امامزاده‌های همدان
امامزاده‌های همدان مقصد گردشگران مذهبی مسافران نوروزی+ تصاویر
خبرگزاری تسنیم: پایتخت تاریخ و تمدن ایران دارای بقاع متبرکه ارزشمند و دارای قدمت تاریخی است که بسیاری از آنها در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده و نقش مهمی در گردشگری مذهبی همدان ایفا می‌کند.
نسخه قابل چاپ
به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، پایتخت تاریخ و تمدن ایران علاوه بر دارا بودن آثار تاریخی بسیار حدود ۲۰۰ امامزاده و بقاع متبرکه دارد که برخی از آنها از سبک خاصی از معماری برخوردار بوده و به فهرست آثار تاریخی استان اضافه شده‌اند.
مردم کشور و به تبع مردم دارالمومنین همدان ارزش و احترام بسیاری برای بقاع متبرکه قائل هستند و پایتخت تاریخ و تمدن ایران نیز به عنوان استانی که محور توسعه خود را گردشگری قرار داده و هر ساله گردشگران و مسافران بسیاری را در ایام مختلف سال به خود جذب می کند اکنون شاهد حضور مسافران نوروزی به سراسر استان است که به طور قطع زیارت امامزادگان و بازدید از بقاع متبرکه همدان نیز در سبد گردشگری آنها قرار دارد.
نوروز امسال با سوگواره یاس نبوی و طرح آرامش بهاری به میزبانی آستان امامزادگان و بقاع متبرکه آغاز شده است، ضمن اینکه مراسم تحویل سال نو در بسیاری از بقاع متبرکه همدان و با حضور مردم استان برگزار شد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان همدان در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم در همدان ضمن گرامیداشت فرا رسیدن بهار فاطمی اظهار داشت: ۳۰ مبلغ اعزامی از قم و تعدادی از مبلغان استان در طرح آرامش بهاری و سوگواره یاس نبوی(س) با حضور در بقاع متبرکه و خیمه های معرفت و ایستگاه های همه واقف باشیم استان همدان حضور دارند که این طرح‌ها از ۲۸ اسفندماه آغاز و تا ۱۵ فروردین ماه ۹۴ ادامه دارد.
حجت الاسلام رضا حاجی زین العابدینی با اشاره به اینکه طرح آرامش بهاری در راستای چشم انداز قطب فرهنگی شدن بقاع متبرکه در کشور توسط سازمان اوقاف و امور خیریه در حال اجرا است، بیان کرد: در همدان نیز بقاع متبرکه در ایام نوروز میزبان مردم مومن استان و مسافران نوروزی هستند.
امامزاده عبدالله
این امامزاده در شهر همدان در محله و میدانى به نام امامزاده عبدالله قرار دارد. صاحب این مرقد را عبدالله بن احمد از نوادگان امام موسى کاظم(ع)می‌دانند و در کنار عبدالله پدرش احمد نیز مدفون است.
اما در کتاب هگمتانه درباره صاحب این قبر آمده است: «نسب این امامزاده به قرارى که در همدان اظهار می‌نمودند از اولاد موسى بن جعفر(ع) است. صورت قبر دوم را هم که نوشته و تزئین ندارد منسوب به دایه همان امامزاده معرفى می‌کنند.
امامزاده شاهزاده حسین
مرقد این امامزاده با وسعتی حدود ۱۳۰۰ متر مربع در نزدیک میدان امام خمینى در ابتدای خیابان شهدای همدان واقع است، بنای امامزاده زا آثار دوره صفویه است.
قدمت نخستین بنای مقبره را از دوره ایلخانان مغول حدود سالهای ۶۵۴-۶۶۳ هجری قمری یعنی زمان هلاکوخان مغول دانسته اند که در دوران مختلف تعمیر شده است.
با توجه به متن شجره نامه این محل مدفن امازاده حسین بن علی النقی(ع) و عموی بزرگوار امام زمان(عج) است. سلطان حسین صفوى و ابقا آن یا اباغا فرزند هلاکو نیز در این امامزاده مدفون هستند. این بنا در مورخ ۷ خردادماه سال ۶۵ به ثبت فهرست آثار تاریخی رسیده است.
امامزاده یحیی
در محله‌ای به همین نام در حاشیه شمالی بلوار آیت‌الله مدنی شهر همدان قرار دارد، این بقعه به سبک آستان شاه نعمت اله ولی در ماهان کرمان ساخته شده است و از آثار با شکوه دوره صفویان است در زمان قاجار رواق هایی بر آن افزوده اند و زبیده خاتون دختر فتحعلی شاه نیز به عمران این بقعه کوشیده است. اما صندوق ضریح متعلق به سده هشتم و نهم ایلخانی یا تیموری است.
این بنا دارای دو ورودی است که یک درِ آن به داخل کوچه و درِ دیگر به بلوار مدنی باز می‌شود. ورودی اصلی این امامزاده در ضلع غربی دارای سردری قوس‌دار و دو مناره ساده است. در هنگام ورود به حیاط، طاق‌نمای زیبای ورودی امامزاده دیده می‌شود که دور تا دور آن آینه‌کاری شده اما در برخی قسمت‌ها از بین رفته است. در چهار گوشه جبهه خارجى ساختمان مقبره، راه‌پله‌هایى براى دسترسى به حجره‌هاى طبقه دوم و پشت‌بام وجود دارد.
بقعه در وسط حیاطی بزرگ و مستطیل شکل قرار دارد که دیواره‌های شمالی، جنوبی و شرقی، آن را محصور کرده‌اند. مقبره دارای پلان مستطیل شکل و دوطبقه است و در هر ضلع آن ایوانی کشیده شده است که با یک ورودی قوس‌دار به داخل بقعه راه می‌یابد. ورودی اصلی که در ایوان غربی قرار دارد، آینه‌کاری شده است و در آن اشعاری از محتشم کاشانی و ذکر نام پنج تن و تاریخ ۱۳۰۶ به چشم می‌خورد. داخل بقعه، حرم مربع شکل بزرگى به ابعاد ۶ متر در وسط قرار دارد.
در میان حرم، ضریح چوبى به طول ۲۶۰ و عرض ۱۸۲ و ارتفاع ۱۰۸ سانتى‌متر روى پایه مرمرى از سنگ‌هاى قدیمى قرار دارد که در حدود ۱۵ سانتى‌متر ارتفاع دارد. در داخل ضریح صندوقى به طول ۱۷۴ سانتى‌متر و عرض ۱ متر با ارتفاع ۱۰۴ سانتى‌متر قرار گرفته است. در دو سوى طول صندوق، منبت‌کاری‌های زیبایی انجام شده که به قرن‌هاى هشتم و نهم هجرى قمری مربوط است.
در کتیبه‌های این بنا نوشته‌ای که مشخص کننده صاحب بقعه و زمان احداث آن باشد، دیده نمی‌شود و بر روی قبر امامزاده نیز، سنگ نوشته‌ای وجود ندارد اما بر اساس سنگ عقیق مرمرینی که چند سال پیش از زیر خاک بیرون آورده شد و اکنون بر روی دیوار بقعه نصب شده است، صاحب مزار یحیی نام دارد.
با توجه به تزئینات بنا، به نظر مى‌رسد این بنا از آثار سده‌هاى هشتم تا دهم هجرى قمری است و رواق آن را در دوره صفویه بر اطراف آن افزوده‌اند. دیوارکشی حیاط و ایجاد طاق‌نماهایی در دیوارها و آینه‌کاری‌های آن نیز در دوره قاجاریه انجام شده است.
نسب این امامزاده با هشت واسطه به امام حسن مجتبی(ع) می‌رسد و شجره او به این قرار است: «یحیى بن على بن على بن سعید بن على الازرق بن داوود بن سلیمان بن عبدالله بن موسى الجون بن عبدالله المحض بن الحسن المثنى بن الامام الحسن المجتبى علیه‌السلام بن الامام على ابن ابیطالب (ع)».
امامزاده محسن (کوه)
بقعه امامزاده محسن در دامنه الوند و در دره ای به نام ماوشان(مادستان) در نزدیکی روستای وفرجین مریانج واقع شده و به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه به امامزاده کوه نیز معروف است.
بنای بقعه از آثار دوره مغول و مربوط به قرن هشتم هجری است ساختمان بقعه از بیرون به شکل مستطیل است و رد قسمت جلو ایوان بزرگی احداث شده که ورودی مقبره را تشکیل می دهد و دو اتاق دو طبقه در طرفین آن قرار دارد.
پلان داخلی مقبره از دو شبستان مربع و مستطیل شکل درست شده که شبستان اول محل دفن سه نفر از صحابه حضرت امیر و شبستان دوم نیز مدفن امامزاده محسن(ع) است.
این بنا در تاریخ ۵ دیماه سال ۴۷ به شماره ۸۲۴ به ثبت فهرست آثار تاریخی رسیده است.
امامزاده هادى بن على
این امامزاده در شمال غربى شهر همدان در میدان آرامگاه باباطاهر واقع شده است، در زیارتنامه، نسب صاحب مرقد، هادى فرزند امام سجاد (ع) معرفى شده است که به فرزند علی معروف است.
این بنا از آثار اواخر قرن ششم هجری قمری و اوایل قرن هفتم است بنا دارای پلان مربع شکل است که بر بالای ۴ گوشه آم چهار طاق اریب ایجاد شده که بنا را به ۸ ضلعی تبدیل کرده است این بنا به شماره ۱۱۴۰۵ در مورخ ۲۴ اسفند ماه سال ۸۳ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است.
امامزاده خضر
این زیارتگاه در منطقه خضر در شمال شرقى همدان واقع است. مردم خضر آن را امامزاده خَدَر می‌نامند. درباره نسب این امامزاده اطلاعى در دست نیست.
زبیده خاتون
این زیارتگاه در خیابان بوعلى همدان نزدیک میدان امام خمینى واقع است. بر اساس زیارتنامه این بقعه، زبیده خاتون دختر امام موسى بن جعفر (ع) است.
امامزاده اهل بن على
این زیارتگاه در دامنه شمال غربى تپه مصلى همدان واقع است. اصل و نسب این امامزاده به امام حسن مجتبى علیه‌السلام می‌رسد. آقاى مصطفوى در کتاب هگمتانه درباره نسب او آورده است: «صاحب مرقد در زیارتنامه، امامزاده اهل بن على بن الحسین (ع) ذکر شده است.
امامزاده قاسم
زیارتگاه امامزاده قاسم در بیرون شهر همدان نزدیک روستاى قاسم آباد همدان واقع است. در زیارتنامه این امامزاده آمده است: «السلام على قاسم بن موسى و على جیرانک».آقاى عندلیب‌زاده درباره نسب این امامزاده م‌نویسد: «قاسم بن احمد بن قاسم بن محمد معروف به بطحائى از اعقاب زید بن حسن (ع) آنچه مسلم است در قرن سوم هجرى بسیارى از سادات علوى و حسینى از مدینه هجرت کردند و به بلاد جبل رهسپار شدند.
از جمله قاسم بن احمد بطحائى است که او اولین نفرى است از سادات علوى حسنى که به همدان آمده است. قاسم و فرزندان او در همدان سکونت داشتند بیشتر از سادات علوى در این شهر داراى مال و مکنت و جاه و عزت و ریاست بوند».
امامزاده اسماعیل
در سمت جنوب شرقی میدان باباطاهر بنای آجری امامزاده اسمعیل قرار دارد، اسماعیل را فرزند بلافصل امام موسى بن جعفر (ع) دانسته‌اند که به علت قرار گرفتن مقبره بر فراز کوهى مشرف به شهر تویسرکان به امامزاده کوه شهرت دارد و با توجه به برخوردارى امامزاده از چشم انداز زیبا و هواى فرحناک، یکى از محل‌هاى تفریحى و زیارتى تویسرکان محسوب می‌گردد. راه دسترسى به این امامزاده از طریق مسیر آسفالته کوچه باغى، منشعب از خیابان امام حسین(ع) سرابى مسیر است.
امامزاده اظهر
این مرقد مطهر در روستاى درجزین شهر رزن واقع است. نسب امامزاده در زیارتنامه، اظهر بن على ذکر شده است. این زیارتگاه براى مردم آن سامان بسیار معتبر و مهم است.
امامزاده سید جلال الدین
این زیارتگاه در خیابان عباس آباد همدان واقع است. این امامزاده از اولاد امام چهارم شیعیان، امام زین العابدین (ع) می‌باشد.
خاتونیه
این زیارتگاه در محله درود آباد، در سمت جنوب غربى آرامگاه بوعلى سینا واقع است. صاحب مرقد دختر امام موسى کاظم(ع) است. مردان کمتر و بسیار به ندرت به زیارت این محل مى‌آیند و کلیه زوار آن را بانوان تشکیل می‌دهند.
بقعه خانم گرجى
در محله بن بازار همدان، بقعه خشتى کوچکى بنام بقعه خانم گرجى وجود دارد. صاحب این مرقد را از اولاد امام هفتم شیعیان حضرت امام موسى کاظم (ع) مى‌دانند.
امامزاده ابراهیم (ع) و امامزاده محمد در نهاوند
امامزاده ابراهیم (ع) یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) و برادر امام هشتم (ع) است که در ۱۱ کیلومتری جنوب شرقی نهاوند و در روستایی به همین نام واقع شده است.
بقعه با شکوه امامزاده ابراهیم (ع) در روستای با طراوت و زیبای دره ابراهیم واقع شده است و به جهت شهرتی که این امامزاده و بقعه متبرکه آن به این روستا داده و به دلیل قرار گرفتن این روستا در میان کوه‌ها و محصور ماندن آن، به دره ابراهیم موسوم شده است.
بنای اصلی گنبد این امام زاده در دوران قاجار تجدید بنا شد و در ماه محرم سال ۱۳۷۸ برای طرح توسعه حرم بنای متروکه قدیمی که گنبدی کوچک بود تخریب و به جای آن بنای فعلی با معماری زیبای اسلامی به شکلی تلفیقی از مدرن و سنتی احداث شد، ضمن اینکه امام زاده محمد معروف به شاهزاده محمد در چند روز اول سال ۹۳ شاهد بیش از ۴ هزار زائر و گردشگر بوده‌اند.
بنای قبلی امام زاده که از سنگ، گل و متعلق به دوره قاجار بوده برای توسعه و مرمت تخریب و به جای آن بنای با شکوه فعلی ساخته شد، بقعه کنونی امامزاده به شکل مستطیل و به مساحت ۶۰۰ مترمربع است.
مدخل اصلی حرم، شامل ایوان بلندی به ارتفاع تقریبی ۱۲ متر است که در اطراف آن دو در ورودی قرار گرفته و پس از عبور از این در به ضریح نقره ای و آب طلای مرقد می‌رسیم که کتیبه‌هایی بر در ورودی آن نصب شده است.
ضریح مطهر امامزاده ابراهیم (ع) اولاد امام موسی کاظم (ع) که به تلاش هیئت امنا و کمک های مردمی و با نظارت اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان نهاوند به سال ۱۳۷۸ شمسی ساخته و نصب شد.
امام زاده محمد در میدان قیصریه در نزدیکی میدان اصلی شهر نهاوند واقع شده که با توجه به وجود چندین بنای تاریخی مانند مسجد جامع بازار و امام حسن(ع) حمام حاج آقا تراب و مسجد حاج خداکرم گردشگران زیادی از آن بازدید می‌کنند.
در جاده همدان به کرمانشاه در روستاى حصار مقبره دو خواهران واقع است. مردم محل این دو خواهر را از اولاد حضرت موسى بن جعفر (ع) می‌دانند.
امامزاده سام و هام در سامن ملایر
این بنا در داخل شهر سامن و در کنار گورستان قدیمی شهر واقع شده است. بنا عبارت است از دو گنبد جدا از هم به ارتفاع تقریبی ۷ متر که هر دو از قاعده ای مربع شروع وبه طرف بالا با انحنای خاصی به طرف داخل شکل مخروطی می یابند. این دو گنبد بر مزاردو در پیامبر زاده: حضرت سام و حام از فرزندان حضرت نوح(ع) ساخته شده است.
دو ضریح چوبی منبت زیبا نیز بر روی هر دو قبر و داخل فضای داخلی امامزاده ساخته شده است که از کارهای چوبی بی‌نظیر گذشته می باشند اسناد قدیمی مبنی بر وجود این امامزاده در دوره صفویه در دست است که قدمت تاریخی بنا را مشخص می‌کند در بین دو گنبد ذکر شده گنبد کوچکتری وجود که آرامگاه خانوادگی یکی از سادات جلیل القدر سامن (حاج آقا طباطبائی) است.
این اثر در مورخ ۱۸ اسفند سال ۸۷ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است.
امامزاده ناصر (شاه زاده ناصر)
امامزاده ناصر در نزدیکى قریه زیوج در کنار کرزان رود و در ۴ کیلومترى شهر تویسرکان، واقع شده است. نسب این بزرگوار، به نقل از کتاب خطى «سرّالانساب» به امام على بن موسى الرضا (ع) می‌رسد و در محل به شاهزاده ناصر شهرت دارد. ایشان در سال ۲۵۰ ه .ق به شهادت رسیده است. مساحت بناى امامزاده حدود ۳۰۰ متر مربع است و نماى خارجى آن از چهار جهت مشابه و یکسان است.
گزارش از
مریم رحیمیان انور
