استفاده از عصاره های گیاهی در تغذیه طیور
ترجمه و تدوین: رضا پرور - کارشناس ارشد تغذیه دام و طیور
استفاده از عصاره های گیاهی (
فیتوبیوتیک ها) در تغذیه طیور
۲۷ مرداد ۱۳۹۲
چکیده:
جیره مرغ دارای اجزای مختلفی است، افزودنی های غذایی یکی از این بخش ها می باشد که با وجود حجم کم دارای خواص موثری هستند. شروع استفاده از افزودنی ها در خوراک طیور به استفاده از آنتی بیوتیک ها در اواخر دهه ۱۹۴۰در امریکا بر می گردد (Forst, ۱۹۹۱ ) با این وجود استفاده از آنتی بیوتیک ها به علت ایجاد مقاومت باکتریایی، وجود باقیمانده ی مواد شیمیایی در گوشت مرغ و اثرات جانبی آنها در انسان به تدریج محدود گشت تا اینکه از ابتدای ژانویه ۲۰۰۶ در اروپا به کلی ممنوع گردید (Garcia et al, ۲۰۰۷).
امروزه با آگاهی بیشتر مصرف کنندگان و پی بردن به خواص مضر باقیمانده ی آنتی بیوتیک ها در خوراک، تمایل به استفاده از گوشت سالم و عاری از آنتی بیوتیک بسیار بیشتر شده است. پرورش دهنده های مرغ به منظور تامین نظر مصرف کنندگان رغبت بیشتری به استفاده از فیتوبیوتیک ها در خوراک طیور دارند.
استفاده از اسانس، عصاره، روغن و پودر گیاهان دارویی به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک ها و مواد شیمیایی محرک رشد در تغذیه طیور در طی سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
مقدمه:
عصاره های گیاهی (فیتوبیوتیک ها) از برگ، ریشه، غده یا میوه ی گیاهان دارویی و یا ادویه ای منشا می گیرند. در بین فرآورده های فیتوبیوتیکی، آویشن، مرزنجوش و سیر، مورد توجه خاص تولید کنندگان طیور و محققان می باشند. پودر گیاهان دارویی، فعالیت اولیه خود را در خوراک، از طریق تغییر طعم و مزه آن بروز می دهد. بنابراین الگوی غذا خوردن، ترشح مایعات هضمی و در نهایت مصرف خوراک، تحت تاثیر آنها قرار می گیرد. زردچوبه، پودر تهیه شده از پیاز زیرزمینی سیر کومالونگا، ادویه ای است که در آشپزی سنتی هندی کاربرد بسیار زیادی دارد و در صورت افزوده شدن در جیره های طیور، به میزان ۲۵/۰ درصد، موجب افزایش مصرف خوراک می شود (Wenk and Messikommer, ۲۰۰۲). وجود سیر و ترب کوهی (ریشه خردل) در غذا، تولید بزاق و شیره ی معده را تحریک می کنند. دامنه گستردهای از ادویه جات گیاهان و عصاره هایشان و فواید دارویی در رابطه با دستگاه گوارش مانند مسهل بودن،ضد اسپاسم و ضد نفخ ثابت شده است (Chrubasik et al, ۲۰۰۵).
تحریک ترشحات هضمی همانند بزاق، صفرا و موکوس و افزایش فعالیت آنزیم ها بعنوان مرکز فعالیت های تغذیه ای گزارش شده است (platel and srinivasah , ۲۰۰۴). افزودن پودر گیاهان دارویی و یا مواد شیمیایی مستخرج از آنها به خوراک، از طریق فعالیت ضد میکروبی انتخابی، و یا ایجاد شرایط مطلوب برای بعضی گونه ها، طیف میکروبی روده را تحت تاثیر قرار می دهند.
این موضوع به بهره گیری بیشتر و جذب بهتر مواد مغذی و یا به تحریک سیستم ایمنی، منجر می شود. بنابراین، مشتقات گیاهی می توانند در تامین احتیاجات غذایی حیوانات نیز، مشارکت نمایند (Windischet et al., ۲۰۰۸). نتایج پژوهشی نشان داده است که، تعداد زیادی از متابولیت های ثانویه ی گیاهی، هم چون مشتقات ایزوپرن، فلاوونوئید ها و گلوکوزینولات ها در بدن حیوانات مثل آنتی بیوتیک ها و یا آنتی اکسیدان ها عمل می کنند (Halliwell et al, ۱۹۹۵). با در نظر گرفتن تمام این اثرات مثبت استفاده از فیتوبیوتیک ها، عملکرد طیور افزایش می یابد.
نتیجه گیری:
اگر چه تحقیقات زیادی برای درک و تایید سودمندی بالقوه ی عصاره های گیاهی انجام نشده است، اما شواهد کافی در دست است که بتوان ادعا نمود، این عصاره ها، در مبارزه علیه بیماری های باکتریایی، ویروسی و انگلی طیور موثرند. برای تایید این نتایج و بررسی تحقق این اثرات مثبت در پرندگان پرورش یافته در شرایط تجاری، تلاش های تحقیقاتی بیشتری مورد نیاز است.
منابع:
۱. Chrubasik, S., M. H. Pittler, and B. D. Roufogalis. ۲۰۰۵. Zingiberis rhizome: A comprehensive review on the ginger effect and efficacy profiles. Phytomedicine ۱۲:۶۸۴–۷۰۱.
۲. Forst, A.J. ۱۹۹۱. Antibiotics and Animal production. In: world animal science microbiology of animal and animal products,woolcock, J.B. (Ed). Elsevier, news.
۳. Garcia, V., P.C. Gregori., F. Hernandez., M.D. Megıas and J. Madrid. ۲۰۰۷. Effect of formic acid and plant extracts on growth, nutrient digestibility, Intestine mucosa morphology, and meat yield of broilers. J. Appl. Poult. Res. ۱۶:۵۵۵–۵۶۲
۴. Halliwell, B., R. Aeschblach., J. Loeliger and O.I. Aruoma. ۱۹۹۵. The characterization of antioxidants. Food and Chemical Toxicology ۳۳: ۶۰۱- ۶۱۷.
۵. Platel, K., and K. Srinivasan. ۲۰۰۴. Digestive stimulant action of spices: A myth or reality? Indian J. Med. Res. ۱۱۹:۱۶۷–۱۷۹.
۶. Wenk, C. and R. Messikommer. ۲۰۰۲. Turmeric. Als Futterzusatzstoff bei Lengehennen, ۲۳: ۱۲۱-۱۲۳.
۷. Windisch, W., K. Schedle., C. Plitzner and A. Kroismayr. ۲۰۰۸. Use of phytogenic products as feed additives for swine and poultry. J. Anim. Sci. ۸۶:۱۴۰-۱۴۸.
موسسه فن آوری اطلاعات و ارتباطات صنعت مرغداری و دامپروری
