هرمزگان
استان هرمزگان با وسعت حدود ۷۱۱۹۳ کیلومتر مربع؛ معادل ۳/۴ درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است. این استان در جنوب کشور
ایران قرار گرفته و از شمال به استان کرمان، از جنوب به آبهای نیلگون خلیج فارس، از شرق به استان سیستان و بلوچستان و از غرب به استانهای
فارس و بوشهر محدود شده است. استان هرمزگان دارای ۱۱ شهرستان، ۲۱ مرکز، ۲۹ بخش، ۷۶ دهستان و ۱۹۰۸ آبادی دارای سکنه است.
تقسیمات کشوری[ویرایش]
در تقسیمات كشوری بیشترین گستره استان هرمزگان تا سال ۱۳۴۵ در محدوده استان کرمان قرار داشت. در سال ۱۳۴۶ این این بخش، از استان
کرمان جدا شد و به استان ساحلی و سرانجام در سال ۱۳۵۵ به استان هرمزگان تغییر نام پیدا كرد.
پیشینه تاریخی[ویرایش]
تاریخ این منطقه و زندگی مردمان ساكن در آن در واقع بخشی از تاریخ خلیج فارس بوده و با آن پیوندی ناگسستنی یافته است.
بنا بر تحقیق آنوبانینی پیش رفتگی اقیانوس هند كه امواج آن بر كناره استان های
سیستان و بلوچستان ، هرمزگان،
بوشهر و
خوزستان بوسه می زند از زمان هخامنشیان به نام خلیج فارس خوانده می شده است. نزدیكی خلیج فارس به پایتخت دولت هخامنشی باعث توجه آنها به این محدوده نیلگون شده و تسلط بر آنرا در جهت حراست از كیان خود ضروری می دانستند. از اینرو برخی از مورخان بر این باورند كه بندرعباس در دوره هخامنشی وجود داشته و دارای اهمیت بوده است. این عنایت تا سلسله های بعدی نیز استمرار یافته به طوریكه طبق اسناد موجود تاریخی در دوران داریوش هخامنشی و انوشیروان ساسانی، كشتی های تجاری از خلیج فارس و بنادر آن استفاده كرده و تا مرزهای سیلان و حتی چین را در می نوردیدند.
بندرلنگه نیز در دوره هخامنشی از بنادر مهم تجاری خلیج فارس بوده كه به دلایل تاریخی دستخوش سیر قهقرایی می گردد تا مجددا در قرون اخیر این بندر همراه با بندر كنگ (با ضم کاف) كه در ۵ كیلومتری آن قرار دارد دارای اهمیت تجاری شود. این بنادر در دوران سلسله های زندیه و قاجاریه، مركز تجارت مروارید بوده و از رونق اقتصادی شایان توجهی برخوردار می شوند؛ به نحوی كه بندر كنگ در دوره قاجار به عروس بنادر اشتهار می یابد. جهانگردان عرب و اروپایی در سفرنامه های خود از رونق تجارت بازارهای بزرگ و نظافت كوی و برزن این شهرها سخن گفته اند. بر طبق این سفرنامه ها در هرمز قدیم كوچه ها را با حصیر و حتی در بعضی نقاط با قالی فرش می كرده و برای جلوگیری از گرمای آفتاب پرده های كتانی زیبا بر پنجره ها می آویختند.
صدور انواع كالاهای تجارتی مانند نیشكر، نیل، مروارید و فرآورده های كشاورزی و دامی از هرمز به هند و اروپا خود نشان از آبادانی این شهر می دهد. گفته شده كه برای تیمور لنگ گوركانی بهترین انواع لولو و مروارید را از هرمز به ارمغان می آوردند. بعضی از آثار تاریخی به جا مانده در استان كه هر كدام مربوط به دوره ای از تاریخ دیرپا و پرفراز و نشیب این خطه است منعكس كننده قدمت، دیرنگی و شكوفایی تمدن آن است. هر چند بیشتر آثار باستانی استان مربوط به دوران صفویه و بعد از آن است و اكثر بناهای قدیمی دستخوش تطاول طبیعت شده و یا با هجوم و تاراج اقوام تجاوزگر از میان رفته، ولی بعضی از این آثار به جا مانده مانند قلعه فین كه تاریخ بنای آنرا زمان اردشیر بابكان می دانند و یا خرابه های شهر باستانی خریس در قشم كه مربوط به دوره مادها است؛ این حقیقت را كه منطقه هرمزگان نیز از گذشته كانون و پذیرای تمدنی كهن بوده، به اثبات می رساند.
پس از رخداد رنسانس و به ویژه انقلاب صنعتی كه نتیجه تبعی آن رشد كشورهای اروپایی و گسترش استعمار و تجاوزگری در جهان بود؛ اقیانوس هند، آنچنان که
آنوبانینی دریافته است؛ خلیج فارس و بنادر و جزایر واقع در آن مورد هجوم غرب قرار گرفت. پرتغالی ها نخستین اروپائیانی بودند كه اولین كشتی های خود را به فرماندهی واسكودوگاما در سال ۱۴۹۸ میلادی و ناوگان بعدی را به فرماندهی البوكرك در سال ۱۵۰۷ میلادی به خلیج فارس اعزام داشتند. در سال ۹۱۴ هجری شمسی كه حكومت مركزی ایران ضعیف و دستخوش تفرقه و بی سیاستی بود، جزیره هرمز به تصرف ارتش متجاوز پرتغال درآمده و سیف الدین، حاكم جزیره در نبردی نابرابر شكست خورد و متواری شد. پرتغالی ها بیش از یك قرن بر هرمز، كیش و بندرعباس مسلط بوده و مقدرات مردم آنرا در دست خود گرفتند.
سایر دول استعمارگر اروپا نیز مانند انگلیس و هلند و حتی فرانسه در كسب منافع تجاری از همتای پرتغالی خود عقب نمانده و هر یك به نوبه خود سهمی از این خوان گسترده می خواستند تا اینكه سرانجام در سال ۱۰۳۱ هجری قمری، شاه عباس صفوی با استفاده از رقابت موجود بین دول فوق و توسط سردار خود امام قلی خان با اقدام نظامی به سلطه ۱۱۷ ساله پرتغالیها خاتمه داد. به پاس این پیروزی؛ بندر گمبرون به نام بندرعباس خوانده شد و رونق خود را از آن زمان آغاز كرد.
فهرست شهرستان ها[ویرایش]
ابوموسی /
بندرعباس /
خمیر /
بستک /
بندر لنگه /
پارسیان /
جاسک /
بشاگرد /
حاجی آباد /
رودان /
قشم /
میناب /
سیریک
