای آبیاری آن باغها و مزارع، اربابان دو روستا طبق معامله ای تصمیم به آن گرفتند که باقی مانده آب این قنات پس از عبور از وسمق و استفاده وسمقی ها به جای ریخته شدن در رودخانه و ملحق شدن به آبهای عبوری، جهت استفاده برای آبیاری باغات چانگرین مورد استفاده قرار گیرد. متاسفانه قنات خانا وسمق دچار خشکی شده و پیش بینی می شود با توجه به سنگی بودن و حوضی بودن این سفره آب دچار خشکی کامل شود. با توجه به ارتفاع بالاتر زمین های زراعی وسمق امکان استفاده از این آب برای کشاورزان وسمق سخت بوده و همواره از این سهم خود استفاده نکرده و از چاه های عمیقی که دولت برای این روستا در نظر گرفته است استفاده می کنند. پس می توان گفت قنات خانا در وسمق جزو بی نظیر ترین قنات هایی است که از عمر آن بیش از هزار سال می گذرد و یادگار دستان معماران گبر در وسمق است.اکنون آب این قنات کم شده و به صورت طبیعی استخراج نمی شود و توسط پمپ های برقی مورد استفاده قرار می گیرد.
البته خانا چایو تنها قنات وسمق نبوده و یکی از پرآب ترین قنوات شهرستان رزن قنات دهنه وسمق بوده است که متاسفانه با کم لطفی مسئولین دچار مشکل شده و خشک شد. قدمت این قنات نیز به قبل از اسلام برمیگشته است و معمار کانال این قنات در نزدیکی تپه باستانی وسمق به دلیل بالا بودن شدت و جریان اب برای استفاده مردم در ان زمان از اب این قنات در طی دو کیلومتر مسیر دهنه کنار تپه در حدود بیست پیچ به آن اعمال نموده است تا سرعت آب کم شود و خطر آن کمتر شود. عرض کانال آن نیز در حدود دو متر بوده که به گفته شاهدان این کانال پر از آب می شده است. منشا این قنات از سمت گیلازور در پشت اورتا داغ بوده است.
علما و مشاهیر و اهل قلم[ویرایش]
از علما و مشاهیر و اهل قلم این روستا می توان به آیت الله حاج ملا طاهر وسمقی(ره)،آیت الله میرزا ابوالقاسم ربانی بن حاج ملاطاهر وسمقی(ره) از مجتهدین طراز اول همدان،حجت الاسلام شیخ سلمان انصاری(ره)،حجت الاسلام میرزا تقی انصاری(ره)،شهید احمد رضایی(ره)،مرحوم آشیق نبات (ره) و مرحوم آشیق صادقی(ره)،دکتر صدیقه وسمقی شاعر و نویسنده و استاد دانشگاه و سیاستمدار،هادی عقیلی فوتبالیست و نامزد دریافت بهترین بازیکن قاره اسیا در دو دوره متوالی،دکتر یحیی عطایی استاد دانشگاه رشته ادبیات؛دکتر علی اکبر بختیاری استاد دانشگاه علوم پزشکی و رییس شبکه بهداشت زرندیه در استان مرکزی و دکترای میکروب شناسی پزشکی،آقای سید امیر عقیلی نوازنده توانای دهل و ساز های سنتی،آقای هادی حیدری خواننده،هنرمند و تعذیه خوان،کربلایی محمد بختیاری از تعذیه خوانان معروف و قدیم شهرستان،جناب سرهنگ بختیاری،جناب سروان مهدی حیدری،اقای اصغر بختیاری از مسئولین شبکه اورژانس تهران بزرگ،حجت الاسلام بختیاری،اقای علیرضا عزیزی گرافیست و مقام سوم جایزه بین المللی هنر روسیه ۲۰۱۸،اقای ابوالفضل بختیاری تکنسین و دستیار دندانپزشکی و ده ها نفر از دانشجویان در رشته های مختلف مهندسی مواد و متالوژی ،فیزیک،برق،مکانیک،کامپیوتر،کشاورزی،حقوق،تربیت بدنی،حسابداری،علوم حوزوی و همچنین فرهنگیان و معلمین عزیز اشاره کرد.
از طوایف روستا هم می توان به طایفه های:بختیاری-حکانی-خرقانی-صالحی-صادقی-افشار-رسولی اشاره کرد.
هنر و صنایع[ویرایش]
البته نمی توان از هنرهای سنتی و دستی این روستا بی تفاوت گذشت،قالی های بافته شده به دست بانوان این روستا زیبایی خاصی را به منازلشان داده است.در گذشته حدود ۵۰ سال پیش نمد مالی در این روستا رایج بوده و آخرین نمد مال نیز مرحوم محمد علی خداکرمی (ره)بوده است که سالیان قبل دار فانی را وداع گفتند. نقل گفتن در این روستا همچنان بین مردم رواج دارد و باید یادی کنیم از گذشتگان این روستا که این هنر را سینه به سینه به این مرحله رسانده اند.البته مردم روستای وسمق نسبت به روستا های مجاور نسبت به سنت های خود کوشا بوده و سعی بر حفظ آنها را داشته اند.
از فراورده های روستا هم میتوان به محصولات باغی و شیره انگور وباسلوق و خشکبار،رب گوجه فرنگی،پَتله،کشمش و ... اشاره کرد.
مردم این روستا به زبان ترکی صحبت می کنند و به کودکان خود ترکی یاد می دهند و یکی از زیباترین صحنه ها در این روستا این است که کودکان به زبان تورکی صحبت می کنند و هنوز گرم بازی های قدیمی مانند چیلیک و تئشله هستند و همچون گذشته از پرورش حیوانات اهلی استقبال می کنند.
اقتصاد و اشتغال[ویرایش]
با توجه به اینکه اکثر اهالی روستا کشاورز و دامدار هستند همواره کودکان این روستا نیز علاقه زیادی به شغل پدرانشان دارند و با توجه به نیاز گله های دام حتی در پرورش سگ های شکاری برای گله و سگ ها نگهبان مهارت خاصی دارند.در برخی از منازل قدیمی این روستا نیز هنوز همچون گذشته های خوب حیواناتی چون گربه جای خود را از دست نداده اند و به راحتی در خانه رفت و امد می کنند که نشان از استفاده گذشتگان از این حیوانات در کنترل جمعیت حیوانات مضر چون موش دارد.
زمین های کشاورزی وسمق نیز آبی و دیم هستند و از سه موتور آب تغذیه می شوند.این زمین ها بین کشاورزان به عنوان "صیقیر"تقسیم شده است یا به عبارتی سهم هر کشاورز را یک صیقیر می گویند(صیقیر در ترکی به معنای گاو می باشد).کل سهم کشاورزان یکصدو بیست صیقیر است که بین آنها در زمان دستور اصلاحات اراضی در دوره پهلوی ۱۳۴۲ تقسیم شده است برخی زمین ها وسمق در محیط های:دَره یول_آرا یول_شود یول_حکان یول_جاده ایصفهان_غیراق غلبیر_ائل یولو_رازون دیبی و ... دسته بندی میشوند. اکثریت مردم از این زمین ها امرار معاش می کنند اما تعداد کمی از اهالی نیز در کارخانه سیمان هگمتان که در وسمق مستقر است شاغلند.
همواره وسمق مورد کم لطفی مسئولین و مدیران این کارخانه قرار گرفته تا حدی که ادرس این کارخانه نیز به اسم روستای مجاور درج می گردد به گونه ای که گویی وسمقی وجود ندارد در حالی که تمام زمین های این کارخانه از ملک وسمق فراهم شده و معادن این کارخانه نیز در کوه وسمق قرار دارند البته که ریشه برخی از این مشکلات به خود اهالی باز می گردد که با سو استفاده دیگران کار به اینجا کشید.
از دیگر کم لطفی های مسئولین نسبت به وسمق مناقشات بر سر زمین های قابل کشت و مسطی است که منابع طبیعی شهرستان بر آنها احاطه پیدا کرده است.این زمین ها که مقدارشان نیز کم نیست و بیش از صد هکتار است قبلا توسط کشاورزان مورد بهره برداری قرار می گرفته اما از زمانی که کارخانه سیمان هگمتان در وسمق مستقر شد با توجه به وجود منافع مالی برای شهرستان این مشکلات به وجود آمد و هنوز نیز جاری است.
بسیاری از جوانان این روستا نیز به شغل شریف خیاطی مشغولند و تنه دوز هستند و در تهران و یا وسمق تولیدی دارند که اوضاع خوبی ندارند زیرا بازار پوشاک نیز دچار تغییر و تحول شده و مورد هجوم قاچاق پوشاک است.همچنین بسیاری از جوانان تحصیل کرده و یا کم سواد روستا نیز بی کارند و متاسفانه کارگری می کنند این در حالی است که کارخانه سیمان هگمتان در این روستا قرار گفته است و بسیاری از کارگرانش از مکانهای دیگر فراهم میشود.چرا؟
خانم ها نیز در این روستا به قالی بافی و خیاطی مشغولند و سهمی از اقتصاد خانواده را بردوش خود دارند.در وسمق مدرسه ای ابتدایی نیز وجود دارد که به نام شهید احمد رضایی است و در خیابان وحدت واقع شده است.در قدیم الایام نیز کودکان این روستا از مکتب خانه استفاده میکرده اند که از اساتید آن می توان از مرحوم میرزا حیدر شعبانی و میرزا ابوالقاسم بختیاری یاد کرد(روحشان شاد).
این روستا دارای دو مسجد به نام های قمر بنی هاشم(ع) و امام زمان(ع) است و مراسمات عزاداری و مناسبتی و جلسات کشاورزان و جلسات بازدید مسئولان در آنها برگزار می شود.مسجد قمر بنی هاشم کنار خانا چایو قرا گرفته و مسجد صاحب الزمان نیز در کنار جاده اصلی واقع است که کمی پایینتر از ان تالاب ابی بود که چند سال پیش خشک شد و دیگر ابی ندارد و باید منتظر خشک شدن جنگل های اطراف ان نیز باشیم.
اب نوشیدنی وسمق قبلا از چشمه های آق بلاغ،زلق آباد و خاناچایو و چا های شخصی در منازل فراهم بود ولی اکنون دارای لوله کشی آب است که چاه عمیق آن در وسمق قرار دارد و این چاه آب مصرفی وسمق و روستای مجاورش را که چند برابر وسمق جمعیت دارد را فراهم می کند و بزودی شاهد بروز مشکلات ابرسانی خواهیم بود زیرا این چاه توانایی اب رسانی به دو روستا را با جمعیت پنج هزار نفر را ندارد.
امید است مسئولین نگاه بهتری به روستای وسمق داشته باشند تا حق از دست رفته وسمق به اهالی آن باز گردد و مردم این روستا نیز در ابادانی بهتری زندگی کنند و از امکانات این کشور بیشتر بهره مند شوند.
منابع[ویرایش]
مطالب فوق بیان مختصری از وسمق بوده و این متن در حال تکمیل شدن است...
