جشن چهار شنبه سوری در گوگ تپه خالصه
جشن چهارشنبه سوری - ایران -آذربایجان - میاندواب -گوگ تپه خالصه
این جشن در روزگار کهن به جشن سوری معروف بوده و نه چهارشنبه سوری و مسلم است که زمان آن ، چهارشنبه نبوده ، چون در تقویم و روز شماری ایرانیان ، شنبه و چهارشنبه و آدینه وجود نداشته و روز شماری کنونی بعد از ورود اعراب به ایران باب شد. زیرا اعراب چهارشنبه را نحس و نامبارک می دانستند ، در چهارشنبه آخر سال به شادمانی می پرداختند.
منوچهری می گوید : " چهارشنبه را به شادکامی گذران تا از نامبارکی آن رها شوی "
یکی دیگر از دلایل انتخاب، این که ، چهارشنبه آخر سال را به مختار نسبت می دهند . مختار بعد از واقعه کربلا و آزادی از محبس ، به خونخواهی شهدای کربلا قیام کرد . برای این که مخالفان و موافقان را از هم تشخیص دهد دستور داد که شیعیان بر بام خانه های خود آتش بیفروزند و این شب ، همزمان شد با شب چهارشنبه آخر سال و این رسم آتش افروزی ماندگار شد.
آتش در نزد ایرانیان مظهر روشنی ، پاکی ، زندگی ، تندرستی و مظهر خداوند است. ایرانیان با افروختن آتش مظاهر وجودی اهریمن را ناپدید می کردند مانند ؛ فقر ، بدبختی ، بیماری و... .
شب سوری که به موجب تاریخ بخارا تا سال ۳۵۰ ه ق به عقب می رود ، از واژه سوری فارسی می آید و ریشه در واژه سوریک پهلوی دارد به معنی سرخ رنگ. و از آن جا که عنصر اصلی این مراسم ، افروختن آتش بوده است به این نام معروف شده است.
مراسم شب چهارشنبه سوری :
لرک یا آجیل مشکل گشا ؛ هر کس مشکل و گرفتاری دارد آجیلی از هفت مغز تهیه و پخش می نماید . گویا این آجیل برای تقدیم به فروهرها و خشنودی آن ها تهیه می شده است. لرک معمولا " از ۷ نوع میوه خشک تشکیل می شده مانند ؛ پسته ، بادام ، سنجد ، کشمش ، گردو ، برگ هلو ، انجیر ."
فال گوش ، فال کوزه :
در روزگار گذشته جوانان و دوشیزگان به امید این که ارواح آن ها را از آینده آگاه می کنند فال گوش می ایستادند. در مراسم فال کوزه در شب سوری ، به اشعار و تفال متمسک می شدند. البته امروزه زرتشتیان فال کوزه را از مراسم جشن تیرگان و روز ۱۳ تیر می دانند.
"در این مراسم دختر نابالغی کوزه ای خالی یا پر از آب را دور مجلس می گرداند و هر کسی به نیتی ، چیزی در آن می اندازد . روی کوزه را با پارچه سبزی پوشانده و با آیینه ای روی آن ، زیر درخت مورد قرار می دهند . عصر
روز بعد همان دختر کوزه را بر می دارد و در سکوت در سر گذر محله می نشیند ، رهگذران ( همان کسانی که روز پیش اشیایی در کوزه انداخته بودند ) می آیند و هر کدام شعر ی می خوانند و دختر هر بار چیزی از کوزه خارج می کند. افراد آ ن شیء را با نیت و شعر خود تطبیق میدهند و آن را به فال نیک می گیرند.
کوزه شکنی :
در خراسان پس از آتش افروزی برای رفع بلا ، مقداری ذغال که نشانه سیاه بختی است و کمی نمک که نشانه شوربختی است و یک سکه کم بها را در کوزه سفالینه ای انداخته و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر می چرخاند و نفر آخر آن را از بالای بام به کوچه پرتاب می کند و می گوید : درد و بلای خانه را ریختم توی کوچه .
پخت آش :
رسم پخت نوعی آش رشته در چهارشنبه سوری ، سابقه ای کهن دارد که نوعی نذر و فدیه است. آش توسط اهدای لوازم روبه راه می شود، هر کس چیزی می آورد و آش را می پزند.
|
