مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
اندیشکده های مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اولین حلقه (حلقه مرکزی) فعالیت های مربوط به تحقیق و طراحی الگو، شبکه اندیشکده ها می باشد. تاکنون بر اساس تصمیم شورای عالی مرکز، عناوین ۲۷ اندیشکده تعیین و با تصویب نظام نامه مربوط، مقدمات تشکیل آنها فراهم شده است. هریک از اندیشکده ها مسؤلیت هماهنگی و ساماندهی امر تحقیق و طراحی و تدوین بخشی از الگو و پایش اجرای آن را بر عهده دارند. احتمال می رود بنا بر ضرورت، چند اندیشکده دیگر بر این تعداد افزوده شود.
تعریف اندیشکده[ویرایش]
هر اندیشکده اتاق فکری است متشکل از ۱۵ الی ۲۵ نفر از:
- صاحبنظران با سابقه فعاليت مؤثر و موفق در فعالیت هائی نظیر مدیریت راهبردي، سیاستگذاری و قانونگذاری
- اساتيد و فضلاي حوزه و دانشگاه كه در موضوع انديشكده صاحب کرسی و یا آثار علمی برجسته هستند.
- كار آفرينان و فعالان برجسته بخش خصوصی صاحبنظر در موضوع انديشكده
- سه تا پنج نفر محققان جوان كه به صورت پاره وقت با مركز همكاري مي كنند و بدنه كارگروه ویژه انديشكده را تشكيل مي دهند.
ساختار اندیشکده[ویرایش]
برای هر اندیشکده رئیس، دبیر، یک کارگروه ویژه و چند کارگروه تخصصی (بنا به ضرورت)، پیش بینی شده است. رئیس و اعضای کارگروه ویژه به صورت پاره وقت با اندیشکده ها همکاری دارند، اما دبیر هر اندیشکده به صورت تمام وقت با مرکز همکاری خواهد داشت. سایر اعضا به طور فعال در جلسات اندیشکده ها شرکت خواهند کرد.
وظایف اندیشکده ها[ویرایش]
هر چند با توجه به تفاوت موضوع و حوزه فعالیت اندیشکده ها، به سختی می توان شرح وظائف دقیق و یکسانی برای همه آن ها تعریف کرد، لکن اصلی ترین محورهای مشترک فعالیت های اندیشکده ها را می توان به شرح زیر برشمرد:
۱) تدوین مراحل کار اندیشکده در چارچوب روش شناسی و نظام کل الگو
۲) تدوین روش شناسی و مبانی (ارزش ها و بینش های) مرتبط با حوزه فعالیت اندیشکده
۳) تحلیل انتقادی مکاتب و نظریه های توسعه و کمک به نظریه پردازی در باب پیشرفت اسلامی ایرانی
۴) پیشنهاد خطوط و زمینه های پژوهشی مورد نیاز الگو به مراکز علمی و پژوهشی و محققان کشور
۵) ارزیابی و آسیب شناسی روند گذشته کشور و تصویر و تحلیل وضعیت کشور در حوزه تخصصی اندیشکده
۶) تدوین شاخص های مقدماتی ارزیابی پیشرفت کشور در شرایط حال
۷) بررسی و تحلیل اسنادی که در موضوع فعالیت اندیشکده قبلا در مراجع ذیصلاح تصویب و ابلاغ شده است
۸) مطالعه تطبیقی (مقایسه ای) در خصوص تجربیات سایر کشورها
۹) انجام مطالعات آینده پژوهی
۱۰) تدوین وضعیت مطلوب
۱۱) تدوین اهداف بلند مدت
۱۲) تدوین راهبردهای بلند مدت
۱۳) طراحی نظام ها و سازوکارهای زمینه ساز حرکت جامعه در مسیر پیشرفت
۱۴) بازنگری و تدوین شاخص های پیشرفت
۱۵) طراحی نظام نظارت و پایش پیشرفت کشور و ارزیابی از طریق کنترل شاخص‌ها
۱۶) بررسی و تدوین پیشنهادها برای بازنگری و به روزرسانی الگو
هر اندیشکده وظائف خود را از طریق تقسیم کار ملی در سطح مراکز و مؤسسات و شخصیت های علمی کشور به انجام می رساند و رأساً به انجام طرح های پژوهشی اشتغال نمی ورزد و از این منظر، تفاوت ماهوی با پژوهشکده و مرکز پژوهشی و نظائر آن دارد.
منطق تشکیل اندیشکده ها[ویرایش]
تقسیم بندی الگو به اجزا، موضوعات و حوزه های مختلف، از پیچیده ترین تصمیمات مرکز در مرحله سازماندهی بوده است. نگاه ها، بینش ها و مبانی فکری گوناگون و همچنین تجربیات مختلف داخل و خارج کشور، مدل های مختلفی را برای این تصمیم کلیدی پیش روی مرکز نهاده بود. سرانجام با مطالعه و تعمق در مبانی و ارزش های دینی، رهنمودهای مقام معظم رهبری، نظریات متفکرین اسلامی، تجربیات سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور، نظرات دانشمندان در طبقه بندی نیازهای انسان، دستاوردهای بین المللی از قبیل شاخص های توسعه انسانی و توسعه پایدار و با بهره گیری از مشورت متخصصان نتایجی به شرح زیر حاصل شد:
- مدل پیشنهادی شامل مبانی ، ارکان و عرصه های الگو است. فکر، علم و معنویت علاوه بر آن که همراه با زندگی چهار عرصه الگو را تشکیل می دهند، ارکان عرصه زندگی هم به شمار می آیند. این ارکان بر مبانی استوار می شوند.
- تعدادی از اندیشکده ها می بایست به تدوین اصول، مبانی و عناصر پایه مورد نیاز تدوین الگو از قبیل هستی شناسی، ارزش شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی، و سنت های و قوانین الهی حاکم بر انسان و اجتماع بپردازند. نتایج کار این اندیشکده ها زیرساخت های فعالیت علمی دیگر اندیشکده ها را فراهم خواهد نمود. این گروه از اندیشکده ها، "اندیشکده های نوع اول" نامیده می شوند.
- انسان مرتبط با مبداء و معاد که خلیفه خداوند است محور عرصه زندگی است و بینش و نیت و انگیزش او نقش اساسی در رفتار و روابط وی دارد.
- اندیشکده هائی که ابعاد مختلف عرصه زندگی انسان را بررسی خواهند كرد با مطالعه
تعامل انسان با خدا، جهان، جامعه و خود
نظام رفتارها و روابط انسانی
نیازها و انگیزه های انسان
عوامل پیرامونی تأثیر گذار بر پیشرفت انسان و جامعه
از هم قابل شناسائی و تفکیک می شوند.
این اندیشکده ها "نوع دوم" نامیده می شوند و در چهار حوزه کلی تر جای می گیرند.
نام و حوزه فعالیت هر یک از اندیشکده ها[ویرایش]
بر پایه مدل یاد شده عناوین اندیشکده هائی که تا کنون تصویب شده اند به این شرح است:
← مبانیاندیشکده مبانی :
مطالعه و تدوین اصول و عناصر پایه تدوین الگو از قبیل هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی بر اساس معارف اسلامی، موازین عقلی و دستاوردهای علمی جهان
اندیشکده سنت های الهی :
شناخت و تدوین سنت ها و قوانین ثابت الهی حاکم در انسان و جامعه
اندیشکده فقه و حقوق اسلامی :
شناخت، تبیین و تدوین حقوق فرد و جامعه در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اعلام نظرات تخصصی فقهی در پاسخ به سؤالات سایر اندیشکده ها که در موضوع مورد بررسی خود نیاز به اطلاع از ابعاد فقهی مسئله دارند.
← ارکاناندیشکده معنویت :
بسط و تعمیق معنویت به عنوان مهمترین عرصه پیشرفت و روح و هدف اصلی همه ابعاد زندگی انسان و جامعه
اندیشکده فکر :
تحول فرد و جامعه به صورت جامعه ای متفکر و اندیشه ورز و بسط و استقرار تدبیر و خردورزی در کلیه شئون و اجزا و آحاد جامعه
اندیشکده علم :
تدوین الگوی حرکت جامعه به سوی توسعه و تعمیق علم، و گسترش نوآوری های علمی و فناوری های پیشرفته و مورد نیاز جامعه، دو امر مهم آموزش و پژوهش در حوزه فعالیت این اندیشکده قرار دارد.
← عرصه زندگیاندیشکده عدالت :
شناخت، تبیین و تدوین ابعاد، وجوه و شاخص های گوناگون عدالت به عنوان یکی از اصلی ترین ارزش ها و اهداف پیشرفت در کلیه شئون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه
اندیشکده قضا :
حاکمیت مطلق قانون در جامعه، برابری آحاد جامعه در برابر قانون، بسط عدالت، پاسداری از حقوق مردم، ایجاد احساس پشتوانه و پناهگاه برای مظلومین و مستضعفین.
← حوزه اجتماع (نظام اجتماعی)اندیشکده جمعیت و نیروی انسانی :
الگوی رشد جمعیت، امنیت شغلی و زمینه سازی برای ارتقاء آحاد جامعه به انسان های پویا، فعال، دارای عزت نفس، برخوردار از کرامت، خود شکوفا و موفق با توجه به منابع و ظرفیت های دردسترس
اندیشکده سلامت و تأمین اجتماعی :
تغذیه، بهداشت، سلامت، درمان، مراقبت خردسالان، کهنسالان و افراد نیازمند به حمایت، تربیت بدنی، رفاه، امنیت شغلی و انواع بیمه های موردنیاز افراد برای زندگی پرامید
اندیشکده خانواده :
تعمیق نقش خانواده به عنوان اصلی ترین کانون و نهاد تشکیل دهنده جامعه اسلامی و بستر رشد و بالندگی انسان های سالم، متدین، آگاه و موفق. موضوعاتی همچون ازدواج، اشتغال زنان و عدالت جنسیتی نیز در حوزه مطالعات این اندیشکده قرار دارد.
اندیشکده مسجد :
احیای نقش مساجد به عنوان کانون های زنده، حرکت دهنده و معنویت بخش به محیط پیرامون به نحوی که حس عبودیت، محبت، تعاون، پذیرش فرد توسط اجتماع و همبستگی اجتماعی را در محیط (محله) ارتقاء بخشد.
← حوزه سیاست (نظام سیاسی)اندیشکده سیاست :
مردم سالاری دینی، یکپارچگی ساختار حاکمیت و مردم، حقوق سیاسی، اجتماعی و شهروندی، ارتقاء احساس مشارکت آحاد جامعه در مدیریت جامعه و نظارت عمومی و نحوه انجام آن، قوا، احزاب و گروه ها
اندیشکده نظام سازی :
ارتقاء کار آمدی و پویائی ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران تحت ولایت فقیه عادل، تنظیم روابط قوا و اجزای نظام
اندیشکده امنیت و دفاع :
بسط امنیت در جامعه برای فعالیت سالم و بالندگی آحاد و اجزاء جامعه، پیشگیری از تجاوز به حقوق جامعه و آحاد جامعه، حراست از عزت و استقلال ملی، ارتقا توانمندی و اقتدار ملی و بازدارندگی نسبت به هرنوع تجاوز به حقوق و منافع ملی
اندیشکده سیاست خارجی و دیپلماسی عمومی :
برقراری روابط حکیمانه و عزتمند با ملت ها و دولت های جهان و مجامع بین المللی، حفظ حقوق و منافع ملی کشور در جهان، همبستگی ملت های مسلمان، ایجاد مودت و دوستی بین ایران و ملت های منطقه، معرفی ارزش ها و ظرفیت ها و توانمندی های ایران در میان مردم دنیا و علاقمند نمودن آنها به حفظ اقتدار و عزت ایران
← حوزه اقتصاد (نظام اقتصادی)اندیشکده اقتصاد :
طراحی الگوی کلان اقتصاد کشور، بهره‌گیری از استعدادهای انسانی، طبیعی و جغرافیایی برای تولید بیشتر ثروت و ارتقای توانمندی های ملی، بسط عدالت اقتصادی، بستر سازی برای شکوفائی حداکثری ظرفیت های مدیریتی، خلاقیت، نوآوری و کار و فعالیت آحاد جامعه، ارتقای جایگاه اقتصادی کشور در سطح بین المللی، توسعه سرمایه گذاری، امنیت سرمایه گذاری، سرمایه گذاری خارجی
اندیشکده فضای کسب و کار :
تمهید و تسهیل عوامل و شرایط لازم برای کسب و کار در حوزه تجارت، صنعت، معدن، انرژی، فرآوری محصولات نهائی، نظام بانکی، نظام بیمه فعالیت های اقتصادی، نظام توزیع و گردشگری و نظایر آن
اندیشکده چرخه نوآوری :
پیوند، تکمیل و هدفمند کردن عناصر چرخه نوآوری – ایده تا پدیده – از قبیل تحقیق و توسعه، فناوری، تولید، توسعه بازار و تولید ثروت
اندیشکده آمایش های بنیادین :
طراحی آرایش هدفمند و بهینه کلیه عوامل پیشرفت در ارتباط با ظرفیتهای انسانی، اقلیمی، تاریخی، فرهنگی و غیره در تمام مناطق و نواحی کشور، با توجه ویژه به خلیج فارس، مناطق کویری، روستاها و مناطق مرزی
اندیشکده آب، محیط زیست، امنیت غذائی و منابع طبیعی :
حفظ و ارتقاء کمی و کیفی منابع زیستی و طبیعی به ویژه منابع آب و جنگل، کشاورزی، امنیت تأمین غذا برای نسل های فعلی و آتی کشور و ایمنی و سلامتی مواد غذائی
اندیشکده معماری، شهرسازی، مسکن و حمل و نقل :
حفظ و ارتقاء کیفی زیستگاه ها و مناطق جمعیتی شهری و روستائی، ارتقاء نظام مدیریت شهری و روستائی، تأمین نیاز مسکن، تحول معماری و شهرسازی در جهت سلامت جسمی و روحی، رفاه و ارتقاء کیفیت زندگی انسان ها و نظام حمل و نقل
← حوزه فرهنگ (نظام فرهنگی)اندیشکده تربیت :
نظام تربیت جامعه ایرانی و آحاد آن در بستر خانواده، مؤسسات آموزش ابتدائی، متوسطه، عالی و محیط فعالیت و زندگی
اندیشکده اخلاق :
بسترسازی برای رشد فضائل اخلاقی در جامعه
اندیشکده فرهنگ :
نظریه‌های فرهنگی، هنر، مواریث تمدنی اسلامی و ایرانی، زبان فارسی، فرهنگ عمومی و سبک زندگی (اوقات فراغت، لباس و پوشش و .... ) ، فرهنگ اقوام و مناطق مختلف کشور و مهندسی فرهنگی
اندیشکده رسانه و ارتباطات :
فضای مجازی، تغییرات حاصل از توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در شئون مختلف زندگی فرد و جامعه، آینده نگری و به کارگیری رسانه ها و ارتباطات در تحقق اهداف پیشرفت
اندیشکده مناسک عبادی :
درونی کردن روح عبودیت و بسترسازی برای ترغیب آحاد جامعه در مسیر انجام مناسک عبادی و تعمیق فهم و توجه جامعه به شرایع و آداب دینی
