آبخیزداری
آبخیزداری یا علم مطالعه و مدیریت آبخیزها عبارت از مجموعه مطالعاتی است که برای اداره یک (یا حوزه آبریز) انجام می‌شود. تعریف دیگر از آبخیزداری "طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است.
توضیحات و تعاریف:
اهمیت آبخیزداری[ویرایش]
به عقیدهٔ بسیاری از کارشناسان، بحران آب یکی از چالش‌های بسیار مهم سال‌های آینده در کره زمین خواهد بود. با عنایت به این که کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و میزان بارندگی در آن از متوسط جهانی کمتر می‌با شد؛ مشکل کمبود آب به طور یقین حادتر بوده و ضروری است تا تدابیر لا زم جهت پیشگیری از مشکلات فرا روی آینده اندیشیده شود. کشور ما که در سال ۱۳۶۹ به ازای هر نفر بیش از ۲۰۰۰ متر مکعب در سال، آب تجدید شونده داشت، بدلایل متعددی، به سمتی در حرکت است که در ۲۰ سال آینده، بحران کمبود آب و فشارهای ناشی از آن را تجربه نماید(سرانه آب در حال حاضر حدود ۱۲۰۰ مترمکعب است).
تعاریف[ویرایش]
آبخیزداری(مدیریت جامع نگر در حوزه آبخیز): مجموعه اقداماتی که بر اساس اصول مدیریت پایدار حوزه ابخیز، به منظور حفاظت منابع آب و خاک به اجرا در می‌آید
_طرح آبخیزداری: سند مدونی است از مجموعه اقداماتی که بر اساس اصول مدیریت پایدار حوزه ابخیز به منظور حفاظت، احیا، اصلاح، توسعه و بهره برداری منابع آب و خاک حوزه ابخیز تهیه و تدوین و پس از تصویب سازمان به اجرا در می‌آید.
-حفاظت خاک: مجموعه مطالعات و اقدمات اجرایی است که به منظ ور پیشگیری و کنترل تخریب، فرسایش خاک و تبعات ان(کاهش حاصلخیزی، تولید، رسوب و آلودگی منابع اب و نظایر آن) اجرا می‌گردد.
-حوضه آبخیز: عرصه‌ای است که رواناب ناشی از بارش بر روی آن توسط آبراهه‌ها جمع آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، دریاچه و دریا هدایت می‌گردد.
اهداف و شرح وظایف آبخیزداری[ویرایش]
-اهداف آبخیزداری: عمده اهداف اجرای فعالیت‌های آبخیزداری، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، کاهش فرسایش خا ک و رسوب دهی، کنترل هرز آب‌ها، کاهش سیل خیزی و بهره وری بهینه از نزولات آسمانی، ارتقا ی آگاهی عمومی و توسعه مشارکت مردم، توسعه فعالیت‌های مطالعاتی، تعیین ضوابط و استانداردها و ارزیابی اثرات اقدامات، تهیه برنامه جامع اصلاح کاربری و بهره برداری بهینه از اراضی و... می‌باشد.
مهمترین وظایف آبخیزداری شامل است بر:
۱-مطالعه جامع و برنامه ریزی و تعیین خط مشی کلان، تهیه طرح و اجرای برنامه‌ها و حفاظت خاک و نظارت بر آنها ۲-تهیه و تدوین روشها، استانداردها، ضوابط و دستورالعمل‌های فنی ۳-ایجاد و توسعه ایستگاههای اندازه گیری در حوزه‌های آبخیز ۴-تعیین اولویتهای طرحهای تحقیقاتی و برنامه‌های آموزشی ۵-ارایه برنامه‌های ترویجی و اشاعه فرهنگ آبخیزداری در بین آبخیز نشینان ۶-هماهنگی سیاستها و اقدامات مرتبط با آبخیزداری ۷-توسعه ارتباطات بین المللی به منظور هماهنگی و ایجاد کار مشترک
منابع[ویرایش]
مهندس جواد قاسم پور
↑ فرهنگ کشاورزی و منابع طبیعی-جلد دوازدهم. فرهنگستان علوم.
↑ اسمعلی ا. و عبداللهی خ.، کتاب آبخیزداری و حفاظت خاک، انتشارات علامه محقق اردبیلی
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری انجمن آبخیزداری ایران
