انواع ماشین های کشاورزی
انواع ماشین آلات کشاورزی
مقدمه:
ما شین آلات کشاورزی در دنیای امروز دارای اهمیت دو چندانی شده اند. دلایل زیادی دارد که شاید مهمترین آن دستیابی به محصولات بهتر و مرغوبتر برای جمعیت چند برابر عصر حاضر است. پس ما باید با نحوه استفاده از آنها تا حدودی آشنا باشیم . ماشین آلات همواره کار ما را برای رسیدن به هدف کاری ما آسان می کنند مثل ادوات خاکبرداری که هم در زمان کاشت و هم در زمان برداشت مورد استفاده قرار می گیرند. در نگاه اول یک شخص نا وارد ( اعضای گروه) به ادوات کشاورزی به خصوص آنهایی که در خاکبرداری مورد استفاده قرار می گیرند شاید وسایل ساده ای باشند ولی با دیدن نحوه کار و قدرت انجام کار و میزان کارایی آنها حتما نگاه ما عوض خواهد شد
شناخت ماشینهای تهیه زمین و تنظیم ادوات خاکبرداری ما انواعی از ماشینهای کشاورزی داریم که در کارهای مختلف کشاورزی می توانیم ازآنها استفاده کنیم. ماشین آلاتی که در کاشت و داشت و برداشت مورد استفاده می گیرند. در مورد کاشت ما با انواعی از ماشین آلات مواجه هستیم : ۱- آنهایی که باعث اصلاح خاک از نظر شیمیایی می شوند مثل کوددادن ۲- آنهایی که باعث اصلاح خاک از نظر فیزیکی می شوند مثل انواع گاوآهنها ما برای تهیه بستر زمین از ادوات مختلفی می توانیم استفاده کنیم: الف) خیش یا گاو آهن: وسیله ای برای شخم زدن و آماده کردن زمین گاو آهنها خود چند نوع هستند: ۱- گاو آهنهای برگردان دار: خصوصیت اصلی این نوع گاو آهنها سوک دار بودن آنها است و سوک آن به تراکتور متصل می شود. ۲- گاو آهنهای بشقابی: مورد استفاده این نوع گاو آهن در زمینهای باتلاقی و چمنزارها می باشد. ۳- گاو آهنهای سنتی: درست است که عمل شخم را انجام می دهند ولی سرعت عمل پایین آنها و صرف کردن وقت زیاد در آنها کاربرد آنها را در سطح وسیع بی ارزش کرده است. ۴- گاو آهن های اسکنه ای: این دسته خود سه نوع دارند: الف) گاو آهنهای زیر شکن ب ) گاوآهنهای قلمی ج) گاوآهنهای پنجه غازی - زیر شکنها بیشتر به منظور شخم زدن خاکهایی که بسیار سفت شده اند و با گاوآهنهای معمولی نمی توان آنها را شخم زد مورد استفاده قرار می گیرند. - گاوآهنهای قلمی بیشتر در مورد دیم زارها مورد استفاده قرار می گیرند. ب) دیسک: یکی از ادوات پر کاربرد در کشاورزی است. کار اصلی دیسک خرد کردن خاک می باشد. یک دیسک معمولی از محور و یک سری بشقاب ساخته شده است که این دیسک خود دو نوع دارد: ۱- تک محوری ۲- دو محوری انواع دیگر دیسک ها دیسک قیچی نام دارد. شکل فضایی یک دیسک دارای قطعات دایره ایی شکل است که دارای گودی می باشد و گودی در آنها بر عکس هم قرار گرفته است. در هنگام استفاده از دیسک معمولا خاک را دو بار عمود بر هم می زنند تا خاک کاملا نرم شود. ج) دستگاه دندانه هرس د) اتیماتور: در حقیقت یک دستگاه چند کاره در امر کشاورزی است. این دستگاه در مراحل مختلف کاشت کاربردهای فراوانی را دارد و همچنین به منظور سله شکنی و از بین بردن علف های هرز مورد استفاده قرار می گیرد. و این دستگاه دارای شاسی باتیغه های فنری می باشد. ر) رتیباتور: در حقیقت همان اتیماتور است ولی به شکل دوار ز) غلتک: برای صاف کردن بذرها به کار می رود و جنس های مختلفی دارد ولی اغلب به صورت پلاستیک فشرده است. س) لولر: دستگاهی مهم و تاثیر گذار در امر کشاورزی است و کار آن یکنواخت کردن و صاف کردن و تصحیح کردن خاک است. ش) دستگاه شیار ساز یا فارو: این دستگاه جوی ایجاد می کند و واضح است که بینابین جوی ها پشته ایجاد شود. این دستگاه بیشتر در کاشت های ردیفی مورد استفاده قرار می گیرد. ص) دستگاه بذر کار: این دستگاه عمل فارو و شخم را همزمان انجام میدهد. ض) مرزبند: کار اصلی آن تنظیم کردن عرض پشته ها می باشد و دو نوع دارد: ۱- تیغه ایی ۲- بشقابی ط) نهر کن: با ایجاد شیاری کار هدایت آب از چاه را بر عهده دارد. ظ) مته گود برداری: این دستگاه برای گود کردن زمین به منظور کاشت نهال به کار می رود.
توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي ماشينهاي كشاورزي
بسياري از داوطلبان آزمون سراسري تصور مي‌كنند كه مهندسي ماشينهاي كشاورزي همان مهندسي مكانيك است در حالي كه اين رشته در مقطع كارشناسي حدفاصل مهندسي كشاورزي و مهندسي مكانيك مي‌باشد و دانشجويان اين رشته بايد از هر دو علم اطلاعات كافي داشته باشند.
«اگر دانشجوي ماشينهاي كشاورزي شرايط محصولات زراعي و باغي را نداند، طراحي او در عمل موفق نخواهد بود. به عنوان مثال اگر بخواهد يك ماشين دروگر گندم را طراحي كند بايد بداند كه گندم در زمان برداشت چه خصوصياتي دارد؟ تراكم كاشت آن چگونه است و چه انتظاراتي از ماشين دروگر مي‌رود و بعد از برداشت چه عملياتي بايد بر روي گندم انجام گيرد؟ جنس خاك چيست؟ شيب زمين چند درصد است؟ مزرعه وسيع است يا اين كه قطعه كوچكي است؟ و سوالاتي از اين دست كه پاسخ به همه آنها نياز به يك ديد كلي از كشاورزي دارد و اين ديد كلي را دانشجو با خواندن دروس پايه و اصلي كشاورزي كسب مي‌كند. »
«يك مهندس ماشينهاي كشاورزي علاوه بر طراحي ماشين بايد كاربرد ماشين را نيز بياموزد. به همين دليل دانشجويان در مقطع كارشناسی بيشتر با كاربرد ماشينهاي كشاورزي آشنا مي‌شوند و در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا به طراحي ماشينهاي كشاورزي مي‌پردازند. همچنين دانشجوي اين رشته بايد در دو درس رياضي و فيزيك قوي و توانمند باشد چون دروس اين رشته ارتباط زيادي با اين دو درس دارد. براي مثال دانشجوي ماشينهاي كشاورزي بايد از مقاومت قطعات ماشينهاي كشاورزي اطلاع داشته باشد. در نتيجه لازم است دروسي از قبيل مقاومت مصالح و استاتيك بخواند. و باز به همين دليل دانشجويان اين رشته از بين داوطلبان گروه رياضي و فيزيك انتخاب مي شوند.»
فارغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي ماشينهاي كشاورزي مي‌توانند در مقطع كارشناسي ارشد در گرايشهاي مكانيك ماشينهاي كشاورزي، ترويج ماشينهاي كشاورزي و مكانيزاسيون كشاورزي به تحصيل ادامه دهند. در مقطع كارشناسي ارشد امكان ادامه تحصيل در داخل كشور در هر سه گرايش ياد شده وجود دارد، اما در مقطع دكتري دانشجويان مي‌توانند فقط گرايش مكانيك ماشينهاي كشاورزي را داخل كشور دنبال كنند. ادامه تحصيلات مقطع دكتري در گرايشهاي مكانيزاسيون كشاورزي و ترويج ماشينهاي كشاورزي در حال حاضر فقط در خارج از كشور ميسر است.
انواع تراکتور
طبقه بندی انواع تراکتور
از آنجا که کاربرد تراکتور در دنیای جدید بسیار گسترده است , تراکتور هایی که ساخته می شوند دارای توان , اندازه و طرح های متفاوتی هستند . تحویل تدریجی تراکتور , موجب به وجود آمدن طبقه بندی های گوناگون برای آن شده است . ترکتورهای ساخته شده :
الف) بر اساس تامین خاصیت کششی و خودرو بودن
۱- تراکتورهای چرخ دار
۲- تراکتورهای زنجیری
ب) بر اساس موارد استفاده
۱- تراکتور های عمومی یا تراکتورهای خدماتی
۲- تراکتئرهای همه کاره یا تراکتور های ردیف کار
۳- تراکتورهای پا بلند یا شاسی بلند
۴- تراکتورهای باغی
۵- تراکتورهای صنعتی
۶- تراکتورهای یونیورسال
۷- تراکتورهای باغچه ای و تراکتورهای چمن زن
۸- تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری
ج) بر اساس نوع شاسی یا قاب
۱- تراکتورهای با شاسی
۲- تراکتورهای نیمه شاسی
۳- تراکتورهای بدون شاسی
الف) طبقه بندی بر اساس خاصیت کششی و خودرو بودن- تراکتورهای چرخ دار متمایز ترین و پیشرفته ترین نوع ماشین به خصوص جهت مقاصد کشاورزی هستند . این تراکتورها سه چرخ یا چهار چرخ ساخته می شوند.انواع تراکتورهای چهار چرخ به قرار زیر است:
تراکتورهای چهار چرخ معمولی, تراکتورهای چهار چرخ محرک, تراکتورهای چهار چرخ متحرک محرک با چرخ های کوچک جلو ,تراکتورهای چهار چرخ محرک با چرخ های بزرگ و و هم اندازه.
- طی سال های متمادی از تراکتورهای زنجیری به منظور کاهش فشار برروی خاک و بالا رفتن کشش در زمینهای نرم , که دارای مقاومت کمی هستند, استفاده شده اند . این تراکتورها همچنین در زمین های مرطوب و باتلاقی, یا در مناطقی که پایداری چرخ های تراکتور با اشکال روبرو می شود , مانند مناطق تپه ای با شیب های تند و زمین های ناهموار مورد استفاده قرار می گیرد.
گرچه استفاده از تراکتورهای زنجیری در کشاورزی محدود است , اما از این تراکتورها می توان به خوبی در موارد زیر استفاده کرد:
۱- اشتفاده در باغات میوه و بیشه زارها
۲- پاک کردن و احیای زمین
۳- انجام عملیات حفاظتی خاک
۴- ایجاد استخرهای ذخیره سازی آب در مزرعه
۵- عملیات خاکبرداری و تسطیح زمین های زراعی به خصوص مزارع آبی
۶- ایجاد نهرهای انتقال آب
۷- به کار بردن زیر شکن ها و وسایل خاک ورزی عمیق
۸- تعمیر جاده
ب) طبقه بندی بر اساس موارد استفاده
- یک تراکتور عمومی یا خدماتی, کم و بیش مشابه یک تراکتور چهار چرخ متداول و معمولی است. در این تراکتورها ممکن است فاصله ی بین چرخ های جلو یا چرخ های عقب ثابت یا قابل تنظیم باشد.
- تراکتورهای همه کاره یا تراکتور ردیف کار , تراکتوری است که عملا برای انجام تمام کارهای مزرعه به انضمام عملیات کاشت و وجین و سله شکنی در مزارعی که اندازه ی آنها متوسط است طراحی شده است.
- اکسل جلویی تراکتورهای پا بلند عریض و قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن از سطح زمین زیاد است تا بتواند عملیات وجین و سله شکنی محصولات ردیفی پا بلند , مانند نیشکر را انجام دهد.
- در شرایطی که فاصله یبین درختان زیاد بوده و شاخه های درختان نیز بلند می باشند تقربا می توان از هر تراکتوری در باغ های میوه و بیشه زارها استفاده کرد. اما در صورتی که باغ های میوه , بیشه زارها و تاکستان ها از اهمیت بیشتری برخوردارند , بهتر است از تراکتورهای مخصوص که برای کار در این شرایط طراحی شده اند استفاده نمود. تراکتورهای باغی ممکن است از نوع چرخ دار یا زنجیری باشند.
- تراکتورها یصنعتی ماشین هایی هستند در اندازه و انواع مختلف که برای کارهای مخصوص صنعتی و حمل وسائل سنگین در کارخانجات , فرودگاه ها و غیره ساخته شده اند. این تراکتورها را می توان به دستگاه های بالا بر, حفاری, بارکن مکانیکی و ضمائم مشابه که روی آنها سوار می شوند مجهز نمود. در بسیاری از مواقع می توان از بعضی تراکتورهای صنعتی در کارهای کساورزی نیز استفاده نمود.
- تراکتورها ییونیورسال که به واحد توان یا تراکتور مخصوص نیز معروف است به طریقی طراحی شده است که بتواند هم تولید توان نموده و هم انواع مختلفی از ماشین های برداشت سوار, از قبیل ماشین ذرت چین , ماشین برداشت علوفه ی سیلو کردنی , کمباین و ماشین دانه کن ذرت و بعضی وسائل مخصوص را قبول و حمل کند. این نوع تراکتور نه تنها دارای خصوصیت ماشین های خودرو است بلکه دارای مزایای اقتصادی یک واحد تولید توان چند منظوره نیز هست.
- تراکتورهای باغچه ای یا باغی کوچک ع که به آنها تراکتورهای شاسی کوتاه نیز گفته می شود , تراکتورهای چهار چرخ کوچکی هستند که توان آنها بین حدود ۸ تا ۲۵ است بخار است. این تراکتورها برای انجام بسیاری از کارهای باغات کوچک و باغچه ها از قبیل خاک برداری , حفر گودال , برش چوب و غیره قابل استفاده هستند.
- تراکتورهای دو چرخ یا تیلر های موتوری که به تراکتورهای دستی نیز معروف است, دارای دو چرخ محرک است که به وسیله ی دست حمایت و هدایت می شود.
ج) طبقه بندی بر اساس نوع شاسی یا قاب
- تراکتورهای با شاسی دارای یک قسمت حمایت کننده به نام شاسی یا قاب هستند.
- در تراکتورهای نیم شاسی دو تیرک یا محور طولی به دو طرف بدنه ی موتور ع محفظه ی کلاچ و یا محفظه ی جعبه دنده به وسیله ی پیچ و مهره متصل می شود.
- تراکتورهای بدون شاسی فاقد هر گونه حمایت کننده اضافه هستند . د راین نوع بدنه ی تراکتور به صورت یکپارچه است.
روش هاي متداول سمپاشي
يکي از متداول ترين انواع سمپاش ها، سمپاش هاي تراکتوري فرقوني لانس دار است.در حال حاضر در بيش از ۷۰ درصد مزارع کشور از اين روش استفاده مي شود. در اين سمپاش ها از موتور و پمپ يا شافت تراکتوري استفاده و محلول سمي از يک يا ۲ لانس با فشار ۲۰-۳۰ بار خارج مي شود. در نتيجه فشار سمپاشي بسيار زياد بوده و برخورد شديد محلول به بوته هاي کوتاه غيرمقاوم گياهان در مزرعه ، بيش از ۵۰ درصد از آن ، روي زمين مي ريزد که علاوه بر آلودگي محيط زيست ، تلفات شديد محلول سمي را هم در پي دارد.
اين نوع سمپاشي براي درختان بلند طراحي شده است و استفاده از آن در مزارع به هيچ وجه به صلاح نيست. کاربران ناچارند سمپاشي را به صورت چپ و راست و زيگزاکي انجام دهند که با اين کار ، يکنواختي در پوشش وجود ندارد و ميزان لهيدگي محصول زير پاي کارگران نسبتا زياد و در حدود ۵ درصد است. کارگران بخصوص شخص سمپاشي کننده داخل توده اي از ذرات سم قرار داشته و به علت تغيير جهتهاي پي درپي ، عمود بودن جهت پاشش به جهت باد ممکن نيست. در نهايت مسموميت تدريجي و مزمن کارگران در اين روش اجتناب ناپذير است. حال چرا استفاده از سمپاش هاي نامناسب لانس دار در سمپاشي مزارع جاافتاده و کشاورزان در سطح وسيع از آن استفاده مي کنند؟ با اين که در سمپاش هاي پشت تراکتوري بومدار به علت داشتن نازل هاي متعدد پاشش محلول به طور يکنواخت صورت مي گيرد ، چرا از اين سيستم ها استفاده نمي شود؟ علت اين است که در سمپاش هاي تراکتوري بومدار در هر نوبت سمپاشي ۸ تا ۱۳ درصد محصول زير چرخهاي تراکتور له شده و ضايعات محصول بخصوص در مبارزه با آفت سن گندم بسيار بالا و چشمگير است ، در نتيجه کشاورزان به ناچار سمپاش هاي لانس دار را ترجيح مي دهند.
ويژگي هاي نسل جديد سيستم هاي کنترل علف هاي هرز
يکي از مهمترين مزيتهاي سمپاش جديد اين است که به علت مصرف کم آب ، سرعت کار را افزايش مي دهد و وقت تلف شده براي محلول گيري در اين نوع به حداقل ممکن کاهش مي يابد. در واقع با استفاده از اين سمپاش ، کارگر ديگر نيازي به پر کردن مخزن سم پس از سمپاشي مساحت کوتاه ندارد. با توجه به عرض کار ۶ متري اين سمپاش مي توان در هر ساعت ۲.۵ هکتار را سمپاشي کرد. در مجموع مي توان ۱۰ تا ۱۵ هکتار را در يک روز ، با اين دستگاه سمپاشي کرد ، در صورتي که سمپاش موتوري اتومايزر که با انسان حمل مي شود در يک روز يک الي ۱.۵ هکتار را سمپاشي مي کند. سمپاش هاي ميکرونر نياز به پمپ ، موتور و بنزين ندارند چون به وسيله باتري هاي قابل شارژ کار مي کند. فلاح درخصوص ديگر مزيت هاي اختراع خود مي گويد: اين دستگاه ها مي توانند ذرات يکنواخت ايجاد کنند، البته قطر ذرات در اختيار ماست و امکان درشت يا ريز کردن آنها وجود دارد. به اين ترتيب هنگام استفاده در مزرعه تمام محلول به سطح گياه چسبيده و مورد استفاده قرار مي گيرد ؛ اما در سمپاش هاي معمولي با فشار خيلي زياد ، سمپاشي صورت مي گيرد و ذرات سم از روي گياه به پايين سرازير مي شود.
با توجه به اين که چنين دستگاهي پشت سر کارگر حرکت و کارگر هميشه در قسمت سمپاشي نشده در تردد است ، امکان مسموميت و آلودگي به حداقل ممکن مي رسد. ضمن آن که چون اين وسيله توسط کارگر و ميان رديف ها حمل مي شود ، ضايعات و له شدگي محصول وجود ندارد. در مجموع بايد گفت دستگاه سمپاش ابرپاش به دليل وزن کم ، نداشتن توليد صدا، بازده روزانه بالا و پوشش کامل و يکنواخت قطرات مي تواند جايگزين مناسبي براي سمپاش هاي متداول در مزارع کشور باشد. به گفته فلاح در طراحي جديد ، عرض کار ابرپاش به ۸ متر افزايش يافته ، ولي وزن آن از استاندارد فائو تجاوز نکرده است.
سمپاش خودکششي يا خودگردان
معمولا در اين سمپاش ها نازل ها دو به دو همديگر را همپوشاني کرده و با پاشش يکنواخت سطح مزرعه را کاملا ًمي پوشاند. با انتخاب و استفاده از نازل مناسب، باد بردگي و تلفات سم کاهش يافته و تمام سطح گياه آغشته به محلول سمي مي گردد.
از انواع سم پاش هاي پشت تراکتوري، نوع سوار شونده در ايران رايج بوده که توسط اتصال ۳ نقطه به تراکتور متصل مي شود. در کشورهاي پيشرفته به علت تسطيح کامل مزارع، عرض بوم سمپاش به ۴۰ متر نيز مي رسد اما در کشور ما به دليل عدم تسطيح مزارع عمدتا از بوم هاي ۸ متري استفاده مي شود. راندمان سمپاش ۴۰۰ ليتري با بوم ۸ متري در شرايط کشور ما ۱۰ تا ۱۵ هکتار در روز مي باشد.
ميزان لهيدگي محصول در اثر عبور چرخ تراکتور نيز داراي اهميت مي باشد. (شکل ۴). مثلا در شرايطي که در مزرعه گندم، بوته ها کوتاه و امکان پنجه زني و ترميم دارند ميزان اين خسارت ناچيز مي باشد اما در زماني که بوته ها رشد کرده و ديگر امکان ترميم ندارند اگر از تراکتورهاي چرخ پهن( ۳۰تا cm۴۰) استفاده شود، ميزان خسارت حدود ۱۲-۸ % محصول مي باشد. لذا براي کاهش اين خسارت لازم است تا تسطيع مزارع صورت گرفته و از تکنولوژي هاي پيشرفته مانند سمپاش هاي با طول بوم زياد استفاده گردد زيرا در زمان استفاده از بوم ۴۰ متري لهيدگي مزرعه و محصول به يک پنجم (۲ %) کاهش مي يابد.
|
