دختر ره دِ کُوش کردن
«دختر ره دِ کُوش کردن» گامی برای ازدواج
خراسان‌جنوبی یکی از استان‌های شرقی کشور است که آداب و رسوم خاص مردم آن در برخی زمینه‌ها از جمله عروسی و ازدواج جالب توجه است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران ،در گذشته ازدواج و تشکیل خانواده در خراسان‌جنوبی و اطراف و اکناف آن رسوم و آدابی خاص داشت، که هنوز هم برخی از آنها وجود دارد.
نامزدی، عقد و عروسی از جمله مراحل اصلی مراسم ازدواج است.
در قدیم‌الایام هنگامی که پسری به مرحله‌ی ازدواج می‌رسید پدر و مادرش به فکر دامادی او می‌افتادند و با نظر خود او و رایزنی با بزرگان خانواده و کسان مورد وثوق خود دختری متناسب پسرشان در نظر می‌گرفتند.
پس از آن مادر پسر یا یکی از زنان بزرگتر و محترم خانواده او به خانه‌ی دختر می‌رفت و موضوع را با مادر دختر در میان می‌نهاد. مادر دختر اجازه می‌خواست که این مسأله مهم را به پدر دختر اطلاع دهد تا پدر دختر تصمیم نهایی را بگیرد.
پس از موافقت، خانواده‌ی پسر هدایایی که خاص دختر بود برای او می‌فرستادند. مقدم بر هر هدیه‌ای در این مرحله، یک جفت کفش بود که در هر لنگه آن یک شاخه نبات می‌گذاشتند که «دختر ره دِ کُوش کردن» نام داشت.
هم‌چنین خانواده‌ی داماد در حد توانایی خود و شأن خانواده دختر و خود او هدایای دیگری مانند انگشتر یا پارچه و یا چیزهای دیگر و مقداری شیرینی نیز به آن ضمیمه می‌کردند و بدین ترتیب عملأ دختر را برای پسرشان «نامزد» یا به اصطلاح محلی «دِنشونی» می‌کردند.
در مدتی که دختر «دِ کُوش» یا «دِنشونی» می‌شد، دختر و پسر باید دل خانواده‌های همدیگر را به دست می‌آوردند تا به‌عنوان یک عضو جدید پذیرفته شوند. این موضوع باعث می‌شد رسم و رسومی ایجاد شود که البته بیشتر به خاطر اعلام وفاداری و احترام دختر و پسر به خانواده‌های یکدیگر بوده است.
در یکی از این رسم و رسومات داماد آینده خانواده در فصل برداشت محصول به کمک خانواده نامزدش می‌آمد . خانواده عروس هم مقداری از محصولشان را که می‌تواند زرشک، عناب، زعفران و یا گندم و جو باشد به داماد می‌دادند که بفروشد و درآمد حاصل از این فروش را به عنوان پس‌انداز زندگی مشترک کنار بگذارد.
عروس خانواده هم موقع گندم درو یا زعفران‌چینی با چند نفر از دوستانش به کمک مادر شوهر آینده‌اش می‌رود و مادر شوهر هم موظف است بین عروس و دوستانش دستمال و روسری پخش کند.
بعد از این، مرحله عقد و عروسی فرا می‌رسد. برای تعیین وقت عقد به اصطلاح «ساعت» می‌دیدند تا وقتی سعد و با شگون را انتخاب کنند.
این وقت بیشتر در ایام عیدهای دینی و جشن‌های مذهبی و درشب‌ها و روزهایی که به نحوی و به نوعی «میمنت» و «فرخندگی» دارد انتخاب می‌شد تا از برکات آن اوقات برخوردار شوند و شادی آنان مضاعف و دوگانه است.
از حمل «سبو» تا «مجمعه» در شب بارکشان
شب پیش از شب عقد مراسمی به نام «بارکشان» صورت می‌گرفت، پیشاپیش مراسم بارکشان یک جوان برومند با ظاهری آراسته دو کوزه دسته‌دار (سبو) پر از آب شیرین به نشانه «روشنی» و «طراوت» حمل می‌کرد.
پس از او سه پسربچه یا نوجوان به‌ترتیب یک جلد کلام‌الله مجید، یک گلدان گل یا یک دسته گل و یک ظرف یا گلاب‌پاش پر گلاب حمل می‌کردند و بعد از آن «آینه‌ای تخت» و «شمعدان» را که به آن تعلق داشت حمل می‌کردند.
پشت سر و به‌دنبال این چند نفر، چند یا چندین مرد نسبتأ جوان نیرومند هدایا و کالاها و اشیای دیگر را در سینی‌های بزرگ مسی که به آنها «مجمعه» می‌گفتند بر روی سر حمل می‌کردند.
روی این مجمعه‌ها سفره‌های بزرگ زینتی یا قلمکار می‌انداختند که درون آنها دیده نشود. این سفره‌ها را «مجمعه‌پوش» می‌نامیدند.
آنچه در این مجمعه‌ها حمل می‌شد معمولأ عبارت بود از چند دست لباس(ویژه‌ی عروس)، چند جفت کفش برای عروس و زنان و دختران خانواده عروس مانند مادر، خواهر، خاله، عمه و ...، مقدار قابل ملاحظه‌ای شیرینی‌های گوناگون، قند، چای، برنج، روغن، زعفران، صابون، حنا و ... . در انتهای صف مراسم بارکشان یک یا چند گوسفند و یک یا چند جوال آرد گندم هم می‌بردند.
در پایان مراسم هم از آنها با شربت و شیرینی پذیرایی می‌کردند و به فراخور توانایی خانواده عروس به هر کدام هدیه و انعامی می‌دانند که بیشتر عبارت بود از مقداری شیرینی و مبلغی پول که در یک دستمال نو (معمولاً ابریشمی) پیچیده و بسته شده بود .
گاهی این مراسم را با نواختن ساز و دهل همراهی می‌کردند و بر شادی و نشاط آن می‌افزودند.
مراسم عقدبندان
مراسم عقد یا به اصطلاح محلی عقدبندان اغلب با دو عاقد انجام می‌شد. عروس روی زین اسب آراسته و یا تختی رو به قبله منتظر عاقد می‌نشست. شب پس از مراسم عقد به شب سلام معروف بود و به هدایایی که در این شب می‌آوردند رونمایی یا روتختی می‌گفتند.
مراسم حنابندان
شب پیش از عروسی مراسم حنابندان انجام می‌شد، در این شب خانواده‌ی عروس مقداری حنا را با آب مخلوط کرده در دو ظرف بزرگ تزئین می‌کنند که یک ظرف در مجلس بانوان و ظرف دیگر در مجلس آقایان استفاده می‌شود.
در این شب جمعی از فامیل داماد و عروس دور هم جمع شده و دست و پاهای عروس و داماد را حنا می‌گذارند.
امروزه با گذشت زمان هم این رسم جایگاه خود را حفظ کرده و در پایان مراسم حنابندان مقدار حنای باقی مانده که بسته‌بندی می‌شود توسط عروس و داماد در میان میهمانان تقسیم می‌شود.
اشعاری که در این شب از سوی مهمانان سرداده می‌شود که عبارتند از:
حنا حنا مِبَندِم وَر دست و پا مِبَندِم اگر حنا نَباشِه آب طَلا مِبَندِم
مراسم عروسی
شب پس از مراسم حنابندان، آئین عروسی انجام می‌شود. در مراسم عروسی مثل مراسم عقد، ساعت می‌دیدند تا زمان برگزاری مجلس عروسی با شکوه و صعد و طالع نیکویی داشته باشد.
در ابتدای این مراسم، داماد توسط عده‌ای از بزرگان فامیل لباس یا رخت دامادی را می‌پوشد که معمولاً این کار را پس از خروج داماد از حمام در مرکز ده یا روستا انجام می‌شد در این زمان هم اهالی که برای تماشا می‌آیند به رقص و پایکوبی می‌پردازند.
در مراسم «عروس‌کشان» یا «عروس‌بران»، داماد به همراهی مهمانان به خانه عروس می‌رفتند و از خانواده‌ی عروس اجازه می‌گرفت و پس به سمت مکان مراسم به راه می‌افتادند.
پیشاپیش مردم هم یک روحانی حرکت کرده و سوره الرحمن را قرائت می‌کرد. در پایان جشن عروسی، گوسفندی را پیش پای عروس ذبح می‌کردند.
صبح روز عروسی (روز دوم) داماد اصطلاحاً به دستبوس پدر زنش می‌رود و هدیه می‌گیرد. بعدازظهر این روز نیز مراسم پاتختی نام دارد که افراد شرکت‌کننده در مراسم عروسی در این روز مجدد به منزل عروس و داماد می‌آیند و با اهدای هدایایی از برگزاری مراسم عروسی توسط آنان تقدیر می‌کنند.
/ انتهای پیام
منبع: ایسنا
|
