جاذبه‌های گردشگری و تفریحی شهرستان اندیمشک

---

سد كرخه
سد كرخه در فاصله ۲۱ كيلومتري جنوب غربي شهرستان انديمشك و بر روي رودخانه كرخه ساخته شده است . مطالعات اوليه در حوزه آبريز كرخه در سال ۱۳۳۵ توسط مشاورين خارجي آغاز گرديد و در سال ۱۳۵۸ پيشنهاد احداث سد مخزني در محلي به نام كرخه صفر ارائه گرديد . عمليات ساختماني سد كرخه از اسفند ماه ۱۳۷۰ آغاز و در سال ۱۳۷۹ به پايان رسيد . نيروگاه اين سد در سال ۱۳۸۰ وارد مدار گرديد . اين سد بعنوان بزرگترين سد تاريخ ايران و ششمين سد طولاني جهان با طول تاج ۳۰۳۰ متر مي باشد . اين سد جهت جلوگيري از وقوع سيلاب و خطرات ناشي از آن و همچنين تامين آب ۳۴۰ هزار هكتار اراضي كشاورزي و توليد انرژي برق آبي به ميزان ۹۳۴ گيگا وات ساعت در سال مي باشد .
ايجاد جاذبه هاي گردشگري در حاشيه درياچه ۶۰ كيلومتري آن از جمله پتانسيل هاي ديگر آن مي باشد . نوع سد كرخه با هسته رسي مي باشد ، حداكثر عرض سد در پي ۱۱۰۰ متر و عرض تاج سد ۳۰۳۰ متر ارتفاع سد از پي ۱۲۷ متر مي باشد . حجم كل درياچه ۳/۷ ميليارد متر مكعب (۳۶ برابر حجم درياچه سد كرج) و مساحت درياچه در تراز ۲۲۰ متر ۴۷/۱۶۲ كيلومتر مربع است . نيروگاه اين سد سطحي و داراي ۴۰۰۵ مگاوات مي باشد و ۳ واحد آن به ظرفيت ۳/۱۳۳ مگاوات و متوسط برق توليدي ، توسط يك خط انتقال و پس از طي مسافت ۲۵ كيلومتري خط سد دز ، شوشتر ، خرم آباد به شبكه سراسري متصل مي گردد.


سد دز
سد دز ، نخستين سد از رشته سدهاي چند منظوره است كه بر روي رودخانه دز در ۲۰ كيلومتري شمال شهرستان انديمشك ساخته شده است . اين سد قبل از آنكه در محل احداث گردد مردم به آن چهل پا مي گفتند . چهل پا كوهي بلند است كه روي بدنه آن چهل پله كنده اند تا به كوه راه يافته اند . محل فعلي اين كوه در ديدگاه شماره يك سد قرار گرفته است . كشف محل سد در ارديبهشت ۱۳۳۵ از طريق اكتشافات هوايي صورت گرفت و در پاييز ۱۳۳۶ اولين گروه پياده جهت مطالعات ميداني به دشت دز رسيدند . شروع مراحل نخستين فعاليتهاي ساختماني منازل ، تامين آب ، حفر تونل انحرافي در بهمن ۱۳۳۶ شروع شد . صدور اجازه شروع دومين مرحله فعاليتهاي ساختماني شامل سد ، كارخانه برق ، سرريزها ، مركز اتصالات در آذر ۱۳۳۸ به انجام رسيد . شروع عمليات بتن ريزي در آبان ماه ۱۳۴۰ كه در اسفند ۱۳۴۱ ساختمان سد به ارتفاع نهايي خود رسيد . و در ۲۳ اسفند ماه ۱۳۴۱ به بهره برداري رسيد اين سد جهت كنترل سيلابها و تنظيم آب جهت مصارف آبياري و تامين نيروي لازم جهت مصارف آبياري و تامين نيروي لازم جهت توليد برق مي باشد و به منظور كنترل سيلابها دو تونل سرريز در ضلع شرقي درياچه و با فاصله كمي از بدنه سد تعبيه گرديده است . نوع سد بتني دو قوسي – جدار نازك ، ارتفاع از پي ۲۰۳ متر عرض در بالا ۵/۴ متر عرض در پي ۲۷ متر طول تاج ۲۱۲ متر حجم كل درياچه ۳۴۶۰ ميليون متر مكعب در تراز ۳۵۰ متر مساحت درياچه ۶۵ كيلومتر در تراز ۳۲۵ متر طول درياچه ۹/۶۴ كيلومتر در تراز ۳۵۰ متر مي باشد . مشخصات سرريز قطاعي دريچه دار تعداد سرريز ها دو عدد با قطاع ۵/۱۳ و ۱۴ ، تعداد ۳ دريسچه شير مخروطي هركدام به قطر ۵/۱ متر با حداكثر ظرفيت تخليه ۲۲۵ متر مكعب در ثانيه مي باشد ،
موسئساتي كه در ساخت سد دز همكاري كرده اند . عبارتند از شركت عمران و منابع در سمت كارگزار سازمان برنامه و سازمان آب و برق خوزستان اداره امور سرپرستي فعاليتهاي ساختمان طرح سد را عهده دار بوده است . شركت موريس نودسن پيمانكار مرحله اول سد شامل ساختمانهاي مقدماتي – تامين آب منازل – حفر تونل انحرافي – حفر تونل عبور و مرور و غيره را بر عهده داشته است . شركت ايمپرزيت – جيرولا – لوديچياني پيمانكار عمليات مرحله دوم سد شامل ساختمان سد – كارخانه برق – سرريزها – محوطه اتصالات و غيره را انجام داده است . سازمان برنامه نيروگاه سد دز مسئول تنظيم نوسانات فركانس برق در شبكه كشور مي باشد . همچنين ۲۱ شركت ديگر در ساخت سد دز مشاركت داشته اند كه عبارتند از : شركت مهندسي پاسفيك كوست (آمريكا) شركت سهامي زيمنس (آلمان) شركت بين المللي الكتريكي وستينگهاوس (آمريكا) شركت هيتاچي(ژاپن) شركت ساويج ليانو (ايتاليا) شركت الكتريكي آلمانا سونسكا (سوئد) شركت ورنيگست استريش ايزن واستال ورك (اتريش ) شركت فلزي سرفام (پرتقال ) شركت برون بوئري (آلمان ) انستيتوي تكنولوژي جرجيا (آمريكا) الكتروكانسالت (ايتاليا) فرانكوتوسي (ايتاليا ) شركت الكتريكي باطري سازي (آمريكا) شركت سادلمي (ايتاليا ) شركت السترن پاوردوايس (كانادا) شركت سهامي الكتريفيكاسيون (ايتاليا) شركت جنرال الكتريك (آمريكا) شركت جنرال الكتريك (كانادا) شركت ماروبني ليدا (آمريكا ) شركت لوازم خطوط انتقال نيرو (آمريكا) شركت واگنر بيرو (اتريش) . همچنين اين سد از نظر ارتفاع بدنه و حجم در ميان سدهاي بتني كشور مقام اول را دارد . ايجاد جاذبه هاي گردشگري در درياچه سد دز از منافع ديگر آن مي باشد .

بقعه شاهزاده احمد
در شمال مازو محلي موسوم به دشت لاله ، بقعه اي است معروف به شاهزاده احمد ( كه گنبد قديمي آن معماري تيموري و اواخر عهد مغول بوده است ). به اعتقاد مردم از اعقاب امام موسي كاظم (ع) است و به شاه چراغ مشهور است . مردم ، اين امام زاده را به نامهاي «گگ احمد و سيد احمد » نيز مي نامند . راولينسن مي نويسد مردم گفته اند : شاهزاده احمد دو برادر داشته يكي به نام سلطان محمود كه در هيلان مدفن دارد و ديگري سلطان ابراهيم موسوم به بابا بزرگ است و لرهاي لرستان براي او حرمت قائل اند. مضافاً طبق گفته راولينسن سلطان محمود و شاهزاده احمد در زمرة اولياي « اهل حق اند» و به همين دليل داراي حرمت فراواني هستند .
اين بزرگوار در بغداد بسر مي برد كه خبر شهادت امام رضا (ع) به ايشان مي رسد لذا احمد بن موسي برادر امام رضا (ع) تصميم ميگيرد كه جهت خونخواهي آن از بغداد با سه هزار نفر از اقوام و عشيره و سه هزار نفر از غلامان به سمت طوس حركت مي كند و پس از زيارت مزار برادر خود محمد بن موسي كاظم معروف به سبز قبا در حوالي قم با گماشته مامون عباسي درگير مي شود و جمعي از ياران خود را از دست مي دهد . در اين بين سپاهيان وي نزاع در مي گيرد و گروهي از سادات و عشيره وي كشته مي شوند . بدنبال اختلافات بين يارانش به سمت خوزستان برميگردد و پس از مدت كوتاهي از حوالي بروجرد و سيلاخور به منطقه دشت لاله مي رسد .
ادموندز هم نام امام زاده شاهزاده احمد را ذكر مي كند و مي نويسد روزي چهار نفر با عمامه هاي سرخ به ديدنم آمدند و سپس مي افزايد عمامه سرخ در ايران يا دست كم در استانهاي غربي و مركزي كشور منحصربفرد است و تنها متوليان شاهزاده احمد آن را بر سر مي گذارند كه مقدس ترين زيارتگاه در بالاگريوه است و مردم به زيارت او مي روند و با خود نذري مي برند يا در آن نذر مي كنند . متوليان عمامه سرخ را پاپي مي نامند . اما به نظر نمي رسد اينان با طايفه اي به همين نام نسبتي داشته باشند .
همچنين فيلبرگ از متوليان عمامه سرخ نام مي برد و مي افزايد شاهزاده احمد را مخصوصاً ياور زنان نازا مي شمارند . طبق گفته مينورسكي مردم شاهزاده احمد را پسر موسي كاظم امام هفتم مي دانند اين قول با اطلاعات بالا كه آورديم و گفتيم امام زاده شاهزاده محمد در هيلان برادر او و در نتيجه برادر امام هشتم است ، مطابقت دارد . عصاي بركت دهنده يا نذر كرده شاهزاده احمد تخت و گره دار از چوب قهوه اي روشن تراشيده اند ، دستة عصا باريك و سر آن به قدر كف دست است ، در سر عصا برآمدگي زبانه مانندي ديده مي شود و در يك طرف هم ترك عميقي دارد گفته شده اين عصاها به متوليان امام زاده شاهزاده احمد تعلق دارد كه عمامه سرخ مي بندند .
بناي مقبره ، چهار گوش است و گنبد آن هرم ۱۰ ترك است بلندي آن نزديك به ۱۴ متر است و قنديلي از طلا به وزن ۲۰۰ مثقال بر بالاي آن نصب شده است . در ورودي مقبره ، شمالي است و داراي دو گلدستة كوچك آجري است . طول و عرض كفش كن هر يك ۵ متر است . بر روي قبر ضريحي چوبي گذاشته شده است . خدام اين امام زاده عمامة قرمز بر سر دارند . علت انتخاب اين رنگ را چنين بيان نمودند كه : شاهزاده احمد در زمان حيات خويش هر موقع غضبناك مي شده است شال قرمز به كمر مي بسته است . اگر بين طوايف و يا دو ايل نزاعي در ميگرفت ، خدام ، علم را به ميان آنان مي بردند و مردم به حرمت اين علم و به احترام شاه چراغ ، دست از جنگ و برادر كشي مي كشيدند . چوب مخصوصي به رنگ قهوه اي ( شايد چوب سدر باشد ) به شكل ۹ مي سازند و اغلب روي آنها آيات و كلمات مقدسي كنده كاري شده و بنام « آسا» مشهور است . اين چوب را مردم روستا مي خرند و بعنوان تبرك در خانه خود نگهداري مي كنند .
شهر تاريخي لور
اين شهر باستاني در شمال شهرستان انديمشك و در حاشيه جاده كمربندي فعلي مي باشد . لور مترادف كلمه لر مي باشد . كلمه لور شايد به معناي ماست ، شير يا پنير باشد كه با نوعي پنير خاص لوري ارتباط دارد (ماست چكيده ...) و چون محصول مهم منطقه لبنيات طبيعي است و گوسفند (گاو سپند ، گاو كوچك مقدس ) حوالي ۱۱۰۰۰ سال پيش در لرستان اهلي شده است . اين نظريه قوت بيشتري ميابد . و همچنين منطقة مسكوني لرها را لورستان و يا به اختصار لور مي گفته اند . شهر لور به نامهاي مختلف از جمله (اللور، لر ، لريه ، بلاد لور، لور ) در منابع مختلفي از آن ياد شده است . الوار جمع لور است نه لر كه به معناي لرها مي باشد . برحسب منابع اقوامي در شهر لور سكونت نموده و به مناسبت مركز بودن شهر نسبت به ديگر نواحي ، نام آن بر تمام طوايف گذاشته شد و كم كم به وسيله توسعه در استعمال اين نام بر طوايف گذاشته شده به عبارت ديگر از تجمع طوايف در شهر لور ، طايفة متحدي به نام لور بوجود آمده است .
اين شهر در عهد اشكاني كم كم رونق گرفت و در زمان شاپور اول ساساني به اوج تمدن پيش از اسلام در منطقه رسيد . سيستم دقيق قناتها ، كاريز و كانالهاي متعدد آب ، كارگاه هاي بافندگي به ويژه حرير و ديباي شوشي ، ساختمان هاي يك طبقه يا شبكه نيمه منظم خياباني در يك شهر محصور و در اطراف شهر مزارع مشخص گندم ، جو ، پنبه ، كنجد و صيفي جات همه و همه نقش اقتصادي و سياسي آن را در يك مركز خاص تجاري مشخص مي كردند . زيرا پيوسته در فاصله كمتر از ۶ فرسخي پايتخت قرار داشت . شاپور اول در حوالي سال ۲۶۰ ميلادي از اين شهر ديدن كرده ، گويا مدت چند روز در مناطق خوش آب و هواي شمال شرقي اطراق كرده و طبق يك سند تاريخي از كون تنگوان صعود كرده است . (تاريخ سياسي اقتصادي جنوب غربي ايران ، سر آرنولد ويلسون ) .
پس از آبادي دوباره شوش ، شهر لور از توابع آن محسوب مي شد و گل هاي سوسن و نرگس خودرو (نزهه القلوب ، مستوفي ، ص ۱۳۲ ) هواي معطر و گرمسيري آن را دلپذير مي كرد . با ايجاد شهر رومي (اردوگاه نظامي) گند شاپور (گند ، جند يعني شهر ) يا «جندي شاپور» (دانشگاه مهم ايران باستان ) شهر لور از توابع اين مركز مهم سياسي ، اجتماعي ، علمي ، فرهنگي در آمد . در زمان ساسانيان شهر لور جزو ايلت شوش و يا جندي شاپور بوده است . به اعتقاد اديب الدين كسرايي لور در زمان شاهپور دوم جزو شوش بوده اما مقدسي آن را از توابع شهر جندي شاپور مي داند . كشف سكه هاي زمان مغول ، دال بر اين است كه شهر لور از آسيب حمله مغول مصون نبوده است و احتمال ويراني آن بدست مغولها بعيد به نظر نمي رسد . شهر لور تا قبل از اقتدار تمدن اسلامي جزو استان خوزستان بوده است و حدوداً در زمان بني اميه به استان جبال ملحق شده است . شواهد موجود در محوطه دال بر وجود چندي لايه و طبقات باستاني مي باشد . آثار سطحي آن شامل قطعات شكسته سفال ، آجر بوده ، در اين محوطه بر اثر عوامل طبيعي و انساني (حفاري غيرمجاز) گودال و حفره هاي زيادي در آن ايجاد شده است . همچنين يك كانال براي انحراف سيلابها توسط شهرداري اين شهرستان ايجاد شده كه خود باعث تخريب و صدمات فراوان و جبران نا پذيري به اين محوطه باستاني شده است . آثار سطحي آن مربوط به دوره اسلامي بوده ، در لايه هاي پايين تر با توجه به حفاري هاي غيرمجاز آثاري از دوره عيلامي تا ساساني بدست آمده است . در اسفند ۱۳۶۷ هجري خورشيدي چندين گمانه آزمايشي توسط كارشناسان ميراث فرهنگي انجام گرفت كه در اين گمانه ها آثاري از دوره ايلخاني بدست آمد .
همچنين با توجه به شواهد باستاني موجود در محوطه و روايات تاريخي شهر لور داراي سيستم آبياري وسيع و پيشرفته اي بوده است . اصطخري جغرافيدان قرن چهارم هجري مي گويد ... و حد شمال (خوزستان ) حد سيمره و كرخه و لور تا به حدود جبال بهم مي پيوندد . كوهستان(جبال) را شهرهاي است مشهور چون همدان ، دينور ، سپاهان ، قم و شهرهاي كوچكي چون قاشان (_كاشان ) و نهاوند و لور است لور شهري آبادان است و هواي كوه بر آن غالب است . ابوالفداء لور را سرزميني پر نعمت و كوهستاني توصيف مي كند .
هنري راولينسون مي نويسد از ظاهر خرابه هاي لور چنين به نظر مي رسد كه لور دهكده اي كوچك بوده است كه كمكم مردم كوهستان هاي اطراف بدان روي آورده اند ابن حوقل مي گويد : لور شهري است كه ذاتاً فرا خ نعمت است و هواي كوهستان بر آن غلبه دارد . اكراد بدان تسلط دارند و در فراخي نعمت و تر و تازگي آن شهر موثرند . عبدالمومن بغدادي و ياقوت حموي از آن به عنوان بلد الخصيب ياد مي كنند و در عربي بلد الخصيب به آباديي گفته مي شد كه در آن آب بسيار و سرسبزي و وفور نعمت باشد . شهر لور به گفته مقدسي داراي كارگاههاي بافندگي نيز بوده است و از منابع آب كافي برخوردار بوده و پارياب (فارياب ) به زميني گفته مي شود كه به وسيله آب كاريز ، قنات و ... آبياري شود . مينورسكي مي گويد : دشت لور كه در شمال دزفول و در جنوب قيرآب قرار دارد . در قديم كاملاً پارياب بوده است . با توجه به اهميت اين شهر باستاني و اينكه در داخل محوطه شهرستان واقع شده و پيشرفت منازل مسكوني در آن رو به تزايد است اين شهر باستاني را در معرض خطر جدي قرار داده است و تاكنون هيچگونه پژوهشي علمي و جامع در رابطه با آن صورت نگرفته است .

آباره عباس خان (پل صيحه)
اين آباره در ۸ كيلومتري جاده انديمشك به شوش و در حاشيه شرقي جاده واقع شده است . اين آباره در سال ۱۳۷۹ شناسايي گرديد و كار خاكبرداري و مرمت آن از سال ۱۳۸۰ آغاز گرديد . اين بنا داراي ۱۲ دهانه مي باشد و در گذشته كاربري انتقال آب را داشته است و آب را بوسيله كانال به اين منطقه آورده و پس از عبور آب از روي پل زمينهاي كشاورزي آن طرف پل را آبياري مي نمودند . پلهاي آبرو تنها جهت آبياري زمينهاي كشاورزي به كار مي آيند و اصطلاحاً آباره گفته مي شود . اين پل مربوط به دوره صفوي مي باشد .
مصالح بكار رفته در ساخت اين بنا سنگ ، آجر بهمراه ملاط گل ، آهك و ساروج مي باشد پي پايه هاي اين پل از سنگ ، ستونها از آجر و ديواره هاي فوقاني از سنگ مي باشد . دريچه هاي پل در جهت خلاف جريان آب و هم در جهت موافق آن پيش آمدگي هاي دارد كه اصطلاحاً موج شكن يا آب ( پشت پل ) به صورت نيم دايره مي باشد . افزايش مقطع طولي پل و سنگين تر نمودن پايه ها جهت خنثي سازي رانش حاصل از طاقهاي بزرگ ، نقش استحكامي پل در مقابل فشارهاي سرسام آور آب در هنگام طغيان رودخانه ها و هدايت مناسب آب كه از لحاظ مكانيكي و مهندسي در دوام پل تاثير بسياري داشته است .
در ساخت پل صيحه به نماي پل توجه نشده است و فقط به جنبة كاربري و استحكامي آن توجه نموده اند . قوس دهانه ها يك اندازه نمي باشد اين دهانه ها از ارتفاع « تيزي » تا پا كار بين ۶/۳ و ۷۰/۳ متفاوت مي باشد . پايه ها تقريباً ۱ متر مي باشد . دهانه ۶ بزرگترين دهانه مي باشد
با توجه به اينكه در گذشته به دليل شرايط زندگي مردم و نياز به آب ، اكثر سكونتگاهها در كنار رودخانه و چشمه ها و مناطق آب خيز صورت مي گرفت ، احتمال وجود سكونت گاه هايي همزمان با اين آباره در منطقه نيز وجود دارد . در نزديكي اين آباره در منطقه سبز آب ، آباره ديگري وجود دارد كه كاربري آن نيز مانند پل صيحه مي باشد . در طي خاكبرداري از دو آباره در اعماق مختلف به تكه هاي مختلف سفال شكسته برخورد نموديم كه متعلق به دوره اسلامي مي باشد .
قدمگاه امام رضا (ع)
اين بنا در شهرك امام رضا (ع) شهرستان انديمشك مي باشد . وجه تسميه شهرك امام رضا ديمه است . چون در محل كم آبي است به ديم يا ديمه ناميده شده است . زمانيكه امام رضا (ع) را از عراق به ايران آورده اند در همين مكان به مدت يك ماه اتراق نمود كه چون تصميم داشته از طريق شيراز به خراسان برود . ماموران خليفه عباسي جهت كسب دستور به بغداد رفته و تا زمان برگشت ماموران يك ماه به طول مي انجامد و لذا آن حضرت و همراهان در اين مدت در محل مزبور منتظر مانده و سپس راهي خراسان مي شوند و مشتاقان زيادي از اطراف و اكناف به ديدار حضرتش مي آيند و كسب فيض مي نمايند و بعد از رفتن حضرت اين مكان تبديل به زيارتگاه يا قدمگاه مي شود و از اين رو به امام رضا معروف است .
بعضي بر اين عقيده اند كه بقعه امام رضا (ع) جهت احترام و تكريم حضرت رضا (ع) ساخته شده است كه بعدها زيارتگاهي بوده است و در جوار آن مردگان خود را دفن مي كرده اند و نيز روايت كرده اند كه تعداد ۷ الي ۱۲ سنگ شبيه هندوانه بوده است و چون بقعه مزبور را به تمسخر گرفته است . بدين سبب هندوانه ها تبديل به سنگ شده اند كه قرنها مورد عبرت سايرين بوده اند و اين را از معجزات حضرتش دانسته اند .
اين قدمگاه هم اكنون مد فن امام زاده سيد خليل ميباشد . سيد خليل از سلاله پنجم امام زين العابدين (ع) در سنه ۲۰۰ هجري قمري در هنگام سفر به خراسان به ملكوت اعلي پيوسته و به امر علي بن موسي الرضا در اين مكان مقدس مدفون گرديده است . اين بنا داراي پلان مربع شكل مي باشد و بناي آن دو بار بازسازي گرديده است . قدمگاه امام رضا (ع) داراي حدود ۴ هكتار فضاي عمومي مي باشد قسمت داخلي اين بنا داراي راهرويي حدود ۷/۴ متر و يك سالن مستطيل شكل به حدود ۹×۴ متر مربع و اتاقي كه مدفن سيد خليل در آن واقع شده با مساحت ۵/۳×۵/۳ متر مربع مي باشد
داوود خادم
در شمال غربي دهكدة گرداب به فاصله شش كيلومتر ، دهكده اي است موسوم به « شيخ» در گورستان دهكدة ، مقبره اي است كه با سنگ و ملاط ساخته شده است . گنبد آن مخروطي شكل و اندازه اي داخل مقبره ۴۰/۳×۳۰/۳ متر بوده و شباهت زيادي به گنبد اميرسيف دارد . تنها تفاوتي كه اين دو مقبره با هم دارند ، دو گلدسته مي باشد كه بي شك سالهاي بعد ساخته شده اند . در ورودي مقبره شرقي است سنگ قبري در اين مقبره مشاهده نشد . سنگ قبرهاي بزرگي با خط كوفي در گورستان اطراف مقبره ديده شد كه تاريخ بعضي از آنها از آنها مربوط به قرن هفتم هجري مي باشد بر بالاي سر قبرها نيز سنگهايي بطول ۸۰ تا ۹۰ سانتي متر بطور عمودي كار گذاشته شده ورودي بعضي از آنها به خط كوفي آياتي بطور برجسته شده است . صاحب مقبره شايد داود ابن محمد ، معروف به خادم الفقرا باشد كه مستوفي در تاريخ گزيدة از آن ياد مي كند .
بقعه اميرسيف
در دامنه كوه «سيه» در ميان گورستان قديمي ، بقعه اي است كه بنام اميرسيف مشهور است . ( كه مربوط به قرن ششم و هفتم هجري است .) اندازه داخل آن ۳۰/۳×۳۰/۴ متر و هر ديوار آن محراب كوچكي دارد . در وسط قبري است بطول و عرض ۹۵×۱۷۹ و ارتفاع ۷۰ سانتي متر كه تماماً با كاشي سبز تزيين گرديده بلندي گنبد نزديك به ۱۲ متر است . اندازة در ورودي آن ۷۵×۱۲۵ سانتي متر است كه به سمت جنوب باز مي شود . تمامي بقعه با سنگ قلوه و ملاط ساخته شده است . ممكن است اميرسيف يكي از اتابكان لر كوچك باشد
تاج الدين
در جنوب دهكدة گرداب ، بر دامنة كوه دز مقبره اي است كه گنبد آن فرو ريخته و معروف به سيد تاج الدين مي باشد . به اعتقاد اهالي ، صاحب قبر يكي از اعقاب امام موسي كاظم (ع) مي باشد . اما هيچ سنگ نوشته اي روي قبر ديده نشد ولي در اطراف آن چند گور قديمي با سنگ قبرهايي به خط كوفي مشاهده شد كه تاريخ آن نيز محو شده است
حاجي باريك آب
بر بالاي كوه حاجي باريك آب و دهكده اي به همين نام ، به فاصلة ده كيلومتري شرق دره گرداب ، مقبره اي است كه با سنگ و ملاط ساخته شده . ارتفاع گنبد نزديك به هشت متر و اندازه داخل مقبره ۱۰/۴×۲۰/۳ متر است و سنگ قبري نيز ندارد . ولي بنام حاجي باريك آب مشهور است
سلطان محمود بن علي
اين بقعه در دهكده اي به همين نام در جنوب غربي مازو ، واقع شده است . گنبد آن مخروطي شكل ( و مربوط به قرن ۱۱ هجري است ) . اندازة داخل مقبره ۴۰/۴×۴۰/۴ متر است قبر در وسط قرار دارد و ابعاد آن ۷۰/۱×۶۰/۱×۵۰/۱ متر مي باشد . بلندي گنبد از سطح بام مقبره نزديك به ۸ متر است كه از دو طبقه درست شده و دو جداره است . يعني بين طاق مقبره و گنبد ، فضا است و بوسيلة دريچه اي مي توان به آن داخل شد . در جنوب آن اطاقي براي زائران ساخته شده است . گنبد محمود علي كه در گويش محلي محميد علي خوانده مي شود . در كتب تاريخي سلطان محمود فرزند علي ذكر شده كه به مرور زمان به محمود علي معروف شده است . اين مقبره سنگ قبر نداشت و مشخصات بيشتري از صاحب او بدست نيامد حريم گنبد با ديواري سنگ چين شده بطول ۲۰و عرض۱۶ متر محصور گرديده است و اطراف حصار ، قبرستاني كهنه و قديمي هست كه بعضي قبرهاي آن با خط كوفي نوشته است
پارك فرهنگي تفريحي والفجر
اين مجموعه در حاشيه جاده انديمشك - بندر امام در نزديكي روستاي چم گلك و در كنار رودخانه دز جهت رفاه حال مردم محوطه سازي شده است . پارك فرهنگي تفريحي والفجر قدمگاه و يادمان هزاران رزمنده و محل آموزش آبي خاكي دلاور مردان دفاع مقدس است . مساحت كل مجموعه ۷۰هزار متر مربع است كه ۸۵۰۰ متر مربع پياده رو سازي ، ۲۱۰۰ متر مربع ساخت آب نما ، ۴۰ هزار متر مربع چمن كاري ، ۴۳۰۰ متر طول جوي آب ، ۱۱ هزار متر طول لوله كشي آب و تاسيسات برق و روشنايي و سرويس بهداشتي و نصب قايق والفجر در مركز آن در اين پارك انجام شده است. در مجموع تاكنون ۵ ميليارد ريال اعتبار جهت فاز اول اين پروژه هزينه شده است
قلعه رزه
اين كاروانسرا در ۴۵ كيلومتري جاده ارتباطي انديمشك خرم آباد و در حدود ۵۰۰ متري جنوب شرقي روستاي قلعه رزه و در حاشيه جاده مي باشد . قلعه رزه كه در ادوار گذشته در محلي بنام رزه بر سر راه كاروانها ساخته شده محل حكومت سلاطين اشكاني بوده كه گرهشكان يا به زبان محلي گرشكان يا گرشگو در قسمت جنوبي اين قلعه وجود دارد كه قسمت غرب و جنوب غربي آن رودخانه كرخه مي باشد . اين كاروانسرا داراي پلان چهارگوش و مستطيل شكل در جهت شرقي و غربي بوده و از نوع چهار ايواني و از بناهاي دوره صفوي ميباشد . و توسط شخصي به نام حسين خان والي پشتكوه در سال ۱۰۰۸ هجري ساخته شده است . قلعه رزه داراي ۱۴ اتاق مسكوني بوده كه در داخل هر اتاق ۴ طاقچه ساخته شده و تمام اتاقها به هم ارتباط دارند مصالح بكار رفته در ساخت كاروانسرا از سنگ و گچ بوده ولي در دوره هاي بعدي براي بازسازي آن به مقدار بسيار كم از كاروانسرا كنگره هايي جهت نگهباني ساخته شده ، در جهت شمالي و جنوبي كاروانسرا به پرتگاه منتهي مي شود .

قلعه حسینی




آرامگاه شاهزاده احمد در مانرو
پاي پل
پل صيحه (آباره عباس خان) : این آباره یک سازه آبی کم نظیر است که مربوط به دوره صفویه يا پيشتر از آن میباشد.
تپه طولایی : این تپه در ۱۵ کیلومتری جنوب اندیمشک و در حوزه رودخانه دز واقع است.
شهر باستانی لوور
قلعه توران
قلعه زره
قلعه صالح آباد
ویرانه های شهر عیلامی زعفران دشت درمنگره