فرومون ها

---

راهنمای جامع شناخت و استفاده از فرمون ها و تله ها
فرمون ها
در راستای بند ب ماده ۶۱ قانون برنامه چهارم توسعه و ضرورت بهره گیری از روشهای مبارزه غیر شیمیائی و بیولوژیک به منظور کاهش مصرف سموم و توسعه بخش کشاورزی با رویکرد توسعه پایدار و تامین امنیت غذائی،
بخشی از اعتبارات یارانه ای بند ه تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۸۶ به توسعه کاربرد مواد وعوامل بیولوژیک و تجهیزات کنترل غیر شیمیائی آفات تخصیص یافته است. از آنجا که امروزه در برنامه مدیریت کنترل آفات ای پی ام استفاده از روشهای غیرشیمیایی در کنارسایر روشهای کنترلی و بیولوژیکی از جایگاه ویژه ای برخورداربوده و نیز در کاهش مصرف سموم و تولید محصول سالمتر نقش بسزائی ایفا می کند لذا توسعه و گسترش استفاده از روشهای غیر شیمیائی از محور های اصلی برنامه ریزی مدیریتی در این بخش می باشد.
استفاده از فرمون جنسی حشرات علیه خود آنها بی تردید یکی از جالب ترین موضوعاتی است که دانش گیاهپزشکی و بیوتکنولوژی عصر حاضر پیگیر آن است و هر چند که از آغاز کاربرد این تکنیک مدت زمان زیادی نگذشته است با این حال پیشرفتهای حاصله در این زمینه بسیار چشمگیر بوده است.در حال حاضر فرمون جنسی بیش از ۲۵۰ گونه از حشرات زیان آور دنیا تولید و عرضه می شوند که عمده آفات گیاهی مزارع ، باغات میوه، جنگل ها،مراتع،پارک ها،محصولات انباری و حشرات بهداشتی را شامل می شوند. اهمیت بالای این تکنیک جدید درکنترل آفات موجب گردید که تله های فرمونی به عنوان پایه آزمایش های مزرعه ای مطرح گردد.
با اسفاده از لورها و تله های فرمونی ، همچنین کارتها، نوارهای رنگی و تله های چسبدار رتگی حاوی لور، می توان در امر نظارت و ردیابی آفات(monitoring) و یاکنترلجمعیت برخی از آفات گیاهی در زیر سطح زیان اقتصادی با کاربرد روشهای شکار انبوه آفت (Mass trapping) ، اختلال در جفت گیری ((mating disruption
، روش جلب وکشتار (attract & kill) و یا سایر روش ها بهره گرفت.
۱-۱- مواد شیمیایی علامت دهنده(Semiochemicals)
بسیاری از موجودات زنده جهت ایجاد ارتباط با یکدیگر و یا پیدا کردن میزبان مناسب خود پیامهای شیمیایی مخابره می کنند. از این لحاظ بندپایان به خصوص حشرات در مخابره پیامهای شیمیایی جهت بقا و یا تولیدمثل بسیار اختصاصی عمل می کنند. رفتارهای اصلی حشرات که بوسیله سیستم بویایی
آنها برانگیخته یا تضعیف می شود شامل جفت گیری، تغذیه و تخمریزی می باشد. به طور کلی به این گونه مواد شیمیایی علامت دهنده که موجب واکنشهای رفتاری گوناگونی در حشرات می شود سمیوکمیکال (Semiochemicals) می گویند.
سمیوکمیکال به دو گروه تقسیم می شوند :
فرمون ها (Pheromones): که پیامهای شیمیایی درون گونه ای را مخابره می نمایند.
آللوکمیکال ها (Allelochemicals): که پیامهای شیمیایی را در بین گونه های مختلف مخابره می کنند.
فرمون ها از لحاظ نحوه عملکرد به موارد زیر تقسیم بندی می شوند :
۱- فرمون جنسی Sex pheromones
۲- فرمون تجمعی Aggregation pheromones
۳- فرمون اعلام خطر Alarm pheromones
۴- فرمون ردیابی Trail pheromones
۵- فرمون نشان گذاری میزبان Host-marking pheromones

آللوکمیکال ها نیز براساس دریافت کنندگی یا فرستندگی پیام ها به سه دسته آلومون، کیرمون و سینومون تقسیم بندی می شوند. آلومون ها برای گونه فرستنده پیام، کیرمون ها برای گونه دریافت کنندگان پیام و سینومون ها برای هر دو گونه دریافت کننده و فرستنده پیام مفید می باشند.
از اوایل دهه ۱۹۷۰ شناخت رفتار حشرات و به وجود آمدن پیشرفتهایی در زمینه شیمی تجزیه منتهی به شناخت هزاران فرمون و سایر ترکیبات سمیوکمیکال شد. ردیابی حشرات با استفاده از تله های فرمونی یا جلب کننده یکی از تاکتیک های مهم در برنامه مدیریت تلفیقی آفات می باشد. تله ها همچنین به طور گسترده ای برای تشخیص حضور یک آفت به خصوص در مورد آفات قرنطینه ای مورد استفاده قرار می گیرند.
دریافت این واقعیت که بقای یک حشره به طور مؤثری سمت تأثیر مواد سمیوکمیکال می باشد منتهی به استفاده از این مواد به عنوان ابزاری جهت کنترل آفات شده است. اگر چه بیشترین موفقیت استفاده از سمیوکمیکال ها (فرمون ها) در ردیابی آفت می باشد ولی در کنترل مستقیم آفت نیز نقش دارند. تله ها اغلب جهت تشخیص وجود آفات (Detecting) یا اندازه گیری فعالیت های دوره ای زندگی آفات به کار می روند.

به طور کلی استفاده از سمیوکمیکال ها در برنامه مدیریت تلفیقی آفات در موارد زیر می باشد :
( Knight and weissling , ۱۹۹۹)
- ردیابی آفات (monitoning)
مشخص کردن وجود یک گونه از آفت
تعیین زمان ظهور و ارزیابی نوسانات فصلی جمعیت آفت
ارزیابی میزان کارایی فرمولاسیونهای مختلف مواد سمیوکمیکال در جفتگیری حشرات
ارزیابی میزان مقاومت نسبت به حشره کشها

-کنترل مستقیم (Direct control )
شکار انبوه آفت mass- trapping
کاربرد فرمولاسیونهای attract and kill
ایجاد اختلال در جفت یابی mating disruption
ایجاد اختلال درمراحل میزبان یابی آفت تا پذیرش آن توسط میزبان
استفاده از آلمونهای گیاهی جهت جلوگیری از تغذیه یا تخمریزی آفت
استفاده از فرمونها برای بالابردن عمل گرده افشانی
استفاده از آللوکمیکال ها در حمایت از دشمنان طبیعی

۱-۲- ردیابی آفت یاmonitoring ( به کارگیری سیستم تله گذاری )

تولید مواد سنتتیکی از سمیوکمیکال ها به تولید انبوه و تجاری تله های جلب کننده جهت ردیابی و شکار آفت در برنامه های کنترل آفات منتهی شد. برخلاف سایر روشهای نمونه برداری که می تواند وقت گیر باشد یا احتیاج به تکنیک خاصی جهت استفاده داشته باشد ردیابی براساس مواد سمیوکمیکال بسیار آسان و ساده می باشد. به علاوه ابزاری مناسب جهت سنجش تراکم آفت بوده و اغلب کاربردی ترین راه ردیابی حشرات می باشد.

یکی از موارد استفاده از سیستم تله گذاری تشخیص وجود یک آفت در منطقه می باشد. سیستم تله گذاری به عنوان یکی از ابزارهای اولیه جهت ردیابی آفات قرنطینه ای و مشخص کردن میزان گسترش آنها به کار می رود. به این منظور از تله ها در فرودگاهها و بنادر که مناطق دارای ریسک بالا هستند برای مشخص کردن وجود آفات خارجی استفاده می شود. همچنین در برنامه های ردیابی آفات برای مشخص کردن گونه های زیان بخش آفات و تهیه اطلاعات لازم جهت جلوگیری کردن از گسترش آنها به نواحی جدید از تله ها استفاده می شود.

یکی دیگر از کاربردهای مهم سیستم تله گذاری اندازه گیری نوسانات جمعیت آفت به عنوان ابزاری جهت تصمیم گیری در برنامه کنترل آفت می باشد. ترکیب تله های فرمونی و مدلهای Degree-day می تواند یک روش قابل اطمینان برای ردیابی فعالیت حشرات کامل، پیش بینی زمان جفت گیری و تخمریزی و تعیین زمان استفاده از حشره کشها باشد.
یکی دیگر از کاربردهای روزافزون استفاده از تله های جلب کننده اندازه گیری میزان تأثیرگذاری فرمولاسیونهای اختلال در جفت گیری می باشد. عدم شکار آفت یا شکار تعداد کمی پروانه توسط یک تله فرمونی نشان دهنده موفقیت تاکتیک اختلال در جفت گیری آفت هدف می باشد.
در دهه های اخیر افزایش بروز پدیده مقاومت نسبت به حشره کشها لزوم داشتن یک روش قابل اطمینان جهت ارزیابی شدت مقاومت و میزان پراکندگی آن را روشن ساخت. روش بیواسی با استفاده از تله های فرمونی یکی از روش های قابل قبول جهت تشخیص میزان حساسیت آفت راستهLepidoptera نسبت به حشره کشها می باشد. این روش اولین بار توسط Riedl et al.,(۱۹۸۵) جهت بررسی حساسیت پروانه های کرم سیب به حشره کش آزینفوس متیل مورد استفاده قرار گرفت. روش بیواسی مستلزم جمع آوری تعداد زیادی از پروانه های نر داخل تله و آزمایش وجود مقاومت با کاربرد تماسی حشره کشها یا از طریق ترکیب حشره کش با چسب می باشد. مهمترین مزیت استفاده از این روش بیواسی نسبت به سایر روشهای بررسی مقاومت این است که جمعیت زیادی از آفات بدون تحمیل هزینه و وقت برای پرورش لارو و بالابردن جمعیت آفت قابل آزمایش می باشد.
یکی از محدودیت های استفاده از این روش این است که بررسی پدیده مقاومت نسبت به حشره کشهای گوارشی مانند ( Neonicotinoid , IGR )قابل ارزیابی نمی باشد.

۱-۲-۱- اجرای سیستم تله گذاری :
امروزه شرکت های زیادی جهت ردیابی و مدیریت آفات به تولید تجاری فرمون ها و کیرمون ها و تله های مربوطه روی آورده اند. یک تله تراکم جمعیت آفت و در نتیجه پتانسیل میزان خسارتزایی آفت را نشان می دهد. بیشتر تله های مختلف و مواد جلب کننده جهت ردیابی آفت مورد استفاده قرار می گیرند. در اکثر تله ها یک سطح چسبناک برای گرفتن حشرات وجود دارد. در بعضی از تله ها نیز از یک حشره کشی که دارای خاصیت Knock down می باشد یا یک مایع برای نگه داشتن حشرات جلب شده استفاده می شود.
جلب کننده ها عموماً در یک مخزن نگهدارنده از جنس لاستیک، پلی اتیلن، پلی وینیل کلراید و یا فیبرهای توخالی فرموله می شوند. احتمال جلب یک حشره به یک تله بستگی زیادی به ماده جلب کننده و محل قرار گرفتن تله دارد. محل نصب تله ها بسته به نوع محصول و ارتفاع پروازی آفت متفاوت بوده و می تواند در داخل یا بیرون کشت، در کناره های خارجی یا داخلی کرت ها در قسمت های مختلف یک درخت باشد.
محل قرارگرفتن تله با پارامترهای گفته شده به طور قابل توجهی در جلب پروانه ها مؤثر می باشد. تله هایی که سطح آنها دارای ماده چسبنده می باشد به مرور قدرت جلب آنها در صورت پوشیده شدن سطح چسبناک با حشرات غیر هدف و گردوغبار کاهش می یابد.
۱-۲-۲- دامنه جلب لورها :
براساس تحقیقات بعمل آمده فضای تحت پوشش یک تله فرمونی با mg ۱ از فرمون حدود ۱۵۲۰۰۰ مترمربع یا نزدیک به ۱۵ هکتار می باشد.

۱-۳- معرفی تعدادی از تاکتیک های مورد استفاده جهت جلب کردن و امحاء آفات
( Attraction – annihilation)


۱-۳ -۱- mass trapping (شکار انبوه آفت)

هدف از شکار انبوه جلوگیری از خسارت آفت با گرفتن قسمت قابل توجهی از جمعیت اولیه آفت قبل از جفت گیری و تخمگذاری یا تغذیه می باشد. موفقیت با این روش مستلزم داشتن یک ماده جلب کننده قوی و یک تله با کارایی بالا می باشد. اگر چه موارد کنترل آفت با روش شکار انبوه فراوان می باشد اما در بعضی موارد از نقطه نظر اقتصادی توجیه پذیر نمی باشد.


در جدول زیر نمونه هایی از برنامه mass trapping آورده شده است
reference
Pest
mass trapping
James et al.,۱۹۹۶
Carpophilus beetles
Attractants and water- based fonnel traps
Wawrzynski . ۱۹۹۸
Japanese beetles
Attractant – baited traps
Zhong et al.,۲۰۰۲
Chinese tortrix
Sex pheromone- baited traps
Buchelos and levinson, ۱۹۹۳
Cigarette beetle
Attractant – baited multisurface traps
Borden, ۱۹۹۰
Ambrosia beetle
Pheromone – based mass trapping
Lindgren , ۱۹۹۳
Mountain pine beetle
Inhibitor combined with mass trapping
Park and Goh,۱۹۹۲
Beet armyworm
Sex pheromone – based mass trapping



در ایران در سالها ی اخیر این روش به صورت محدود جهت کنترل غیر شیمیایی آفاتی مثل کرم خراط
Zeuzera Pyrina( با استفاده از فرمون جنسی پروانه زنبور مانند Synanthedon tipuliformis) ، پروانه
زنبور مانند Synanthedon myopaeformis در باغات سیب و به و شکار انبوه مگس گیلاسRhagoletis ceraci با استفاده ازاشکال مختلف تله های زرد رنگ چسبدار حاوی لورcherry fruit fly trap)) به کار برده شده است.

این تکنیک در کنترل تراکم های پایین جمعیت آفت (ولی همواره بالاتراز سطح زیان اقتصادی) مؤثرتر است. در تراکم های بالا تله ها به سرعت توسط حشرات اشباع می شوند. تعداد تله نصب شده در این تکنیک ۱۵- ۱۰ تله در هکتار در ارتفاع پروازی آفت می باشد و در بعضی از محصولات همزمان با رشد محصول نیاز به بالا بردن ارتفاع تله ها می باشد.
در صورتیکه توسط جلب کننده های خاصی هر دو جنس نر و ماده توسط تله جلب شوند شانس موفقیت در برنامه کنترل انبوه افزایش می یابد. در صورتیکه فقط نرها توسط تله جلب شوند شکار آنها قبل از جفت گیری بسیار اهمیت دارد.

تکنیک mass trapping در مناطقی قابل اجراست که تحمل مقداری از خسارت آفت به منظور کاهش کاربرد حشره کش ها قابل پذیرش باشد. مثلاً در پارک ها و گیاهانی که در معابر شهر وجود دارند۸۰-۹۰ درصد کنترل، می تواند قابل قبول باشد.

به طور کلی می توان گفت که mass trapping زمانی کاربرد دارد که اولاً تراکم آفت در منطقه ای مورد عمل پایین باشد. ثانیاً مهاجرت آفت از بیرون به داخل منطقه مورد آزمایش محدود باشد(باغات ایزوله باشند).بنابراین ارزیابی
جمعیت آفت بر اساس سوابق سالهای گذشته کاملا ضروری بوده و کمک موثری در اتخاذ تصمیم بر استفاده از این روش خواهد بود.


۱-۳-۲- Attract - and –Kill (روش جلب و کشتار)

یکی از تاکتیک های کنترل آفات می باشد که مشابه mass trapping بوده و بر پایه سیستم جلب آفت و امحاء بخش قابل توجهی از جمعیت آفت در نتیجه جلوگیری از خسارت محصول می باشد. تفاوت اصلی آن است که در شیوه attract and kill تکیه بر روی یک ماده سمی باشد که بیشتر از یک تله باعث از بین بردن آفت می شود. مهمترین فایده این شیوه آن است که مشکل اشباع تله توسط آفت حذف شده در نتیجه می تواند باعث بهبود عملکرد کنترل آفت در تراکم های بالا باشد. همچنین پی آمد تعویض تله ها و هزینه بالای برنامه کنترل محدود می شود. از فرمولاسیون attract and killمیتوان جهت کنترل انواع سخت بالپوشان ، پروانه ها و به خصوص مگسها استفاده کرد.


جدول زیر آفاتی که به روش Attract and kill کنترل شده اند آورده شده است.
references
Pest
Attract and kill
Prokopy et al., ۲۰۰۰
Apple maggot fly
Pesticide – treated spheres
Stelinski and Liburd, ۲۰۰۱
Blueberry maggot fly
Pesticide – treated spheres
Jones , ۱۹۹۸
Oliver fly
Pheromone bait spray
Charmillot et al., ۲۰۰۰
Codling moth
Sex – pheromone – based attracticide
Suchling and Brockerhoff , ۱۹۹۹
Light – brown apple moth
Sex – pheromone – based attracticide



اولین و بیشترین کاربرد جلب کننده به همراه یک حشره کش برای کنترل مگسهای میوه Tephritidae بوده است زیرا در شکار انبوه این مگسها مشکل اشباع تله وجود دارد (Jones, ۱۹۹۸).


تعدادی ازآفات که با استفاده از این روش تحت کنترل قرار می گیرند به شرح زیر می باشند:
- کنه های نباتی Tetranychidae با استفاده از ماده جلب کننده sstirrup M
مگس زیتونBactrocera olea با استفاده از ماده جلب کننده protein hydrolysate
پروانه چوبخوار پستهKermania pistaciella با استفاده از فرمولاسیون kerma kill
مگس میوه Bactrocera zonata با استفاده از ماده جلب کننده Methyl eugenol
مگس میوهBactrocera dorsalis با استفاده از ماده جلب کننده Methyl eugenol
مگس جالیز و تعداد دیگری از گونه هایTephritidae با استفاده از ماده جلب کننده
protein hydrolysat


۱-۳-۳- Autodissemination (روش جلب و ایجاد بیماری)
اتودیسمینیشن یک روش ابتکاری و تکنیک کنترلی امیدبخش می باشد که در این روش ماده جلب کننده با یک پاتوژن (عامل بیماریزا) ترکیب می شود.(Sucking and karg,۲۰۰۰) عنوان Lure and infect به معنی جلب کردن و آلوده کردن را برای این روش پیشنهاد کردند و در مورد توصیف این روش و محدودیت ها و نتایج بی نظیر آن بحث کردند. آفاتی که در این سیستم جلب می شوند کشته نمی شود بلکه به یک پاتوژن آلوده شده و باعث انتشار بیماری به سایر افراد می شوند.استفاده از این روش یعنی انتخاب عوامل بیماریزا برای میزبانهای اختصاصی یکی از روشهای سازگار با برنامه کنترل بیولوژیکی آفات خواهد بود.

جدول زیرنمونه ای از برنامه کنترلی به روش Autodissemination آورده شده است.
references
Pest
Autodissemination
Furlong et.al., ۱۹۹۵
Diamondback math
Pheromone trap and fungus
Klein and lacey,۱۹۹۹
Japanese beetle
Attract trap and fungus
Jackson et al., ۱۹۹۲
Tobacco budworm
Pheromone trap and baculovirus

۱-۳-۴- mating Disruption (روش اختلال در جفت گیری)

یکی از موفقیت آمیزترین شیوه ها در استفاده از مواد سیمو کمیکال برای کنترل آفات که در چند دهه اخیر مورد استفاده قرار گرفته است رهاسازی مقدار زیادی از فرمونهای سنتزی به منظور جلوگیری یا به تاخیر انداختن جفت گیری می باشد. اولین بار این روش حدود ۳۰ سال قبل جهت کنترل آفت Trichoplusia ni (Hubner) مورد استفاده قرار گرفت. (Gaston et al., ۱۹۶۷)

این تکنیک با گسترش شرکتهای تولیدکننده به عنوان بخشی از برنامه ی کنترلی برای تعدادی از آفات میوه، سبزیجات و آفات جنگلی از راسته پروانه ها پذیرفته شده است.

در این روش فضای قلمرو آفت در حال اشباع فرمونی نگهداشته می شود که نتیجه جبری آن سرگردانی حشرات بالغ وعدم جفت یابی ،جفت گیری و تولید مثل خواهد بود.

آنچه در استفاده از این روش قابل توجه می باشد این است که در تراکم های بالای جمعیت آفت در مقایسه با تراکم های پائین کنترل آفت مشکل تر خواهد بود. به عنوان مثال در مورد کرم سیب بیشترین اختلال در جمعیت های پائین موثر بوده است.
به طور کلی الگوهای بیولوژیکی زیر در موفقیت تاکیک اختلال در جفت گیری نقش دارند:
بیولوژی / اکولوژی گونه های هدف
میزان حساسیت نرها به فرمون جنسی
خصوصیات شیمیایی فرمون
تاثیرات فیزیکی محیط

استفاده از فرمون جنسی حشرات بعنوان وسیله ای برای ایجاد گمراهی جنسی تا کنون درباره تعداد اندکی از گونهای آفات گیاهی به مرحله کاربرد جهانی رسیده است که به نام تعدادی از آنها اشاره می گردد:

کرم ساقه خوار برنج...Chilo suppressalis
کرم سرخ پنبه... Pectinophora gossypiella
کرم قوزه پنبه...Helicoverpa armigera
کرم سیب...Cydia pomonella
کرم آلو...Grapholitha funebrana
جوانه خوار کاج...Rhyacionia buoliana

برای کنترل کرم سیب در مناطقی که جمعیت آفت از انبوهی پایین برخوردار است تعداد ۵۰۰ نوار پلیمری حاوی ماده موثره فرمون اختلال در جفت گیری را در سطح یک هکتار نصب می کنند.استفاده از این روش در
ایران سابقه طولانی نداشته و طی سالهای گذشته در مناطق آذربایجان و خراسان در قالب مبارزه تلفیقی و به همراه سایر روشهای کنترل جمعیت آفت نظیر مبارزه بیولوژیک و مبارزات زراعی ، مکانیکی و میکروبی و غیره مورد استفاده قرار گرفت.بررسیهای اولیه نشان داده است که استفاده از این روش اثرات کنترلی خوبی در قالب مبارزه تلفیقی با کرم سیب داشته است.

ذر ایران یکی دیگر از موارد استفاده از روش اختلال در جفت گیری در مورد آفت کرم ساقه خوار برنج بوده که اولین باردر سال ۱۳۷۳ با استفاده از فرمولاسیون جامد آهسته رهش فرمون جنسی کرم ساقه خوار برنج(selibate CS) در سطح ۷ هکتار از شالیزار های مناطق شمالی اجرا شد.برای کنترل کرم ساقه خوار برنج به شیوه فوق الذکر حدود ۱- ۲ هفته پس از نشاء برنج در زمین اصلی تعداد ۱۰۰عدد فرمون پراکن (Dispenser) با فواصل ۱۰•۱۰ متر از همدیگر حاوی ۴/۰گرم فرمون جنسی حشره مذکور ،به کمک پایه هایی از نی در هر هکتار از مزرعه شالی نصب شد(جمعا ۴۰گرم ماده موثره در هکتار). نتایج به دست آمده نشان داد که این روش کنترل آفت علاوه بر آنکه مستقلا به عنوان یک روش مهار کرم ساقه خوار برنج قابل توصیه می باشد می تواند زمینه بهره وری بهتر و گسترده تر استفاده از زنبور پارازیتوئید تریکو گراما را هم در مزارع برنج ایجاد نماید.

۱-۴- تعدادی از فرمونهایی که جهت monitoring آفات درختان میوه مورد استفاده قرار می گیرند

نام فارسی
نام علمی آفت (فرمون)
کرم سیب
۱- Cydia pomonella
کرم آلو
۲- Grapholitha funebrana
مگس گیلاس
۳- Rhogoletis ceraci
کرم سرشاخه خوار هلو
۴- Lobesia botrava
مگس زیتون
۵- Bacterocera oleae
سرخرطومی حنایی خرما
۶- Rhyncophorus ferugineus
کرم خراط (پروانه فری)
۷- Zeuzera pyrina
پروانه جوانه خوار
۸- Archips rosanus
مینوز لکه گرد
۹- Leucoptera scitella
کرم به
۱۰- Euzophera bigella
پروانه سفید آمریکایی
۱۱- Hyphantria cunea
پروانه زنبورمانند
!۲- Synanthedon myopaeformis
کرم سرشاخه خوار هلو
۱۳- Anarsia lineatella
کرم چوبخوار هلو
!۴- Kermania pistaciella
مگس مدیترانه ای
۱۵- Ceratitis capitata


۱-۵- راهنمای کاربرد فرمونهای آفات اشجار جهت ردیابی( monitoring)
چگونگی استفاده : بعد از خارج کردن فرمون از لفافه بلافاصله به صورت عمودی در مرکز تله قرار گیرد و پوشش مربوطه از منطقه مونیتورینگ خارج شود. از تماس بادست خودداری شود.
زمان استفاده : قبل از ظهور اولین نسل آفت با توجه به بیولوژی آفت در هر منطقه
تله مناسب : تله دلتا مناسبترین تله جهت استفاده از فرمون می باشد.( جهت انتخاب تله مناسب به مبحث انتخاب تله مراجعه شود)

.موقعیت نصب تله : تله ها باید در سایه انداز درخت و در ارتفاع ۲-۵/۱ متری از سطح زمین نصب شوندو تله ها طوری نصب شوند که شاخ و برگ درخت داخل تله قرار نگیرد. مناسبترین محل برای نصب تله بین تنه و خارجی ترین قسمت شاخ و برگ یک درخت می باشد. تله ها نباید در زیر یا خارج از شاخ و برگ درخت نصب شوند.

تراکم تله : ۱ الی ۲ تله در هر هکتار
چگونگی جمع آوری اطلاعات :اطلاعات باید به طور هفتگی ثبت شوند. در جمعیت های بالا دفعات بیشتری برای ثبت اطلاعات در یک هفته لازم می باشد.

تفسیر اطلاعات : تصمیم گیری در مورد کاربرد حشره کشها نباید صرفاً براساس داده های ثبت شده باشد. به این منظور باید شرایط آب و هوایی و شرایط بیولوژیکی آفت نیز در نظر گرفته شود.

تعویض تله : هر ۶-۴ هفته بر اساس توصیه کارشناسان تعویض باید صورت گیرد.

شرایط نگهداری فرمون : در دمای ۰c۲۰-۱۰ به مدت ۶ ماه ، د دمای ۰c ۱۰ – ۴ به مدت ۱۲ ماه، ۰c ۴-۰ به مدت ۲۴ ماه و در دمای ۰c ۱۸- بیشتر از ۲۴ ماه قابل نگهداری می باشند.

۱-۶- تعدادی از فرمونهایی که جهت monitoring آفات گیاهان زراعی مورد استفاده قرار می گیرند
نام فارسی
نام علمی آفت
کرم بلال ذرت
۱- Heliothis zea
کرم قوزه پنبه
۲-Heliothis armigera
پیله خوار نخود
۳- Heliothis Viriplaca
کرم قوزه (گوجه فرنگی)
۴- Heliothis obsoleta
کرم ساقه خوار اروپایی ذرت
۵- Ostrinia nubilalis
کرم خاردار پنبه
۶- Earia insulana
برگخوار چغندرقند
۷- Spodoptera exigua
کرم ساقه خوار برنج
۸- Chilo suppressalis
بید سیب زمینی
۹- Phthorimea operculella
کرم طوقه بر
۱۰-Agrotis ipsilon
کرم طوقه بر
۱۱- Agrotis segetum
ساقه خوار ذرت
۱۲۱- Sesamia cretica
ساقه خوار ذرت
۱۳- Sesamia nanagrioides
مگس خربزه
۱۴- Miopardalis pardalina
کفشدوزک خربزه
۱۵- Epilachna chrysomelina
کرم سرخ پنبه
۱۶- Pectinophora gossypiella
کرم سرخ ثانوی پنبه
۱۷- Pectinophora malvella
مگس لوبیا
۱۸- Hylmia cilicrura
مگس جالیز
۱۹- Dacus ciliatus
مگس خربزه و هندوانه
۱۹- Dacus cucurbitae

۱-۷- راهنمای کاربرد فرمونهای آفات زراعی جهت ردیابی monitoring

چگونگی استفاده : بعد از خارج کردن فرمون از لفافه بلافاصله به صورت عمودی در مرکز تله قرار گیرد و پوشش مربوطه از منطقه مونیتورینگ خارج شود. از تماس بادست خودداری شود.

زمان استفاده : قبل از ظهور و اولین نسل آفت
تله مناسب : تله دلتا مناسبترین تله جهت استفاده از فرمون می باشد. .( جهت انتخاب تله مناسب به مبحث انتخاب تله مراجعه شود)
موقعیت نصب تله : تله ها باید نزدیک به بالاترین ارتفاع گیاه (تقریباً در ارتفاع ۱ متری از زمین) با استفاد از یک قیم نصب شوند.
برای بعضی از محصولات لازم است که تله ها چندین بار در طی رشد گیاه بالا کشیده شوند.

تراکم تله : ۱ الی ۲ تله در هرهکتار
چگونگی جمع آوری اطلاعات : اطلاعات باید به طور هفتگی ثبت شوند. در جمعیت های بالا دفعات بیشتری برای ثبت اطلاعات در یک هفته لازم می باشد.
تفسیر اطلاعات : تصمیم گیری در مورد کاربرد حشره کشها نباید صرفاً براساس داده های ثبت شده باشد و به این منظور باید شرایط آب و هوایی و شرایط بیولوژیکی آفت نیز در نظر گرفته شود.

تعویض تله : هر ۶-۴ هفته بر اساس توصیه کارشناسان تعویض باید صورت گیرد.

شرایط نگهداری فرومون : در دمای ۰c ۲۰-۱۰ به مدت ۶ ماه، در دمای ۰c ۱۰-۴ به مدت ۱۲ ماه ، ۰c ۴-۰ به مدت ۲۴ ماه و در دمای ۰c ۱۸- بیشتر از ۲۴ ماه قابل نگهداری می باشد.