ابزارهای جنگ نرم
روش‌هاي گفتاري[ویرایش]
در روش‌هاي گفتاري هدف اصلي نگرش، افكار، عقايد و باور‌هاي اساسي مردم و نخبگان جامعه است اين روش به دنبال ايجاد اختلال، انحراف و تغيير در اهداف مرجع مذكور است.
روش‌هاي گفتاري در اعمال تهديدات نرم را مي‌توان به چهار بخش «عمليات رواني»، «عمليات ادراكي»، «ديپلماسي عمومي» و « فريب استراتژيكي»:» تقسيم نمود
← عمليات روانيبه مجموعه طرح‌ها و اقداماتي گفته مي‌شود كه به دنبال تشويق، تهييج و تحريك افكار عمومي در خصوص يك مسأله‌اي مشخص و با اهداف از پيش تعيين شده است. عمليات رواني به طور كلي در چارچوب اقدامات اطلاعاتي و با اهداف پنهاني قرار دارد و آثار، نتايج و همچنين ابزارها و شيوه‌هاي آن به راحتي قابل شناسايي نيست. عمليات رواني بيشتر در شرايط بحراني مانند جنگ،شورش و اغتشاش؛ يا در شرايط ناپايدار و شكننده مانند التهاب در روابط دو كشور، مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
فرضيات عمليات رواني بر اين است كه توان جنگيدن دشمن جدا از ابزارها و جنگ افزار‌هاي نظامي، بر اراده نيروي انساني معطوف به جنگ استوار است.
انواع عمليات رواني: ۱-
عمليات رواني آشكار: (تبليغاتي كه هويت منبع آن معلوم است)
اين نوع عمليات معمولاً با استفاده از تبليغات سفيد انجام مي‌شود اغلب موارد عمليات رواني كه با عناوين رسمي (مانند راديو آمريكا) به اجرا در مي‌آيند. از مصاديق اين نوع عمليات‌اند.
۲-
عمليات رواني پنهاني:عملياتي است كه منبع انتشار آن فاش نمي‌شود. اين عمليات به گونه‌اي طراحي مي‌شود كه دولت مسئول آن معلوم نباشد. يا اگر هم كشف شد، آن دولت بتواند هر گونه دخالتي را انكار كند. عمليات رواني پنهان معمولاً به وسيله تبليغات سياه و خاكستري به اجرا در مي‌آيد.
اهداف عمليات رواني:هدف از عمليات رواني تغيير رفتار و نگرش مخاطب در جهت مطلوب است. اين مطلوب بودن باتوجه به شرايط طرفين به سه دسته تقسيم مي‌شود:
بين گروه‌ها در يك كشور:
عمليات رواني بين دو گروه، بيشتر براي كسب قدرت است اما با توجه به تخريبي بودن عمليات رواني در نهايت شهروندان آن كشور متضرر خواهند شد و كشور آسيب خواهد ديد.
بين دو كشور غيرمتخاصم:
در اين حالت هدف عمليات كسب امتياز‌هاي اقتصادي و سياسي است و هر كشور در جهت منافع ملي خود سعي بر امتيازگيري بيشتري دارد.
دو كشور متخاصم:
در اين حالت مطلوب بودن، تغيير رژيم يا تغييرات اساسي در رفتار كشور مقابل و نگرش بين دو كشور است. متخاصم در زير آورده مي‌شود.
نمونه هايي از تغيير نگرش:ـ بدبين سازي شهروندان نسبت به حاکميت
ـ ناکارآمد نشان دادن مسئولان کشور هدف
ـ القاي وجود تبعيض و نبود آزادي در کشور هدف
ـ القاي عقب ماندگي کشور نسبت به ديگر کشورها
ـ القاي ناجي بودن کشور دشمن
ـ بزرگ جلوه دادن قدرت دشمن
نمونه هايي از تغيير رفتار:مقاومت قانوني در برابر حاکميت
ـ مقاومت غيرقانوني در برابر حاکميت (شورشگري)
ـ مقاومت نکردن در برابر نفوذ دشمن
ـ کمک به دشمن براي نفوذ به کشور
ابزار عمليات رواني:ابزار عمليات رواني به دو دسته يعني ۱) فشار عملي ۲) فشار‌هاي تبليغاتي ـ رواني تقسيم مي‌شوند.
فشار‌هاي عملي در عمليات فراملي چهار دسته‌اند: اقتصادي- فرهنگي- سياسي.- ديپلماتيك و نظامي
ابزار‌هاي تبليغاتي- رواني عبارتند از: تلويزيون، راديو، خبرگزاري‌ها، مطبوعات و اينترنت كه هر يك با توجه به خرده هدف‌هاي عملياتي رواني كارايي ويژه‌اي دارند. براي مثال در امر شورشگري، تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي و راديو‌هاي خارجي بيشترين تأثير را بر شهروندان آن كشور آماج خواهند داشت.. (همان: ۱۲۱-۱۲۳)
← عمليات ادراکيتأثيرگذاري بر نگرش‌ها، باور‌ها، عقايد، اهداف و ارزش‌هاي طرف مقابل با هدف ايجاد تغيير در مخاطبان تا سرحد همسو شدن آن‌ها با اهداف و منابع عمل‌كننده را مي‌توان عمليات ادراكي (Perception Warfare) معنا نمود اين نوع عمليات به جاي اين كه مخاطب را تهييج يا يكباره و فوري وادار به عكس‌العمل نمايد، نگرش آن‌ها را نسبت به مسايل اساسي مانند ايده حاكميت تحت تأثير قرار دهد. در عمليات ادراكي از فنون و شگرد‌هاي مختلفي مانند برگزاري جلسات نقد و بررسي، مباحثه و گفت و گو، نظريه‌پردازي و مواردي مانند اين استفاده مي‌شود.
← ديپلماسي عمومي( مردم محور)
اصطلاحي است كه از اواسط دهه ۱۹۶۰ ميلادي و در هنگامه جنگ سرد در آمريكا و ديگر كشور‌هاي بلوك غرب مطرح شد. مفهوم كلي ديپلماسي عمومي برقراري روابط حسنه دولت‌ها با ملت‌ها به جاي روابط بين دولت‌ها و در جهت فتح قلوب و اذهان عمومي همه يا بخش‌هاي انتخاب شده‌اي از مردم كشور‌هاي هدف از طريق سياست‌هاي فرهنگي و اجتماعي. يك تعريف رسمي جديد از ديپلماسي عمومي بريتانيا اين گونه است: «كار براي رسيدن به اهداف و نفوذ كردن مثبت در ديدگاه‌هاي افراد و سازمان‌هاي خارجي نسبت به بريتانيا و همكاري آن‌ها با بريتانيا»
اين روش هزينه اجراي تصميمات و پيگيري منافع و مقصد را به حداقل مي‌رساند و سد مقاومت‌ها در برابر «ديگران» يا «بيگانگان» را مي‌شكند. در اين ميان، رسانه‌هايي كه مخاطباني بيرون از مرز‌هاي جغرافيايي يك كشور دارند، بيشترين كمك را به پيشبرد منافع ملي خواهند داشت.
اين روش از جهت هدف با روش عمليات ادراكي شباهت زيادي دارد؛ اما از جهت نحوه و سازمان اجرايي متفاوت است.
← فريب استراتژيکيعمليات فريب را «سلسله اقدامات سازمان يافته و پنهاني كه به منظور تأثيرگذاري بر ذهنيت حريف طراحي و اجرا مي‌شود و هدف اصلي آن ايجاد انحراف، در تصميمات حريف از طريق ارائه اطلاعات هدايت شده و گاه غلط به او و اجبار وي به اقدام يا عدم اقدام در جهت منافع ملي كشور خودي يا به ضرر منافع خود» تعريف مي‌كنند.
آماج اصلي فريب استراتژيك نهاد‌ها و سازمان‌هاي اطلاعاتي و امنيتي كشور هدف است.
فريب استراتژيك با روش عمليات رواني كه پيشتر ذكر شد شباهت‌هايي دارد. از جمله:
هر دو به ذهنيت افراد توجه كرده و در تلاش براي تأثيرگذاري بر آن‌اند.
هر دو مشتمل بر سلسله اقداماتي هدفمند و سازمان‌يافته مي‌باشند.
هر دو جزو اقدامات سري و پنهان محسوب مي‌شوند.
در عين حال اما اين دو روش تفاوت‌هاي مهمي هم با هم دارند.
روش هاي رفتاري[ویرایش]
روش‌هاي رفتاري دومين دسته از روش‌هاي اعمال تهديدات نرم‌اند. در روش‌هاي رفتاري، هدف اصلي شكل دادن به رفتار‌هاي جمعي متناسب با خواسته‌ها، اهداف و برنامه‌هاي تهديدگر است. اين دسته را مي‌توان به چهاربخش«اعتراض»، «عدم همكاري با دولت»، «مداخله غيرخشونت‌آميز» و «جذب مخالفان حكومت» تقسيم نمود.
← اعتراضبه اقداماتي گفته مي‌شود كه حكايت از نشان دادن اعتراض و نارضايتي بدون مداخله و رويارويي با نيرو‌هاي پليس داشته باشد؛ كه در صورت تكرار و روندسازي مي‌تواند تبديل به مقاومت شود. اعتراض مي‌تواند به صورت تحصن، مخالفت‌خواني، كم‌كاري، كارشكني و تجمع مسالمت‌آميز انجام شود.
← عدم همكاري با دولت (نافرماني مدني)به مجموعه اقداماتي گفته مي‌شود كه از سوي مردم يا برخي جمعيت‌ها به منظور ايجاد محدوديت يا خودداري از همكاري‌هاي سياسي، اقتصادي،اجتماعي و امنيتي با دولت اتخاذ گردد. مواردي مانند عدم پرداخت ماليات، قبوض مصارف خدمات عمومي، بيرون كشيدن پول و سرمايه خود از شبكه‌هاي دولتي، عدم مشاركت سياسي مانند عدم مشاركت در انتخابات.
← مداخله غير خشونتآميزبه معناي ايجاد اختلال در نظم عمومي مؤسسات، سازمان‌ها، برنامه‌ها، طرح‌ها و فعاليت‌هاي دولت، توسط افراد، تشكل‌ها و دولت‌هاي ديگر است).(نوع اقدام حتماً بايد خشونت‌آميز باشد)) مثلاً خرابكاري نامحسوس يا تصرف غيرخشونت‌آميز يك ساختمان با نهاد دولتي از جمله اين موارد است.(همان:۷۵)
← جذب مخالفان حكومتبه معناي جرأت دادن به مخالفان و حمايت از آنان در هنگام سختي و خطر با هدف هويت‌بخشي، انسجام بخشي، تحريك‌پذيري، افزايش انگيزه و اعتماد به منظور ايمان‌سازي مسير مقابله از سوي يك دولت يا سازمان دشمن عليه دولتي ديگر است. (همان: ۷۵-۷۶)
روش هاي شبکه اي[ویرایش]
در روش‌هاي مبتني بر شبكه هدف اصلي اطلاعات و ارتباطات بر روي شبكه است. بنابراين اينترنت‌ها، مخازن و پايگاه‌هاي اطلاعاتي و سايت‌هاي كنترل و فرمان از بخش‌هاي مهم و مورد توجه در اين روش‌اند.
روش‌هاي شبكه‌اي را به دو دسته مي‌توان تقسيم كرد: «ديجيتالي» و «الكترونيكي»
← ديجيتاليروشهاي ديجيتالي به روش‌هايي گفته مي‌شود كه از طريق فعاليت در فضاي ديجيتالي اهداف جنگي را پي مي‌گيرد و يا به دنبال اختلال در ارتباط، سرقت اطلاعات و يااختلال در سامانه‌هاي مديريت در شبكه‌هاي اينترنت، اينترنت، و اكسترانت‌اند. از اين اقدامات به جنگ رايانه‌اي هم تعبير مي‌كنند. حمله‌هاي هكري را مي‌توان مشهورترين روش ديجيتالي دانست.
← الكترونيكيروشهاي الكترونيكي مجموعه روش‌هايي است كه از طريق وسايل الكترونيكي مانند ماهواره و راديو و تلويزيون اهداف كشور مهاجم را پي مي‌گيرند و يا به دنبال اختلال در اين وسايل و امواج مربوطه‌شان هستند.
منبع[ویرایش]
پایگاه اطلاع رسانی سید محمود مرتضوی هشترودی
