آمار رشد جمعیت، وضعیت زناشویی، باروری و خانوارهای خوزستان
بر اساس نتايج نهایی سرشماري عمومي نفوس و مسكن ۱۳۹۰، جمعيت استان خوزستان بيش از چهار ميليون و ٥٣١ هزار نفر (حدود ۶.۰۳درصد جمعیت کل کشور) بوده و از این لحاظ در رتبه پنجم را در بین استان‌های کشور قرار دارد.
به گزارش ايسنا، نسبت جنسی جمعیت استان ۱۰۱.۸ است؛ یعنی به ازاء هر ۱۰۰ نفر زن (و دختر)، ۱۰۱.۸نفر مرد (و پسر) وجود دارند.
در سال‌های ۹۰-۱۳۷۵ سهم خانوارهای با يك تا ۴ نفر افزایش و سهم خانوارهای ۶ نفره و بیشتر (میانگین تعداد اعضاء خانوار) کاهش چشمگیری یافته است.
در گذشته، داشتن فرزندان زياد براي اداره مزرعه خانوادگي، يك نعمت اقتصادي محسوب می‌شد و از اين رو خانواده‌هايي كه صاحب فرزندان بيشتري (به ويژه فرزندان پسر) بودند، از نيروي كار و قدرت بيشتري نيز برخوردار مي‌شدند و متعاقب آن به امنيت اقتصادي و سياسي بالاتري نيز دست مي‌يافتند اما امروزه با رشد شهرنشيني و انتقال جمعیت از جامعه روستايي و كشاورزي به يك جامعه شهري، نه تنها تامين اقتصادي با داشتن فرزندان بيشتر و خانواده‌هاي گسترده (شامل پدربزرگ، مادربزرگ و ...) مشكل‌تر شده است، بلكه ضريب مطلوبيت آنها نيز در تابع رفاه نان‌آوران خانواده (پدر و مادر) كمتر شده است.
بنابراين با اين مفهوم، افراد ضريب مطلوبيت بيشتري به رفاه خودشان مي‌دهند و بر اين باورند كه با كاهش بار تكفل مي‌توانند به سطح رفاه بالاتري دست يابند.
امروزه عواملي چون شهرنشيني و متعاقب آن تغيير الگوي زندگي (براي مثال تغيير الگوي مسكن از واحدهاي مسكوني گسترده به آپارتمان‌نشيني)، فردگرايانه، كمرنگ شدن كار ويژه سنتي پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها و ساير بستگان نسبي در خانواده، قدرت اقتصادي پايين خانواده و ريسك ناشي از بار تكفل بيشتر و. . .، موجب هسته‌اي شدن خانواده و كاهش تعداد خانوار در كشور شده است.
موج دوم افزایش جمعیت در خوزستان[ویرایش]
جمعیت صفر تا ۴ ساله (اطفال) در سال ۱۳۹۰ نسبت به رقم مشابه در سال ۱۳۸۵، سالانه به طور میانگین ۳.۳۸درصد (۲برابر میانگین نرخ رشد سالانه جمعیت کل استان) افزایش یافته که ناشی از رسیدن جمعیت متولد دهه اول انقلاب (موج اول) به سن تجدید نسل(باروری) است.
مقایسه جمعیت ۷۵ساله و بيشتر(سالمندان) در سال ۱۳۹۰نسبت به سال ۱۳۸۵، نيز بیانگر افزایش اين رده سني به میزان ۳۶.۵ درصد است.
سهم جمعیت صفر تا ۱۴ ساله (کودکان و نوجوانان) از ۴۴.۲ درصد در سال۱۳۷۵ و ۲۸.۶درصد در سال ۱۳۸۵به ۲۶.۴ درصد در سال ۱۳۹۰ کاهش یافته و در مقابل، سهم جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر از ۳.۸ درصد در سال ۱۳۸۵ به ۴.۱ درصد در سال ۱۳۹۰افزایش یافته است. همچنين در سال ۱۳۹۰، سهم جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر از جمعیت کل کشور ۵.۷ درصد بوده است.
گفتني است در بین گروه‌های سنی، گروه های سنی ۲۰ تا ۲۴ ساله و ۲۵ تا ۲۹ ساله خوزستان (متولدین دهه۱۳۶۰) به ترتیب دارای بیشترین درصد جمعیت بوده و ۲۳.۷ درصد جمعیت استان در این دو گروه سنی قرار دارند.
افزايش نرخ رشد جمعیت شهری خوزستان[ویرایش]
متوسط نرخ رشد سالانه جمعيت استان از ۱.۳۳ درصد در دهه ۸۵-۱۳۷۵ به ۱.۱۷ درصد در دوره زماني ۹۰-۱۳۸۵ كاهش يافته است. در این دوره زمانی، در محدوده تقسیمات کشوری سال۱۳۹۱، نرخ رشد جمعیت شهری و روستایی استان به ترتیب ۱.۳۸درصدو۰.۶۸ درصد بوده است.
از سوي ديگر هرم سنی که نشان دهنده ساختار جنسی و سنی جمعیت است در سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۹۰تغییر چشمگیری یافته و در ۴ دهه ۹۰-۱۳۵۰(به جز دهه ۷۵-۱۳۶۵) استان خوزستان، مهاجرفرست بوده است. در دهه۷۵-۱۳۶۵، به دلیل بازگشت مهاجرین جنگ تحمیلی، استان خوزستان مهاجرپذیر بوده است.
در دهه۶۵-۱۳۵۵ (عمدتا)به دلیل وقوع جنگ تحمیلی، تعداد ۳۴۹ هزار نفر از مردم استان خوزستان به سایر استان‌های کشور مهاجرت کردند ولی تعداد مهاجرین وارد شده به استان خوزستان در دهه بعد که جنگ خاتمه یافت، ۲۷۸.۳ هزار نفر بود. بنابر اين پیش‌بینی می شود در سال‌های برنامه پنجم توسعه، نیز استان خوزستان مهاجرفرست باشد.
وضعيت زناشويي در استان خوزستان[ویرایش]
در آبان ماه ۱۳۹۰، در بين جمعيت ۱۵ ساله و بيشتر استان ۶۱.۷ درصد از مردان و ۶۲.۷ درصد از زنان، "داراي همسر" بوده‌اند.
۳۶.۸ درصد مردان و ۲۸.۹ درصد زنان خوزستان، "هرگز ازدواج نكرده" بوده‌اند. این نسبت‌ها در کل کشور به ترتیب ۳۲.۲ درصد و ۲۳.۶درصد بوده است که بیانگر بالا بودن این نسبت در استان خوزستان است.
در خوزستان، درصد زنان بی‌همسر بر اثر طلاق یا فوت همسر، بیشتر از مردان (با وضعیت مشابه) بوده است. همچنین درصد مردان و زنان "بی‌همسر بر اثر طلاق یا فوت همسر " در شهرها، بیشتر از روستاها بوده است.
درصد مردان و زنان ۱۵ ساله و بيشتر "بی‌همسر بر اثر طلاق" استان در سال ۱۳۸۵ به ترتیب ۰.۴ درصد و ۰.۷درصد بوده که کمتر از ارقام مشابه در سال ۱۳۹۰بوده است.
ميزان باروري خانوارهاي شهري و روستايي[ویرایش]
در سال ۱۳۹۰ ميانگين تعداد فرزندان زنده به دنيا آورده در طول زندگي، براي هر يك از زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله که حداقل یک بار ازدواج کرده، در كل استان ۲.۳۵ فرزند و در کل کشور ۱.۹۸ فرزند بوده است. میزان اين شاخص در نقاط شهري و روستایی استان به ترتیب ۲.۱۹ فرزند و ۲.۷۶ فرزند است. در سال ۱۳۸۵ این شاخص در استان ۲.۵۶ بوده است.
بالا بودن میزان نرخ ولادت خوزستان در مقایسه با کل کشور[ویرایش]
آمارهای ولادت ثبت شده سازمان ثبت احوال کشور که در سالنامه های آماری کشور ارایه شده نیز نشان‌دهنده بالا بودن میزان نرخ ولادت خوزستان در مقایسه با کل کشور است.
نسبت شهرنشینی در خوزستان ۷۱.۸ درصد است
تعداد شهرهای استان از ۲۸ شهر در سال۱۳۷۵ به ۴۷ شهر در سال ۱۳۸۵ و ۶۲ شهر در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است.
نسبت شهرنشینی(سهم جمعیت شهرها از جمعیت کل استان) از ۶۲.۵درصد در سال ۱۳۷۵ به ۶۷.۲ در سال ۱۳۸۵ و ۷۱.۸ درصد در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است. پس از سرشماري سال ۱۳۸۵ تا سال۱۳۹۱ تعداد ۱۴آبادي تبديل به شهر و ۲۹آبادي به شهر ملحق شدند كه در سال ۱۳۸۵ جمعيت آنها ۱۵۴هزار و ۴۰۶ نفر بوده است.
در سال ۱۳۹۰ (بر اساس تقسیمات کشوری سال۱۳۹۱)، جمعیت نقاط شهری استان خوزستان ۳ ميليون و ۲۵۱ هزار و ۸۸۱ نفر و جمعیت شهر اهواز ۳۴.۲ درصد جمعیت نقاط شهری استان بوده است.
جمعیت کل ۱۹شهر (۳۰.۶درصد شهرهای استان) که جمعیت هر یک از آنها در محدوده يك‌هزار و ۲۷۷ نفر تا ۶ هزار و ۲۳۹ نفر قرار دارد، ۱.۹۸درصد (کمتر از ۲درصد) جمعیت نقاط شهری بوده است.
تعداد مناطق روستایی خوزستان[ویرایش]
در سال ۱۳۹۰، استان
خوزستان داراي تعداد ۶ هزار و ۴۱۹ آبادی شامل۳ هزار و ۷۷۱ آبادی دارای سکنه دایمی، ۲ هزار و ۱۱۸ آبادی خالی از سکنه دایمی و بقیه (۵۳۰آبادی) دارای سکنه یا خالی از سکنه موسمی بوده است.
آبادی‌هاي دارای سکنه دایمی، شامل ۳ هزار و ۵۴۸ ده(روستا) و ۲۲۳ مزرعه (گاوداری، مرغداری و ...) و مکان (پمپ بنزین، تعمیرگاه، پاسگاه انتظامی و ...) بوده است.
۴۴.۴ درصد روستاهای دارای سکنه، دارای يك تا ۱۹خانوار بوده و ۴.۷درصد جمعیت روستایی(به جز مزارع و مکان‌ها)در آنها ساکن بوده‌اند.
۶۱.۹ درصد این روستاها در ناحیه کوهستانی استان( شهرستان‌های
اندیکا ، لالی،
مسجدسلیمان ،
ایذه ، باغملک و شمال‌غرب
دزفول ) قرار دارند. همچنین ۷۳.۳ درصد از روستاهای خالی از سکنه متعلق به این مناطق هستند.
۱۷.۸ درصد روستاها، دارای۱۰۰خانوار یا بیشتر بوده که ۷۰.۹ درصد جمعیت روستایی استان در آنها ساکن است. ۵۴.۲ درصد این روستاها در ناحیه جلگه میانی استان(شهرستان‌های اهواز، باوی، شوشتر، شوش، جنوب دزفول،
دشت‌آزادگان و شادگان) قرار دارند.
منبع[ویرایش]
دفتر آمار و اطلاعات استانداري خوزستان
