آفات مهم درختان پسته
آفات مهم درختان پسته و مبارزه با آنها (۲)
سن هاي زيان آور پسته pistachio
سنهاي زيان آور در باغات پسته عمدتا متعلق به خانواده سنهاي بد بو و سنهاي بذر خوار و سنهاي گياهي بوده و از آفات مهم پسته محسوب مي گردند كه شامل سن سبز با لكه سفيد، سن سبز يكدست ، سن قهوه اي و سن قرمز مي باشند.
زيست شناسي ( بيولوژي ) : زمستان گذراني بصورت حشره كامل زير بوته هاي گياهان و پناهگاههاي مختلف مي باشد ، سنهاي كامل در اوسط فروردين از محل هاي زمستان گذران خارج شده و از ميزبانهاي تازه روئيده به ويژه اسپند تغذيه و بر روي آنها تخم ريزي مي كنند، در صورت نامساعد شدن شرايط طبيعي و خشك شدن ميزبان هاي وحشي وبالارفتن جمعيت به سمت باغات پسته هجوم مي آورند و ابتدا از علف هاي هرز اطراف و داخل باغ هاي پسته و سپس از ميوه هاي پسته تغذيه مي كند ، سن سبز با لكه سفيد و سن سبز يكدست و سن قرمز ۳ – ۵ نسل در سال و سن قهوه اي يك نسل در سال دارد .
نحوه خسارت سن ها : نحوه خسارت سنها با توجه به مراحل رشد ميوه به شرح زير مي باشد :
الف : از مرحله تشكيل ميوه تا سخت شدن پوست استخواني : تغذيه سنها در اين مرحله باعث سياه شدن و ريزش ميوه ها درابتداي فصل مي گردد. در اين مرحله در اثر تغذيه سنها در روي پوست سبز ميوه شيره گياهي بصورت قطرات شفافي خارج شده و محل تغذيه كاملا مشخص مي باشد. هم چنين در سطح داخلي ميوه ها شبكه هاي تور مانند سفيد رنگي مشاهده مي شود . در روي پوست سبز ميوه ها ي در مرحله شروع سخت شدن پوست استخواني تا سخت شدن كامل آن لكه هاي قهوه اي رنگي مشاهده مي گردد.
ب : از مرحله سخت شدن پوست استخواني تا مغز بندي ميوه ها : در اين مرحله علائم تغذيه ولكه هاي قهوه اي رنگ در روي پوست سبز رويي پسته مشاهده نمي شود و محل تغذيه سنها در سطح داخلي پوست استخواني به صورت نقاط سياه رنگ ديده مي شود. تغذيه سن از جنين در حال رشد سبب پوكي و اسفنجي شدن جنين و تغذيه از ميوه هائيكه مغز رشد كرده دارند سبب ايجاد لكه هاي نكروزه فرو رفته قهوه اي رنگ بر روي مغز مي گردد در اين مرحله يعني در مرحله مغز بستن پسته سنها بويژه سنهاي سبز و قرمز و قهوه اي قادر به انتقال قارچ nematospora coryli نيز بوده و بيماري ماسوي پسته ( ماستي شدن اطراف مغز ميوه ها ) را بوجود مي آورند .
مبارزه با سن هاي پسته :
۱. حمايت از دشمنان طبيعي بويژه زنبورهاي انگل تخم سنها با كاهش دفعات سمپاشي و عدم سمپاشي بي رويه
۲. مبارزه زراعي :
- اجتناب از كندن و از بين بردن ميزبانهاي وحشي سن ها در مناطق كوهستاني و دشتها ي اطراف باغات پسته
- اجتناب از كندن و از بين بردن علفهاي هرز ميزبان اطراف و داخل باغهاي پسته در زمانيكه سنها به سمت باغهاي پسته هجوم مي آورند زيرا در اين مرحله كندن علفهاي هرز سبب انتقال سنها برروي خوشه درختان پسته شده و خسارت شديدتر مي شود.
- از بين بردن علفهاي هرز از طريق شخم هاي بهاره و پائيزه در اوايل فصل قبل از هجوم سنها به باغها و در اواخر فصل پس از برداشت محصول جهت از بين بردن كانونهاي زمستانگذران آفت
۳. مبارزه شيميايي :
در صورت تراكم بالاي جمعيت و درصورت نياز به سمپاشي از حشره كشهاي آندوسلفان به نسبت ۲ – ۵/۲ ليتر در هزار ليتر آب و يا لباسيد (فنتيون ) به نسبت ۱- ۵/۱ ليتر در هزار ليتر آب ويا فنيتروتيون ( سوميتون ) به نسبت ۵/۱-۲ ليتر در هزار ليتر آب استفاده مي شود .
تاكيد مي نمايد كه به منظور حمايت از دشمنان طبيعي بويژه زنبورهاي انگل تخم ها كه در كنترل سن ها نقش مهمي دارند از سمپاشي هاي بي رويه در باغات پسته جلوگيري گردد.
زنبورهاي مغز خوار پسته[ویرایش]
زنبور مغز خوار سياه پسته eurytoma plotnikovi
زنبور مغز خوار طلايي پسته megastigmus pistacia
اين زنبورها در اكثر مناطق پسته كاري ايران و دنيا وجود دارند و در بعضي از مناطق ايران خسارت زيادي وارد مي كنند ، زمستان را به صورت لارو كامل درون ميوه هاي پسته روي درخت و يا پسته هاي ريخته شده به زمين سپري و زنبور كامل در بهار خارج شده و پس از جفتگيري تخم خود را در مغز پسته مي گذارد و لارو از تمام محتويات مغز تغذيه مي كند.
زنبورمغز خوار سياه يك نسل در سال و زنبور مغز خوار طلايي دو نسل در سال دارد. بهترين روش مبارزه با اين آفت جمع آوري و سوزاندن پسته هاي آلوده روي درختان و پسته هاي روي زمين مي باشد ولي بايد دريك منطقه بطور همگاني اجرا شود .
پروانه برگخوار سفيد پسته ( رائوي پسته ) ocneria terebinthina
زمستان گذراني به صورت شفيره در پناهگاههاي مختلف داراي ۴-۵ نسل در سال دارد . تخم ريزي پروانه به صورت دستجاب ۵۰-۲۵ عددي بر پشت و روي برگها مي باشد. بدن لاروها مودار و پشم آلوده مي باشد و از برگها تغذيه و سبب توري شدن برگها مي شود.
براي مبارزه با اين آفت در صورت بالا بودن جمعيت از سموم زولون به نسبت ۲ – ۵/۲ ليتر در هزار ليتر آب و يا ديازينون به نسبت ۱ تا ۵/۱ ليتر درهزار ليتر استفاده مي شود.
سوسك سرشاخه خوار پسته : ( hylesinus vestitus )
اين آفت در استان كرمان به نام >>سوسكو << ناميده مي شود ، در تمام مناطق پسته كاري كشور وجود دارد.
زيست شناسي ( بيولوژي ) : حشره كامل به جوانه هايي كه در محل اتصال دمبرگ قرار دارند حمله كرده آنها را سوراخ و دالان كوتاهي در وسط چوب ايجاد مي كند ، هر سوسك در طول زندگي خود غالبااز يك جوانه تغذيه مي كند ، سوسكها از نيمه دوم مهر ماه به تدريج از كانالهاي تغذيه اي خود در روي درختان خارج شده و به سمت چوبهاي پسته نيمه خشك و تازه هرس شده هجوم آورده و با نفوذ در آنها و ايجاد كانال در داخل آنها تخم ريزي مي كنند. لاروها زير پوست درختان پسته كه تازه خشك شده و يا زير پوست شاخه هاي هرس شده زندگي مي كنند و ضمن تغذيه دالانهايي ايجاد مي نمايند . سوسكهاي نسل جديد از فروردين ماه تا نيمه اول ارديبهشت از چوبها خارج و به جوانه هاي سرشاخه هاي جوان حمله مي كنند ، اين آفت يك نسل در سال دارد.
طرز خسارت : سوسكها به جوانه ها حمله و ايجاد دالان مي نمايند و اين جوانه ها كه بايد سال بعد به شاخه و ميوه شوند از بين مي روند.
مبارزه : با توجه به اينكه بهترين محل براي تخم ريزي و ادامه نسل آفت ، چوب هاي پسته هرس شده و چوبهاي خشك مي باشند جمع آوري و سوزاندن اين گونه چوبها باعث كاهش جمعيت آفت مي شود ضمنا تله گذاري در طول فصل پاييزوزمستان جهت تخم ريزي سوسك هاوسوزاندن چوبها در اسفند ماه نيز در تقليل آفت موثر مي باشد با توجه به اينكه نگهداري چوب پسته در منازل محل مناسبي براي تخم ريزي حشره كامل مي باشد از نگهداري چوبهاي خشك و هرس شده درباغ و خانه خودداري گردد. در صورت لزوم و بالا بودن تراكم افت از آندوسولفان ۵/۲ ليتر درهزار ليتر آب به همراه ۱۰-۵ ليتر نفت و ۵/۲ ليتر صابون مايع براي سمپاشي استفاده گردد.
پروانه پوست خوارميوه پسته (كراش ) arimania komaroffi
اين آفت در استان كرمان به نام كراش ناميده مي شود ، ميزبان آن اختصاصا پسته مي باشد.
زيست شناسي (بيولوژي) : زمستان گذراني به صورت شفيره در روي پوسته هاي خشكيده و برگ درختان پسته و در لابلاي كلوخه هاي زير درختان است . در ماه ارديبهشت پروانه نر و ماده از شفيره ها خارج و پس از جفتگيري برروي ميوه ها تخم ريزي مي كنند. اين آفت ۳ نسل درسال دارد.
طرز خسارت : لارو اين آفت در نسل اول در ماههاي ارديبهشت و خرداد از دانه هاي ريز پسته تغذيه مي كند و خساراتي شبيه به خسارت پروانه ميوه خوار پسته ايجاد مي نمايد لارو نسل بعدي ازپوست سبز رويي ميوه تغذيه مي كند و در نتيجه دانه بدون پوست و بدون مغز باقي مانده خشك شده و مي ريزد در نسل آخر كه مصادف با رسيدن ميوه ها مي باشد لاروها از پوست نرم پسته تغذيه مي كنند و باعث بجاي گذاشتن لكه هاي تيره در روي پوست استخواني دانه پسته شده و از بازار پسندي و مرغوبيت پسته كاسته مي شود لاروهاي نسل هاي مختلف اين آفت حداقل ۶ ماه روي خوشه پسته فعاليت مي كنند وبراي محافظت از عوامل خارجي تارهاي نازكي مي تنند و به همين علت در اصطلاح محلي كراش ناميده مي شود.
مبارزه شيميايي : براي مبارزه در موقعي كه لاروها هنوز جوان هستند و تار زيادي به دور خود نتنيده اند سمپاشي با سموم زولون و مالاتيون ۲ ليتر در هزار ليتر آب نتيجه قطعي داده است.
زنجره پسته ( شيره تر) idiocerus stali
اين آفت به نام شيره تر شناخته شده و در مناطق پسته خيز وجودارد ولي از آفات مهم مناطق پسته خيز محسوب نمي شود اما به لحاظ فعاليت اين آفت روي درختان بنه ، باغات مجاور به كوهستانهاي داراي درختان بنه از خسارت آن صدمه مي بينند.
زيست شناسي : حشرات كامل درزير پوستك و شكاف تنه درختان پسته زمستان گذراني مي كنند به محض گرم شده هوا در نيمه دوم اسفند ، حشرات كامل از پناهگاهها خارج و در ساعات گرم روز ازشيره جوانه هاي تازه رشد كرده تغذيه مي كند و به محض باز شدن خوشه ها ، حشرات ماده در داخل دم خوشه ها و سرشاخه ها تخمگذاري مي كنند كه محل تخمگذاري برنگ سياه ديده مي شود. خروج نوزادها از تخم همزمان با خاتمه گل و تشكيل ميوه مي باشد ، اين حشره در سال يك نسل دارد.
طرز خسارت : تغذيه نوزادان زنجره (پوره ها ) از ميوه ها باعث سياه شدن و ريزش آنها مي گردد علاوه بر آن مدفوع آفت همراه با ترشحات گياه ناشي ازنيش پوره ها به صورت مايعي چسبناك جلوه اي زشت به خوشه ها مي دهد .
مبارزه : با توجه به اينكه يكي از خسارتهاي آفت ، تخم ريزي حشره كامل در داخل دم خوشه ها مي باشد بنابر اين بهترين زمان مبارزه قبل از تخم ريزي مي باشد و چناچه باغداران موفق به سمپاشي در اين مرحله نشوند بر عليه پوره ها مبارزه مي كنند كه آگاهي از تركم آفت درهنگام مبارزه داراي اهميت است . در صورت نياز به سمپاشي زولون ،دارتون به نسبت ۲ – ۵/۲ ليتر درهزار ليتر آب و يا سموم اتيون ، اندوسولفان به نسبت ۲ ليتر درهزار ليتر آب استفاده مي شود.
پروانه ميوه خوار پسته ( داغوي پسته ) recurvaria pistaciicola
اين آفت در اكثر مناطق پسته كاري كشور و غالبا برروي درختان مسن يافت مي شود .
بيولوژي : زمستان گذراني آفت بصورت لارو كامل سن آخر داخل حجره هاي لاروي درزير پوستك تنه درختان يا در زير كلوخها و يا لابلاي برگهاي ريخته شده درزير درختان مي باشد.
ظهور حشرات كامل همزمان با تورم جوانه ها مي باشد كه پس از جفتگيري بر روي گلها و ميوه ها ي تشكيل شده تخم ريزي مي نمايند ، تخمها حدودا ۲ هفته بعد باز شده و لاروهاي سن اول كوچك وشيري رنگ به داخل ميوه هاي تازه تشكيل شده نفوذ نموده و از جنين ميوه تغذيه مي نمايند ميوه هاي خسارت ديده دراين مرحله سياه شده و خشكيده و در نهايت مي ريزند . لاروها پس از خوردن محتويات ميوه آنرا سوراخ نموده و خارج مي شوند و سپس وارد ميوه بعدي مي گردند بطوريكه دراين مرحله هر لارو قادر است تا ۸ ميوه را از بين ببرد.
لاروهاي سن آخر به سمت تنه درختان رفته و در ارتفاع ۵/۰ تا ۵/۱ متري و در زير پوستك تنه پيله ساخته و به شفيره تبديل مي شوند.
شروع نسل دوم از اواخر تير تا اوايل مرداد مي باشد و لاروهاي اين نسل پوست سبز ميوه ها را سوراخ و از سطح داخلي پوست سبز تغذيه مي نمايند و يا ازمحل شكاف پوست استخواني ( محل خندان شدن پسته ) وارد ميوه شده واز مغز ميوه تغذيه مي نمايند ، لاروهاي نسل دوم پس ازكامل شده به سمت تنه درختان حركت و درداخل حجره هاي لاروي زمستانگذراني مي كنند اين آفت درسال ۲ نسل دارد.
طرز خسارت : لارو پروانه ميوه خوار پسته در اوايل تشكيل ميوه با تغذيه از جنين ميوه ها باعث سياه شدن و ريزش آنها مي شود كه خسارت را دراين مرحله داغوي پسته نامند، خسارت لاورها از مغز ميوه هاي در مرحله استخواني شدن پوست پسته باعث بر جاماندن فضولات لاروي و ايجاد لكه هاي تيره رنگ برروي پوست استخواني مي گردد كه سبب كاهش مرغوبيت و بازار پسندي پسته ها مي گردد هم چنين سوراخ ايجاد شده توسط لاروها را نفوذ قارچها مولد آفلاتوكسين را فراهم مي سازد.
روشهاي مبارزه[ویرایش]
۱. استفاده از تله هاي فرموني : دراين روش حشرات ماده ( به تعداد ۲ تا ۳ عدد) رادرداخل محفظه شيشه اي يا پلاستيكي كه دو سر آن سوراخ است و توسط پارچه توري پوشانيده شده است محبوس كرده وآن را برروي يك سيني محتوي آب وچند قطره روغن ولك قرار مي دهند ، ظرف حاوي پروانه هاي ماده در ارتفاع حدود ۵ – ۱۰ سانتي متري بر روي سيني آب آويزان شود . پروانه هاي نر به سمت بوي پروانه هاي ماده جلب و در داخل سيني محتوي آب و روغن ولك افتاده و از بين مي روند .
۲. مبارزه شيميايي : درصورت نياز به عمليات سمپاشي همزمان باريزش گلها ( مقارن با اندازه ارزن شدن ميوه ها ) ازسموم متاسيستوكس ، ميتاك به نسبت ۵/۱ ليتر درهزار ليتر آب و در صورت تراكم زياد آفت از سم لاروين به نسبت ۱ كيلو گرم در هزار ليتر آب استفاده شود.
سوسك شاخك بلند[ویرایش]
chalchaenesthes pistacivora
تخم گذاري حشره كامل بصورت انفرادي و برروي سرشاخه هاي جوان و يادرمحل هرس شاخه ها انجام مي شود ، ميانگين تعداد تخم ۳۵ – ۴۰ عدد مي باشد ، لاروها از داخل شاخه ها تغذيه نموده و سبب خشكيدگي شاخه ها مي شوند طول كانال لاروي حدود ۱۵ سانتيمتر و بصورت رفت و برگشتي مي باشد.
لارو سن آخر درانتهاي كانال از اوايل شهريور ماه تبديل به شفيره مي گردد.
حشره كامل حدود ۵ تا ۶ ماه درداخل كانال لاروي باقيمانده و تغذيه مختصري از چوب مي نمايد و از اوسط فروردين ماه با ايجاد سوراخي به قطر ۴ تا ۵/۴ سانتيمتر از شاخه خارج مي شوند بنابراين يك نسل اين حشره دوسال طول مي كشد.
اين آفت در شهرستان سرجان شايع گرديده و به عنوان آفت قرنطينه مي باشد،
انتقال اين آفت بوسيله نهال آلوده و بقاياي گياهي مي باشد و روش اصلي مبارزه با آن هرس شاخه هاي آلوده و ازبين بردن بقاياي گياهي آلوده است.
سايرآفات پسته[ویرایش]
آفاتي كه در درجه دوم اهميت قرار داشته و براي مبارزه آنها به سمپاشي اختصاصي نياز نداشته و هنگام مبارزه با سايرآفات كنترل مي گردند به شرح زير مي باشند ودربخش تقويم زماني مبارزه غير شيميايي وشيميايي باآفات درختان پسته ، نحوه مبارزه و سموم توصيه شده با اين آفات ذكر شده است .
۱. شپشك واوي پسته (شپشك سرشاخه و ميوه پسته ) pistaciapis pistaciae
۲. شپشك تنه درختان پسته melanaspis inopinatus
۳. كنه معمول پسته tenuipalpus granati
۴. كنه هاي اريوفيد پسته aceria stefanii , a. pistacia
۵. كاپنوديس يا سوسك ريشه پسته capnodis cariosa haueri
