دره شمخال
دره زیبای شمخال
دره شمخال که نام خود را از روستایی کوهپایه ای به همین نام گرفته است که از شمال شرقی به کوه آسلمه و از جنوب شرقی به رودخانه دائمی کال شمخال محدود است . این روستا بنای تاریخی کهنی ندارد اما اقلیم مساعد، خاک مرغوب و منابع غنی آب، تاثیر فراوانی در شکل گیری روستا داشته و اسم روستا ظاهراً از یک نوع تفنگ به نام شمخال گرفته شده است. در میان خنکای این دره زیبا، نوای گوشنواز آب، نسیم دل انگیز برخاسته از عطر درختان سر به فلک کشیده سپیدار در تلاقی آب و باد روح را می نوازد، درون را آرامش می بخشد و چشم ها را می شوید.
همه چیز برق و جلای دیگری دارد پاها در خنکای آب جاری در میان صخره ها، لذتی وصف ناشدنی به وجود آدمی می دمد. این خنکا در اوج گرما عطش را فرو می نشاند و خستگی را از تن برون می کند، گویی آبشارها آهنگ زندگی را در گوش نجوا می کنند و صدای پای آب با صدای پای تو در هم می آمیزد نوای دل انگیزی را ساز می کند که در هیچ سازی نمی توان یافت. اینجا شمخال دره ای به زیبایی بهشت بر روی زمین است جایی بکر که هنوز دستخوش تغییرات زیادی نشده است. این دره و روستای زیبای آن در در فاصله سه کیلومتری جنوب شهر
باجگیران و ۶۵ کیلومتری شمال غربی
قوچان در استان
خراسان رضوی واقع شده است. دره دارای شیب ملایمی است که در ورودی خود روستایی به همین نام با بافت مسکونی متراکم را جای داده و استمرار آن درمیان دره خوش آب وهوای شمخال موقعیت منحصر به فردی به این روستا داده است.
در مدخل ورودی زو (دره) رودخانه ای فصلی جاری است که هنوز آب چندانی در آن دیده نمی شود اما هر چه به داخل دره فرو می رویم بیشتر زیبایی ها و آب جاری و زلال آن چشمگیر می شود. دره پیچ و خم های بسیار و جذابیت های زیادی دارد چنانکه در پس هر خم آن چشم اندازهای ویژه ای را به نمایش می گذارد. رود فصلی جاری در مسیر در تمام مسیر همراهی مان می کند هر چند در آغاز راه چندان عمق و آبی نداشت اما هر چه جلوتر می رویم به یمن وجود چشمه سارها زیبای مسیر و آبشارهای جاری از اطراف صخره پر آب تر و جذاب تر می شود در عین آنکه بر زلالیت و شفافیت آن هم افزوده می شود. دیواره های عظیم و پر صلابت صخره ای اطراف چونان دژی رودخانه را در خود گرفته و در عین صلابت با سبزی سبزه و روشنی آب در آمیخته و جلوه ای زیبا و رنگی از آثار گذر زمان چون شکست ها و تخلخل ها را بر دیوارها می توان دید. عطر درختان گردو در آغاز مسیر با بوی خوش نم و رطوبت دیواره های سنگی عطر زندگی را همه جا پراکنده و هر چه پیش می روی بر تعداد بوته های تمشک وحشی کمای، موسیر، آنوخ، چریش (نوعی سبزی که در نان محلی استفاده می شود)، گون، درختچه های زرک وحشی و هزار و یک گیاه دارویی که برای مردم منطقه آشنایی دیرین اند بیشتر می شود. این شکوه، زیبایی، صفا و تنهایی نوعی افسون گری در خود دارد که چشم هر بیننده را افسون و در خود محو می کند.
مردم روستا که اینک حدود ۵۰۰ نفر هستند کرد کرمانج و پیرو مذهب شیعه اند و عموماً از طریق کشاورزی و به ویژه باغداری و دامداری و عده ای هم از راه صنایع دستی معیشت می گذرانند. در تابستان علاوه بر مزارع گندم و جو و علوفه، باغ های سرسبز انگور، گردو، بادام، زردآلو، آلبالو در اطراف منطقه بسیار چشم نواز و زیباست در عین آنکه لذت خوردن این میوه ها آن هم در پای درخت کم نیست. در حاشیه جنوب شرقی روستا، رودخانه دائمی کال شمخال جریان دارد که در مسیر آن آبگیر و حمام به صورت پلکانی ایجاد شده و زیبایی منحصر به فرد و جالب توجهی دارد بخشی از ارتفاعات پیرامونی روستا دارای پوشش مرتعی است و بخشی دیگر صخره ای و هماره کوهنوردان بسیاری را در طول سال به خود جلب می کند. زیارت امام زاده باء در نزدیکی روستای دربادام از رسوم ویژه مردم دره شمخال است که هر هفته به زیارت این امام زاده می روند و همچنین دختران دم بخت و زنان نازا نیز برای رسیدن به آرزوهای خود ضمن نیایش و دعا از زیر صخره ای در کنار امام زاده عبور می کنند. در عروسی ها رقص محلی کردی همراه با انواع سازهای محلی کردی و نوای سازهای محلی دو تا، دهل و سرنا زیبایی خاص به مراسم می بخشد که برای هر غریبه ای بسیار جذاب و دوست داشتنی است. مردان این دره زیبا به ندرت پوشاک محلی برتن می کنند اما زنان همچنان لباس محلی کردی شامل پیراهنی بلند، نیم تنه و شلوار کردی با رنگ های سفید و سرخ و گل بوته های زیبا می پوشند و بر سر روسری بلندی با طرح ها و نقش های رنگی مزین به زیورآلات می بندند. گلیم، جاجیم، قالی کردی و پلاس با طرح ها و رنگ های متنوع و زیبا از جمله صنایع دستی این روستا است. آنان هم چون بسیاری از مناطق دیگر کشور غذاهایی که عمومیت دارد چون آبگوشت و کباب و مانند آن را می پزند اما فطیرمسکه (نوعی نان محلی با کره تازه گوسفندی) انوان اشکنه و آش از غذاهای محلی خاص منطقه است. روستا جاده ای آسفالته دارد که از طریق شهر قوچان قابل دسترس است و مردم و گردشگران از آن طریق به منطقه دسترسی می یابند.
