خوئین
روستاي خوئين/
شهرستان زنجان /
زنجاندهکده سرسبز خوئین در کیلومتر ۶۰ جاده زنجان ـ بیجار واقع شده است. موقعیت جغرافیائی : در ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۷ درجه و ۵ دقیقه طول شرقی نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۵ دقیقه عرض شمالی خط استوا قرار دارد.ارتفاع خوئین از سطح دریا حدود ۱۷۴۹ متر می‌باشد
معرفی روستا[ویرایش]
دهکده سرسبز خوئین در کیلومتر ۶۰ جاده زنجان ـ
بیجار واقع شده است
موقعیت جغرافیائی[ویرایش]
در ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۷ درجه و ۵ دقیقه طول شرقی نصف‌النهار گرینویچ و ۳۶ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۵ دقیقه عرض شمالی خط استوا قرار دارد. ارتفاع خوئین از سطح دریا حدود ۱۷۴۹ متر می‌باشد. شرایط آب و هوایی کوهستانی را دارا می‌باشد .معمولاً در زمستان دارای آب و هوای سرد کوهستانی، زمستانی برفی و در تابستان دارای آب و هوای معتدل و خشک می‌باشد.
ازجمله مکانهای دیدنی آن می توان به ۸ مسجد ـ شهرزیرزمینی( دژمنده ) ـ چشمه ـ قلعه و دژ کوچک به نام کمبز یا میل که در ارتفاعات بالای روستاست ـ رودخانه خوئین ـ چشمه آب گرم ارکوین ـ رودخانه چای در ابتدای جاده فرعی روستا و دهها موقعیت زیبا و دیدنی دیگر اشاره کرد. میل یا کمبز ( دکل دیده بانی ) قدیمی روستای خوئین میل یا کمبز همان سنگر دیده بانی امروزیست. یک دکل دیده بانی سنگ‌و‌آجری به شکل مخروط که با توجه به معماریش، ساخت آن را دست کم به ۶۰۰ یا ۷۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند و درست بالای کوهی و کاملا مشرف بر روستا می‌باشد.
راه ورودی کمبز روبرو و مجاور روستاست بطوری که حتی اگر داخل کمبز هم بایستیم منظره و دورنمای خوئین را از آن بالا می توان دید. در کله قندی بالای کمبز یا بقول امروزیها در اتاق زیر شیروانی (این تشبیه را در وبلاگ سفرنامه خوئین است)آن جای یک سرباز و یک پنجره مشرف به دهات دیده می شود که برای سهولت در دیده بانی و برقراری ارتباط با اهالی و سربازان موجود در سایر کمبزها می‌باشد. هم اینک فقط یکی از این کمبزها باقی مانده و آثار بجای مانده از کمبزی دیگر نیز در نزدیکی همین کمبز سالم دیده می شود.اما عده‌ای تعداد آنها را بیشتر از آنچه دیده می شود، می‌دانند.راز وجودی آنها هم مرتبط با دژمنده است.چراکه دیده بانان از فراز کمبزها به محض دیدن دشمن، زنگ خطر را به صدا در می‌آوردند و اهالی نیز بلادرنگ به پناهگاه ساخت خود میرفتند. امروزه روزی نیست که کسی یا اشخاصی برای ملاقات این اثر تاریخی و صد البته فرهنگی راه خاکی و نسبتا کوتاه کمبز را طی نکند.
وجود کمبز اشتیاق اهالی و مهمانان را به صعود به کوه کم ارتفاع آن دو چندان کرده و همینطور است وجود چشمه حیات این دیار سبز که در کوههای مقابل به کمبز است و شور و شوق خاصی را خصوصا برای میهمانان ایجاد کرده تا سختی راههای پرپیچ و خم و جذاب چشمه را طی کنند و خودرا به طبیعت بکر و ناب اطراف آن برسانند.در داخل کمبز فضای کوچکی است که سقف بلند آن ایستادن را به راحتی مقدور ساخته ولی بلندای سقف وشیب دیوارها مانع دیوارنوشتها و ثبت یادگاری های اهالی نشده است.تقریبا همه دیوار سفید داخل با سیاهی کتابت ذغالی نویسندگان ، انسان را به یاددفتر یادبود می‌اندازد.یادبودی از بسیار قدیم تا همین امروز که کسی به دنبال یک جای خالی و مناسب برای نوشتن نام خود و تاریخ امروز می گردد. اطراف این دکل کهن دیده بانی ، دشت وسیعی به چشم می خورد که کشتزار دیم غلات است.
همچنین یک گورستان خیلی قدیمی هم در این دشت مجاور جناب کمبز وجود دارد که آرامگاه صدها مرد و زن خوئینی است.تفاوت آن با قبرستانهای امروزی در این است که سنگ قبر انسان کنونی از نوع مرمر سفید یا سیاه است ولی سنگها قبور این پیشینیان کهن از سنگهای صاف و تراش خورده همین دشت و بوم است.در منزل خیلی از اهالی قطعه یا قطعاتی از این سنگ قبرها یافت می شود که گاه کاربرد ساختمانی هم در بخشی از ساختمان پیدا کرده اند.
دژمنده یادگار مردمان مبارز و هوشمند قدیم روستای خوئین دژمنده یک اثر به یادماندنی در اذهان مردم خوئین و اهالی استان زنجان می‌باشد. بدون تردید بزرگترین میراث فرهنگی روستای خوئین و یکی از چند اثر برجسته تاریخی استان زنجان است. دژمنده یک اثر ساخت بشر است و تفاوت عمده‌ای که با غارها و راهروهای طبیعی دارد همین مصنوع دست انسان بودن آن می‌باشد.حتی بدون وجود هیچ ادله محکم تاریخی نیز می‌توان به این مهم پی برد که هدف از ساخت این اثر کهن ، ایجاد یک دژ غیر قابل نفوذ و پناهگاه مطمئنی برای اهالی قدیم خوئین بوده است.پناهگاهی که آنان را از شر متجاوزان و دشمنان خود کاملا محافظت کند. رابطه وجود قلعه مخروطی شکل به نام میل ( کمبز یا کنبز که منظور همان گنبد است) دربالای کوههای مشرف به روستا در همین نکته است که سربازانی در داخل و بالای این ایستگاه دیده بانی دائما مشغول نگهبانی و مشاهده کوهها و دشت اطراف بوده اند، به گونه ای که زمان حمله دشمنان ، اعلام خطر کرده و اهالی با دام و طیور خود به دژمنده میرفتند.
در دژمنده حجره ها و اتاقهای زیادی هست که در زمان خطر جهت اسکان موقت اهلی از آن استفاده می‌شدهاست.همچنین مکانهائی برای انبار آذوقه و مایحتاج روزمره نیز وجود داشته است.ساختار این شهر زیرزمینی به گونه ایست که پس از ورود از ورودی آن انشعابات مختلفی در تونلها و مسیرهای آن رخ می‌دهد تا هم ضریب امنیت دژمنده در برابر ورود اشخاص ناآشنای با مسیر حفظ شود و هم وسعت و پیچیدگی آن به عنوان یک دژ وسیع زیرزمینی تضمین گردد.چرا که اهالی قدیم خوئین، برخلاف امروزه که کمابیش به نقاط مختلف کشور مهاجرت کرده‌اند بسیار بیش از این بوده است.
دژمنده به علت سستی خاک دیواره ها و ریزشهای مکرر دالانهای آن، برای ورود اشخاص غیر حرفه ای بسیار خطرناک است به همین دلیل بسیاری از اهالی حتی یک بار هم نتوانسته اند برای تماشا به داخل دژمنده بروند. امتداد تونلهای دژمنده را بالغ بر ۳ یا ۴ کیلومتر می دانند.دژمنده خروجی های نامشخص و نامعلومی داراست که در مواقع لزوم از آن برای ورود و خروج اضطراری بهره می‌بردند. مهمترین علت ناشناخته بودن این اثر تاریخی و ساخت بشر ، فرسودگی آن و هزینه بسیار بالا برای مرمت آن یوده که تاکنون این مکان را مهجور و غریب گذارده است. صد در صد تماشای داخل آن برای هر انسانی لذت بخش است و هرکسی دوست دارد کاردستی شگفت انگیز و افسانه ای این مردمان کهن را از نزدیک ببیند و با خوش فکری و ذکاوت آنان آشنا شود.
منبع[ویرایش]
وبلاگ روستای خوئین
مهر گزارش می دهد؛
روستای به یادگار مانده از عمق تاریخ/ خویین پذیرای مهمانان نوروزی
شناسهٔ خبر: ۲۵۲۰۵۱۸چهارشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۳ - ۱۰:۱۵
استانها > زنجان
زنجان-روستای خویین از توابع استان زنجان مراکز گردشگری بسیاری دارد که دستكند «دژمنده» و حمامی باستانی، آسیاب هایی كه غلات را پودر می كرد و مساجدی كه موید پرورش علمای باكرامت بود از آن جمله است.
به گزارش خبرنگار مهر، روستای خویین واقع در شهرستان ایجرود از توابع استان زنجان، از جمله روستاهایی است كه به دلیل برخورداری از جاذبه های تاریخی طبیعی به عنوان روستای نمونه گردشگری شناخته شده است.
روستای خوئین، محصور در بین کوههاست و در خود آثار ارزشمند تاریخی را جای داده است آثاری که هریک به تنهایی روایتگر گوشه ای از تاریخ کهن و ارزشمند گذشته هستند، در این میان دژمنده شهری در دل کوه و در زیر روستای خوئین امروزی است که حکایت از استعداد و نبوغ و ایستادگی گذشتگان این مرز و بوم دارد.
دارالمومنین نام دیگر خوئین بود زیرا مردمان آن اهل علم وفضیلت بوده وعلما را تکریم می كردند در یک زمان ۳۵۰ روحانی داشته، حوزه علمیه خوئین درآن زمان شهرت بسزائی داشته ودرآن موقع هفت مجتهد مسلم در خوئین زندگی می كرده اند.
خوئینی ها ادب دوست وشاعر پروربوده اند از آن جمله می توان ملا آقا وفائی مولف کتاب قیام حسینی وملایوسف آل اسحق صاحب دیوان شعر و شیخ محمد علی متخلص به سرباز در شعرهایش است همچنین مشهدی حسن حسین لوئی وآقای شمس الدین آذری را نام برد.
مساجد خوئین
این روستا در یک زمان هشت مسجد فعال داشته که اولین مسجد خوئین در ارگی دره بنا گردیده ودرحال حاضر نیزبخاطر قداست آن از رونق خاصی برخورداراست.
میل باستانی یاکنبز «یا همان گنبد»
این بنای تاریخی متعلق به قرن ششم هجری است و از سنگ وآجر وساروج وخاک ساخته شده وبه عنوان دکل دیدبانی مورد استفاده قرار می گرفته است. گویند ازاین کنبز چهار عدد در چهار جهت جغرافیایی روستا قرار داشته که فقط همین یک عدد باقی مانده است.
دژمنده «شهر زیرزمینی»
به گفته باستان شناسان یکی از بزرگترین ساخته های دستی انسان در زیرزمین است، عمق تقریبی آن ۴۰ متر ووسعت آن نیز تقریبا ۴۰۰۰ مترمربع است. گویند دراین شهر زمینی بزرگ که اطراف آن را مغازه ها احاطه کرده بود، دروسط میدان حوض آب به شکل لوزی وجود داشته واطراف حوض تخت هائی از چوب بوده که روی آن ها گلیم انداخته بودند.
دراین دژ زیرزمینی اتاق های مجزا، تاقچه، تنور واستبل وطویله برای نگهداری حیوانات وانباروچهارراه های تو درتو درطبقات مختلف روئیت شده است. گویند درب سنگی بزرگی در ابعاد ۳•۲ متر درآنجا موجود می باشد که روی آن نوشته هائی است.
بازارخوئین
درزمانهای قدیم از شهرهای اطراف وبزرگ مانند تبریز وقزوین جهت مبادله کالا به این روستارفت وآمد می شده است. گویند خوئین دارای پنج راسته بازار مجزا بوده که در مجموع ۲۰۰ باب مغازه در خود جای می داده.
راسته بازارصباغ ها که در آن اغلب رنگرزها بوده اند، راسته بازارآهنگرها، راسته بازارزرگرها، راسته بازار مسگرها، راسته بازار نجارها، گویند درمیان این بازارها مغازه های دیگری مانند خیاطی –آرایشگری-کفاشی-قصابی-تعمیرات چراغ و ...وجودداشته اند.
این دژزیرزمینی ازطریق تونل هائی با اطراف ارتباط داشته که یکی از این تونل ها باعبور اززیر رودخانه (چای) به روستای قمچی قای متصل می شده است.
آسیاب های خوئین
در روستای خوئین ۱۱ آسیاب فعال وجود داشته که همگی دریک زمان فعال بوده امانمی توانستند آرد مورد نیاز مردم را برسانند. آسیاب های خوئین از قسمت شمال روستا معروف به کلبر شروع ودردره سرخه رزان خاتمه می یابد.
ارتفاع بعضی از آسیابها به ۱۴ متر می رسیده است. در آسیابها از هر پنج کیلوگندم که آرد می کردند یک کیلو بعنوان حق الزحمه برمی داشتند.
دره های خوئین
روستای خوئین قدیم دردره هائی واقع شده بوده که از جنگل های انبوه پوشیده شده بوده اند و حیوانات وحشی بسیاری دراین دره هازندگی می كردند. ارگی دره یعنی دره آسیاب ها، پلنگی دره زیستگاه پلنگان درزمان های بسیار قدیم، دره سرخه رزان، آسیه دره، خولی دره، یاموذی دره، چشمه بار خوئین که در شعر شعرای خوش ذوق آمده در کوه های شمال شرقی روستا واقع گردیده وازطریق غازان ارخی به ارگی دره به صورت آبشار سرازیر بود. غازان ارخی وچشمه بار از آثارغازان خان جانشین کیخاتون ازنوادگان هولاکوخان مغول بوده که از خوئینی های فعلی بعضی به آن ها منصوب هستند.
خوئین دارای آثار تاریخی و طبیعی منحصر به فردی است، میل (كمبز) خوئین در کشور بی نظیر است، شاید در کل ایران مشابه شهر زیرزمینی دژمنده چهار یا پنج نمونه وجود داشته باشد.
از سال ۱۳۸۵ به طور جدی خوئین را در ردیف روستاهای هدف گردشگری قرار دادند گرچه پیش از آن نیز مطالعات متعددی در آنجا صورت گرفته بود.
آثار سفالی پراکنده یافته شده در دژمنده حکایت از تاریخی حداقل هزار ساله دارد، نظر محققان این است که این آثار متعلق به دوره سلجوقیان است، البته به نظر می رسد قدمت تاریخی خوئین بیش از این هاست، برخی كارشناسان باستان شناسی معتقدند میل خوئین حداقل دارای تاریخی ۲۳۰۰ ساله است. اطراف میل آثار سفالی یافته شده است که به قبل از اسلام و مشخصا به دوره اشكانیان تعلق دارد.
روستای خویین با چنین جاذبه هایی بر تارك خود، حالا منتظررونق گردشگری است.
روستای نمونه گردشگری منتظر رونق گردشگری
دهیار روستای خویین گفت: این روستا از سه سال پیش به عنوان روستای نمونه گردشگری انتخاب شده است اما تاكنون اقدام قابل توجهی برای رونق آن صورت نگرفته است.
قاسم آزاد پور در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینكه روستای خویین به دوره قبل از اسلام باز می گردد و بقایای آتشكده ها موید این موضوع است افزود: بافت تاریخی طبیعی این روستا جاذب گردشگراست مشروط بر اینكه برنامه ریزی صحیحی برای بهره مندی از ظرفیت های موجود وجود داشته باشد.
وی خاطر نشان كرد: با ثبت روستای خویین به عنوان روستای نمونه گردشگری دو اثر تاریخی از جمله حمام باستانی متعلق به چهار قرن پیش و غار دستكند دژمنه متعلق به هشت قرن پیش تلا حدودی مرمت شده اند.
دهیار خویین ادامه داد: ۱۱ آسیاب آبی قدیمی در این روستا وجود دارد كه بلا استفاده است البته یك باب از آن ها فعال خواهد شد.
آزاد پور اظهار كرد: گنبد «میل خویین» با ارتفاع ۱۴ متر در دوطبقه، هشت مسجد قدسمس كه اولین آن ها«ارگ دره»نام دارد و جنگل گردو از دیگر جاذبه های این روستای نمونه گردشگری است.
به گفته وی زیر زمین این روستای ۱۲۸ خانواری را غار دستكند «دژمنه» تشكیل می دهد و تنها خانه گردشگر آن اكنون فقط ۶۰ درصد پیشرفت فیزیكی دارد و به بهره برداری نرسیده است.
دهیار روستای خویین زبان «خویین دیلی» را از میراث های معنوی این روستا می داند و می افزاید: این زبان تلفیقی از زبان های تركی، كردی، بلوچ و لری است كه افراد مسن به آن تسلط دارند و در بین جوانان كمرنگ تر است.
آزاد پور گفت: شمس الدین آذری خویینی، شاعر خویینی دو كتاب به زبان «خویین دیلی» نوشته و ترجمه كرده است.
وی با اشاره به جمعیت روستای خویین اظهار كرد: در گذشته چهار هزار خانواده در این روستا زندگی می كردند اما با مهاجرت هایی كه اغلب در راستای یافتن كار، صورت گرفته فقط ۱۲۸ خانوار در این روستا زندگی می كنند و شغل اغلب آن ها دامداری و كشاورزی است.
به گفته دهیار خویین، این روستا صنایع دستی خاصی ندارد اما نوروز پارسال ۷۰۰ نفر مسافر از سایر استان های كشور برای بازدید جاذبه های تاریخی، روانه این روستا شده بودند.
آزاد پور معتقد است: مردم خویین برای جذب گردشگر آماده اند اما باید مسئولان دولتی حمایت و برنامه بهتری داشته باشند.
http://www.mehrnews.com/news/۲۵۲۰۵۱۸/%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%B۳%D۸%AA%D۸%A۷%DB%۸C-%D۸%A۸%D۹%۸۷-%DB%۸C%D۸%A۷%D۸%AF%DA%AF%D۸%A۷%D۸%B۱-%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۸%AF%D۹%۸۷-%D۸%A۷%D۸%B۲-%D۸%B۹%D۹%۸۵%D۹%۸۲-%D۸%AA%D۸%A۷%D۸%B۱%DB%۸C%D۸%AE-%D۸%AE%D۹%۸۸%DB%۸C%DB%۸C%D۹%۸۶-%D۹%BE%D۸%B۰%DB%۸C%D۸%B۱%D۸%A۷%DB%۸C-%D۹%۸۵%D۹%۸۷%D۹%۸۵%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۸%A۷%D۹%۸۶-%D۹%۸۶%D۹%۸۸%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%B۲%DB%۸C
