وجه تسمیه چانگرین (چالگرین)
وجه تسمیه روستای چالگرین (چانگرین) در شهرستان رزن، استان همدان
مهندس احمد صلاحی
متاسفانه نبود مرجعی علمی و دانشگاهی در خصوص وجه تسمیه و دلایل انتخاب نام برای روستاهای شهرستان رزن، بعنوان یک کمبود جدی همیشه مطرح بوده است. باتوجه به روایت شفاهی سالخوردگان که اکنون بسیاری از آنها به دیار باقی شتافته اند، قدمت بنای شاهنجرین را کمتر از ۴۰۰ سال میدانند، بطوریکه برای احداث آن سه فرض مطرح میکنند:
الف. مستقر شدن چندنفر از خوانین روستای کاج و ساخت قلعه و احداث باغ
ب. جداشدن تعدادی خانوار از روستای وسمق بعلت اختلافات طایفه ای و سکونت با فاصله چند صدمتری از وسمق، که هنوز هم در وسمق به چالگرین، آششاغی کند یا بالاجاکند هم گفته میشود.
ج. سکونت چند خانوار از روستای چنگیر و سپس گسترش آن بعلت وجود آب فراوان و زمین حاصلخیز
اما در خصوص وجه تسمیه این روستا چندین نظر وجود دارد:
۱. افسانه شاهین و راهین: که دو برادر با نامهای شاهین و راهین برای پیداکردن آب از درگزین به اینجا آمده و در جستجوی آب جان میدهند. باتوجه به وجود آب کافی در چالگرین، حالت دره ای بودن این روستا، و نیز وجود زبان ترکمنی و تورکی در چهارصدسال قبل در منطقه، وجود اسمی همانند شاهین و راهین بدور از ذهن است. ضمن آنکه انتقال آب از قروه، نیر، سایان، فارسون که روزگاری به پرآبی معروف بودند این نظریه را بی اعتبار میسازد.
۲. علاقمندی مردم این روستا به شاه، باعث انتخاب نام شاهنجرین میشود. برخی معتقدند شاهنجرین معرب چانگرین است (حرف چ و گ). در دوره پهلوی بخاطر پیشوند شاه در اسم این روستا، گفته میشود حکومت توجه بیشتری به این روستا نسبت به روستاهای دیگر داشته است. در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۳۶۵ به پیشنهاد وزارت کشور و برای حذف نام شاه از روستاها، در دولت میرحسین موسوی، اسم این روستا به همراه دهها روستای دیگر در همدان از شاهنجرین به چانگرین و روستای شاه بولاغی به سنگرانگوه تغییر نام یافت.
۳. چانکرین نام روستایی پانصدنفره در میان تورکان طالش در گیلان است.
۴. چانکرین (چانگرین) نام روستایی در ترکیه امروزی است. ایا میتوان هجوم امپراطوری عثمانی به ایران و اقامت طولانی مدت بخشی از این لشگر را در زمان صفویه و افشاریه، دلیلی برای نامگذاری این روستا به چانگرین یا چانگرین دانست. هرچند حضور تورکان عثمانی در چند مرحله برای مقابله با جریان مذهبی که انها انحراف مذهبی می نامیدند در شهرستان رزن(درگزین قدیم) قطعیست ولی اثبات ارتباط چانکرین با حضور عثمانی نیاز به جستجوی عمیق در کتب تالیفی تورکان عثمانی و ایرانی دارد.
۵. باتوجه به قدمت چندهزارساله زبان تورکی در ایران و شهرستان رزن، عاقلانه ترین وعلمی ترین راه پیدا کردن وجه تسمیه یا سبب نامگذاری این روستا در زبان تورکی باید بود زیرا هیچگاه زبان فارسی زبان رسمی این منطقه یا موردعلاقه این مردم تا دوره رضاخان نبوده است.
۶. چانکرین(چاناکرین) در زبان تورکی به معنی جایی که مرکز بوده و نسبت به زمینهای اطراف حالت گودی یا دره مانند دارد که اطرافش را نقاط مرتفع تری تشکیل میدهد. باتوجه به توپوگرافی چانگرین، این تعبیر درست می باشد.
۷. وجه تسمیه دیگر که در زبان تورکی همدانی میتوان یافت اینست که نام روستا از دو واژه چال(زمین سنگلاخی که اطرافش را تپه یا نقطه مرتفع بسازد)+ گرین تشکیل شده است. وجود نقاط مرتفعی چون تپه کاج، کان داغی(وسمق داغی) در اطراف این روستا سبب شده است به این وجه بیشتر دقت کنیم.
۸. وجه تسمیه دیگر عبارت چال+ گلین است که گفته میشود به معنای مردم شاد و خوشحال بوده که به شادی در عروسیها اهمیت زیادی میدادند که به مرور زمان به چالگرین تغییر یافته است. امروزه هم در کرفس از واژه چالگرین و در قروه از واژه چانگرین برای این روستا استفاده میشود. برای شادبودن مردم این روستا دو ضرب المثل تورکی هم در منطقه رایج است.
۹. چانگ در زبان تورکی همان "تخته بوینولوغ" است که بر روی گردن دو حیوان( گاو یا استر) گذاشته شده تا زمین را شخم و خرمنها را با آن بکوبند. کلمه چانقارا(چانکارا) در تورکی بمعنی غوغا و فریاد می باشد. همچنین کلمه چال معنای مختلفی داشته که یکی از آنها "اوتلو- سولو یئر" و نیز معنای دیگرش "داشدان تپه" در اطراف میباشد که با وجه تسمیه این روستا بی ارتباط نخواهد بود.
۱۰. باتوجه به قدمت زیاد روستاهای وسمق، چنگیر، شوند، عین اباد، کرفس و وجود نشانه های میترائیسم و احتمالا مانوی و عدم وجود این نشانه ها در چانگرین یا صحیحتر آن چالگرین، شاید با اطمینان بیشتر بتوان گفت که قدمت آن کمتر از دو روستای مجاور است.
امیداست صاحبان قلم، با بررسی بیشتر، مطالب دیگری را از متون و کتابها استخراج نموده تا نام دقیق این روستا (چالگرین یا چانگرین) و وجه تسمیه اش مشخص گردد.
مهندس احمد صلاحی. نهم بهمن ماه ۱۳۹۵
|
