تالاب گاوخونی
خیزش سرطان از خشکی گاوخونی
خبرگزاری تسنیم: متاسفانه طبق آماری که در رسانه‌های محلی منتشر شده است، در دو سال اخیر بیش از ۷۰ نفر در شهرستان ورزنه (نزدیک‌ترین شهر به گاوخونی) دچار انواع سرطان‌ها شده‌اند
نسخه قابل چاپ
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم،اگر از اصفهان به سمت شرق استان حرکت کنید و دو ساعتی در راه باشید به منطقه‌ای خواهید رسید که در سال‌های گذشته برای خود برو و بیایی داشته و امروز مردم تنها برای کویرهایش به آنجا می‌روند؛ منطقه‌ای که پتانسیل‌های اقتصادی و فرهنگی بسیاری دارد و متاسفانه دیده نمی‌شود. شهری که یکی از مهم‌ترین تالاب‌های ملی و جهانی را در خود دارد و شوربختانه چند سالی‌است روبه خشکسالی و بهتر بگوییم نابودی است. شاید تا اینجا فهمیده باشید این شهر ورزنه و آن تالاب، تالاب گاوخونی است.
اما بد نیست کمی درباره گاوخونی بدانید. این تالاب که بیش از ۱۰ میلیون سال قدمت دارد در ۱۶۸ کیلومتری جنوب اصفهان مابین اصفهان و یزد قرار دارد و مساحتی به وسعت ۴۷۶ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد و سطح حوضه آبریز آن به ۴۱ هزار و ۵۰۳ کیلومتر مربع می‌رسد. گاوخونی به صورت دائمی از زاینده رود و همچنین به شکل فصلی از رودخانه ایزدخواست تامین می‌شود که هر دو فعلا خشک هستند. گونه‌های جانوری این منطقه را گراز، آهو، گورخر، یوزپلنگ و بزمجه تشکیل می‌دهند و به علاوه پرندگان مهاجری همچون فلامینگو، کشیم، غاز خاکستری، آنقوت، بوتیمار کوچک و ... در زمانی که تالاب زنده بوده به گاوخونی مهاجرت می‌کردند.
ارمغان سرطان از خشکی گاوخونی
اما واقعیتی که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد لطمات جبران ناپذیری است که خشکی گاوخونی نه تنها بر محیط زیست که بر انسان‌ها وارد می‌کند. ریزگردهای سمی و خطرناکی که در بستر خشک این تالاب وجود دارند توسط باد و عملیات انتقال هوا به شهرها و روستا می‌آیند و امراضی همچون سرطان ریه را به همراه دارند.
متاسفانه طبق آماری که در رسانه‌های محلی منتشر شده است، در دو سال اخیر بیش از ۷۰ نفر در شهرستان ورزنه (نزدیک‌ترین شهر به گاوخونی) دچار انواع سرطان‌ها شده‌اند و این در حالی است که پیش از آن سرطان در این منطقه بسیار نادر بود. به همین خاطر برخی از کارشناسان سلامت و محیط زیست اعلام کرده‌اند که اگر خشکی تالاب گاوخونی به همین صورت ادامه پیدا کند، در ۱۰ سال آینده ۱۰ هزار نفر سرطانی در یزد،۳۵ هزار سرطانی در اصفهان و ۲ هزار و ۵۰۰ نفر سرطانی در شهرکرد تنها بر اثر ریزگردهای برخاسته از گاوخونی خواهیم داشت. یک کارشناس و فعال محیط زیست در گفت‌وگو با «قانون» درباره اهمیت تالاب‌ها و اثراتی که خشکی آن‌ها بر زمین دارد، می‌گوید: تالاب‌ها به طور کلی نقشی متعادل کننده در اکوسیستم‌های اطرف خود دارند و خودشان هم یک اکوسیستم درحال تغییر و پویایی هستند. در این تالاب‌ها علاوه بر اینکه موجودات زنده‌ای زیست می‌کنند، جانوران دیگری همچون پرندگان مهاجر نیز به آن جذب می‌شوند. لذا همین امر باعث یک مجموعه زیستی و متعادل کننده اکو سیستم می‌شود.
سیداحمد خاتون آبادی در ادامه نقش تالاب را در مهار ریزگردها بیان می‌کند: ریزگردها به دلیل رطوبتی که تالاب در اطراف خود ایجاد می‌کند، سنگین می‌شوند و در تالاب رسوب می‌کنند. به همین خاطر تالاب نقش تصفیه کننده هوا را نیز ایفا می‌کند. او همچنین خاطر نشان می‌کند: تالاب‌ها از طرفی محل تجمع پساب‌ها هستند. به این دلیل که تالاب‌ها در انتهای حوضه آبریز رودخانه‌ها هستند و تمام مواد شیمیایی رودخانه‌ها در تالاب‌ها ریخته می‌شود.
خاتون آبادی ادامه می‌دهد: حال اگر این تالاب‌ها خشک شوند‌ریزگردهایی که در بیابان‌های پیرامونی آن‌ها وجود دارند چون رطوبتی نیست در هوا معلق می‌مانند و تا ارتفاع ۴ هزار متری بالا می‌روند و تا ۲ هزار کیلومتر می‌توانند از محل خود دور شوند. به همین خاطر ریزگردهای حورالعظیم به تهران رسیدند. او می‌گوید: دیگر نتایج خشک شدن تالاب از بین رفتن نقش متعادل کننده اکوسیستم،از بین رفتن حیات وحش و دوری پرندگان مهاجر، از دست دادن جاذبه‌های توریستی، مهاجرت ساکنان پیرامون تالاب به شهرها و روستاهای دیگر و نا امن شدن منطقه است. خاتون آبادی می‌افزاید: مهم‌ترین آسیبی که خشکی تالاب گاوخونی بر محیط دارد این است که رسوباتی مانند کادمیم و جیوه و دیگر فلزات سنگینی که طی سالیانی متمادی از شهرها و کارخانجات به تالاب ریخته شده و در آن رسوب کرده، با یک باد از سطح تالاب برداشته شده و به صورت ریزگردها به شهرها برده می‌شود و باعث سرطان‌های گوناگونی می‌شود.
ابتکار: دولت و ملت باهم باید برای احیای گاوخونی تلاش کنند
اما همین آمار و ارقام نگران کننده باعث شده تا حرف و نقل‌های متفاوتی درباره گاوخونی زده شده و همه به نوعی در تلاش برای نجات گاوخونی باشند. این حرف‌ها و نظرات و گاهی راه حل‌ها اغلب از زبان مسئولان استانی و کشوری گفته می‌شود که البته تاکنون نتیجه چشمگیر یا حداقل قابل رویتی نداشته است. مثلا همین چند روز پیش رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور که قرار بود سال پیش از گاوخونی و منطقه شرق دیدار کند بالاخره به ورزنه آمد و از وضعیت نابسامان منطقه دیدن کرد. معصومه ابتکار در این سفر تالاب بین المللی گاوخونی را یکی از ارزشمندترین زیستگاه‌های تنوع زیستی کشور عنوان می‌کند و می‌گوید مطالعاتی برای ارائه راهکارهای حفاظت بهتر از گاوخونی در دست اقدام است و باید حقابه مورد نیاز برای ادامه حیات طبیعی تالاب گاوخونی تأمین شود.
ابتکار با بیان اینکه تالاب با رودخانه و آب‌های زیرزمینی در کنار هم یک چرخه هیدرولوژیک را تشکیل می‌دهند که حیات منطقه و کشاورزی منطقه وابسته به این چرخه است، اظهار دارد که یک برنامه مدیریتی بر اساس مطالعات علمی برای حفاظت از رودخانه، تالاب، کشاورزی و خاک بسیار ارزشمند این منطقه نیاز است و این زیست بوم در کنار هم باید حفاظت شود. او در ادامه با صراحت بیان می‌کند که برای حفاظت از تالاب و جلوگیری از تخلفات و آسیب‌های احتمالی به تنوع زیستی و حیات وحش ارزشمند این منطقه، مردم باید بیش از پیش به سازمان حفاظت محیط زیست کمک کنند.
ابتکار همچنین از مردم محلی آن منطقه نیز دعوت به همکاری می‌کند و می‌گوید سازمان نیز تلاش می‌کند تا جایگاه مدیریتی قوی‌تری در تالاب گاوخونی به‌دست آورد و با همکاری مردم و جوامع محلی این تالاب احیا و مشکلات آن برطرف شود. این رئیس سازمان محیط زیست کشور ابراز امیدواری می‌کند که با توجه به مطالعات در زمینه تغییرات هوا و آب و گرم شدن زمین و تاثیر آن بر منطقه بتوانیم بر اساس یک تصویر واقع بینانه یک برنامه خوب مدیریتی برای تالاب بین‌المللی گاوخونی داشته باشیم. معصومه ابتکار همچنین با بیان اینکه تالاب‌ها درست مدیریت و حقابه آن‌ها تأمین شود وجود تالاب‌ها مانع ایجاد کانون‌های جدید گرد و غبار خواهد شد و این جزو برنامه‌های دولت است، اضافه می‌کند که دولت به طور ویژه برای مدیریت تالاب‌ها برنامه‌های مختلفی را در دست اقدام دارد و برای تالاب گاوخونی هم این مطالعات در حال تکمیل است. او در ادامه از اختصاص یافتن اعتباراتی به منظور ساماندهی تالاب در سال ۹۴ خبر می‌دهد و می‌گوید که این اعتبارات در سطح استانی و ملی پیش بینی شده که خوشبختانه بخشی از این اعتبارات را مجلس شورای اسلامی برای بودجه سال ۹۴ تأیید کرده است. ابتکار در آخر عنوان می‌کند که امیدواریم با همکاری وزارت نیرو و وزارت کشاورزی و کشاورزان عزیز بتوانیم در اصلاح الگوی کشت در استانی مانند اصفهان به الگوی کشاورزی و آبیاری منطبق بر واقعیت‌ها دست یابیم.
منبع:قانون
|
