خراشاد
روستاي خراشاد/
بیرجند /
خراسان جنوبیخُراشاد روستایی است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و واقع در استان خراسان جنوبی. این روستا به سبب نخبه پرور و عالم خیز بودن و نیز زیبایی طبیعی آن شهرت دارد...
معرفي روستا[ویرایش]
خُراشاد روستایی است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و واقع در استان خراسان جنوبی. این روستا به سبب نخبه پرور و عالم خیز بودن و نیز زیبایی طبیعی آن شهرت دارد.
جمعیت آن در سال ۱۳۴۵ برابر با ۹۲۸ نفر بوده است. تعداد سکنه آن طبق آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۲۳۲ خانوار و معادل ۷۵۷ نفر بوده که به همراه گنج آباد, علی آباد, سالم آباد و میرزا ملک، بالغ بر ۸۰۰ نفر می گردد که از این تعداد قریب ۷۸ درصد (۶۲۰ نفر) باسواد می باشند.
این روستا به دلیل قرارگرفتن در رشته کوه باقران، دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که به همراه سرسبزی و زیبایی و نیز وجود کوههای سبز رنگ افیولیتی, روستا, چهره ای ییلاقی و تفرجگاهی به خود گرفته است به طوری که به نام طرقبه بیرجند شناخته می شود. در سالهای اخیر, ساخت و ساز ویلاهای تفریحی و اقامتگاهی رشد فزاینده ای گرفته است. این ویلاها که توسط اشخاص و برخی از سازمانها ساخته شده اند , نقش تفرجگاهی خراشاد را پررنگ تر نموده اند.
در اینجا خانه های روستایی در دل کوه و بر اوج بلندی پله به پله تا پست ترین نقطه هموار بنا، شده اند. از بالا که می نگری بام ها طبقه به طبقه بر دیوارها سوار شده اند. گرچه بالا و پایین رفتن از کوچه ها و در حقیقت صخره های خراشاد قدری سخت است اما اهالی روستا به راحتی این کار را انجام می دهند. جوی آبی از میان باغ ها می گذرد. در همسایگی خانه های گلی و روستایی از لابلای شاخه های خشکیده درختان، خانه هایی ویلایی ساخته شده که طبق اصول شهرسازی میان باغ ها جلب توجه می کند. این ساخت و سازهای جدید و شیک فقط به دامنه ارتفاعات محدود نشده و به صورت پراکنده حتی به بلندی صخره ها نیز گسترش یافته است.
دیدن نماهای سنگی، شیشه های رفلکس و آخرین امکانات معماری در روستاها و در کنار ساخت و سازهای قدیمی گذر شتابان قافله تمدن را به یاد می آورد. برخی از ساکنان خراشاد خانه های ویلایی ساخته و در فصول گرم سال و گاهی برای فعالیت های کشاورزی به روستا باز می گردند, یعنی خانه هایی در شهر و زندگی ییلاق - قشلاق دارند.
نام خُراشاد, نامی یگانه بوده و بنا به گفته مرحوم دکتر محمد اسماعیل رضوانی (پدر علم تاریخ معاصر ایران که خود زاده این روستا بود) برگرفته از زبان پهلوی و به معنی محل طلوع خورشید بوده و علت آن نیز واقع شدن این روستا در میان دره ای است که این دره به طرف شرق باز گشته و به دشت خراشاد متصل می گردد. در نتیجه با توجه به واقع شدن این روستا در ابتدای دره, از نظر مردم محلی, اولین روستای از مجموعه روستاهای واقع در دره خراشاد می بوده که خورشید بدان می تابیده است.
مرحوم دکتر رضوانی در مصاحبه اش در سال ۱۳۶۷ با کیهان فرهنگی می گوید: خراشاد گویش دیگری است از کلمه خورشید, که من آن را در الاتنبیه و الاشراف پیدا کردم. در جایی که اقالیم سبعه را تقسیم می کنند به سیارات سبعه می گویند:
الاقلیم رابع للشمس و هو بالفارسیه خرشاد
.... (مردم محلی به این روستا خُرَشاد می گویند)
تاریخچه روستای خراشاد, به پیش از اسلام بازمیگردد. وجه تسمیه این روستا, خود نشان از تاریخ چند هزار ساله این روستا دارد. همچنین وجود آثاری مانند قبرستان زرتشتی ها (گبرها) در نزدیکی کاریز خراشاد, قلعه و تونلهای زیر زمینی ( که برای مقابله با یورش ترکمنها ساخته شده اند), واقع شدن در ۴ کیلومتری روستای کوچ و نگاره های لاخ مزار و ... نیاز به اکتشافات و پی جویی های باستان شناسی را بیش از پیش نشان میدهد.
مردم خراشاد, از نژاد پارس و به زبان فارسی تکلم می کنند. ویژگی رفتاری و شخصیتی مردم خراشاد, آنان را مردمی آرام صلح جوی, بافرهنگ و علم دوست معرفی نموده است. به طوری که اولین دبستان در منطقه, به نام دبستان دقیقی در سال ۱۳۲۲ به همت دکتر محمد اسماعیل رضوانی در این روستا ساخته شد. از ویژگیهای جالب توجه خراشاد, پرورش افراد و شخصیت های موفق و نخبه بسیاری در زمینه های علمی, فرهنگی و اقتصادی است که بسیار بیشتر از ظرفیت یک روستا ۱۰۰۰ نفری می باشد. بطوری که این منطقه را به مانند منطقه فراهان در استان مرکزی به عنوان یک روستای نخبه پرور در سطح ایران معرفی نموده است.
مردم منطقه بیشتر به کشاورزی، دامداری، قالی بافی، گلیم بافی و توبافی (پارچه بافی سنتی)اشتغال داشته و از زعفران, زرشک, عناب, توت, گردو و زردآلو , می توان به عنوان محصولات عمده کشاورزی خراشاد نام برد. شیخ محمد ابراهیم قدسی در وصف توت خراشاد می گوید:….
نُقلى که خدا نموده ایجاد ••• بى آنکه رسد به دست قناد
سیبى است که هست در سمرقند ••• توتى است که هست در خراشاد
علاوه بر اشتغال در بخش کشاورزی و دامداری, در سالیان اخیر با رشد بخش صنعتی در خراشاد و احداث واحدهای صنعتی مانند کشتارگاه صنعتی, مرغداری, بسته بندی چای, مصالح ساختمانی و … , در این بخش هم اشتغال زایی صورت گرفته است. به طوریکه صنعت مرغداری در جنوب خراسان, نخستین بار توسط برخی از نخبگان اقتصادی این منطقه با تاسیس نخستین مرغداری در خراشاد, گسترش یافته و در حال حاضر ۱۲ مرغداری فعال در سطح روستا مشغول تولید هستند.
پارچه بافی سنتی خراشاد یا توبافی به زبان محلی، یکی از مهمترین صنایع دستی استان خراسان جنوبی است به طوریکه به عنوان تنها صنایع دستی این استان، نامزد دریافت مهر اصالت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور شده است.
همچنین زنان خراشاد با تاسیس شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد و ارائه خدمات در زمینه تهیه موارد مورد نیاز معیشتی و حرفه ای اعضا, تامین اعتبارات و وامهای مورد نیاز و ارائه خدمات به منظور بهبود امور حرفه ای , نقش قابل توجهی در گسترش اشتغال زایی در منطقه ایفا میکنند. بطوری که به عنوان یکی از فعالترین تعاونی های روستایی در سطح استان شناخته شده است.
خراشاد دارای مدرسه در سه مقطع ابتدایی, راهنمایی و دبیرستان می باشد. دبستان دقیقی خراشاد با بیش از شصت سال سابقه قدیمی ترین مدرسه منطقه بشمار می رود و نقش به سزایی در پرورش نخبگان این منطقه داشته است. محوریت روستا سبب شده است که دانش آموزان پسر مقاطع راهنمایی و متوسطه سایر روستاها به خراشاد مراجعه می کنند و در خوابگاه دانش آموزی مستقر شوند. این خوابگاه ویژه دانش آموزان راهنمایی است اما پسران دبیرستانی نیز در محل حضور دارند.
خراشاد دارای بیمارستان روستایی , مخابرات , خانه بهداشت , تعاونی های روستایی, شورای حل اختلاف, حسینیه, بانک, دفاتر پست, بیمه, تاکسی تلفنی، کانونهای فرهنگی, تربیتی و ورزشی, دبستان, راهنمایی, دبیرستان, خوابگاه دانش آموزی و ... می باشد.
با وجود اینکه خراشاد به عنوان روستایی ثروتمند و بی نیاز مشهور شده با این حال برخی مردم روستا همچنان در محرومیت به سر می برند و روستا با مشکلاتی چون عدم اجرای طرح هادی, شبکه فاضلاب, عدم مشارکت سازمانهای مربوطه مانند محیط زیست در ایجاد محلی برای دفن زباله روبرو می باشد.
همانطور که اشاره شد خراشاد زادگاه بزرگان زیادی است از جمله :
آخوند ملا محمد علی خراشادی
شیخ محمد ابراهیم قدسی
شیخ محمد حسین خراشادی کاخک
دکتر محمد اسماعیل رضوانی (استاد سابق تاریخ دانشگاه تهران و پدر تاریخ معاصر ایران )
دکتر غضنفر فروزانفر (رییس شورای اسلامی شهر بیرجند و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)
دکتر محمدرضا حافظ نیا (استاد برجسته جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس)
مرتضی حسن پور فرد خراشاد (اولین پرستار مرد در ایران و عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد)
دکتر سید محمد خراشادیزاده (رئیس عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه بیرجند و رئیس دانشگاه جامع علمی کاربردی بیرجند)
دکتر علی حسینی تاش (عضو هیئت علمی و رئیس دانشگاه امام حسین)
دکتر همایون هادوی نیا (عضو هیئت علمی دانشگاه کینگستون لندن )
دکتر هما رضوانی خراشاد (عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم)
دکتر محمد رضا رضوانی خراشادیزاده (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)
دکتر احمد خسروی خراشاد (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد)
دکتر امیر خراشادی (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه کالیفرنیا)
دکتر جمشید سروری خراشاد (پزشک در لندن)
دکتر آفاق خراشادی (پزشک در کالیفرنیا)
دکتر حسین خراشادی (پزشک در آمریکا)
محمود خراشادی (مدیر بازاریابی سازمان آسمو شرکت اینتل آمریکا)
و بیش از ۶۰ عضو هیئت علمی, پزشک و... در ایران, آمریکا, انگلستان, هلند و ... می باشد.
منبع[ویرایش]
پایگاه خبری روستانیوز
