روستای قدس شاهرود
روستاي قدس/
شاهرود /
سمنانروستای قدس یکی از روستاهای بخش میامی ، شهرستان شاهرود در استان سمنان می باشد .مجموعا پنج روستای (قدس- ارمیان – جودانه- محمدآباد و کلاته اسد) را سرحد یا سرحدات می گویند.
معرفی روستا[ویرایش]
نویسنده: حسین رجبی . جهت اطلاعات بیشتر به آدرس : http://roostayeqods.blogfa.com/ مراجعه شود
روستای قدس یکی از روستاهای بخش میامی ، شهرستان شاهرود در استان سمنان می باشد. مجموعا پنج روستای (قدس- ارمیان – جودانه- محمدآباد و کلاته اسد) را سرحد یا سرحدات می گویند.
صدها سال پیش مهاجرانی از قلعه های طالع زار، کوگیر و ارمیان به همراه ساکنان بومی، با ساکن شدن در محل فعلی
روستا ، بنیان اولیه این روستا را پایه گذاری کردند. این روستا در طول تاریخ خود دارای نام های متعددی بوده است که بر اساس سیر تاریخی این اسامی به ترتیب عبارتند از : - اسرائیل -سرایین(سرائیل)- اسلامیه- اسلام آباد -قدس، به همراه نام عمومی آن سرحد.
وجه تسمیه روستا[ویرایش]
نویسنده: حسین رجبی - جهت اطلاعات بیشتر به آدرس : http://roostayeqods.blogfa.com/ مراجعه شود
یکی از اسامی مورد توجه همواره نام اسرائیل بوده است و این که این نام چگونه بر این روستا نهاده شد. در این خصوص نظریات مختلف است: مانند داشتن هویت نتاریخی نام اسرائیل برای روستا از صدها سال قبل-استفاده از نام یکی از بزرگان روستا برای نام گذاری روستا-ارتباط بین مذهب بخشی از اهالی روستا در دوره های تاریخی بانا روستا-اشتباه ثبت احوال در نوشتن نام این روستا به نام اسرائیل در شناسنامه ها و......
اما بررسی ها تاریخی با توجه به اسناد و مدارک اثبات می کند که نام اسرائیل از گذشته های دور حتی دهها سال قبل از تاسیس ادارات ثبت احوال در کشور و رسمی شدن شناسنامه همواره برای این روستا به کار می رفته است.
نظریه اول :که کمتر از نظریات قبلی می شود به آن استناد کرد به این موضوع اشاره دارد که بنیان گذار این روستا و از موسسین روستای قدس فردی به نام اسرائیل بوده است که بر همین مبنا نام این فرد را برای این روستا انتخاب کرده و در دوره های بعد این روستا را به نام آن اسرائیل نامیده اند. در این زمینه سندی وجود دارد که در این سند از نحوه خرید و فروش آب های کشاورزی و گردش آب سخن به میان آمده است و جالب است که در این سند از فرد معروفی در این روستا به نام محمد علی اسرائیلی که در بالا بدان اشاره شد سخن به میان آمده است. ضمن این که در این سند تاریخی دقیقا نام قریه اسرائیل ذکر گردیده است.
۳- نظریه دوم :
جامع ترین و عینی ترین دلیل تاریخی نام گذاری روستا به نام اسرائیل :معمولا نام گذاری روستاها و شهرها بر اساس یک سیر تاریخی و دلیل مشخص تاریخی و هویتی انجام می پذیرد.هرگز اشتباه ثبت احوال در تغییر نام یک منطقه مورد اقبال و پذیرش واقع نمی شود.حتی در بیشتر مواقع اصرار دولت ها بر تغییر نام یک شهر و منطقه یا روستا نتیجه مطلوبی نداشته و اسامی با هویت تاریخی و قدیمی همچنان مورد اقبال مردم بوده و هستند. به طور مثال بسیاری از خیابان های شهر بعد از انقلاب تغییر نام داده اند در حالی که اگر از مردم یک شهر آدرس یک خیابان با نام جدید را بپرسید شاید نتوانند کمکی کنند اما نام های قدیمی و هویتی را همه می دانند.
وجود دو روستا در جوار هم به نام های ارمیان و اسرائیل که هر دو از نام های پیامبران الهی آیین یهود می باشدیک دلیل مشخص و واضح تاریخی می باشد
با توجه به اسناد و مدارک مکتوبی که مربوط به صدها سال پیش از این روستا بجا مانده و اکنون نیز در دسترس هست(سند خرید وفروش، سند ازدواج و...) و نیز کلیه اسناد از روستا با نام اسرائیل یاد شده است و هیچ نامی دیگری بیان نشده ، نشان از این دارد که تا یکصد سال پیش نام روستا با نام واقعی آن یعنی اسرائیل بین مردم و زبان محاوره ای ومردم بیان می شده اما از یکصد سال پیش به این طرف اسم اسرائیل در زبان محاوره مردم تخلیص شده و به مرور به سرئین تغییر یافته است.
کلمه اسرائیل نامی است خاص به معنای بنده خدا ودر طول تاریخ ایران افراد مختلفی به این نام بوده اند به طور مثال در دوره سلجوقیان بنیان گذار این ساسله چند پسر داشت به نام های :موسی، ارسلان، میکائیل، یونس و اسرائیل.
••وجود دو روستا در جوار هم به نام های ارمیان و اسرائیل که هر دو از نام های پیامبران الهی آیین یهود می باشد و نیز اعتقاد و تعصب شدید مذهبی مردم روستا که به اجرای برنامه های مذهبی و شعائر اسلامی داشته و ضمنا تمایل مردم این دو روستا به خرید و در نهایت حفظ ملک و زمین(مهاجرین این دو روستا در شاهرود و مینودشت عمدتا از زمین داران این شهر ها می باشند) ، همه این ها دلالت بر یک هویت تاریخی و البته مذهبی در گذشته های دور از مردم روستا دارند. (از ویژگی های مردمان یکی از آیین های الهی، داشتن اعتقاد و تعصب زیاد به آیین خود ونیز علاقه زیاد به ملک و زمین می باشد))
به هر حال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ یهمن ۱۳۵۷ به رهبری امام خمینی ره نام این روستا همانند بعضی از اسامی شهر ها و روستاهای ایران تغییر یافته و مردم این روستا نام قدس را بر گزیدند.
موقعیت جغرافیایی- حدود و وسعت[ویرایش]
روستای قدس در قسمت شرق شهرستان شاهرود – از شمال به جاده ی اصلی شاهرود مشهد ،از جنوب به گوهستان های پراکنده مرکزی ،از شرق به روستای جودانه وشهر میامی و از سمت غرب به روستای ارمیان و شهرستان شاهرود ختم می شود . در قسمت جنوبی این روستا کوهستان پراکنده ای وجود دارد به عرض تقریبی ده کیلومتر که در ادامه به دشت پهناوری بر می خوریم که امتداد آن به کویر دامغان و طرود و بیارجمند میرسد . در همین محدوده است که گیاه معروف و با ارزش (وشخ) می روید.
وسعت جغرافیایی این روستا در حدود پانصد کیلومتر مربع می باشد.
در کتاب گیتا شناسی
ایران چنین آمده است:
اسرائیل(esrail)از روستاهای شهرستان شاهرود – استان سمنان در۱۰۰ درجه ی شرق شاهرود – فاصله تا شاهرود ۵/۴۳ کیلومتر – ارتفاع روستا از دریا۱۴۰۰ متر – معتدل – خشک- کوهستانی که در دامنه شمالی آن کوه شنجوان (سنجوان ) می باشد.گیتاشناسی ایران – تالیف : عباس جعفری –جلد سوم- دایره المعارف جغرافیایی ایران
ناهمواری ها[ویرایش]
دو ناهمواری متفاوت در محدوده جغرافیایی این روستا قابل بررسی است :منطقه نسبتا هموار در شمال و جنوب این روستا و ناحیه ی کوهستانی که قله های مهم در این محدوده و اطراف آن عبارتند از: چندلک، قله قنات، قله باغ گو، کوه سنجوان"sanjavan" یا شنجوان(۲۰۸۸متر)، کوه دزو، کوه ارمیان(۲۲۴۲متر) و کوه میامی یا کوه قبله (۲۶۹۲متر) دیده می شود.گیتا شناسی ایران- عباس جعفری صفحات ۲۹۲ به بعد
در قسمت های غربی و جنوب این روستا رود موقتی و سیلابی وجود دارد به نام شاهرود خانه .
این رود در حوزه دشت کویر به طول ۶۰ کیلومترکه ریزابه ی آن به کال شور می باشد . ارتفاع سرچشمه آن ۱۷۰۰ متر- ارتفاع پرورشگاه آن ۱۰۰۰ متر – شیب متوسط۲/۱ در صد – و مبدا سرچشمه آن از دامنه کوههای شوشخ،دوچیله و ارمیان می باشد.ریزشگاه این رود در ۳۰ کیلومتری باختر روستای حسین آباد در ۷۴ کیلومتری شمال شرقی شاهرود قرار دارد.
گیتا شناسی ایران- صفحات ۲۹۲ الی ۵۲۲
اقلیم آب و هوا[ویرایش]
روستا در منطقه بیابانی و نیمه بیابانی قرار داشته که دارای تابستلن های گرم و خشک و زمستان های سرد. میانگین بارش ۱۵۰- ۱۰۰ میلیمتر در سال بوده که بیشترین میزان بارش در ماههای بهمن و فروردین می باشد.
در زمستان نزولات جوب به صورت برف بوده و در فصل بهار گاه به صورت باران های شدید توام با سیلاب و تگرگ می باشد و گاه باعث خسارات به محصولات و باغات می شود.
به هرحال ، وابستگی به تنها منبع تامین کننده آب کشاورزی و آشامیدنی یعنی قنات و نیز نیز خشک شدن یا کاهش شدید آب خروجی اکثریت قنوات که بر اثر کمبود بارندگی و نیز وجود دهها حلقه چاه عمیق در حوزه جغرافیایی شهر میامی به همراه کمبود بارندگی و خشکسالی های متعدد باعث شده که کشاورزی در این روستا از دوام چندانی بر خوردار نبوده و اهالی آن نسبت به آینده کشاورزی خود امید واری چندانی نداشته باشند.
باید خاطر نشان ساخت مشکل کم آبی در بسیاری از مناطق ایران وجود دارد و برنامه ریزی های اصولی و انجام اقدامات کارشناسی شده توسط مسئولین مربوطه می تواند در کاهش مشکل ناشی از کم آبی مفید و موثر واقع شود.
منابع آب[ویرایش]
همان طور که گفته شد آب مورد نیاز جهت مصارف آشامیدنی و کشاورزی این روستا ار قنوات یا چشمه های موجود تامین می شود بر اساس شواهد موجود اولین منبع تامین آب در گذشته چشمه بوده است،و صدها سال پیش اولین افرادی که به این منطقه آمدند ابتدا در اطراف تنهاچشمه موجود در این مکان خانه ساختند.امروزه آثاری از این چشمه در بین باغات روستا و در نزدیکی قدیمی ترین قبرستان دیده می شود که در حال حاضر خشک می باشد.
احداث قنات به عنوان اصلی ترین راه تامین آب، همواره مورد توجه مردمان این روستا در گذشته بوده است. میدانیم که ایرانیان مبتکر احداث قنات در جهان بوده اند و این کار در زمان هخامنشیان به اوج خود رسیده بود. در منطقه کویری یزد یکی از طولانی ترین قنات های موجود در جهان قرار دارد که عمق مادر چاه آن در حدود ۳۰۰ متر بوده وفاصله بین مادر چاه تا مظهر قنات در حدود۵۰۰ کیلومتر می باشد .
تعداد قنوات احداث شده در محدوده این روستا بالغ بر ۳۰ رشته قنات می باشد که تعدادی از آن ها در حال حاضر بر اثر عواملی همچون خشکسالی های متعدد،عدم لایروبی و نیز احداث چاههای عمیق در پایین دست ،خشک و بدون آب می باشند.
در گذشته چون استفاده از ساعت مرسوم نبود مالکان جهت تعیین نوبت آب از روش های جالبی بهره می بردند: یکی از روش ها استفاده از سنگ آب بندان بود بدین نحو که در تپه ی کنار قنات سر استخر سنگ بزرگی بود به نام سنگ آب بندان که هنگام غروب آفتاب زمانی که سایه ی غروب به این تپه می رسید زمان بستن استخر و تحوبل آب به مالک بعدی بود .
با توجه قرار گرفتن این روستا در ناحیه ی آب و هوایی بیابانی و نیمه بیابانی مشکل کم آبی از مهم ترین دغدغه های اهالی آن بوده است. مشکل کم آبی هم در بخش کشاورزی و هم در بخش آشامیدنی کاملا به چشم می خورد.
ذخیره سازی آب در سال های کم آبی و خشک سالی در مکانی به نام استخر یکی از راه کار های مناسب جهت مقابله با این پدیده ی مخرب بوده است.
آب اشامیدنی این روستا توسط رشته قناتی که در اوائل پیروزی انقلاب احداث گردید تامین می شود . شایان ذکر است که در سال ۱۳۶۶ هجری شمسی سیلابی مخرب و ویران گر در این روستا به وقوع پیوست که علاوه بر تخریب مزارع و باغات بالا دست، موجب از بین رفتن سیستم آب آشامیدنی گردید که تا مدت ها پی از آن آب مورد نیاز جهت مصارف خانگی توسط یک دستگاه تانگر به صورت روزانه تامین می گردید که پس از آن به همت دولت جمهوری اسلامی ایران منبع جدید آب با گنجایش ۱۰۰ هزار لیتر به همراه لوله کشی جدید انجام گردید.
از نظر طبقه بندی خاک، جنس خاک
کشاورزی این منطقه بیشتر از شن و ماسه و نیز سنگلاخی بوده که آن را مناسب جهت کشت درختانی همچون گردو نموده است. کمبود پوشش گیاهی در طبیعت این منطقه باعث شده است که فرسایش خاک شدید باشد و این موضوع بخصوص در زمان بارندگی های شدید بیشتر دیده می شود . در این راستا و با هدف جلوگیری از فرسایش شدید خاک توسط سیلاب ها طرح جلوگیری از فرسایش خاک دامنه ها ی شمال غربی ، در محدوده قنات چاه کال در سال های گذشته به اجرا در آمد و نیز سیل بند هایی در محدوده حوزه آبی شاهرودخانه(رود فصلی که از ارتفاعات جنوبی روستای ارمیان به نام های: شوشخ- دوچیله وکوه ارمیان سرچشمه گرفته و در زمان بارندگی های شدید از آن سیل جاری می شود) احداث گردیده است که می تواند کمک بسیار موثری در جهت جلوگیری از فرسایش خاک باشد.
پوشش نباتی[ویرایش]
پوشش گیاهی این منطقه همانند دیگر نواحی ایران که دارای آب و هوای نیمه بیابانی دارند پوشیده از استپ است.استپ گیاهان و بوته های خارداری است که در نواحی بیابانی ، با فاصله از هم می رویند
در خصوص پوشش گیاهی مراتع این منطقه می توان از انواع گیاهان و بوته زار ها نام برد مانند:ترخ، قیچ، جامدر، دنگس،
کنگر ، کاروان کش، کتیرا، وشخ ، و......... نام برد.
گیاه وشخ یکی از گیاهان معروف و با ارزش بوده که در نزدیکی روستای قدس(اغلب در قسمت جنوب) می روید. این گیاه از نوعی بوته به نام وشخ بدست می آید . وشخ گیاهی است یک ساله مقاوم در برابر خشکی و کم آبی ارتفاع این بوته تا یک و نیم متر هم می رسد زمانی که این بوته به حداکثر رشد خود در خرداد ماه رسید از ساقه آن نوعی ماده به بیرون تراوش می کند با نام محلی کزّی یا وشخ که این ماده سفید رنگ، چسبناک، و بسیار تلخ می باشد . ماده ی ارزشمند این گیاه توسط اهالی در فصل برداشت (اواخر بهار و اوایل تابستان) جمع آوری شده و سپس به خریداران آن فروخته می شود ارزش این ماده در سال های ۱۳۸۴-۱۳۸۳ به ازای هر کیلو ده هزار تومان بوده است که با توجه به وجود پدیده ای به نام بیکاری در بسیاری از روستا ها خود می تواند به نوعی ایجاد اشتغال نماید . لازم به ذکر است که این ماده در حال حاضر در ایران مصرفی ندارد و بیشتر به کشور های خارجی برای ساخت دارو– چسب و .......... صادر می شود.
← زندگی جانوریاز جمله حیوانات و پرندگان وحشی که در طبیعت اطراف روستای قدس زندگی می کنند می توان به : روباه- گرگ – شغال- پلنگ – یوز پلنگ – گوزن – خرگوش - آهو – بز کوهی – میش کوهی-
کبک –
تیهو - و........... اشاره نمود. البته نسل بعضی از حیوانات نام برده به علت شکار بی رویه آن ها منمقرض شده یا در حال انقراض می باشد مانند پلنگ – یوز پلنگ-
بز و میش کوهی.
تاریخچه روستای قدس[ویرایش]
گذشته ده بر اساس اسناد و مدارک:
در مورد گذشته این روستا به علت فقدان اسناد و مدارک نمی توان در حال حاضر نظرات قطعی را ارائه داد و در حال حاضر تنها اثرات تاریخی به جه مانده از دوره های گذشته این روستا دیوار قلعه ای است که دور این روستا را در بر گرفته بود و امروزه قسمت بسیار کمی از آن به جای مانده است . مورد دیگر وجود قبرستان های قدیمی در این روستاست که دال بر این موضوع است که از گذشته ها ی دور در این روستا مردمانی زندگی می کر دند ( وجود اثار و بقایای چهار قبرستان به جای مانده از قدیم که هر کدام به طور جداگانه مربوط به یک دوره تاریخی این روستا می باشند در اطراف این روستا گواه این ادعاست) این قبرستان ها در این موقعیت ها قرار دارند:ی کی در میدان اصلی روستا ۲- مزار فعلی ۳- قبرستان سوم در بخش جنوبی روستا که امروزه به صورت گودالی بزرگ دیده می شود و مردم در گذشته از این محل برای ساخت خانه هایشان خاک می آوردند و به نام خاک کنان نامیده می شود ۴- گورستان چهارم در شرق روستا ودر نزدیکی جایی که به نام سر چشمه معروف است و ظاهرا این گورستان قدیمی ترین بوده و به احتمال فراوان محل سکونت اولیه مردمان این روستا در اطراف این چشمه نیز بوده است.
منبع[ویرایش]
roostanews.ir
http://roostayeqods.blogfa.com/
