روستای طره

---

باغات و زمین های زراعی
سلام ، این بار می خواهم شما را به گردش در باغات روستای طره ببرم اما فکر کنم بد نیست با آنها آشنا شوی و نام بعضی ها را هم بدانی . تعجب کردید نه ، مطمئن باش درست درست خواندی ؛ بله باغ ها اسم دارند . این هم از اثرات زندگی در طبیعت و البته روستاست که روستاییان برروی هر چیزی نامی بگذارند و فرقی هم ندارد که زنده باشد یا بی جان . خوب آماده ای ؟
باغ در زبان محلی روستاییان به " رز " ( raz) معروف است و این کلمه یک اصطلاح کلی برای باغ می باشد و متراژ آن دارای اهمیت نیست . این روستا دارای باغات بسیاری است و آن طور که از شواهد بر می آید نسبت به روستاهای هم جوار از مساحت بیشتری برخوردار است . البته امروزه به علت بی توجهی بسیاری از اهالی که معلول بسیاری از مسائل از جمله مهاجرت آنان به شهرهاست ، این باغات در حال مبدل شدن به جنگل می باشند ( منظور اینکه رسیدگی زیادی به درختان آن ها نشده و درختان و بوته های خودرو در این باغات به وفور یافت می شوند . ) بزرگترین زیان این تغییر فراوان شدن جانوران مزاحم نظیر گرازهاست که چرخه معیوب نابودی درختان میوه و رویش درختان خودرو را در پی دارد .
روستای طره به دلیل داشتن آب و هوایی تقریبا کوهستانی و خاکی مرغوب ، قابلیت پرورش بسیاری از محصولات کشاورزی را دارا می باشد . این محصولات در گذشته از تنوع بیشتری برخوردار بوده اند ولی امروزه به تعداد معدودی از درختان میوه بسنده شده است . این درختان میوه شامل گردو ، سیب ، آلو، زردآلو ، بادام و گلابی می شود .
در گذشته بسیاری از زمین های روستا به زیر کشت محصولاتی مانند : گندم ، جو ، سیب زمینی ، هویج و یا حتی عدس و نخود می رفته است ولی امروزه کشت این محصولات انجام نمی گیرد و در آن زمین ها درختان میوه و یا خودرو روییده است . در گذشته درختان میوه به این وسعت وجود نداشته اند و بیشتر اهالی کوشش خود را صرف پرورش غلات می نموده اند .
باغات و زمین های زراعی روستای طره به چهار بخش عمده تقسیم می شود که به قرار زیراست :
۱- باغات قنوات رزنده :
این باغات در حدود ۴۵۰ جریب می باشند ( هر جریب در روستای طره معادل ۸۰۰ مترمی باشد)
که حدود ۲۰۰ جریب آن از شبانه روزی قنوات رزنده ( rizande ) آبیاری می شوند و بقیه حق اب از این قنوات را ندارند.
فاصله این باغات به نسبت از خانه های روستا زیاد است و گستردگی آن از شرق به غرب روستا است و در ضلع جنوبی روستا واقع شده اند ؛ اسامی تعدادی از این باغات به شرح زیر است :
باغ های کوهپایه ای وراسپه موسوم به مسنقور ( mosanqur ) ، باغات دشت هامانه " گفتاری : همونه" ( homune ) ، دره غفار ( râdara qaf ) ، دره ( darâ) ، پدره ( padare ) ، پال حیدرجه " گفتاری : پله حدرجه " ( pale hadarĵe ) ، میرانی ( miruni ) ، کوچه آسیاب ( kuĉâ ?âsiyâ ) ، خارن ( xâren ) ، برسول ( barsul ) ، لاپاری ( lâpâri ) ، پره ( pare) ، باغ بزرگ "گفتاری : رزگرده" ( raz gordâ ) ، سورفل " گفتاری : سول لا "( su-la-lâ) .
البته این اسامی کلی است و گاه بعضی از آن ها پسوند یا پیشوندی هم دارند که بسته به محل قرار گرفتن تغییر کرده است .
۲- باغات قنات گهر
این باغات در حدود ۳۰۰ جریب اند و حدود ۱۵۰ جریب آنها دارای آب در شبانه روزی قنات گهر (gâhâr) می باشند . پراکندگی آن ها بیشتر در ضلع شرقی روستاست و از قنا ت گهر شروع شده و تا باغی موسوم به پشت جوی " گفتاری : پاچ جو (pâĉ-ĵu) در نزدیک باغهای روستای برزرود ادامه می یابد . از جنوب هم به دشت هامانه و البته خرمنگاه " گفتاری : یونگاه "( yungâ) می رسد . از شمال هم به جوی موسوم به سرسول (sarsul ) محدود می گردد .
اسامی تعدادی از این باغات به شرح زیر است ( از شرق به غرب ) :
دشت افروز" گفتاری : داشتآفروز " (dâštafruz ) ، پشت جوی (pâĉ-ĵu ) دره پشت "گفتاری : در-پاشت ( dara-pâšt) ، نودرآمد " گفتاری : نقدرمین " ( noqdarameyn ) ، درب گنجه "گفتاری : برکئیجه "( bar ka?iĵe ) ، رزگهر (raz gahar ) ، سربالا ( sarbâlâ ) ، عود لاجان " گفتاری : عالاجون " ( ?âlâĵun ) ، بر رز میرزا ( baraz-mizzâ ) ، سرکمارجه ( sarkomorĵe) ، دشت و بر دره ( bardare dašt,) ، پبر کوه ( pabarku) ، ناعه (nâ?e ) ، برکوچه ( barkuĉe) و...
۳- باغات داخل روستا (توی ده ):
در حدود ۸۰ جریب اند که مقدار کمی از آن ها بون آب اند و بقیه با آب قنات داخل ده"گفتاری : یور ده" ( yura-dah ) ، آبیاری می شوند .
تعدادی از این باغات عبارتند از : باغ ( bâq ) ، یوئینه ( yu?ine ) ، هربا ( herbâ ) ، باغچه خواجه ( bâqĉe xâĵe ) ، و البته تعدادی از باغچه های پایین خانه های روستا موسوم به بن گدار "گفتاری : بن گری یه " ( ben geriye ) ، و زمین های خلف الدین " گفتاری : پدز ( pa-dez) .
۴- باغات قنات برقه :
این باغات هم نزدیک به ۵۰ جریب اند که تحت شرب آب قنات برقه ( barqah) قرار دارند و حدود آن از شرق به خانه های روستا و از جنوب به قنات " توده " ، از شمال به قبرستان و از غرب به باغات برقه روستای ابیانه ، می رسد .
اسامی تعدادی از آنها عبارت است از :
رز برباغ ( raz bar bâq ) ، وهاب رزی ( vahâb razi ) ، احمد بیک " گفتاری : احمد باک " ( ahmad bâk ) ، اسب سجار ( ?asba saĵâr) ، یونس ( yunes ) ، رزبابا ( raz bâbâ) ، کله ( kâle) ، چال ( ĉâl ) ؛ و ...
همه باغات دارای کاغذی هستند که در حکم سند برای آن باغ می باشد و در آن حدود زمین و مقدار آب آن ، مسیر عبور آب و جوی آب ، راه رسیدن و ورود وخروج به باغ توسط افراد پیاده و حتی با حیوانات باربر، به طور کامل بیان شده است . بعضی از باغات دارای کاغذهایی با قدمت ۲۰۰ سال و یا گاهی بیشترند که نسل به نسل توسط صاحبان باغات حفظ شده اند .
بعضی از باغات روستا سال ها پیش در تملک افرادی غیر از اهالی روستا بوده است ، ولی امروزه بیشتر آن ها در تملک روستاییان است گو اینکه هنوز هم چندی از باغات متعلق به افرادی غیر از اهالی روستای طره است . این باغات در گذشته های دور به دلایل مختلف از تملک اهالی خارج شده است که از مهمترین آن می توان به دریافت گندم یا جو در سال های قحطی در ازای دادن باغ یا زمین زراعی اشاره کرد . بسیاری از این باغات به همراه آب آن واگذار شده اند که حتی در سال های بعد با خریداری زمین توسط اهالی ، آب آن بازگردانیده نشده است و از این رو تعدادی از باغات فاقد آبند ( حق شرب آب از قنوات روستا ) .
ارزش داشتن باغ برای اهالی روستا به خصوص اگر دارای حق شرب آب از هریک از قنوات ذکر شده ، باشد بسیار زیاد است . چرا که عقیده دارند با داشتن باغ و زمین به هر جایی از روستا که باغ در آن واقع شده قدم گذارند بدون آنکه مورد مواخذه قرار گیرند . داشتن زمین آنقدر مهم بوده است که آن را مهریه دختران قرار داده اند ( به خصوص در گذشته ).
اسامی باغات بر اساس محل قرارگیری و یا محصول آن باغات و یا سلیقه شخصی انتخاب شده است و همان طور که قبلا مشاهده کردید دارای تنوع زیادی است به طوری که گاه دو باغ در کنار یکدیگر و چسبیده به هم دارای دو نام کاملا متفاوت است و آدمی در مواجه شدن با این اسامی گوناگون گیج می شود بخصوص اگر بزرگ شده روستا نباشد !