جاذبه‌های گردشگری مشهد
نگاهی به جاذبه‌های گردشگری مشهد
شهر مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند، اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل و اطراف خود دارد.
به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران ، شهر بزرگ و زیبای مشهد به دلیل وجود حرم امام رضا (ع) سالانه گردشگران بیشماری را به سمت خود می کشاند. این شهر زیارتی، تقریبا در همه روزهای سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی است. اما علاوه بر زیارت، برای سیاحت نیز مکان های متعددی در داخل شهر و اطراف خود دارد که برخی از آنها را به شما معرفی کرده ایم.
حرم امام رضا (ع)
حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.
علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مامون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح میباشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.
سد کارده
این سد در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر ۱۶ جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از ۱۵ بلوک ۱۰ متری با ارتفاع ۶۷ متر از پی و حجم ۳۲ هزار مترمکعب بتن‌ریزی میباشد. حجم آب آن معادل ۳۶ میلیون مترمکعب میباشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد میباشد.
غار کارده
روستاي «کارده» در فاصلة ۴۸ کيلومتري شمال مشهد واقع گرديده و غار کارده در ۳ کيلومتري آن قرار دارد. در محل مذكور كه موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.
غار شرقي موسوم به غار اسكلت و غار غربي موسوم به غار كارده است. دهانة غار به صورت يک شکاف سنگي است که عرض تقريبي آن ۱ تا ۳ متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر مي‌باشد.
اين غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌ةايي خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هايي از انسان مربوط به زمان‌هاي قديم را در درون اين غار مشاهده کرده‌اند.
از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.
روستای مج
این روستا در دامنه کوههای بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.
جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند. روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.
روستای دهسرخ
روستای دهسرخ در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور در ۱۷كیلومتری شهر ملك آباد در مسير عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نيشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از۲هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد. این روستا متبرك به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.ابوالصلت روایت كرده: كه چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی كه به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی كنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارك خود زمین را كاوید آنقدر آب جوشید كه آنحضرت و هر كه با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرك و شفا استفاده می كنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.
در نزدیك آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد كه محل نماز گذاردن امام رضا علیه السلام و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)
در فاصله سیصد متری چشمه و مصلای امام رضا علیه السلام مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین علیه السلام است؛ واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.
مجتمع زیست خاور
اولین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بریهای بی نظیر می باشد. مساحت زمین ۱۰۰۰۰ متر مربع می باشد که در سه طرف آن خیابان واقع شده است و دارای ورودی از سه طرف می باشد. آپارتمانها و قسمتهای تجاری چنان طرح ریزی گردیده است تا در آنها برای زندگی و کسب و کار محیط خوش آیندی ایجاد گردد . آپارتمانهای وسیع و جادار بر روی یک پی چند طبقه ای بنا گردیده اند که شامل انواع مغازه ها ، رستورانها ی شیک ، مراکز تفریح و پارکینگ می باشد . ترکیب این مظاهر مختلف در یک مجتمع ، از لحاظ کیفیت ، محیط زیبا و دلپذیری بوجود آورده است که نسبت به سبک و شیوه موجود کاملا جدید و جالب است .
آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان
آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است. محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود.در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی در تبریز متولد شدو در سال ۱۳۲۴ به تهران آمدو پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلی،روس ها را شکست فاحشی دادو صیت شهرت ولیاقت او از مرزهای ایران گذشت.در سال ۱۳۳۵ هجری به آلمان رفت و در سال ۳۸ پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید. در ذیحجه سال ۱۳۳۹ آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.
مصلی مشهد
بناي مصلي با قدمتی بیش از ۳۵۰ سال در فاصله يك كيلومتري ضلع شرقي ميدان پنجراه پائين خيابان معروف به نواب صفوي در كنار بلوار مصلي واقع است ظاهرا در گذشته اين بنا از نظر موقعيت در مكانی قرار داشته كه نظر هر مسافر يا زائر تازه وارد در عزيمت به مشهد مقدس را از بيرون حصار شهر به سوي دروازه پائين خيابان بخود جلب مي‌نموده است. مصلي از نظر نقشه وطرح كلي ساختمان شامل ايواني مرتفع و دو ايوانچه منتهي به فضاهاي چهار ضلعي در طرفين بصورت قرينه است كه ايوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهاي مربع يا رواق گنبدهايي كم خيز بنا شده است. تنها محراب بنا در ديوار انتهايي ايوان رو به قبله ايجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئينات متنوع نام معمار حاجي شجاع‌بناي اصفهان در كتيبه پيشاني آن نقش شده است در بخش انتهايي تزئينات لبه طاق ايوان ودر دو سوي آن اشعاري به فارسي با قلم شيواي نستعليق به رنگ زرد بر زمينه آبي نگارش يافته كه ماده تاريخ ايجاد بنا در ابيات آن نهفته است. به استناد اين كتيبه بناي مصلي در زمان شاه سليمان از سلاطين صفويه در سنه ۱۰۸۷ ه. ق بنيان گرديده است.
سد چالیدره
این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است. جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ می باشد و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است. در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد. شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود. این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.
روستای پاژ
روستاي پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده كيلومتري شمال شهر مشهد در تقاطع جاده كارده به كلات نادري واقع شده است به استناد متون تاريخي و ادبي بر جاي مانده اين روستا زادگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي است بطوريكه نگاشته‌اند حكيم حماسه سراي ايران در سال ۳۲۹ يا ۳۳۰ هجري قمري در همين روستا چشم به جهان گشود و در سن ۳۰ سالگي نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف ۳۵ سال اشعار حماسي خود را بنام شاهنامه به پايان رسانيد و به روايت مشهور سال ۴۱۶ ه. ق به ديار باقي شتافت روستاي فعلي پاژ دااري ۸۰۰ هكتار مساحت است كه از مجموع آن حدوداً ۴ هكتار به بخش مسكوني اختصاص يافته است بخشي از فضاي مسكوني روستا در ميان آن و بقيه بر وراي تپه‌اي موسوم به قلعه بلند مكاني كه بنظر مي‌رسد در گذشته محل اصلي و هسته مركزي دهكده پاژ بوده زيرا پيرامون آن تا چندي قبل خندقي وجود داشت كه جهت ممانعت از پيشروي مهاجمين آن را پر از آب مي‌تموده‌اند بجز تپه موجود در فاصله تقريبي پانصد متر از پشته اوليه بلندديگري نمايان است كه در نزد اهالي به قلعه كهنه پاژ معروف است سفالهاي رنگارنگ و لعابدار پراكنده بر روي اين بلندي نشانه اي از تداوم مدنيت پاژ در سدهاي اوليه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجري است.
بازار جنت مشهد
این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت. وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب گردیده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر نماید. امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر میباشد.
ترکیب قدیمی این بازار بسیار برای عابرین این بازار خوشایند و لذت بخش است و لوکیشن مناسبی برای فیلم برداری است به طور مثال قسمتی از فیلم هرشب تنهایی در این راسته بازار فیلم برداری شده است.
فرهنگسرای بهشت ( بوستان مفاخر )
ساختمان این فرهنگسرا متعلق به دوره پهلوی اول میباشد و در سال ۱۳۱۰ ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.
عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.
آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی
اين آرامگاه متعلق به ميرزا ابراهيم اوّل، دومين و بزرگترين واقف سادات رضوي است كه در سال ۱۰۴۲ ق وفات نمود و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .وي از اجله‌ي سادات رضوي خراسان در زمان صفويه بوده و نسب شريفش با بيست و يك واسطه به امام‌زاده «ابو جعفر موسي مبرقع» فرزند حضرت جواد (ع) مي‌رسد.مقبره ميرزا ابراهيم واقع در ملك شخصي خود وي در مجاورت مجموعه فرهنگي– تفريحي كوهسنگي در دامنه كوه و انتهاي خيابان بهشتي، با منظر ايواني كاشي‌كاري شده جلب‌نظر مي‌نمايد.در صحن مقبره تعدادي از علماي قرن اخير خراسان مدفون هستند. اين فضاي تاريخي ـ فرهنگي بر جاذبه هاي كوهسنگي مشهد افزوده است. مقبره و باغ آن به سادات رضوي مشهد تعلق دارد و ايشان عموماً به زيارت جدّ واقف خود ميروند. بازديد از مقبره ميرزا ابراهيم براي عموم آزاد است.
ميرزا ابراهيم در سال ۱۰۳۸ قمرى موقوفات مهمى را در شهرهاى مشهد و رادكان و تربت جام وقف بر اولاد ذكور و اناث خاندان خويش و عامه سادات رضوى ساكن شهر مشهد ( ارض اقدس ) كرده است.
موقوفه وى بسيار فعّال است و حدود بيست هزار نفر ( در سال ۱۳۸۱ خورشيدى ) از آن بهره مند مى شوند. اين موقوفه توسط متولى يى از اعقاب خود ميرزا ابراهيم اداره مى شود و درآمد سالانه آن ميان سهم بران توزيع مى گردد.
موقوفه ميرزا ابراهيم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوى ساكن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر كشور شجره نسب خويش را تا كنون حفظ نمايند، لذا اقدام وى يكى از پديده هاى فرهنگى مهم شهر مشهد است.
نغندر
روستاي نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله ۱۰ كيلومتري آن واقع شده است . اين روستاي سرسبز و آباد با چشم اندازهاي طبيعي شگرف در دامنه هاي شمالي بينالود قرار گرفته است .
جاغرق
روستایی ییلاقی جاغرق در ۲۱ کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی ۷ کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است . جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاههای موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.
طرقبه
طرقبه يكي ديگر از گردشگاهها بزرگ و طبيعي مشهد است كه از غرب به كوههاي بينالود و از شمال به كوه تخت رستم محدود مي شود . وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه اي بسيار خوش آب و هوا و تفريحي مشهد تبديل نموده است . اين منطقه ييلاقي داراي تابستانهايي با آب و هواي دلپذير و مطبوع است.
سد طرق
این سد در ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.
آندرخ
روستايي خوش آب و هوا از حومه تبادكان است كه در ۳۲ كيلومتري شمال شرقي مشهد و در مسير كلات نادري واقع شده است . اين مكان يكي از تفرجگاهها و پايگاههاي ورزشي ، ويژه كوهنوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است . دره اندروخ با ديواره هاي سنگي بلند احاطه شده و داراي غادي با دهان بزرگ است .
باغ وحش وكيل آباد
در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد ، باغ وحش وکیل آباد ، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد . این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار ، علف خوار ، آبزی ، خزنده و پرندگان مختلف است.
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک
موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد. این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.
حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.
براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال ۱۰۲۷هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.
واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمینهای خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمتهای قدیمی آن در سال۱۳۵۰ دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال۱۳۶۹ به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال۱۳۷۶ در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.
بنای حمام مهدی قلی بیک(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخش‌های ورودی، سربینه(رخت‌کن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاکم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، کاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض کف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود ۴۰۰مترمربع قبلی به هزار و ۸۷۵ مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یک پله، همراه با یک انحنای ملایم، به هشتی کوچکی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌کن می‌رسیم که زیباترین بخش حمام است.
در وسط هشتی، حوض کوچکی به چشم می‌خورد که به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌کن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می کشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.
پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شکل و دارای چهار ستون در وسط است که پوشش گنبدی‌شکل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد که سطح همه آنها کمی از کف گرم‌خانه بلندتر است. در کف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم کردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد که یکی از آنها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.
بنای حمام مهدی قلی‌بیک که با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود که در سال۱۳۷۸ توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد.
تپه باژ
روستای پاز یا پاژ یا فاز یا باژ نام روستایی است در حدود ۲۰ کیلومتری جاده مشهد به کلات.
این روستا در واقع زادگاه ابوالقاسم فردوسی؛ بزرگ شاعر حماسه سرای ایران نیز است. در واقع روستای باژ روی تپه باستانی قرار گرفته که آثار و بقایای این تپه در ۳ قسمت مجزا قابل مشاهده است.
این تپه در دل خود بقایایی از تمدن‌های مختلف دوره پارت و اسلامی نهفته داشت، اما به علت بی‌توجهی مسئولین و همچنین بی‌اطلاعی اهالی روستا و علاوه بر این‌ها، حجوم غارتگران میراث تاریخی ایران، به تلی از خاک تبدیل شده است.
علی‌رغم اینکه تپه باژ در تابستان سال ۱۳۵۷ کشف و شناسایی شد، این محوطه تاریخی در سال ۱۳۷۹ به ثبت آثار ملی رسید.
تپه باژ در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۲۴۱ در فهرست آثار ملی یران به ثبت رسید.
منطقه ییلاقی شاندیز
منطقه شاندیز واقع در ۳۸ کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است. امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن میباشد، روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پايین، ابرده بالا و زشک تشکیل می‌دهد. ورود به این محور از امتداد بلوار وکیل‌آباد ممکن است. رودخانه‌ها و دره‌های متعدد شاندیز اقلیم متنوع و چشم‌اندازهای زیبايی از طبیعت را به بیننده عرضه می‌کند. درختان و درخچه‌های غیرمثمر در منطقه شامل چنار، سپیدار، اشن، ارغوان و ارس است و از گونه‌های شاخص حیات‌وحش آن می‌توان به گوسفند وحشی، گراز، گرگ و… اشاره کرد، همینطور هدهد، توکای سیاه، دم جنبانک و… در فهرست پرندگان این منطقه قرار دارد. رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوايی مطبوع شده‌اند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود. علاوه بر آن زائرین بارگاه حضرت رضا(ع) برای گذران اوقات به این مکان می‌آیند و این استقبال روز افزون گردشگران طبیعت نشانگر قابلیت‌های طبیعی منطقه برای گسترش فعالیت‌های گردشگری است. در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند. پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارايه می‌دهد. قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی نموده است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.
ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی میباشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.
موزه آرامگاه نادری
موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.
تالار شماره ۱: این تالار به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ، وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است. این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.
تالار شماره ۲: این تالار در سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.
[۱]
