اشترینان
اُشْتُرینان، بخش و شهری واقع در شهرستان بروجرد از استان لرستان.
بخش‌اشترینان: اشترینان‌یكى ازبخشهای‌دوگانۀ شهرستان‌بروجرد است و در شمال آن قرار دارد. این بخش كه دارای ۳ دهستان به نامهای اشترینان، برده‌سره و گودرزی است، ۱۰۴ آبادی دارد كه از این میان ۳۱ آبادی خالى از سكنه است ( آمارنامه، ۱۳۷۲ش، ۱۵، ۲۰). بخش اشترینان از شرق و جنوب به بخش مركزی، و از غرب و جنوب غربى به شهرستان خرم‌آباد، و از شمال به شهرستان ملایر از استان همدان محدود است (همان، ۱۰).
این بخش در یكى از دشتهای پیشكوهى زاگرس قرار گرفته است (نقشۀ عملیات) و به علت همجواری با كوههای كرّو و یزدگرد دارای آب و هوای ویژۀ مناطق كوهستانى با زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل و خشك است. میانگین بارش سالانۀ آن ۳۵۰ میلى‌متر گزارش شده است ( جغرافیا...، ۲/۱۰۹۷).
جمعیت این بخش ۵۱۶ ،۴۱نفر ( ۴۴۲ ،۷خانوار) است كه ۳۵۹ ،۵نفر ( ۱۶۴ ،۱خانوار) در مناطق شهری (اشترینان) و ۱۵۷ ،۳۶نفر ( ۲۷۸ ،۶خانوار) در روستاها سكنى دارند ( آمارنامه، ۱۳۷۲ش، ۷۸). فعالیت اقتصادی ساكنان این بخش بیشتر زراعت، كارگری ساده و دامداری است، ولى در كنار كارهای اصلى به قالى‌بافى نیز مى‌پردازند ( فرهنگ اقتصادی...، «۲/۲۹»، «۵/۲۹»؛ فرهنگ جغرافیایى...، ۶/۱۶).
كشت گندم و جو، حبوبات، نباتات علوفه‌ای، سیب زمینى و پیاز در این ناحیه رایج است، نیز انگور، سیب و محصولات جالیزی و گوجه فرنگى در این بخش به عمل مى‌آید ( فرهنگ اقتصادی، «۲/۲۹»، «۳/۲۹»).آب‌مورد نیاز كشاورزی‌این‌ناحیه از قنات،چشمه،رودخانه و چاههای عمیق و نیمه عمیق تأمین مى‌شود (همان، «۴/۲۹»). درگذشته، آب مورد نیاز بخش از ۴ رشته قنات به نامهای سراب مردانه، سراب زنانه، قنات بچگانه و قنات كبیریه تأمین مى‌شده است ( فرهنگ جغرافیایى، همانجا). پرورش گاو، گوسفند و بز از دیگر فعالیتهای اقتصادی ساكنان بخش شمرده مى‌شود ( فرهنگ اقتصادی، «۴/۲۹»، «۵/۲۹»)؛ چنانكه ۰۰۵ ،۷۳گوسفند و بره، ۲۸۰ ،۱۲بز و بزغاله و ۸۲۳ ،۶رأس گاو و گوساله در این ناحیه نگهداری مى‌شود( فرهنگ روستایى، ۱۷۴). پرورش طیور و نیز زنبورداری در این بخش رواج دارد ( فرهنگ اقتصادی، همانجا).
در میان جمعیت فعال بخش اشترینان ۵/۹۱% آن شاغل، و بقیه بیكارند ( آمارنامه، ۱۳۷۲ش، ۶۱). ۳/۶۵% از افراد ۶ ساله به بالا باسواد، و بقیه بى‌سوادند (همان، ۷۸).
مؤسسات آموزشى و فرهنگى بخش اشترینان در ۱۳۶۵ش، ۶۰ دبستان، ۱۲ مدرسۀ راهنمایى و ۴ كتابخانۀ عمومى گزارش شده است ( فرهنگ روستایى، ۱۹۸). همچنین امكانات بهداشتى و درمانى آن شامل مركز بهداشتى و درمانى در ۱۰ آبادی، خانۀ بهداشت در ۹ آبادی و داروخانه در ۳ آبادی بوده است (همان، ۲۲۲). این بخش دارای ۵۵ مسجد، ۱۵ حسینیه و ۱۷ امامزاده است (همان، ۲۷۰). ساكنان اشترینان شیعه هستند و به گویش لری سخن مى‌گویند ( فرهنگ جغرافیایى، همانجا). بقایایى از طایفۀ روزبهانى، از طوایف لر كوچك، در این ناحیه زندگى مى‌كنند (امان اللهى، ۱۳۳).
شهر اشترینان: این شهر مركز بخش اشترینان است و در ۱۸ كیلومتری شمال غرب شهر بروجرد و در مسیر ارتباطى بروجرد به ملایر (نقشۀ عملیات) و در ۴۸ و ۴۰ طول شرقى و ۳۴ و ۱ عرض شمالى واقع است. ارتفاع آن از سطح‌دریا ۸۲۰ ،۱متر است (مفخم، ۲۸؛ پاپلى، ۶۰). اشترینان در آغاز سدۀ حاضر مركز سیلاخور علیا بوده است (كیهان، ۲/۴۴۳-۴۴۴ ؛ كریمى، ۷۸).
جمعیت اشترینان در فاصلۀ سرشماری سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵ش كاستى داشت، ولى آمار سال ۱۳۶۵ش افزایش نشان مى‌دهد. در نخستین دورۀ سرشماری رسمى (۱۳۳۵ش) جمعیت آن ۰۲۱ ،۴نفر و درآخرین‌دوره(۱۳۶۵ش) ۸۵۹ ،۴نفرگزارش‌شده‌است( گزارش...، ۱؛ آمارنامه، ۱۳۶۹ش، ۲۰؛ سرشماری...، ۱۸). بر پایۀ سرشماری سال ۱۳۷۲ش جمعیت اشترینان ۳۵۹ ،۵نفر (۱۶۴ ،۱خانوار) بوده است ( آمارنامه، ۱۳۷۲ش، همانجا). نسبت جنسى در این شهر ۱۰۵ نفر مرد در برابر ۱۰۰ نفر زن گزارش شده است ( سرشماری، همانجا). ۱/۷۳% افراد ۶ ساله به بالا در این شهر باسواد و بقیه بى‌سوادند ( آمارنامه، همانجا). از میان اهالى فعال شهر ۹/۸۲% شاغلند (همان، ۶۱) كه در رشته‌های كشاورزی، دامپروری، ساختمان، صنعت و... فعالیت دارند ( سرشماری، همانجا).
هم اكنون، از خانوارهای ساكن در شهر ۸/۹۸% از برق، ۷/۹۶% از آب لوله‌كشى استفاده مى‌كنند. خطوط تلفن نیز در این شهر دایر است. آب آشامیدنى ۹/۹۸% از خانوارهای این شهر از مخزن عمومى تأمین مى‌شود. ۸/۶۵% خانوارها برای سوخت و گرما از نفت سفید استفاده مى‌كنند (همان، ۱۹).
منابع و مآخذ:
آمارنامۀ استان لرستان (۱۳۶۹ش)، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۹ش؛
آمارنامۀ استان لرستان (۱۳۷۲ش)، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۳ش؛
امان اللهى بهاروند، سكندر، قوم لر، تهران، ۱۳۶۰ش؛
پاپلى یزدی، محمدحسین، فرهنگ آبادیها و مكانهای مذهبى كشور، مشهد، ۱۳۶۷ش؛
جغرافیای كامل ایران، وزارت آموزش و پرورش، تهران، ۱۳۶۶ش؛
«دائرة المعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، نشر مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، جلد ۹،
سرشماری عمومى نفوس و مسكن (۱۳۶۵ش)، نتایج تفصیلى، شهرستان بروجرد، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۷ش؛
فرهنگ اقتصادی دهات ومزارع، شهرستان بروجرد، جهاد سازندگى، تهران، ۱۳۶۰ش؛
فرهنگ جغرافیایى ایران، دایرۀ جغرافیایى ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۰ش؛
فرهنگ روستایى (۱۳۶۵ش)، كل كشور، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۹ش؛
كریمى، بهمن، جغرافیای مفصل تاریخى غرب ایران، تهران، ۱۳۱۶ش؛
كیهان، مسعود، جغرافیای مفصل ایران، تهران، ۱۳۱۱ش؛
گزارش مشروح حوزۀ سرشماری بروجرد، وزارت كشور، تهران، ۱۳۳۸ش؛
مفخم پایان، لطف الله، فرهنگ آبادیهای ایران، تهران، ۱۳۳۹ش؛
نقشۀ عملیات مشترك زمینى، همدان و خرم آباد، سازمان جغرافیایى كشور، تهران، گ ۵ - ۳۹، ۱۳۶۸ش، گ ۹- ۳۹، ۱۳۷۱ش.
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/۵۴۶۰۱۷
|
