روستای یای شهری مراغه
معرفی روستای بسیار زیبای یای شهری ( واقع در منطقه توریستی ) از توابع بخش مركزي شهرستان مراغه
معرفی روستای یای شهری
مراغه (
دهکده سنگی )
معرفی روستا[ویرایش]
روستای یای شهری یکی از روستاهای
آذربایجان شرقی است که در دهستان سراجوی غربی بخش مرکزی شهرستان مراغه در دامنه سرسبز کوه سهند و در امتداد رودخانه همیشه خروشان "صوفی چای" واقع شده است .
این روستا در حدود ۸۶ خانوار و با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ نفر در ۲۷ کیلومتری شهرستان مراغه قرار دارد. این روستا به لحاظ واقع شدن در منطقه توریستی و پتانسیل گردشگری و همچنین آب و هوای خوب و طبیعت سرسبز آن از اهمیت ویژه ای در شهرستان مراغه برخوردار است . بدین جهت پذیرای گردشگران و میهمانان از شهرهای همجوار جهت استراحت و گردشگری در فصلهای بهار، تابستان، پائیز شده است.
مردم این روستا به کار کشاورزی،باغداری،
دامداری و از همه مهمتر پرورش
زنبور عسل مشغول می باشند. وجود باغات و کارخانه شیرپز،سبب توجه تاجرین و صادر کنندگان محصولات کشاورزی را به خود جلب نموده و باعث حضور آنها در فصل بهار ، تابستان و پائیز جهت خریداری این محصولات در این منطقه شده است.تولید عسل طبیعی در این منطقه باعث رونق اقتصادی و صادرات این محصول به شهرهای همجوار شده است.
روستاي
یای شهری طبق سرشماري نفوس و مسكن سال ۱۳۹۰ جمعيت آن در حدود ۴۰۰ نفر بوده كه تعداد ۲۰۰ نفر مرد و ۱۹۳ نفر زن كه ازبين آنها ۱۰ نفر كمتر از ۱۷ ساله و ۲۲۹ نفر از آنها بيشتر از ۱۸ ساله را تشكيل مي دهند. در حال حاضر اين روستا داراي ۸۶ خانوار مي باشد.
قدمت و تــــــــــاریخ روستای یای شهری[ویرایش]
( دهکده سنگی ،محل سنگنان ،روستایی كه با سنگ درست شده)
روستای يای شهری يکی از روستاهای شهرستان مراغه واقع در بخش مرکزی دهستان سراجوی غربی قرار دارد و دارای سابقه کهن و تاريخی می باشد. و بنا به گفته ريش سفيدان و نقل وقول آنها از پدران و نياکان در قديم اين روستا شهر بوده است که در منطقه ای از روستا که به مهردار معروف است در آنجا مردمانی ساکن بودند که در جريان يکي از بلايای طبيعي بکلی ويران شده است . و دو اثر تاريخی که به تازگی از طرف سازمان ميراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است . اين آثار تاريخی به نامهای:
«قبرستان تپه سی : موقعيت جغرافيايی:دهستان سراجوی غربی ، روستای يای شهری، با قدمت هزاره ۵ و ۴ قبل از ميلاد و به شماره ۲۱۰۸۶»،
«تپه صادق دوزی: به موقعيت جغرافيايی، دهستان سراجوی غربی، روستای يای شهری، با قدمت هزاره ۱و۲ ق . م و به شماره ۲۲۲۶۲» هستند .
منابع تاريخي ، مراغه را زادگاه زرتشت ناميده و دانشمندان بر اين باورند که زرتشت در دامان کوه سهند که در اوستا از آن با عنوان نام اسنوند ياد شده متولد گرديده است .
توسعه گردشگــــري و اهميت آن براي اشتغال در روستا[ویرایش]
گردشگري روستائي از موضوعاتي است كه در طي سال هاي اخير به طور گسترده در حوزه توسعه روستائي و توسعه گردشگري مطرح شده است . با توجه به اثرات اقتصادي كه بر جامعه روستائي دارد برنامه ريزي هاي زيادي نيز از طرف مردم و دولت جهت توسعه ان صورت گرفته است . با توجه به اهميت اشتغال در جامعه ي روستائي و جلوگيري از مهاجرت بي رويه و بي مورد ف ، ضرورت برنامه ريزي و توسعه مشاغل مرتبط با توسعه روستائي در بسياري از روستا هااحساس مي شود و در واقع با توسعه گردشگري و توريسم روستائي بسياري از مشكلات موجود اشتغال در روستاها حل خواهد شد .
به عنوان مثال استفاده از ظرفيت هاي مزارع كشاورزي ، باغات ، طبيعت گردي ، استفاده از ظرفيت هاي فرهنگي و مذهبي ، آداب ورسوم سنتي روستا و... ،كه براي توسعه گردشگري و ايجاد بستر مناسب براي اشتغال جوانان در روستا بسيار پر اهميت تر است .
اغلب گردشگران داخلي بيش از هر چيز به آب و هوا ، فرهنگ يا طبيعت مقصد خود علاقمند هستند به همين دليل آنها را به دل طبيعت و روستاها مي كشاند . گردشگري روستائي امروزه يكي از مردمي ترين اشكال گردشگري محسوب مي شود . اين در حالي است كه گردشگري روستائي يك روند دو سويه اقتصادي را در نواحي روستائي رقم مي زند كه مي توان در بر گيرنده يك رشد اقتصادي و تنوع فعاليت ها از يك سو و همچنين ايجاد اشتغال و در آمدزائي براي ساكنان روستا از ديگر سو مي تواند باشد . به همين دليل از اولويت ويژه اي برخوردار است كه بايد مورد توجه قرار بگيرد.
روستا ي يای شهري به لحاظ گردشگري از اهميت ويژه اي برخوردار است و در تعطيلات آخر هفته مسافران و گردشگران زيادي را به مسير منتهي به اين روستا مي كشاند . مناظر طبيعي ، كوهها و دره هاي سرسبز و همچنين جاري شدن رودخانه صوفي چاي از اين مسير جذابيت آن را دو چندان كرده است . وجود كوههاي بسيار زيبا و بهم چسبيده و رشته اي از جمله كوههاي ساري قيه سي ، ايوانا كوه ، شوش داغي و وجود غارهاي طبيعي مانند آغاجان كوهولي، قره گل، و سنگهاي بزرگي از جمله ديح داش، شوش داغي كه اين مناظر با صخره هاي خيلي زيبا با بهترين و زيباترين جلوه هاي طبيعت كه در خود گنجانده است در اطراف روستا منظره اي زيبا به دوستداران و علاقمندان به طبيعت فراهم ساخته است . وجود چشمه هاي خنك و گوارا وطبي كه يكي از آنها در درمان سنگ كليه بسيار موثر ميباشد در اطراف روستا قرار دارد
اين روستا به دليل وجود سنگ هاي بسيار در اطراف آن و به كاربردن مصالح ساختماني يكنواخت سنگ و گل به دهكده سنگي نيز مشهور است . اين روستا به لحاظ قرار گرفتن در مسير دهكده توريستي مراغه از اهميت زيادي برخوردار بوده و بايد به توسعه وپيشرفت و آباداني آن توجه ويژه اي شود .
محيط زيست[ویرایش]
زيستگاه جانوران می تواند در خشكي، آب و يا هر دو باشد و بعضی نيز می توانند در هوا پرواز کنند جانوران مختلف در جاهای متفاوت زندگی می کنند که آن جاها را زيستگاه آنها می نامند
در روستاي يای شهري زيستگاه انواع گوناگون پرندگان از جمله كبك ، عقاب ، شاهين ، لاشخور، قرقي ، بلبل ، وانواع مختلف از جانوران مانند خرگوش ، گرگ ، خرس ، روباه ، خوك ، و گونه اي بسيار از خزندگان مانند آفتاب پرست ، مارمولك ، مار كه در اين منطقه زيست مي كنند . وجود ماهي قزل آلا در مسير رودخانه صوفي چاي گردشگران را به اين منطقه كشانده است .
گياهـــان داروئي و خوراكي[ویرایش]
گياهان خوراكي در دامنه‌هاي سهند و روستاهاي اطراف ، سفره‌هاي مردم اين منطقه را عطرآگين مي‌كند. در فصل بهار وطبيعت وهمزمان با رويش گياهان خوراكي و دارويي، افراد روستا اقدام به برداشت اين گياهان و عرضه آن در بازار مي‌كنند. در اين فصل از سال مردم اقدام به چيدن، اين گياهان و ذخيره آن براي ساير فصول به‌صورت خشك شده مي‌كنند.
به گفته‌اهالي روستا ، حدود صد گونه گياه خوراكي و دارويي در ارتفاعات روستا ي يای شهري و دامنه كوه هاي آن رشد مي‌كند. ريواس ، بزگوش ، شنگر ، كاكوتي(کهلیک اوتی) ، چای علفی (توه لوجه) ، عرليك ، سورولو ، بولاغ‌اوتي ، قارترسي ، گل گاوزبان ، گون ، گل آقا ، یونجه ، مرزه كوهي ، نعناع ، كنگر ، آغجه‌باش ، خارشتر ، پونه ، مرزن جوش ، انواع قارچ از جمله گياهان خوراكي و دارويي اين روستا است.
مرزه كوهي ، نعناع و پونه عمدتا به عنوان طعم‌دهنده در پخت انواع غذا به ويژه كوفته ، عرليك و سورولو در پخت آش ، كنگر در تهيه خورشت و كوكو و ريواس مورد وثوق كودكان به صورت خام از جمله مصارف اين گياهان در روستا است.
علاوه بر پخت غذا تعدادي از اين گياهان به صورت دم كرده همراه با چاي و بخش عمده‌اي از آن نيز براي تهيه داروهاي گياهي و عرقيات مورد استفاده مردم قرار مي‌گيرد. اين گياهان علاوه بر تازه‌خوري به صورت خشك شده نيز در فصل زمستان توسط بانوان براي مصارف خوراكي و دارويي بكار گرفته مي‌شود. علاقه بيشتر مردم به استفاده از گياهان خوراكي و دارويي به‌جاي ساير مواد خوراكي و داروهاي شيميايي و برداشت بي‌رويه آن تا حدودي ادامه رشد اين گياهان را تهديد مي‌كند.
برداشت بي‌رويه ، غلط و غير اصولي اين گياهان آسيبي جدي به مراتع و رشد گياهان خوراكي و دارويي ارتفاعات اين روستا مي تواند باشد.
راه روستائي روستاي يای شهري[ویرایش]
مسير وجاده اصلي روستا ي يای شهري كه فاصله آن از شهرستان مراغه ۲۷ كيلومتر مي باشد تا روستاي آشان آسفالت شده و فاصله ۸ كيلومتري آن تا روستا در حال بهسازي و آسفالت مي باشد . آسفالت اين مسير گردشگري باعث جذب گردشگر و رونق اقتصادي بيشتر با توجه به قرار گرفتن در منطقه توريستي خواهد شد . از جمله مشكلاتي كه در گذشته اهالي و ساكنان روستاهاي اين مسير بدان گرفتار بودند مشكل عبور و مرور در اين مسير كوهستاني بود كه خطرات جاني و مالي آنها را تهديد مي كرد . اما با تلاش بي وقفه مسئولين شهري و روستائي اين مسير در حال بهسازی و آسفالت مي باشد .
شغل و كسب و كار اهالي روستا[ویرایش]
شغل عمده اهالي اين روستا كشاورزي ، دامداري و زنبورداري است . البته درپي سال هاي گذشته قالي بافي نيز جزو مشاغل مردم به حساب مي آمد ولي متاسفانه به دليل برخي مشكلات در حال حاضر تعداد قالي بافان به تعداد انگشت ها نيز نمي رسد . از جمله درختاني كه كشاورزان محترم اين روستا به كاشت و برداشت آنها مي پردازند مي توان به درختان گردو ، سيب ، بادام ، آلو ، آلوچه و زردآلو اشاره كرد . كشاورزان با برداشت محصولات خود يا آنها را در همان جا مي فروشند ويا بعضي هم در سردخانه گذاشته تا در ايام فرا رسيدن نوروز در بازار به فروش مي رسانند .
در بخش دامداري مردم شير گوسفندان را به شركت هاي شيرپزي مي دهند تا با آن پنير درست كرده و روانه بازار كنند . واز لبنيات مي توان به توليد پنير ماست، كره و روغن زرد حيواني اشاره كرد كه خيلي خوشمزه و لذيذ مي باشند . زنان روستا نيز پشم گوسفندان را در دوختن لحاف و تشك بكار مي برند.
در بخش زنبورداري كه از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و می تواند در توسعه توریسم اقتصادی بسیار موثر می باشد که افراد زیادی در این روستا به کار پرورش و تولید عسل مشغول می باشند. به جرات می توان گفت تولید عسل طبیعی سهند به لحاظ کمی و کیفی در مقایسه با تولیدات دیگر نقاط کشور از اهمیت زیادی برخوردار بوده که می تواند در آینده در بازارهای داخلی و خارجی نقش اساسی داشته باشد. عسل اين منطقه از دير باز زبانزد خاص و عام بوده وهست . چرا كه در طبيعي بودن جنس توليدات عسل اين منطقه هيچ شكي نيست . به جرات مي توان گفت كه يكي از سوغاتي اين روستا مي توان به عسل طبيعي آن اشاره كرد . اين روستا به جهت سرسبز بودن مناطق كوهستاني آن زنبورداران بيشتري به شغل زنبورداري مشغول هستند . اين روستا در حدود ۳۰ زنبوردار در حال فعاليت مي باشد كه بيشتر توليدات عسل در شهرستان مراغه از اين روستا ميباشد .
رودخانه صــــوفي چاي[ویرایش]
رود خانه صوفي چاي كه از دامنه هاي جنوب غربي كوه سهند و از آب شدن برف هاي دائمي و سنگين كوهستان بويژه از دره باميدز و از سرازير شدن چشمه هاي متعدد از دل كوه ها بوجود آمده است . البته در اين مسير رودخانه ديگري هم وجود دارد كه به "كيچيه چاي " يا چاي كوچك مشهور است به رودخانه صوفي چاي متصل شده و در نهايت به سد علويان مي ريزد. آب اين رودخانه نه تنها تمام باغات اين مسير را سيراب مي كند بلكه پس از سرازير شدن به سد علويان اكثر باغات شهرهاي مراغه و بناب را نيز سيراب مي كند. در مسير اين رودخانه ۸ روستا به نامهاي يای شهري ، هريس ، صومعه ، آشان ، اوزبك ، تازه كند ، قشلاق ، و علويان قرار دارد.
ويژگي هاي طبيعي روستا[ویرایش]
روستاي يای شهري به جهت داشتن مناظر طبيعي و سرسبزي منحصر بفرد از قديم الايام ميحطي آرام و زيبا براي گردشگران شهرهاي همجوار در همه ايام سال (به جز زمستان كه هوا نامساعد است) بوده است به همين جهت به عنوان منطقه گردشگري شهرستان مراغه محسوب مي شود و گردشگران و مسافران خاطره خوشي را از اين مناظر به خاطر مي سپارند . چرا كه با داشتن مناظر بسيار دل انگيز چشم هر بيننده اي را به خود جلب مي كند . با آمدن فصل طبيعت و با رويش گلهاي گوناگون و سر سبز شدن كوه هاي اطراف روستا جلوه خاصي به آن مي بخشد . اميد است با همكاري دستگاه هاي زيربط امكانات مناسبي جهت رفاه حال مسافرين و گردشگران عزيز فراهم شده و قابليت هاي گردشگري و توريستي آن هرچه بيشتر به مردم شهرستان مراغه و شهرهاي همجوار معرفي گردد. ان شاء ا...
وجود چشمه های سرد وگوارای طبی وآبشارهای زیبا[ویرایش]
در این روستا چشمه هائی با آبهای زیر زمینی بسیار زیبا و سرد و گوارئی وجود دارند که در دامنه های کوه سهند و اطراف روستا قرار دارند که به درمان سنگ کلیه موثر می باشد و خاصیت درمانی دارد . و همچنین وجود آبشارهائی در اطراف روستا که در فصل بهار با آب شدن برف ها به وجود می آید تماشای آن از نزدیک برای دوستداران طبیعت خالی از لطف نیست.
اطلاعات زير بنائي روستا[ویرایش]
روستا ي يای شهري از امكانات برق ، آب ، تلفن ، بهره مند مي باشد ولي كار آسفالت راه روستائي و گازرساني ، تحت پوشش قرار گرفتن خطوط تلفن همراه ، عدم دريافت شبكه هاي استاني و ضعيف بودن دريافت شبكه هاي ملي و... از جمله كارهائي هستند كه انجام نشده است . در بخش ساختما ن نيز در سال هاي اخير مردم به مقاوم سازي و احداث ساختمان كه از طرف بنياد مسكن صورت گرفته در حال انجام است . و بيش از ۴۰ خانواده نسبت به مقاوم سازي ساختمان هايشان اقدام نموده اند . در حال حاضر در سال ۹۱ برنامه ريز ي جهت اجرا ي فاز اول طرح هادي و همچنين تامين آب شرب مورد نياز اهالي در دست اقدام مي باشد .
اطلاعات اداری و آموزشی[ویرایش]
روستای یای شهری در ۵ مرداد ماه سال ۱۳۹۰ مجوز تاسیس دهیاری را از طرف بخشداری محترم بخش مرکزی دریافت کرد که در همان سال از طرف دهیاری ، ساختمان آن احداث و تجهیز شد.
در بخش آموزشی این روستا دارای یک مدرسه در سطح ابتدائی می باشد که در یک نوبت و کلاس های آن هم بطور مختلط برگزار می شود. این دبستان که عمار یارشهری نام دارد در سال ۱۳۶۳ تاسیس شد که در حال حاضر در حدود ۴۵ دانش آموز در آن مشغول به فراگیری علم و دانش می باشند. و با توجه به نبود مدرسه در سطح بالاتر دانش آموزان این روستا پس از پایان دوره ابتدائی از ادامه تحصیل به دلیل نبود مدرسه راهنمائی از ادامه تحصیل محروم می شوند.
در سال ۱۳۹۱ با پیگیریهائی که توسط دهیاری روستا انجام شد کانکس پیش ساخته به مساحت ۱۰۵ متر مربع توسط اداره کل نوسازی مدارس استان احداث شد که این کانکس دو کلاسه و دارای دفتر و سالن و سرویس بهداشتی می باشد . ضمنا در سال ۱۳۹۲ قبل از باز گشائی مدارس توسط دهیاری ،ساختمان قدیمی مدرسه با مشارکت مردمی سفید کاری شده است.
منبع[ویرایش]
دهیاری یای شهری وبلاگ دهیاری یای شهری
