اقتصاد اسلامی
بانکداری اسلامی، بانکداری یا فعالیّت بانکی است که مطابق قوانین دین اسلام (فقه اسلام) است و کاربرد عملی آن در توسعهٔ
اقتصاد اسلامی است. فقه اسلامی، اجازه نمی‌دهد که برای دریافت وام، بهره‌ای (به شرطی که از پیش تعیین شده باشد) پرداخت شود (در اصطلاح فقهی به آن
ربا می‌گویند.). همچنین از نظر دین اسلام، سرمایه گذاری در تجارتی که فراهم کنندهٔ سود یا خدمتی باشد ولی با قوانین اسلام ناسازگار باشد نیز ممنوع (حرام) است. بانک داری طبق قوانین اسلام می‌تواند حالات متفاوت داشته باشد. اهل تشیع و اهل تسنن میتوانند شرایط و قوانین کاملا متفاوتی را برای بانک ها وضع کنند. فتوای مراجع تقلید نقش بزرگی در سیستم بانک داری ایران بازی میکند. به عنوان مثال میتوان قوانین کارت اعتباری را یاد کرد که در برخی مجامع اسلامی ممنوع ولی تحت شرایطی در ایران مجاز است. امروزه میتوان گفت که با راه اندازی
بورس اوراق بهادار در ایران و همکاری و مراودات بانک ها با این سازمان، تفاوت خدماتی و عملیاتی بین بانک های ایران و دیگر کشور های جهان عمدتا وجود ندارد، مگر خط قرمز هایی که در پایین آورده شده.
ممنوعیت های مشترک و رایج در بانکداری اهل تشیع و اهل تسنن[ویرایش]
• کسب
بهره (
ربح)، مگر آنکه وام دهنده تحت شرایط ویژه ای که فقها تعیین میکنند وجهی مانند جایزه دریافت کند.
• هرگونه حالات
احتکار و
سوداگری در عملیات سرمایه گذاری و سرمایه سپاری
• هرگونه حالات قمار و «بازی» با سرمایه
• به کار گیری سرمایه برای تولید یا فروش الکل (به استثناء الکل بهداشتی و صنعتی)
• به کار گیری سرمایه در اقتصاد فحشا
• به کار گیری سرمایه در اقتصاد تولید یا فروش گوشت خوک
• به کار گیری سرمایه در اقتصاد تولید یا فروش هرگونه جنس
حرام• مشارکت، همکاری یا مراوده با بانک های خارجی و غیر اسلامی که سرمایه خود را در راه های غیر اسلامی یا بر علیه اسلام به کار میبرند
حساب بانکی[ویرایش]
با گشایش
حساب بانکی ، بانک وجوه نقد رااز مشتری دریافت کرده و «نگهداری» میکند. آیا بانک اجازه دارد که با سرمایه مشتریان کار کند و سرمایه را به گردش در بیاورد در کشور و بانک های مختلف فرق میکند. در مواردی بسیار نادر بانک سرمایه را نگهداری میکند (حالت خزانه و بایگانی) و حتی اگر سرمایه در آتش سوزی از بین برود، بانک هیچ مسئولیتی در برابر مشتری ندارد. ولی در اکثر موارد، چون در ایران، بانک سرمایه دریافتی را ضمانت کرده و به جریان می اندازد و با آن به سایر مشتریان وام می پردازد. این نوع بانک ها به مشتری (سرمایه گذار) ربح نه بلکه هدیه/جایزه ای میپردازند که مقدار آن از دید رسمی نباید از پیش تعیین شود. در این رابطه نیز بانکها تحت شرایط ویژه ای میتوانند مبلغ جایزه را بصورت درصدی قبلا اعلام و حتی به نحوی ضمانت کنند.
کارت اعتباری[ویرایش]
کارت اعتباری تحت شرایط ویژه ای در برخی کشور ها از جمله ایران مجاز است.
آن حجم پول که در حساب مشتری موجود است و از آن با کمک کارت استفاده (برداشت) می شود، اشکال ندارد، ولی مبلغی که به حساب اعتبار و بدون داشتن وجه ملموس در حساب، به مشتری پرداخت می شود، اگر دارای شخصیت قرض باشد و بر آن سود تعلق گیرد، اصل قرض صحیح، ولی مقدار مازاد، ربح بوده و حرام است.
چک[ویرایش]
چک در بانکداری اسلامی مجاز است
سفته[ویرایش]
سفته در بانکداری اسلامی مجاز است
اوراق بهادار[ویرایش]
خرید، فروش و دخالت و بهره وری در رابطه با
اوراق بهادار ، چون سهام و
اوراق قرضه در
بانکداری اسلامی مجاز است
تاریخچهٔ بانکداری اسلامی[ویرایش]
← مقدمهدر طول دوران طلایی اسلام،
سرمایه‌داری و بازار آزاد به شکلی ابتدایی در دستگاه خلافت وجود داشت و در فاصلهٔ قرن‌های ۸ ام تا ۱۲ ام،
اقتصاد بازار و
مکتب سوداگری توسعه یافت به گونه‌ای که برخی به آن عنوان «سرمایه داری اسلامی» را نسبت می‌دهند.
اقتصاد پولی آن دوران بر پایهٔ این بود که
ارز دینار به صورت گسترده‌ای در گردش باشد و به این ترتیب منطقه‌هایی که درگذشته از نظر اقتصادی مستقل بودند را در این موضوع درگیر می‌کردند. تاریخی ترین نوع بانک اسلامی، موسسات یا صندوق های
قرض الحسنه هستند که در
قرآن از آن یاد شده.
منبع[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
بانک از نگاه اسلام
