نقش تجارت الکترونیک در بازاریابی محصولات کشاورزی
نقش تجارت الکترونیک در بازاریابی محصولات کشاورزی
[۱]چکیده[ویرایش]
یکی از مشکلات چرخه ی تولید محصولات کشاورزی ؛ موضوع بازاریابی ودسترسی به خریدارمی باشد که این امر نیز به دلیل پراکندگی مناطق روستایی ودوری آن از مراکز فروش می باشد. از دیر باز عرضه ی محصولات روستایی چه محصولات کشاورزی ودامداری وچه صنایع دستی روستایی از طریق واسطه هایی صورت می گرفت. گردش جریان محصولات به این صورت باعث می شد که سودمندی روستاییان از تولید محصولات روستایی به حداقل برسد وواسطه ها بیشترین سود را کسب نمایند.از دیگر معضلات تولید محصولات روستایی ، عدم اطلاع کافی از تقاضای بازار است . در نتیجه گاهی شاهد کمیابی برخی از محصولات در بعضی از سال ها هستیم وگروهی دیگر از محصولات ، مازاد تقاضای بازار عرضه می گردند. در سالیان اخیر ، فناوری اطلاعات وارتباطات در عرصه ی تجارت ، بسیاری از این چالش ها را از پیش رو برداشته است .از تجارت الکترونیک می توان در توسعه ی بخش کشاورزی وبرای بازاریابی محصولات کشاورزی استفاده نمود، قابلیت استفاده از اینترنت در عرضه ی محصولات کشاورزی به بازار از مزایای قابل توجه این فن آوری جدید می باشد. استفاده از مبادله ی الکترونیک اطلاعات به جای روش های سنتی مبتنی بر کاغذ باعث می شود بین ۲۱ تا ۷۰ در صد در هزینه ی فعالیت های مختلف تجاری صرفه جویی می شود. به این ترتیب با الکترونیک کردن مبادلات می توان حدوداً میان ۵/۱ تا۵درصد در ارزش مبادلات صرفه جویی کرد .
در کشور ما نیز بنا به ضرورت چند سالی است که بحث استقرار وبه کارگیری تجارت الکترونیک در دستور کار دولت قرار گرفته وامید است تا با مطالعه ی جنبه های متفاوت آن بتوان ، گامی مؤثر وبا اهمیت در عرصه ی تجاری کشور برداشت واز این مزیت رقابتی در جهت شکوفایی اقتصاد کشور، هرچه بیشتر استفاده نمود.نوشتار حاضر این بحث مهم را در حوزه ی جغرافیایی روستا مورد بررسی قرار می دهد.
کلمات کلیدی[ویرایش]
بازاریابی محصولات کشاورزی، تجارت الکترونیک،فناوری اطلاعات و ارتباطات
مقدمه[ویرایش]
۱- تجارت یکی از ضروریات زندگی بشری در طول تاریخ بوده وبا شروع زندگی اجتماعی ، با آن پیوند خورده است. در ابتدایی ترین شیوه ی تجارت که به صورت مراجعه ی مستقیم ورودرروی طرفین معامله انجام می گرفت ، خریدار وفروشنده در مکانی مشخص با همدیگر مذاکره می کردند، ابتدا این مبادله در قالب مبادله ی پایاپای بوده، به این صورت که فروشنده ی محصول بایستی فردی را پیدا می کرد تا خریدار محصول وی بوده ودر عوض محصول مورد تقاضای فرد مورد نظر را نیز داشته باشد تا مبادله صورت پذیرد. با ورود سیستم پولی وبانکی به عرصه ی، تجارت این شیوه ی تجارت نیز متحول شد وپول به عنوان وسیله ی مبادله تعیین گردید. بدین صورت که فروشنده در قبال فروش محصول خود پول دریافت می کرد ومی توانست آن ها را درهمان زمان یا در زمان های آتی جهت محصول مورد نیاز خود صرف نموده ویا آن را پس انداز نماید. با ورود کاغذ به عرصه ی تجارت، شیوه ی تجارت نیز عوض شد وتجارت از طریق کاغذ ومکاتبه پای گرفت، این شیوه توانست تا حدودی مشکل شیوه ی قبلی را، که ضرورت حضور فیزیکی جهت ردوبدل کردن اسناد تجاری بود، حل نماید واین کار را به وسیله ی مکاتبه واز طریق اسناد کاغذی انجام دهد، اما مشکل هزینه ی زیاد مبادله وصرف زمانی طولانی جهت انجام مبادله هنوز به قوت خودباقی بود
[۱] .
در سومین شیوه ی تجارت که با اختراع تلفن وورود آن به عرصه ی تجارت متداول شد، سرعت انجام معاملات تا حدودی افزایش پیدا کرد وهمچنین به دلیل کم شدن حجم مکاتبات اولیه به دلیل ارتباط تلفنی مقداری از هزینه ها کاهش یافت، هر چند هنوز مکاتبات اصلی وردوبدل شدن اسناد از طریق کاغذ بود وحجم زیادی از عملیات را شامل می شد، چرا که تلفن هنوز نتوانسته بود تا اسناد واوراق پذیرفته شده را ردوبدل کند وبه دلیل قابل رویت نبودن محصول از طریق تلفن هنوز مشکل حضور فیزیکی وهزینه ها وزمان صرف شده در آن کاملاً حل نشده بود ، اما اختراع تلفن وورودآن به عرصه ی تجارت،تحولی عمیق به وجود آورد واین تغییر وتحول با پدید آمدن اینترنت ورشد وگسترش آن کامل شد وتجارت را وارد عرصه ی تکنولوژی ارتباطات واطلاعات نمود وشیوه ای نو از تجارت را بنیان نهاد ، که بعداً تجارت الکترونیک نامیده شد.اگر چه این شیوه ی جدید تا حدودی مشکلات شیوه های قبلی تجارت را حل نمود ، به دلیل جدید بودن هنوز در مراحل ابتدایی است وبه صورت همه گیر و گسترده در نیامده است، هرچند سرعت رشد وگسترش آن چشمگیر بوده وانتظارمی رود در آینده ی نزدیک بیشترین حجم تجارت را به خود اختصاص دهد، با این همه، کشورهای پیشرفته نیز هنوز نتوانسته اند تمامی مبادلات خود را از طریق تجارت الکترونیک انجام دهند ودر پی بسط وگسترش آن می باشند
[۲] .
۲- بازار یابی محصولات کشاورزی کشاورزان، مصرف کنندگان وواسطه ها از یک نظام بازاریابی منتفع می شوند .برای کشاورزان، بازاریابی راهی است که محصولات تولید شده را با روش های بهتری به بازار مصرف می رساند. اطلاعات در باره ی تقاضای بازار برای محصولات کشاورزی در اختیار آن ها قرار داده وزمینه ی در آمدهای بیشتر را پایدار می نماید. برای مصرف کننده بازاریابی وسیله ای است تا محصولات مورد نیاز خود را با سرعت بیشتر، کیفیت بالاتر وقیمت ارزان تهیه نماید. برای واسطه ها ، که در واقع عواملی مؤثر در انتقال اطلاعات از مصرف کنندگان به کشاورزان وبالعکس می باشند، اشتغال ودرآمد قابل توجهی به وجود می آورد .علایق مختلف این سه گروه موجب می شود تا از یک سو کشاورز در جست وجوی بازاری با قیمت های بالاتر برای محصولاتش باشد، واز دیگر سو مصرف کنندگان ضمن در یافت محصولات مورد نظر خود، از سرعت، کیفیت، وقیمت های پایین بهره مند شوند، ودراین میان واسطه ها نیز با خدماتی که به تولید کننده ومصرف کننده ارایه می کنند وسیله ی کسب معاش خودرابه نحواحسن تأمین نمایند
[۳] .
۳- تجارت الکترونیک تجارت الکترونیک به مفهوم کلی به کارگیری تکنولوژی های جدید برای برقراری ارتباطات زنجیره ای بین سازندگان ، فروشندگان، عرضه کنندگان، به طور کلی ارایه دهندگان کالا وخدمات از یک سوی وخریدار ، مصرف کننده یا بطور کلی مشتری از سوی دیگر ، به منظور اتخاذتصمیم های بهتر ، بهینه سازی کالا وخدمات، کاهش هزینه ها وگشودن کانال های جدید می باشد
[۴] .
۴- تأثیر اینترنت بربازاریابی
افزایش فوق العاده قدرت خرید امروزه خریداران فقط بایک کلیک از قیمت وویژگی های محصولات رقبا مطلع خواهند شد . آن ها به سرعت پاسخ نیازهای خود را دریافت خواهند داشت ودیگر نیازی به طی مسافت طولانی تا فروشگاه، جست و جو وچانه زنی با فروشندگان نخواهند داشت .
حجم انبوه کالا ها وخدمات در دسترس در حال حاضر یک شخص می تواند تقریباً هر چیزی را از طریق اینترنت خریدوفروش کند.
حجم انبوه اطلاعات تقریباً در مورد همه چیز مردم می توانند هر روزنامه ای را که بخواهند به هر زبانی واز هر کجای دنیا در اینترنت مشاهده کنند.
سهولت بسیار برای معامله وسفارش دهی هم اکنون خریداران می توانند اجناس مورد نظر خود راازمنزل، محل کار ویا هر جای دیگری در ۲۴ ساعت شبانه روز وهفت روز هفته سفارش دهند.
توانایی مذاکره در مورد خدمات وکالا ها مشتریان می توانند تنها از طریق ورود به یک chatroom با تعداد بسیارزیادی از افراد درمورد کالاها وخدمات مورد نظر خود صحبت کرده واز آن ها اطلاعات لازم برای معامله را دریافت دارند
[۵] .
۵- اینترنت وبازار محصولات کشاورزی با استفاده از اینترنت می توان زیر بنای اقتصادی پویا ودر عین حال پایدار را تصویر کرده وامکان تبادل بهتر اطلاعات مورد نیاز روستا وبازار محصولات کشاورزی را فراهم آورده وازدلالی وانگلی کاسته وبر تولید ومصرف بهینه ی کالاهاوخدمات افزود. در غیر این صورت رهاورد اینترنت چیزی جز مصرفی شدن ، مصرف کردن واز میان بردن منافع حاصل از دیگر فعالیت های اقتصادی نخواهد بود
[۶] .
۶- محدودیت های توسعه ی اینترنت در روستاها مهم ترین محدودیت های توسعه ی اینترنت در روستاها را می توان درموارد زیر خلاصه کرد:
الف ـ نبود زیر ساخت های مناسب مخابراتی در حال حاضر زیر ساخت های مخابراتی برای توسعه ی فناوری اطلاعات وارتباطات دردروستاها فراهم نیست .روستاها فاقد مراکز سرویس دهنده ی اینترنت بوده وروستاییان علاقمند ناچارند از طریق سرویس دهندگان شهری به شبکه ی اینترنت متصل گردند. اتصال از این طریق دارای دو محدودیت عمده می باشد . از یک سو به علت بعد مسافت بین روستاوشهر این ارتباطات پر هزینه بوده واز سوی دیگر به علت آنالوگ بودن خطوط مخابراتی در روستاها ووجود اختلالات در مخابره ، ارسال ودر یافت اطلاعات بسیار کند می باشد.
ب ـ عدم وجود کامپیوترهای شخصی در تمام منازل : علی رغم واردات روبه افزایش کامپیوتر وگسترش مراکز فروش کامپیوتر ، هنوز هم بخش اندکی از خانوارهای روستایی صاحب کامپیوترهای شخصی در منازل نیستند. از این رو خطر سمت وسو گیری فناوری اطلاعات وارتباطات به نفع ثروتمندان روستایی وجود دارد. ج ـ عدم آشنایی تمام روستاییان با کاربری کامپیوتر: یکی از مهم ترین مشکلات جامعه ی روستایی کشور، پاین بودن سطح سواد آنان دانسته می شود. حال اگر توانایی استفاده از کامپیوتر ـ که از آن با عبارت سواد کامپیوتری یاد می شود ـ را به عنوان اساسی ترین مهارت لازم در بهره گیری از فناوری اطلاعات وارتباطات بدانیم، باید بپذیریم که استفاده از این فناوری کم وبیش به نسل جوان محدود خواهد گردید
[۷] .
۷- راه کارهای دستیابی به اینترنت ارزان در روستاها هزینه های فراهم کردن ict درروستاها به دلیل محدود بودن جمعیت آن ها خیلی بیشتر از هزینه های مورد نیاز در شهر ها می باشد. علاوه بر آن به خاطر درآمد کم روستاییان ،پرداخت این هزینه ها از جانب روستاییان مقدور نمی باشد. با توجه به اینکه اقتصاد روستایی نسبت به اقتصاد شهری از پیچیدگی کمتری برخوردار است ، اطلاعات مورد نیاز روستا نشینان نیز به مراتب کمتر بوده و می توان فناوری اطلاعات را مطابق نیازآن ها ایجاد نموده وهزینه های کمتری متحمل شد
[۸] .
۸- نتیجه گیری با توجه به مطالب گفته شده می توان نتیجه گرفت که امروزه به کمک فناوری اطلاعات وارتباطات از جمله اینترنت وبا رواج تجارت الکترونیک به راحتی می توان از آخرین قیمت بازار ،خریداران،مراکز عمده خریدو....اطلاع حاصل نمودوبا تکمیل اطلاعات،اقدام به اخذ تصمیم نمود. ارزانی،سرعت عمل وسهولت وشفافیت اطلاعات در زمینه ی خرید وفروش اجناس از جمله مهم ترین قابلیت های تجارت به کمک ict جدید می باشد که حتی یک فرد روستایی دور افتاده نیزمی تواند از خدمات آن استفاده نماید
[۹] .
با گسترش فناوری اطلاعات وارتباطات وفراهم کردن امکان وتجهیزات تجارت الکترونیک درروستاها می توان با ایجاد سامانه های اطلاع رسانی در مورد تقاضای بازار وقیمت محصولات علاوه بر بهبود شرایط رقابتی بازار محصولات روستایی، زمینه ی سودمندی بیشتر روستاییان را فراهم نمود که این امر به رونق روستاها ومشاغل روستایی منجر می شود
[۱۰] .
از فواید ومزایای تجارت الکترونیک برای روستاییان نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ـ گسترش بازارهای موجود در سطح جهانی؛
۲ـ خدمات بهتر برای مشتریان؛
۳ـ افزایش درآمد وفروش روستاییان؛ ۴ـ عدم وجود واسطه ها
[۱۱] .
بنابراین دولت نقش کلیدی مهمی دارد ، دولت باید با حذف هزینه هایی در راه اندازی تأسیسات مورد نیاز،روستاییان رایاری رساند وبرای فراگیری روستاییان در این زمینه، آموزش های لازم درسطح روستاها را فراهم نماید.
فهرست منابع[ویرایش]
[۱۲] بارانی ،حسین.قدسی راثی،هومن.۱۳۸۲. «بیم ها وامید ها در توسعه ی فناوری اطلاعات وارتباطات در روستا» مجموعه مقالات همایش کاربرد فناوری اطلاعات وارتباطات در روستا،تهران: دانشگاه علم وصنعت.
[۱۳] پیر صاحب،ادریس.۱۳۸۲. «بررسی به کارگیری تجارت الکترونیک در ایران با استفاده از مدل sowt »رساله ی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی ،موسسه مالی آموزش وپژوهش مدیریت وبرنامه ریزی .
[۱۴] جلالی،علی اکبر. زارع،محمد امین.۱۳۸۵. «روستای الکترونیکی » تهران : دانشگاه علم وصنعت .
[۱۵] راسخی ، بهروز.۱۳۸۴. « بررسی چشم انداز گسترش فناوری اطلاعات وارتباطات در مناطق روستایی کرمانشاه با بهره گیری از مدل swot وتکنیک دلفی» رساله ی کارشناسی ارشد ، دانشگاه رازی کرمانشاه .
[۱۶] شکرریز، فاطمه.۱۳۸۳.«آمیخته بازاریابی اینترنتی در ایران :بررسی تأثیر عوامل دیر ساختار فنی وکاربران » رساله ی کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
[۱۷] pires ,d.aisbett,j.(۲۰۰۳). the relationship between technology adoption and strategy in business-to-bussin ess markets the case of e-cammerce-journal of indvstrial marketing management ۳۲(۲۰۰۳) p.p.۲۹۱-۳۰۰.
