مراسم سنتی برات
مراسم سنتی ˈبراتˈ در خراسان جنوبی
بیرجند - مردم خراسان جنوبی با برگزاری مراسم مذهبی ˈبراتˈ در نیمه های ماه شعبان هر سال طی روز های دوازدهم تا چهاردهم این ماه که آن را برات نیز می نامند، یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی داشته و به یاد مردگان خیرات می کنند.
مردم خراسان جنوبی بر این باورند در روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم شعبان، زندگان با احسان برای مردگان تلاش می کنند تا برات آزادی آنان را از آتش جهنم کسب نمایند و با توسل به حضرت ولیصر (عج) آزادی خود از آتش جهنم را خواستار می شوند.
اعتقاد اغلب مردم خراسان جنوبی بر این است که در این ایام سرنوشت رقم می خورد، به طوری که در نقاط روستایی استان در شب پانزدهم نیمه شعبان به پشت بام رفته و در مهتاب ایستاده و به سایه خود نگاه نموده و دست به دعا برمی دارند.
اقشار مختلف مردم به ویژه کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند در این روز با حضور در مزار اموات ضمن درخواست آمرزش و زنده نگهداشتن یاد و خاطره درگذشتگان، آنان را در برکات میلاد یگانه منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) شریک می سازند.
در خراسان جنوبی مردم با انجام اعمال مخصوصی به استقبال برات آن می روند، این مراسم به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می شود و مردم هر روز آن را با بزرگداشت قشر خاصی از مسلمانان برگزار می کنند.
برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده ها و برات مرده ها از عناوینی است که برای این سه روز در نقاط مختلف خراسان جنوبی استفاده می شود که از این میان برات مرده ها در ۱۴شعبان برگزار می شود.
پخت انواع نانهای سنتی مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم به ویژه کودکان از مراسم ایام برات در شهرهای خراسان جنبی است، مردم این منطقه از کشورمان اعتقاد دارند پخت این خوراکیها باید قبل از غروب آفتاب صورت گیرد.
روز برات زنده ها زمانی برای شکرگذاری به نعمت سلامتی و حیات روز سیزدهم شعبان در برخی شهرهای خراسان جنوبی به برات زنده ها شهرت دارد و مردم در این روز به شکرانه نعمت سلامتی به پخش شیرینی می پردازند.
در غروب روز سیزدهم شعبان کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند اقدام به پخت نوعی نان سنتی به نام روغن جوشی کرده و آن را بین مردم تقسیم می کنند.
در روز ۱۴شعبان که به برات مرده ها شهرت دارد مردم با حضور بر سر قبور خویشاوندان، خواندن فاتحه و پخش شیرینی، شکلات، میوه و نانهای سنتی یاد و خاطره عزیزانشان را گرامی می دارند.
در این روز کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند با پهن کردن فرش و پخش انواع خوراکی و خواندن روضه یاد و خاطره تازه گذشته را گرامی می دارند، قرائت قرآن و فاتحه نیز در این راستا هدیه ای است که از سوی مردم نثار روح درگذشتگان می شود.
هر چند ایام برات سه روز است اما در برخی روستاها و همچنین مناطقی که هنوز روابط طایفه ای مستحکم است در صورتی که تعداد درگذشتگان سال بیش از سه نفر باشد مراسم را از ابتدای ماه شعبان آغاز کرده و هر روز در منزل یکی از درگذشتگان مجلس روضه همچنین مراسم قرائت قرآن برپا می شود.
مردم در این روستاها به چند گروه تقسیم شده و هر گروه در قسمتی از روستا در جمع بازماندگان متوفی به قرائت قرآن می پردازند، مردم در این روستاها عصر سیزدهم شعبان با حضور بر مزار اموات و خواندن فاتحه، یاد و خاطره آنان را گرامی می دارند.
در روز چهاردهم شعبان نیز تمام اهالی روستا به صورت دسته جمعی در خانه آخرین خانواده ای که عزیزی را از دست داده اند جمع شده و برای متوفی فاتحه می خوانند.
از دیگر مراسم روز برات که بیشتر در روستاها رونق دارد اجرای مراسم برات خوانی است، در این مراسم جوانان و نوجوانان روستا به خانه افرادی که به تازگی عزیزی را از دست داده اند مراجعه کرده و اشعاری را در یادآوری روز برات قرائت می کنند.
اهالی خانه از آنچه در خانه موجود است مانند خرما، شکلات، نقل و نبات، لنگاش پخته، عناب و گردو به آنها می دهند و بدینوسیله از آنها تشکر می کنند.
مسوول حوزه پژوهش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی هم گفت: مراسم سنتی برات در این استان، بهمن سال ۹۱ به شماره ۸۰۹ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.
سید احمد برآبادی افزود: دامنه این رسم آنچنان گسترده است که به ماه شعبان در این منطقه ماه برات نیز می گویند.
وی ادامه داد: برات در خراسان جنوبی مصداقی بر اعتقاد به اصل معاد است که مردم این خطه با انجام اعمال مخصوص به استقبال آن می روند.
وی با بیان اینکه این مراسم به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می شود گفت: برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده ها و برات اموات از جمله این عناوین است که از این میان برات اموات در ۱۴ شعبان و با شور و حال خاصی برگزار می شود.
|
