فضای سبز عمودی
تاثيرات فضاي سبز عمودي بر محيط هاي شهري، راهکاري براي شهر بهتر
رشد روزافزون جمعيت و توسعه افقي و عمودي شهرها سبب شده است تا بسياري از چشم‌اندازهاي شهري تغييرکاربري دهند و جاي خود را به فضاهاي متفاوت با کاربري‌هاي ضروري‌تر بدهند.
اگرچه وجود فضاهاي سبز يکي از ملزومات هر شهر و دياري به شمار مي‌آيد؛ اما فراواني و جمعيت و کمبود فضاي مطلوب براي زندگي سبب شده است تا در بسياري از شهرها از اين مقوله (فضاي سبز) با همه اهميتي که دارد، صرف نظر شود. اما واقعيت اين است که شهر بدون فضاي سبز بيشتر شبيه به زندان بزرگي است که روح زندگي در آن گم شده باشد به همين دليل مهندسان و طراحان شهري دير زماني است که همه سعي و تلاش خود را براي ايجاد فضاي سبز در شهرها حتي به سبک عمودي به کار بسته‌اند. جنبش فضاهاي سبز عمودي در حقيقت با توسعه عمودي شهرها، بلندمرتبه سازي ساختمان‌هاي متراكم آغاز شد. طراحان فضاهاي سبز شهري پس از مطالعات گسترده در شهرهاي بزرگ و پرجمعيتي همچون شانگهاي، توکيو، نيويورک، منهتن، شيگاگو و... دريافتند که براي نجات روح ساکنان اين شهرها و بازگرداندن آرامش رواني شهرونداني که در چنين مکان‌هايي زندگي مي‌کنند چاره‌اي ندارند جز اين که خاطرات رنگ و طراوت شمعداني‌هاي پشت پنجره‌ها و حياط خانه‌هاي قديمي مملو از گياه را به زندگي آنها بازگردانند. به همين دليل هم بخش‌هاي ويژه‌اي در بخش فضاي سبز شهرداري اين شهرها تعريف شد تا با اتخاذ استراتژي‌ها مناسب و همسو با زندگي آپارتمان نشيني شرايط ايجاد فضاي سبز را در ساختمان‌هاي بلند و سر به فلک کشيده شهرهاي پرجمعيت فراهم کند. يکي از اصول مهم که جزو وظايف طراحان فضاهاي سبز عمودي به شمار مي‌آيد، توجه به ايجاد حس پويايي، شادابي و از بين بردن دردهاي پنهان و پيدايي است که بخشي از زندگي شهرنشيني را تشکيل مي‌دهند. در واقع مهم‌ترين اصل در ايجاد و گسترش فضاي سبز عمودي ايجاد شاخص‌هايي براي پديد آوردن شهري سالم و پرنشاط است. بام‌هاي سبز يک شهر همان طور که گفته شد گسترش شهرها ضرورت افزايش حجم فضاي سبز را در اين مناطق بيش از پيش مورد توجه قرار داد. آن دسته از کارشناساني که به فکر کاستن مشکلات ناشي از گسترش شهرها و کمبود فضاي سبز بودند طرحي را موسوم به 'بام سبز' مطرح کردند که بر اساس آن بخشي از سطح مرده بام خانه‌ها و ساختمان‌هاي چندين طبقه تبديل به قسمتي از فضاهاي سبز شهر مي‌شد. نزديک به نيم قرن است که از ايده 'بام باغ‌ها' يا همان بام سبز مي‌گذرد و امروز بسياري از شهرهاي اروپا با بهره‌مندي از همين ايده تبديل به يکي از شهرهاي سبز اروپا شده‌اند. توسعه فضاي سبز عمودي همچنين سبب كاهش آلودگي و دماي هوا در شهرهاي بزرگ شده است. آمريکايي‌هاي پيشرو ايده ايجاد فضاي سبز عمودي که منجر به خلق فن‌آوري‌هاي جديد براي ايجاد بام‌هاي سبز شد، در حقيقت جنبش نويني در صنعت ساختمان سازي به شمار مي‌آيد که در مقابل شيوه‌هاي ساخت بام‌هاي سنتي قد علم كرد. با اين که اين طرح (ايجاد بام‌هاي سبز) نخستين بار در آمريكا و كانادا مطرح شد و سپس در شهرهايي همچون تورنتو و شيکاگو به اجرا درآمد؛ اما امروزه در بسياري از کشورهاي اروپايي همچون آلمان، فرانسه، اتريش، نروژ، سوئيس و... متداول است. سنت در مقابل مدرنتيه بام‌هاي جديدي که شرايط ايجاد فضاي سبز را در خانه‌ها فراهم مي‌کردند متشکل از يك سطح بازدارنده آب هستند که در قسمت بالاي سقف مقاوم نصب مي‌شود. اين سطح زهكشي شده و به عنوان حايل ميان قسمت گلكاري شده و قسمت زير بام عمل مي‌كند. بام‌هاي سبز همچنين قابليت كاهش آلودگي صوتي را از طريق جذب امواج صوتي دارند كه اين كاركرد آنها را به ابزاري مفيد براي بهبود محيط زيست تبديل كرده است. صرفه‌جويي به روش گلكاري ايده فضاي سبز عمودي که امروزه روز به سبز شدن بام خانه‌هاي اروپايي منجر شده است، در بسياري از شهرهاي اروپا بام‌هاي گلكاري شده را پديد آورده است که سالانه حدود ۱۰۰ ميليون دلار در مصرف انرژي صرفه‌جويي مي‌كنند. در حقيقت اين سبک از ايجاد فضاي سبز موجب شده است تا بسياري از شهروندان به طور تجربي دريابد، گلكاري در بام خانه‌ها باعث كاهش حرارت و دما به ويژه در تابستان مي‌شود. آمارها نشان مي‌دهد درجه حرارت سقف بسياري از خانه‌هاي اروپايي در طول فصل تابستان تا ۱۴۰ درجه فارنهايت نيز افزايش مي‌يابد؛ اما استفاده از فضاي سبز عمودي روي بام‌ها موجب به حرکت درآوردن ذرات معلق در هوا و در نتيجه گردش هوا مي‌شود که اين وضوع به خنک‌تر شدن هواي داخل خانه نيز کمک مي‌کند. بررسي‌ها گوياي اين واقعيت است که سقف خانه‌هايي كه گلكاري شده‌اند بيشتر از ۷۷ درجه فارنهايت گرما جذب نمي‌كنند و به همين دليل در كاهش آلودگي هوا و ميزان مصرف انرژي موثرند. كارشناسان معتقدند اگر سقف تمام خانه‌ها گلكاري شوند درجه حرارت كل شهر نيز كاهش خواهد يافت. ضمن اين که اگر سقف خانه‌هاي يك طبقه گلكاري شوند از هزينه خنك كردن آنها بين ۲۰ تا ۳۰ درصد كاسته مي‌شود. مطالعات گروه مشاوران طراحي و ستون آمريكا درباره شهر شيكاگو نشان مي‌دهد، ايجاد فضاهاي سبز در پشت بام خانه‌ها سالانه حدود ۱۰۰ ميليون دلار در مصرف انرژي صرفه جويي مي‌کند. آنها دريافته‌اند بام‌هاي سبز مي‌توانند آلاينده‌ها را جذب و فيلتر كنند و در نهايت بين ۵۰ تا ۷۰ درصد آب موجود در آلودگي هوا را در خود نگه دارند. اين شيوه باعث كاهش آب موجود در آلاينده‌ها و كاهش خطر افزايش آن مي‌شود.
دیوار سبز
