سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی
پیشینه تشکیلات دولت در بخش کشاورزی
مسئوليت دولت در برابر بخش كشاورزی همواره تحت تاثير ديدگاه سياست گزاران وقت از ديرباز در مجموعه تشكيلاتی كشور، انعكاس و تبلور داشته است. پيش از دوره قاجاريان دولتهای وقت اصولا به بهره برداران كشاورزی به عنوان مولدان توليد و كوشش در جهت افزايش توليدات كشاورزی توجهی نداشتند. بر اساس اسناد و مدارک موجود، در ساختار سازمانی آن دوره، تشكيلاتی با عنوانهای اداره خالصجات و ديوان خالصجات وجود داشته است، در دوران سلطنت مظفرالدين شاه وزارت خالصجات و رقبات دارالخلافه وجود داشته و محمدخان اقبال الدوله عهده دار امور آن بوده است. در كابينه های اول و دوم پس از استقرار مشروطيت وزارت خالصجات و زراعت و فلاحت ايجاد و مظفرالدين شاه به موجب دستخطی، ميرزا نصرالله خان ناصرالسلطنه را به عنوان وزير اين وزارتخانه منصوب كرد. پس از ايجاد وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه در سال ۱۲۹۶، فرهنگستان ايران در سال ۱۳۱۷ واژه كشاورزی را به جای لغت فلاحت انتخاب كرد و اداره كل فلاحت كه در تشـكيـلات وزارت اقتصـاد ملـی كه در سـال ۱۳۱۰ به تصـويـب رسيـده بـود بـه اداره كل كشاورزی تغيير نام يافت. تا شهريور ۱۳۲۰ تشكيلات اداره كل كشاورزی مشتمل بر ۱۴ اداره و دو بنگاه (بنگاه حصارک و بنگاه واشناسی) با وظايف تخصصی مربوط به امور كشاورزی وجود داشت كه با توجه به تعدد و تنوع آنها دولت وقت تصميم گرفت آن را به وزارتخانه تبديل كند. از اين رو ر دولـت ذكاءالملك فروغـی، در شهـريـور ماه ۱۳۲۰ علی اكبر حكيمی به عنوان اولين وزير كشاورزی به مجلس شورای ملی (سابق) معرفی شد. رأی اعتمادی كه مجلس به دولت فروغـی داد، مصوبه تبديل اداره كـل كشـاورزی به وزارت كشاورزی تلقی شد و اولين ساختار تشكيلاتی وزارت كشاورزی در سال ۱۳۲۰ شامل: حوزه وزارتی، اداره كل كشاورزی، اداره كل دامپزشكی، اداره كل دفع آفات، قسمت اداری و مالی، اداره آمار و هواشناسی و اقتصاد، اداره نگارش و انتشارات و تبليغات و اداره آموزش بود. پس از آن تشكيلات وزارت كشاورزی به ترتيب در سالهای ۱۳۲۵، ۱۳۲۸، ۱۳۳۵، ۱۳۴۳، ۱۳۴۶، ۱۳۴۷، ۱۳۵۰، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۶، مورد تجديد نظر قرار گرفت و تغيير يافت.
تاريخچه تحولات جهاد سازندگی
جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد سال ۱۳۵۸ با فرمان رهبر كبير انقلاب اسلامی و بنيانگذار جمهوری اسلامی ايران حضرت امام خمينی (ره) در جهت مبارزه با فقر و محروميت بجا مانده از رژيم ستمشاهی، توسعه و عمران روستايي، رشد و گسترش كشاورزی و حركت به سمت استقلال و خودكفايی كشور تشكيل گرديد. در پی صدور فرمان حضرت امام (ره) جمعی از جوانان مسلمان و متعهد و برومند ايران اسلامی به قصد قربت و در جهت خدمت به قشر مستضعف و محروم روستاها به پا خاستند و بدين سان اين نهاد انقلابی از متن توده های ميليونی مردم مسلمان شكل گرفت. پس از فرمان امام (ره) جهاد با دو حركت و هدف اصلی در سازندگی كشور قدم برداشت: ۱- رفع محروميت از روستاهايی كه از ساده ترين امكانات رفاهی نيز محروم بودند. ۲- تامين درآمد كافی و ايجاد اشتغال در روستاها و نهايتا رشد و شكوفايی كشاورزی و خودكفايی كشور. اسـاسنـامـه طـرح جهـاد سـازنـدگـی روستـاهـا در تـاريـخ ۲۷/۳/۱۳۵۸ بنــام نهـاد جهـاد سازندگی و تشكيل شورای عالی جهاد سازندگی در تاريخ ۲۷/۶/۱۳۵۸ تصويب شد كه هدف بسيج امكانات و استعدادهای مردم و دولت برای همكاری در امور تهيه و اجرای موثر و سريع طرحهای سازندگی و احيای جامعه در كليه ابعاد معنوی و مادی آن با توجه و تأكيد بر نيازهای روستاها و نقاط دورافتاده مملكت بود. در سال ۲۷/۶/۱۳۵۸ نهاد جهاد سازندگی تبديل به وزارت جهاد سازندگی شد و در سال ۱۳۶۷ قانون مقررات اداری، مالی، استخدامی و تشكيلاتی وزارت جهاد سازندگی به تصويب رسيد و در مهرماه سال ۱۳۶۹ قانون تفكيک وظايف ميان وزارتين كشاورزی و جهاد سازندگی مصوب شد كه پس از واگذاری وظايف جديد و پيوست سازمانها و مؤسسات مربوط به جهاد سازندگی و تصويب تشكيلات اجمالی، تشكيلات وزارت جهاد سازندگی شامل: دفتر وزارتی، دفتر امور بين الملل، اداره كل روابط عمومی، دفتر حراست، دفتر همكاريهای اقتصادی، مركز تحقيقات و بررسی مسائل روستايی، اداره كل هماهنگی امور استانها و سازمانهای وابسته، مديريت آموزش عقيدتی، معاونت اداری و مالی، معاونت طرح و برنامه ريزی، معاونت آموزش و تحقيقات، معاونت امور مجلس و حقوقي، معاونت آبخيزداری، معاونت عمران و صنايع روستايی، معاونت ترويج و مشاركت مردمی، معاونت امور دام و سازمانها و شركتهای وابسته به آن، سازمان جنگلها و مراتع كشور، سازمان دامپزشكی، سازمان امور عشاير ايران، شركت سهامی شيلات ايران، شركت سهامی گوشت كشور، شركت خدمات پشتيبانی جهاد، شركت توليد و توزيع علوفه، شركت خدمات و مهندسی جهاد، شركت سهامی صنايع شير ايران، شركت سهامی طيور ايران و صندوق معذوريت از كار و از كارافتادگی بود.
دوران ادغام
بخش كشاورزی با توجه به توسعه و عمران روستاها در دستگاههای اجرايی پس از پيروزی انقلاب اسلامی ايران محور توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده و تحولات وسيعی در عرصه كشاورزی و روستاها و مناطق عشايری بوجود آورده است. بر اساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ايران دولت مكلف شده است تا در جهت اصلاح نظـام اداری، كاهش تصـدی های غيرضـروری، ارتقـای بهره وری و كارايـي نيروی انسانـی و مديـريت دستگاههـای اجرايی، حذف موازی كاری ها..... و تجميع امور كشاورزی، دام، توسعه و عمران روستايی تدابير لازم را اتخاذ كند. در اين راستا، لايحه ادغام وزارتخانه های جهاد سازندگی و كشاورزی و تشكيل وزارت جهاد كشاورزی توسط سازمان مديريت و برنامه ريزی تهيه شد و پس از تصويب هيأت وزيران در تاريخ ششم دی ماه سال ۷۹ به تصويب نمايندگان مجلس شورای اسلامی رسيد و در تاريخ دهم دی ماه ۱۳۷۹ توسط شورای نگهبان تاييد شد. هيأت وزيران در جلسه مورخ ۲/۴/۱۳۸۱ بنا به پيشنهاد شماره ۹۰۴۱/۸۹-۱۳۸۹۹/۱۰۵ مورخ ۷/۹/۱۳۸۰ سازمان مديريت و برنامه ريزی كشور و به استناد ماده (۲) قانون تشكيل وزارت جهاد كشاورزی مصوب ۱۳۷۹- شرح وظايف تفصيلی وزارت جهاد كشاورزی را به شرح زير تصويب و ابلاغ كرد. سياستگزاری، برنامه ريزی و نظارت - امور پژوهش، آموزش و ترويج - امور منابع طبيعی و آبخيزداری، امور زيربنايی كشاورزی و توسعه روستايی - امور كشاورزی، دام وآبزيان - امور حمايتی. اميد است با تلاش همه اعضای خانواده بزرگ جهاد كشاورزی، زمينه های تحقق اين قانون فراهم شود و در آينده ای نزديک شاهد توسعه پايدار كشاورزی ايران باشيم.
معرفی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی
امور كشاورزي استان آذربايجان شرقي شامل تمامي زمينه هاي مربوط به زراعت، باغباني، دام و منابع طبيعي در دوران قبل از انقلاب اسلامي بطور متمركز توسط اداره كل كشاورزي استان اداره مي شد. پس از تشكيل جهاد سازندگي به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامي، فعاليتهاي مربوط به دام و طيور، منابع طبيعي، شيلات و نظاير آن به جهاد سازندگي منتقل شد. در سال ۱۳۷۲ ادارات كل جهاد سازندگي و كشاورزي، هر دو به سطح سازمان ارتقاء يافته و ادارات كل خود را در سطح شهرستانها توسعه دادند. در سال ۱۳۷۹ با تشكيل وزارت جهاد كشاورزي از ادغام دو وزارت جهاد سازندگي و وزارت كشاورزي، تشكيلات كشاورزي استان نيز در بدنه واحدي تحت عنوان سازمان جهاد كشاورزي متمركز گرديد .
وظایف سازمان جهاد کشاورزی استان
۱ـ تعيين سياستها و خط مشیهاى بهره بردارى از زمين و تنظيم الگوهاى کشت متناسب با شرايط اقليمى مناطق مختلف کشور .
۲ـ اتخاذ تدابير لازم به منظور فراهم آوردن امکانات استفاده تسهيلات اعتبارى بانک کشاورزى و ساير منابع در جهت افزايش توليد محصولات کشاورزى.
۳ـ تنظيم و اجراى برنامه هاى مربوط به بهبود و افزايش توليد محصولات کشاورزى در چارچوب برنامه هاى عمرانى، توسعه اقتصادى و سياستها و خط مشى هاى دولت
۴- انجام تحقيقات علمى و اقتصادى در زمينه هاى مختلف کشاورزى و انتشار نتايج حاصل از آن .
۵ـ انجام بررسيهاى لازم در سطح روستاها به منظور تعيين مشکلات عمده کشاورزى و تهيه و انتشار اطلاعات و آمارهاى مربوط .
۶ـ تهيه و تنظيم لوايح و پيشنهادات لازم به منظور تحقق اهداف و وظايف وزارتخانه، جهت طرح در هيات دولت .
۷ـ نظارت بر فعاليتهاى موسسات و شرکتهاى دولتى وابسته به وزارتخانه و ايجاد هماهنگى هاى عملياتى و برنامهاى لازم
۸- انجام بررسيها و اقدامات لازم در زمينه تهيه و توليد و توزيع انواع نهال و بذر متناسب با شرايط آب و هوايى و کشاورزى مناطق مختلف کشور و تعيين ضوابط مناسب .
۹-انجام تحقيقات مربوط به آفات و بيماريها و محصولات کشاورزى و تعيين بهترين روش پيشگيرى و مبارزه با آنها .
۱۰ـ انجام تحقيقات و بررسيهاى حاصلخيزى خاک، شناسايى، طبقه بندى، مطالعات و اقدامات مربوط به حفظ و حمايت و تعيين بهره دهى اراضى کشاورزى .
۱۱ـ تمرکز و اداره امور مربوط به آموزش حرفه اى کشاورزى و بسط آن به منظور تربيت نيروى ماهر و متخصص مورد نياز بخش و اعلام نيازهاى آموزش کشاورزى به دانشگاهها و موسسات آموزش عالى کشور
۱۲ـ نشر و ترويج حاصل از بررسيها و تحقيقات و ارائه راهنماييها و آموزشهاى لازم به منظور آشنا ساختن اشخاص حقيقى و حقوقى که در امور کشاورزى فعاليت مينمايند با اصول و فنون جديد کشاورزى و ارتقاى دانش و آگاهيهاى حرفه اى کشاورزان و باغداران .
۱۳ـ انجام تحقيقات مشترک و تبادل نظر مستمر با دانشگاهها و موسسات آموزش عالى و تحقيقات کشور
۱۴ـ تامين و توزيع نهاده هاى کشاورزى نظير کود، سم، بذر، نهال،ماشين آلات کشاورزىو... ارائه خدمات فنى مورد نياز کشاورزان و انجام عمليات بازرگانىمورد نياز
۱۵ـ توسعه مکانيزاسيون کشاورزى با توجه به خصوصيات ويژگيهاى اقليمى و فرهنگى مناطق مختلف و ارائه خدمات حمايتى و فنى مورد نياز
۱۶ـ اجراى قوانين و مقررات مربوط به اصلاحات ارضى و رفع اشتباهات نشاى از واگذارى و حل اختلاف موجود در اين زمينه .
۱۷ـ اداره امور هياتهاى هفت نفره واگذارى زمين
۱۸ـ انجام هرگونه مطالعه و اقدامات اجرايى و نظارتى به منظور استفاده بهينه از آب و خاک و بکار بردن تکنولوژى جديد در چارچوب اهداف و ماموريتهاى وزارتخانه .
۱۹ـ انجام عمليات و بررسيهاى مربوط به آب و خاک داخل مزرعه شامل قطعه بندى، تسطيح اراضى، اصلاح و مرمت شبکه هاى زهکشى سنتى، ايجاد شبکه هاى آبيارى، احداث راههاى بين مزارع، تامين پوشش انهار سنتى، کانالهاى آبرسانى و اصلاح سر دهنه هاى آبگير .
۲۰ـ افزايش راندمان آبيارى در مزرعه از طريق انتخاب و بکار گيرى صحيح طرحهاى بهبود و تغيير روشهاى آبيارى و فراهم آوردن امکانات لازم در اين موارد
۲۱- بررسى و انجام مطالعات لازم به منظور طراحى و اجراى طرحهاى کوچک توسعه منابع آب پس از کسب مجوز لازم از وزارت نيرو .
۲۲ـ انجام وظايف ناشى از اجراى قانون توزيع عادلانه آب و اصلاحات بعدى آن .
۲۳ـ تجهيز و نوسازى مزارع در اراضى سنتى و زيرسدها .
۲۴ـ يکپارچه سازى اراضى جهت سهولت در انجام عمليات کاشت، داشت، برداشت بمنظور استفاده مؤثر از منابع و نهاده هاى کشاورزى در سطح مزارع کشور
۲۵ـ انجام عمليات مبارزه با آفات و بيمارهاى عمومى و قرنطينه گياهى و مشارکت در امر مبارزه با آفات و بيماريهاى همگانى و جلوگيرى از ورود و شيوع آفات و بيماريهاى قرنطينه اى گياهى و نظارت بر ورود و توزيع سموم آفات نباتى و بيماريهاى گياهى و مواد حشره کش و مبادرت به تهيه و توليد مواد مذکور
۲۶ـ بررسى، ايجاد و راه اندازى واحدهاى کشت و صنعت جديد در بخش کشاورزى منطبق با نيازهاى کشور و در چهارچوب سياستها و برنامه هاى دولت بمنظور افزايش توليد و بهبود کيفى محصولات کشاورزى رأساً و يا با مشارکت بخش خصوصى و شبکه تعاونى روستايى و ارائه خدمات فنى و تخصص لازم در اين زمينه
۲۷ـ گسترش تعاونيهاى روستايى و توليدى و ساير تشکلهاى توليدى و ارائه خدمات و حمايتهاى فنى، آموزشى،اعتبارى و بازرگانى به آنها و فراهم آوردن موجبات خودگردانى اينگونه تشکلها و اعمال نظارتهاى لازم
۲۸ـ تشويق سرمايه گذاريهاى غيردولتى در توسعه کشاورزى بصورت واحدهاى تجارى و اقتصادى و ارائه کمکهاى اعتبارى به توليدکنندگان خسارت ديده
۲۹ـ برنامه ريزى و اجراى برنامه هاى خريد و فروش محصولات کشاورزى بصورت تضمينى با استفاده از اعتبارات دولت
۳۰- فراهم آوردن تسهيلات لازم جهت صدور محصولات کشاورزى به خارج از کشور
۳۱ـ ايجاد نمايشگاههاى محصولات کشاورزى در داخل و خارج کشور و يا شرکت در آنها .
۳۲ـ تنظيم بازار تنظيمات کشاورزى از طريق ايجاد و توسعه بازارهاى مناسب براى خريد و فروش و بازاريابى اينگونه محصولات در داخل و خارج کشور و تقويت تعاونيهاى روستايى و توليدى در اين زمينه .
سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی
