الگوهای حذف سود غیر اخلاقی از روابط اقتصادی
ارانه دهنده: حجه الاسلام دکتراحمد علی یوسفی؛ ناقد: علی باقری
چکيده[ویرایش]
بنگاههاي توليدي پس از کسر همة هزينه‌هاي اعم از هزينة مستقيم و فرصت، ممکن است مواجه با سود شوند. اين سود را سود اقتصادي يا خالص گويند. در اقتصاد سياسي اين بحث مطرح مي‌شود که وقتي صاحبان بنگاههاي توليدي همة هزينه‌هاي توليد را دريافت مي‌کنند، دريافت سود اقتصادي از نظر اخلاقي، غير عادلانه است. همة نظام‌هاي اقتصادي دربارة اين سود اظهار نظر کرده‌اند و آن را از نظر اخلاقي محکوم کرده و اغلب براي حذف آن از روابط اقتصادي راه‌حل ارايه نموده‌اند. آموزه‌هاي اسلامي نيز تاکيد دارند که اخذ سود از برادر مؤمن ربا است و تصريح دارند که چنين سودي در زمان حضور امام زمان(ع) حرام و در زمان غيبت مکروه است. نظام سرمايه‌داري الگوي بازار رقابت کامل را براي حذف سود خالص را از روابط اقتصادي پيشنهاد مي‌کند. امّا از آنجايي که وقوع شرايط بازار رقابت تنها يک آرمان و دست‌نيافتني است، چنين الگويي براي اين هدف، موّفق نيست. نظام سوسياليسم راه‌حل حذف سود اقتصادي را الغاي مالکيت خصوصي و نفي اصل سود از روابط اقتصادي دانست. در واقع بجاي حل مساله، صورت مساله را پاک کرد و فقر عمومي و گسترده را به ارمغان آورد.
اين تحقيق معتقد است تنها الگوي مطلوب براي حذف سود اقتصادي، الگوي اقتصاد تعاوني تلفيقي توليد و مصرف است. بنابراين، با روش توصيفي تحليلي اين الگوها را بررسي و با بازسازي تعاوني تلفيقي توليد و مصرف براساس آموزه‌هاي اسلامي، نشان مي‌دهد که تنها اين نوع تعاوني‌ها، موفّق به حذف سود خالص از روابط اقتصادي هستند. در اين نوع تعاوني‌ها، مصرف کنندگان، توليد‌کنندگان و صاحبان سرمايه با هم يکي مي‌شوند. هر مصرف کننده، توليد کننده و صاحب سرمايه نيز هست. رقابت جاي خود را به تعاون و همکاري مي‌دهد و نزاع و کينه بين کارفرما و نيروي کار از بين مي‌رود. در اين نوع تعاوني‌ها اهداف هر سه دستة نيروي کار، مصرف کننده و توليد کننده تامين مي‌شود و توصية معصومين(ع) براي عدم اخذ سود از برادر مؤمن در اين الگو، محقق مي‌گردد.
واژگان کليدي[ویرایش]
سود خالص، سود غيراخلاقي، رقابت کامل، انحصار کامل، تعاوني تلفيقي.
پيوندها[ویرایش]
انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه
