آبزی پروری
نقش آبزی پروری در توسعه بخش كشاورزی
جهان درحال ورود به مرحله نوینی از توسعه است و كشورهای مختلف سعی در پیشی گرفتن دراین مرحله را دارند . در دنیای امروز اقتصاد ، صنعت ، كشاورزی ، مدیریت بر محور دانش استوار گردیده است.استراتژی توسعه كشور به رقابت پذیری با رویكرد جهانی و توسعه بخش خصوصی تكیه دارد . لازمه رقابت پذیر شدن بخشها رقابت پذیری بنگاههای آنهاست .
جهان درحال ورود به مرحله نوینی از توسعه است و كشورهای مختلف سعی در پیشی گرفتن دراین مرحله را دارند . در دنیای امروز اقتصاد ، صنعت ، كشاورزی ، مدیریت بر محور دانش استوار گردیده است.استراتژی توسعه كشور به رقابت پذیری با رویكرد جهانی و توسعه بخش خصوصی تكیه دارد . لازمه رقابت پذیر شدن بخشها رقابت پذیری بنگاههای آنهاست . تجربه حاصل از برنامه های توسعه نشان می دهد كه سیاست هایی نظیر حمایت صرف از تولید كننده یا مصرف كننده ، سیاستهای جایگزینی واردات ، تكیه برانحصار نمی تواند توسعه ای پایدار و رقابت پذیر حاصل كند تبدیل مزیتهای طبیعی و نسبی به مزیتهای رقابتی از عوامل اصلی توسعه پایدار دربخش كشاورزی است .
مكانیزاسیون كشاورزی و به كارگیری تجهیزات مرتبط باعث ارتقاء بهره وری و ایجاد ارزش افزوده بیشتر از یك محصول می گردد . برای حفظ امنیت غذایی استفاده از تكنولوژی های پیشرفته نظیر بیوونانو الزامی است .ادامه فرآیند در بخش كشاورزی در تبدیل و فرآوری محصول ، حفظ و نگهداری ، بسته بندی و جابجایی و حمل و نقل با تكیه بر صنعت مدرن آبزی پروری ( پرورش متراكم ) به شدت ارزش افزوده را ارتقاء داده و محصولاتی متنوع ، مطابق با نیاز و سلیقه مصرف كننده را ارایه می دهد . استفاده از ابزارهای پیشرفته برای مدیریت ، بازاریابی و خدمات نظیر صنعت فناوری اطلاعات برای رقابت پذیری بخش كشاورزی و توسعه پایدار الزامی است . توسعه همه جانبه كشور در گرو استفاده از تمام ظرفیت های علمی درهمه زمینه ها به ویژه كشاورزی و صنعت و عنایت به زیر ساختهای آن است . آب به عنوان مهمترین نهاده كشاورزی نزد نیاكان ما، عنصری پر ارزش و مقدس بوده و در تامین و حفاظت آن خلاقیت و تلاشهای بسیار درخشانی صورت گرفته است به طوری كه در كشور هایی كه آب به عنوان عامل محدود كننده توسعه به شمار می رود ارزش اقتصادی آب صرفأ هزینه های استحصال و توزیع آب نیست بلكه ارزش اقتصادی آب در واقع مجموعه فرصتهای از دست رفته و هزینه های زیست محیطی ناشی از اثرات تخریبی توسعه منابع آب با كاربری آب می باشد .
از مواردی كه باید درهفته جهاد كشاورزی به آن اشاره گردد عدم كفایت آموزش ، تحقیقات و ترویج و به طور كلی آگاهی رسانی است از آنجایی كه كشاورزی یك فرآیند پیچیده و تابع میزان وكیفیت نهاده های مختلــف فیزیكی و شیمیایی ، بیولوژی، اقلیمی ، اجتماعی و مدیریتی است برای ارتقاء و افــزایش بهره وری نهاده ها به ویژه آب لازم است اثر هریك از نهاده ها واثرات متقابل آنها در شرایط مختلف اقلیمی وا جتماعی توسط محققین بررسی گردد ونتایج این تحقیقات در قالب روشهایی متناسب با فرهنگ اجتماعی منطقه ترویج گردد. امتیاز ویژه بخش كشاورزی در فرآیند توسعه ملی نسبت به سایر بخشها این است كه هرگونه توسعه دراین بخش به سهولت نهادینه شده وبا تغییر مولفه های اجتماعی واقتصادی به سادگی به عقب برنمیگردد و به عبارت دیگر از رده تولید خارج نمی شود در صورتی كه انتخاب نامناسب در راهبردهای توسعه صنعتی به اتلاف سرمایه و از دست دادن زمان منجر خواهد شد. البته نباید فراموش كرد كه اگر چه كشور ما در منطقه خشك و نیمه خشك جهان قرار گرفته لاكن كشاورزی از دیر باز به ویژه كشاورزی آبی زیر بنای اقتصاد ملی ومنبع اصلی رشد توسعه بوده است. اگر چه در عصر حاضر با توسعه بخشهای صنعت وخدمات دركشور سهم تولید كشاورزی در اقتصاد ملی نسبت به گذشته كاهش یافته ولی حتی امروز هم كشاورزی جایگاه مهمی درتولید ناخالص ملی وایجاد اشتغال ملی دارد.
تجارب كشورهای مختلف نشان داده است كه آبزی پروری میتواند به امنیت غذایی كشور ها به خصوص كشـورهای در حال توسعه كمك كند. در سالهای اخیر سالانه دو میلیون تن به محصولات آبزی پروری جهان افزوده می شود كه نشان می دهد پرورش ماهی و سایر آبزیان یك فعالیت اقتصادی پر منفعت است.تقابل عرضه و تقاضا در بازار جهانی آبزیان به فشار بی امان صید منجر شده و تلاش مضاعف صیادی به آسیب دیدگی ذخائر آبزیان دریاها انجامیده . امروزه گفته میشود بسیاری از دریاهای جهان با فشار صید وكاهش ذخائر روبرو هستند در این میان آبزی پروری از حدود چندین دهه گذشته وبه سرعت به یك صنعت پویا و رو به رشد تبدیل شد آمار منتشره سال ۲۰۰۳ میلادی نشان میدهد كه از ۱۳۳ میلیون تن ماهی در جهان ۴۲ میلیون تن به آبزی پروری اختصاص دارد ( ۳۲ % ) و در رقابتی كه بین آبزی پروری و صیادی در جهان به وجود آمده است این تناسب به نفع آبزی پروری در حال تغییر است چرا كه این رقم در سال ۱۹۸۲ كمتر از ۱۰ میلیون تن بوده است ثبات تولید درآبزی پروری عرضه در تمام ایام سال ، تولید متناسب با ذائقه مصرف كننده در آمد نسبتاً خوب آن ، ایجاد اشتغال ، توسعه روستایی و . . . شتاب خاصی به توسعه آبزی پروری داده است ، در كشور ما تولــیدات سال ۱۳۸۳ نسبت به ده سال ما قبل از آن نمایانگر نقش آبزی پروری و رشد جهش مانند آبزی پروری می باشد ، درسال ۱۳۸۳ در ایران ۴۷۰ هزارتن محصولات شیلاتی تولید شده است كه ۵/۲۶ درصد آن به آبزی پروری ، ۶۷ % به صیادی در دریاهای خلیج فارس و عمان ، اقیانوس هند و ۷ % به صیادی در دریاهای خزر مربوط است، این درحالی است كه درسال ۱۳۷۳درست یك دهه قبل آبزی پروری كمتر از ۱۳ درصد از تولیدكشور را شامل می شد . این روند رو به رشد درآبزی پروری استان فارس نیرمشهود می باشد به طوری كه میزان تولید استان فارس درسال ۱۳۷۳ باتولید حدود ۴۰۰ تن به بیش از ۳۴۰۰ تن در سال ۱۳۸۳ رسیده است و سهم آبزیان پرورشی در پایان برنامه چهارم توسعه در فارس نیز به حدود ۵۸۰۰ تن خواهد رسید.
آبزی پروری دستاوردهای با ارزش دیگری نیز در استان فارس داشته است آبزی پروری توانسته است به طور غیر مستقیم به عمران وتوسعه روستاها ، ارتقاء سلامت جامعه ، ایجاد فرصت های شغلی برای مردم روستا ، ایجاد ثروت ومهمتــر از همه توزیــع موزون كار وبه تبع آن افزایش ثروت و افزایش درآمد جامعه روستایی و در نتیجه توازن منطقه ای گام بردارد . آبزی پروری از جمله زیر بخشهای كشاورزی است كه بیشترین قرابت را با كشاورزی دارد و هر دو لااقل درآب مشترك هستندو هرجایی كه آبی برای كشاورزی وجود دارد می توان با همزیستی مسالمت آمیز ، ماهی نیز پرورش داد ومهمتر از آن میتوان با این تلفیق تازه ترین ماهی را در دورترین نقاط استان پهناور فارس به مردم عرضه كرد واین موارد دستاوردهایی است كه در راستای تامین امنیت غذایی وافزایش سلامت جامعه با توسعه یافتگی روستاها به دست آمده است .
جمعیت كشور ما از مرز هفتاد میلیون نفر تجاوز كرده است افزایش مصرف سرانه آبزیان از ۶ كیلوگرم به ۱۰كیلوگرم یكی دیگر از اهداف برنامه چهارم توسعه شیلات كشور است.
حمل ونقل ، نگهداری ، عمل آوری ، فرآوری ، عرضه ، بازاررسانی و بازار یابی و به طور كلی ترویج فرهنگ آبزی مصرفی اموری هستند كه بایستی به طور برنامه ریزی شده در راستای آن گام برداشت در درجه اول می بایست به چشم انداز توسعه كشور و برنامه چهارم توجه داشت در افق این چشم انداز یا Vision مضامین مهمی همچون اقتصاد دانایی ، بهره وری ، آموزش و ترویج و پژوهش تاكید بر زیر ساختها وبهره گیری ازتكنولوژی نوین از جمله مواردی است كه در بخش آبزی پروری مورد توجه برنامه ریزان قرارگرفته است به طوری كه دربند« و » ماده ۱۹ لایحه برنامه چهارم توسعه به افزایش تولید مواد پروتئینی دام و آبزیان در راستای اصلاح ساختار تغذیه اشاره به نحوی كه سرانه سهم پروتئین حیوانی در الگوی تغذیه به ۲۹ گرم افزایش یابد ، یا به عبارت دقیق تر افزایش سهم آبزیان از مصرف پروتئین حیوانی مورد استفاده در دسترس جامعه از ۵۵/۲ گرم پروتئین خالص آبزیان در ۲۲ گرم پروتئین حیوانی مصرف شده در روز درسال ۱۳۸۳ به ۵۵/۴ گرم در ۲۹ گرم پروتئین حیوانی مصرف شده درپایان برنامه چهارم برسد یا به عبارتی دیگر، افزایش سهم آبزیان در تامین پروتئین روزانه از ۶/۱۱ درصد درسال ۱۳۸۳ به۷/۱۵ درصد درسال ۱۳۸۸ ( پایان برنامه چهارم ) برسد .
یعنی این میزان افزایش مصرف سرانه از ۶ كیلوگرم در ابتدای برنامه چهارم به ۱۰ كیلوگرم باید برسد.
مهمترین مسایل آبزی پروری :
۱ اهمیت آبزی پروری با توجه به رویكرد جهانی آن
۲ اهمیت مصرف آبزیان با توجه به تامین امنیت غذایی وتوجه به شعارماهی غذای سلامتی
۳ ضرورت استفاده از تكنولوژی نوین در امر آبزی پروری و افزایش بهره وری وكاهش هزینه تولید در راســتای رقابت پذیر كــردن محصول و مهــیا نمودن شرایــط پیوستن به سازمان تجارت جهانی ( WTO )
۴ ضرورت توجه به زیر ساختها در راستای افزایش تولیدات آبزی پروری
۵ توجه خاص به جایگاه آموزش ، ترویج و تحقیق در امر آبزی پروری و آبزی مصرفی در راستای دانایی محوری تولید و افزایش سرانه مصرف آبزیان از ۶ كیلوگرم به ۱۰ كیلوگرم در پایان برنامه چهارم توسعه
۶ تاكید بر حفظ وبازسازی ذخائر منابع آبی موجود در استان
۷ افزایش كیفیت ، ثبات درتولید ، ایجاد تنوع گونه ای متناسب باذائقه های مختلف ، كاهش هزینه های تولیددرراستای توجه به امر صادرات آبزیان
۸ – ایــجاد اشتغال ، كاهش فاصله درآمد روستایی با شهری ، توسعه روستایی و درنهایت توازن منطقه ای
بنابراین :
پیش بینی رشد متوسط سالانه بیش از ۲۳ درصد ( نسبت به سال پایه ۱۳۸۲ ) در تولید آبزیان طی برنامه چهارم توسعه در استان فارس
افزایش سرانه مصرف آبزیان از ۶ كیلوگرم به ۱۰ كیلوگرم طی برنامه چهارم توسعه در استان فارس
نویسندگان این مطلب آقایان مظفر معظم مدیر كل شیلات فارس و علیرضا هدایتی مدیر روابط عمومی اداره كل شیلات فارس هستند.
پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران
|
