جغرافیای تاریخی گیلان و دیلم
اين مقاله توسط بشیر سراجی نوشته شده است.
چکیده[ویرایش]
دیلم یا گیلان امروزی سرزمینی است که همزمان با ورود اسلام به ایران به واسطه جنگجویانش و مقاومتی که در برابر اعراب از خود نشان داد در تاریخ معروف شد.
این سرزمین (گیلان امروزی) از شمال به سرزمین‌های پست ساحلی دریای کاسپین و از جنوب با سرزمین‌های مرکزی ایران به ویژه با قزوین و زنجان همجوار بوده است. دیلمیان پس از آشنایی با علویان و گرویدن به تشیع، به نوعی مخالفت خود را با خلافت عباسی ابراز کردند.
مقاله حاضر با در نظر گرفتن نام های دیلم و گیلان برای این منطقه در ادوار مختلف تاریخی، به بررسی جغرافیای تاریخی، تحولات انسانی و تاریخی این پهنه، با توجه به کتب جغرافیایی و تاریخی می‌پردازد.
واژگان کلیدی[ویرایش]
تاریخ،جغرافیا،جغرافیای تاریخی،گیلان و دیلم.
نتیجه[ویرایش]
شمال ایران از مناطق کوچک و به هم پیوسته تشکیل شده است. این واحدهای کوچک منطقه‌ای توسط رشته‌ای از عوامل طبیعی نظیر رودها، کوه‌ها و سایر عوامل جدا شده‌اند. این عوامل علاوه بر ایجاد تیره‌های مختلف موجب تفاوت‌های فرهنگی و گویش نیز شده است. این مقاله که نوعی تحقیق در جغرافیا و تاریخ محلی محسوب می‌شود از این مزیت برخوردار است که ضمن دقت در مآخذ تاریخی و جغرافیایی منطقه دیلم یا گیلان امروزی را معرفی می‌کند.
در مقاله ی حاضر علاوه بر استفاده از مآخذ تاریخی از تحقیقات میدانی نیز بهره گرفته شده است.
هدف از تدوین اثر حاضر ارائه گزارشی کلی از روند تحولات انسانی با توجه به مشاهدات تاریخی و جغرافیایی در دیلم و گیلان بوده است. لذا این پژوهش به اختصار تنظیم شده و مطالبی آورده شده که نشان می دهد گیلان کنونی همان دیلم قدیم بوده است و شهر دیلمان باقی مانده قسمتی از سرزمین بزرگ دیلم می باشد.
از مجموع کتب نوشته شده و با توجه به نقشه‌هایی که کتب جغرافیایی رسم شده، می‌توان چنین نتیجه گرفت که گیلان و دیلم ناحیه وسیعی بوده و شامل نواحی جنوبی گیلان فعلی تا قزوین و زنجان می‌شده و در قسمت غربی تا کیلومترهایی از اردبیل و خلخال را در برداشته و در شرق نیز حتی در دوره هایی تا خراسان امتداد داشته ولی محدوده معمول آن تا کوهستان های مازندران بوده است.
برای متن کامل مقاله ایمیل بزنید alabd_alahghar@yahoo.com
