محوریت وزارت کشاورزی در توسعه روستایی تجربه موفق کشورهای پیشرو
محوریت وزارت کشاورزی در توسعه روستایی تجربه موفق کشورهای پیشرو
بررسی تجارب کشورهای دنیا حاکی از محوریت وزارت کشاورزی آنها در سیاستگذاری توسعه روستایی است، با توجه به اینکه روستاهای ایران به‌دلیل فقدان متولی مناسب و پاسخگو دچار مشکلات عدیده‌ای هستند، بهره‌گیری از تجربه موفق سایر کشورها در راستای تشکیل سازمان توسعه روستایی با محوریت وزارت کشاورزی با هدف برنامه ریزی، سیاستگذاری و نظارت بر فعالیت‌های توسعه روستایی امری ضروری است.
به گزارش عیارآنلاین، دکتر لاریجانی در دیدار روز چهارشنبه۲۸مهر با رئیس و معاونان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با اشاره به اهمیت جایگاه روستاها، موضوع ایجاد چرخه اقتصادی در روستاها را دارای اهمیت دانسته و عنوان کرد: در شرایط کنونی هیچ نهادی دقیقا متولی حوزه روستایی نیست، قطعاً باید نهادی تولیت این حوزه را برعهده گیرد تا امور روستاها در تمام حوزه‌ها به پیش برود.
در این یادداشت قصد داریم تا نگاهی کوتاه بر تجربه کشورهای پیشرو در عرصه توسعه روستایی انداخته و تحلیلی از وضعیت موجود توسعه روستایی در ایران داشته باشیم.
تجربه کشورهای پیشرو در توسعه روستایی[ویرایش]
بررسی تجارب کشورهای دنیا حاکی از محوریت وزارت کشاورزی آنها در سیاستگذاری توسعه روستایی است. همان‌طور که در جدول زیر مشاهده می‌شود، از بین ۱۵ کشور مورد بررسی شامل کره جنوبی، چین، هند، ترکیه، مالزی، آفریقای جنوبی، کانادا، آمریکا، انگلیس، اسپانیا، آلمان، فنلاند، فرانسه،ژاپن و ایرلند شمالی، در ۱۳ کشور، نهاد متولی توسعه روستایی، وزارت کشاورزی است. البته برخی از کشورها در کنار این امر، نهادهایی را برای هماهنگی تشکیل داده‌اند. برای نمونه در عین حال که وزارت کشاورزی آمریکا متولی امور توسعه روستایی در این کشور است، ولی شورای توسعه روستایی کاخ سفید، در مورخ ۹ ژوئن ۲۰۱۱ تشکیل شده است. این شورا متشکل از نمایندگان ۲۹ وزارت و نهاد اجرایی بوده و رئیس آن وزیر کشاورزی این کشور است. هدف شورا، ایجاد هماهنگی بهتر بین برنامه‌های فدرال (ملی) و حداکثرسازی اثر سرمایه‌گذاری دولت این کشور در شکوفایی اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی در روستاهای آمریکاست.
نهادهایی تحت عنوان کمیته شراکت روستایی کانادا، کمیسیون جوامع روستایی انگلیس، کمیسیون بین‌وزارتخانه‌ای توسعه روستایی اسپانیا و کمیته سیاستگذاری روستایی فنلاند عناوین نهادهای مشابه در کشورهای دیگر هستند که با محوریت وزارت جهاد کشاورزی، به هماهنگی امور روستایی می‌پردازند. دفرا در انگلیس با هدف افزایش تمرکز سیاست روستایی و مدیریت چند وظیفه مرتبط با روستاها توسط یک دپارتمان از طریق تمرکز امور کشاورزی، محیط‌زیست و امور روستایی در یک دستگاه ایجاد شد. وزارت محیط‌زیست، امور روستایی و دریایی اسپانیا با ادغام وزارت کشاورزی، ماهیگیری و غذا با وزارت محیط زیست این کشور در سال ۲۰۰۸ تشکیل شد.
البته همان‌طور که گفته شد وزارت کشاورزی در این کشورها متولی اصلی توسعه روستایی است و کمیته‌ها و کمیسیون‌های مذکور با محوریت وزارت کشاورزی برای هماهنگی بیشتر تشکیل شده‌اند. علاوه‌بر این، کشورهایی مانند انگلیس و کانادا از طریق وزارت کشاورزی خود، سازوکارهای ارزیابی میدانی را به نحوی مستقر کرده‌اند تا مطمئن شوند طرح‌ها و برنامه‌های دولت و دستگاه‌های اجرایی در روستاها براساس اولویت‌های تعیین‌شده توسط روستاییان و در پاسخ به نیازهای واقعی آنها طراحی و اجرا می‌شوند و روستاییان در فرآیند طراحی یا تغییر برنامه‌ها مورد مشورت کارگزاران دولتی قرار می‌گیرند. این سازوکارها، آثار میدانی طرح‌ها و برنامه‌ها بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی روستاییان را بررسی کرده و پیشنهادهای لازم‌الاجرا را در راستای حداکثرسازی منافع طرح‌ها و برنامه‌ها برای روستاییان ارائه می‌دهند.
نهادهای متولی توسعه روستایی در کشورهای منتخب[ویرایش]
راهبرد پیشنهادی جهت تعیین نهاد متولی توسعه روستایی در ایران[ویرایش]
با توجه به اینکه روستاهای ایران به‌دلیل فقدان متولی مناسب و پاسخگو دچار مشکلات عدیده‌ای هستند و به‌دلیل نظام برنامه‌ریزی بخشی و متمرکز کنونی که در آن معمولاً هریک از دستگاه‌های اجرایی(بیش از ۲۰ نهاد و دستگاه اجرایی) بدون هماهنگی با یکدیگر و بدون توجه به نیازهای واقعی و اولویت‌دار روستاییان اقدام به طراحی و اجرای طرح‌های خود می‌نمایند و هیچ‌گونه ارزیابی میدانی از عملکرد و اثربخشی طرح‌های آنها در روستاها وجود ندارد؛ به نظر می رسد عدم وجود سازمانی تحت عنوان “سازمان توسعه روستایی ” حلقه مفقوده پیشرفت روستاهای کشور می‌باشد. با بررسی‌های صورت گرفته، بهترین جایگاه برای این سازمان، وزارت جهاد کشاورزی می‌باشد که دلایل عمده آن عبارت است از
ضرورت انسجام بین سیاست‌های کشاورزی و توسعه روستایی در رویکردهای نوین، حفظ و احیاء کارکرد تولیدی روستاها ، نقش پررنگ کشاورزی در اقتصاد روستاها، وجود بدنه تشکیلاتی رسمی تا سطح دهستان و غیررسمی (تشکل‌ها) تا سطح روستاها ، الزام ناشی از قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی و رهنمودهای مقام معظم رهبری در بحث توسعه روستایی. وزارت جهادکشاورزی باید بتواند با تشکیل مجمع عالی توسعه روستایی به ریاست رئیس جمهور، دستگاه های اجرایی را در امر توسعه روستایی راهبری کرده و نقش برنامه ریزی، سیاستگذاری و نظارت بر فعالیت های توسعه روستایی در کشور را داشته و در قبال این مسئولیت بزرگ پاسخگو باشد.
