سن گندم
معرفی سن گندم (کاسه پشتک ورامینی)
معرفی[ویرایش]
یکی از آفات مهم گندم و جو است و جرو آفات عمومی می باشد.
مناطق مهم انتشار در کشور[ویرایش]
اغلب مناطق گندمکاری کشور
خسارت[ویرایش]
۱-سن مادر: سنهای زمستانگذران می باشند(نر یا ماده) که ارتفاعات زمستانگذران خود را ترک نموده و در بهار به مزارع گندم و جو ریزش می نمایند.
۲-پوره ها:پوره های سن اول و دوم تغذیه چندانی نداشته ولی از سن سوم به بعد تغذیه آنها رو به افزایش گذاشته و در سن ۴ و ۵ به حداکثر خود می رسند.
۳-سن های نسل بهاره:این حشرات که همان سن های بالغ نسل جدید می باشند برای ادامه رشد و بدست آوردن قدرت پرواز به محلهای تابستانه و زمستانه خود احتیاج به تغذیه از دانه های سفت و آماده برداشت گندم دارند.
چنانچه تراکم پوره ها در متر مربع به بیشتر از ۵ عدد پوره برسد مبارزه بر علیه سن گندم ضروری است.
خسارت در رابطه با گیاه میزبان[ویرایش]
۱-خسارت سن در مرحله پنجه زنی به تشکیل ساقه یا ابتدای تشکیل خوشه:در این مرحله حشرات نر یا ماده زمستان گذران از شیره برگ،شیره جوانه مرکزی،شیره ساقه جوان (قبل از ظهور خوشه با ابتدای نشکیل خوشه) مکیده و خوشه را خشک می نماید.این گونه خسارت خسارت کمی نام دارد و در نهایت خوشه تشکیل نمی شود.
۲-خسارت در مرحله گل دادن و ابتدای تشکیل دانه:در این مرحله از رشد حشرات کامل زمستان گذران و پورهای سنین پایین خسارت زده می شود که یا شیره ساقه را می مکد و خوشه می خشکد و یاپوره های سنین ۲و۳ از خوشه گندم و جو در مرحله گلدهی تغذیه و در نهایت دانه پوک می شود.
۳-خسارت در مرحله شیری و خمیری شدن دانه تا رسیدن گندم:در این مرحله سن های بالدار و پوره ها فقط از دانه تغذیه می کنند و به هیچ عنوان ساقه را نمی مکند.در این مرحله خسارت کیفی بیشتر مد نظر است چون سنها آنزیمهایی را برای "اینترولیز" پروتئینهای دانه گندم وارد دانه گندم میکنند که این آنزیم ها در داخل دانه باقی می مانند و در نهایت کیفیت خمیری آرد پایین آورده و اصطلاحاً خمیر ور نمی آید.
زیست شناسی[ویرایش]
زمستان را بصورت حشره کامل زیر پای بوته های گون یا Astrogalus و درمنهArtemesia حالت دیاپوز می گذرانند.در بهار وقتی دما به ۲۰ درجه سانتی گراد می رسد سنها از اماکن زمستهنه خارج و بطور دسته جمعی پرواز می کنند.پرواز سنها معمولاً در اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه شروع و در مناطق سردسیر از اواسط اردیبهشت ماه تا اوایل خردادماه ادامه دارد.در یک مزرعه ۲ یا ۳ بار ممکن سن است ریزش نماید.
معمولاً ۵-۴ روز بعد از ریزش،جفتگیری کرده و ۵ روز بعد تخمریزی می کنند.تخمها ۳-۲ ردیفی در دسته های ۱۴ عددی در زیر برگها قرار داده می شوند.دوره جینی تخم ۲-۱ هفته طول می کشد سپس پوره ها خارج می شوند و سپس حشرات کامل نسل بهاره ظاهر می شوند.حشرات کامل نسل بهاره پس از ذخیره چربی مورد نیازبدن خود برای تابستانگذرانی به ارتفاعات شمالی می روند.سنها پس از ریزش اولین بارندگی های از ارتفاعات شمالی به دامنه های جنوبی می روند و در زیر بوته های گون و درمنه زمستانگذرانی می کنند.
مبارزه[ویرایش]
۱- مبارزه بیولوژیک:
۷ گونه
زنبور پارازیتوئید تخم از خانواده Hym:Scelionidae :
basalis Asolcus=Trissolcus
T.grandis
T.rufiventris
T.semistriatus
T.vassilievi
T.festiva
T.tumidus
۵ گونه مگس از خانواده ( DIp:Tachinidae ) که در مرحله لاروی پارازیت داخلی حشرات کامل سن گندم هستند:
Phasia oblango
Phasia subcoleoptera
Ectophasia rubra
Chryseria helluo
Helomyia lateralis
۲-مبارزه زراعی:
• کشت زود در پاییز(هراکشت) و برداشت سریع در آخر بهار
• کشت واریته های زودرس
• برداشت دو مرحله ای محصول بدین صورت که در مرحله خمیری خوشه ها را درو می کنند و با تسریع در خشک کردن آنها چند روز بعد اقدام به کوبیدن آنها می کنند.
• کشت جو در مناطق سن خیز چون زودتر از گندم برداشت می شوند.
۳- مبارزه شیمیایی:
۱- فنیتروتیون Ec ۵۰%و ۱ لیتر در هکتار
۲-فنتیون Ec ۵۰% و۱.۲ -۱
۳- تری کلروفن Sp ۸۰%و ۱.۲ کیلو گرم درهکتار
۴-دلتا مترین% EC ۲.۵ و ۳۰۰ سی سی در هکتار
منبع[ویرایش]
گیاهپزشک تنها (مهندس جدیدی)
