جین سنگ
جین سنگ از قدیمی ترین
گیاهان دارویی شناخته شده نزد مردم چین است. جین سنگ از کلمه; شن سنگ; به معنای ریشه ی آدم نما مشتق شده است. زیرا ریشه ی این گیاه شباهت زیادی به شکل انسان دارد. از مواد موثره ی این گیاه در صنایع داروسازی ، غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده های زیادی می شود. در صنایع دارویی جین سنگ ارزش زیادی دارد به طوری که پاناکس از کلمه ی یونان; پاناسه; به معنی نوشدارو و جین سنگ به معنی اعجاز دنیاست.
معرفی گیاه[ویرایش]
اسم علمی : Panax ginseng
اسم انگلیسی : Panax
خانواده : Araliaceae
جین سنگ از قدیمی ترین گیاهان دارویی شناخته شده نزد مردم چین است. جین سنگ از کلمه "شن سنگ" به معنای ریشه ی آدم نما مشتق شده است. زیرا ریشه ی این گیاه شباهت زیادی به شکل انسان دارد. از مواد موثره ی این گیاه در صنایع داروسازی ، غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده های زیادی می شود. در صنایع دارویی جین سنگ ارزش زیادی دارد به طوری که پاناکس از کلمه ی یونانی "پاناسه" به معنی نوشدارو و جین سنگ به معنی اعجاز دنیاست.
مناطق کاشت جین سنگ[ویرایش]
جین سنگ در سطح وسیعی در کشورهای چین، کره، ژاپن، روسیه، کانادا و آمریکا کشت می شود و با توجه به تنوع آب و هوایی ایران، امکان کاشت و پرورش آن به صورت بالقوه در ایران هم وجود دارد.
مشخصات گیاهشناسی[ویرایش]
گونه های مختلف جنس Panax گیاهانی هستند علفی و چندساله با رشد کند که درمناطقی با اقلیم حرارتی مختلف وبه خصوص در مناطقی از آسیا و آمریکای شمالی کاشته می شود. ریشه از نوع "کنتراکتیل" است که با انقباض به اعماق خاک می رود. برگهای آن مرکب از ۵ برگچه دراز، نوک تیزو دندانه دار هستند.
انواع جین سنگ[ویرایش]
جین سنگ کره ای Panax ginseng ، جین سنگ آمریکایی Paax quinquefolium ، جین سنگ پاکوتاه Panax trifolium
نیازهای اکولوژیکی[ویرایش]
۱. نور : جین سنگ وحشی در جنگل های شرق آمریکای شمالی رشد می کند که در این نقاط فقط ۲۰ درصد نور خورشید به سطح زمین می رسد. افزایش شدت نور یا افزایش مدت تابش نور موجب پیر شدن ومرگ زودرس آنها می شود.
۲. رطوبت : در مورد جین سنگ وحشی رطوبت مورد نیاز به طور طبیعی در دسترس است ولی بستری با زه کشی خوب و مواد آلی فراوان نیاز دارد.
۳. pH : اسیدیته خاک باید بین ۵/۵ تا ۵/۶ باشد.
۴. مالچ پاشی : پاشیدن مالچی که ازساقه ها و بقایای گیاهی به دست آمده و قابلیت نگهداری رطوبت در حد مطلوب دارد موجب خروج آب اضافی از بستر کاشت می شود.
تکثیر جین سنگ[ویرایش]
۱. بذر: مقدار بذرلازم برای کشت هرهکتار بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم است. به طور طبیعی ۶۰ تا ۷۰ درصد بذور کاشته شده جوانه می زنند . عمق کاشت بذر ۵/۲ سانتی متر است و بذر در شرایط طبیعی پس از ۱۸ تا ۲۲ ماه جوانه می زند ولی چنانچه بذرها توسط سرما به طور مناسبی تیمارشوند پس از ۸ ماه سبز می شوند. بطور معمول برای کاشت بذر جین سنگ از بذرکارهای پنوماتیکی استفاده می شود.
۲. تقسیم ریشه: ریشه های جین سنگ را می توان تفکیک کرد و به عنوان گیاهی مجزا کاشت. تقسیم ریشه در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز پس از آنکه قسمت های هوایی گیاه شروع به خشک شدن کردند انجام می گیرد. ریشه ها را با زاویه۳۵ تا ۴۵ درجه نسبت به خط عمود در شیاری که از قبل آماده شده است کشت می کنند .در این روش فاصله ی بوته ها از هم ۸ تا ۲۵سانتی متر وفاصله خطوط کاشت ازهم ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتر است.
عملکرد[ویرایش]
عملکرد محصول این گیاه در کشور کره ۲ تا ۵ تن در هکتار و در آمریکا ۲/۱ تا ۵/۲ تن است.
آماده سازی بستر بذر[ویرایش]
برای شروع کار باید بستری را انتخاب کرد که مشخصات pH ، مواد غذایی و وضعیت زهکشی آن ازقبل مشخص شده باشد. آماده سازی بستر شامل : ۱- بالا آوردن سطح بسترکاشت ۲- مالچ پاشی و ۳- ایجاد سایه انداز است.
عملیات داشت[ویرایش]
وجین علفهای هرز، اسپری مزرعه با قارچکش های مناسب، کنترل کردن آفاتی مانند لیسه ها، ایجاد تراکم مناسب از گیاه مورد نظر، گاهی اوقات کلسیم به شکل گچ یا سنگ گچ به کار برده می شود.
آفات و بیماریها[ویرایش]
به تجربه ثابت شده که تهویه ناقص هوای بستر کاشت سبب ایجاد بیماری برق زدگی در برگها وسایر اندامهای هوایی گیاه می شود. در این صورت کاهش عملکرد بین ۳۰ تا ۶۰ درصد معمول است. برخی از بیماریها از جمله برق زدگی بذر و برق زدگی اندام هوایی توسط قارچهای خاکزی که دربستر کشت جین سنگ زندگی می کنند شیوع می یابد. استفاده از قارچکش ها فقط هنگامی می تواند به خوبی تاثیرگذار باشد که طبق اصول توصیه شده مصرف شوند.
از طرفی برخی بیماریها از جمله بیماری ریشه که توسط Cyliderocarpum ایجاد میشود را می توان تحت کنترل در آورد.ازجمله آفات دیگر حشرات هستند که خسارت آنها جدی نیست. در برخی مناطق لارو های حشرات جونده ممکن است مشکل آفرین شوند. حلزونها نیز از جمله آفاتی هستند که باتغذیه از اندام گیاه در سطح بستر کاشت می توانند به محصول آسیب برسانند. موشها هم از جمله عواملی هستند که به مزرعه جین سنگ آسیب می رسانند.
برداشت ریشه[ویرایش]
بعد از گذشت حدود ۶ سال یا بیشتر می توان ریشه ها را برداشت کرد. ریشه ها در اواخر تابستان یااوایل پاییز برداشت می شوند. جین سنگ را می توان با استفاده از ماشین برداشت سیب زمینی که اصلاحاتی در آن صورت گرفته برداشت کرد. ریشه ها را بعداز برداشت شسته و و در دمایی که یخ نزنند به مدت ۴ تا ۶هفته انبار می کنند. خشک کردن ریشه های جین سنگ در کوره های مخصوص که جریان هوای گرم در آن قابل کنترل است انجام می گیرد.
ترکیبات شیمیایی جین سنگ[ویرایش]
مواد موثره در ریشه این گیاه ساخته و ذخیره می شود. این مواد معمولا به سه دسته تقسیم می شوند: پاناکسوئید هاPanaxoides، جین سنوزیدها Ginsenosides، شیکوستسوساپونین ها Cheikusetasusaponins. از مواد دیگر ، ترکیبات ساپونینی(ترپن گلیکوزیدها)، اسانس، اسیدهای آلی، ترکیبات غیراسانسی مانند پاناکسی نول، پکتین، کولین، پپتیدها، ویتامین B۱۲ و . . . هستند. طبق بررسی های جدید ریشه دارای آمیدون، رزین واسترولها نیزمی باشد.
خواص درمانی[ویرایش]
از مهمترین خواص جین سنگ می توان به این موارد اشاره کرد :افزایش مقاومت طبیعی بدن، تب بر، رفع خستگیهای جسمانی وروحی، نیرودهنده ی سیستم عصبی، پایین آورنده ی قند خون، معالجه ی کم خونی و بیخوابی، درمان التهاب معده.
اثرات زیان آورجین سنگ[ویرایش]
بیمارانی که ناراحتی های ناشی از مصرف جین سنگ پیدا نموده اند به عوارضی مانند : تحریک سیستم عصبی مرکزی با بالارفتن فشار خون و گاهی پایین آمدن فشار خون مبتلاهستند. از جمله عوارض دیگر سرخوشی، بی خوابی، بروز دانه های پوستی و خیز یا اِدِم اندامها Oedeme است.
منبع[ویرایش]
وبلاگ گیاهان دارویی آکش
