مستحبات مربوط به نوزاد در گوگ تپه خالصه
مستحبات مربوط به هنگام تولد نوزاد در گوگ تپه خالصه
۱- غسل دادن نوزاد
۲- گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ نوزاد برای دورکردن شیاطین از نوزاد ( بجهت لطافت روح نوزاد )
۳- گشودن کام نوزاد با تربت سید الشهداء ( همراه با آب فرات و یا آب شیرین و یا خرما و یا عسل )
۴- تراشیدن سر نوزاد و به وزن آن نقره و غیره صدقه دادن
۵- عقیقه کردن
۶- انتخاب نام نوزاد ( البته بعد از هفت روز که در این هفت روز نام او اگر پسر باشد محمد است و اگر دختر باشد فاطمه )
۷- ختنه کردن ( هم برای دختر و هم برای پسر سنت است .)
۸- ولیمه دادن
۱- غسل دادن
امام صادق (ع) : غسل دادن نوزاد لازم است .(۱)
٢-گفتن اذان و اقامه در گوش فرزند
یکی از مستحباتی که پیامبرگرامی اسلام و معصومین علیهم السلام بدان سفارش اکید فرموده اند این است که پدر و مادر پس از تولد نوزادشان، در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند که این عمل آثار روحی بسیار مفیدی در وجود نوزاد خواهد داشت؛ زیرا بدون شک گفتن جملات: الله أکبر، أشهد أن لا اله الا الله، أشهد أن محمدا رسول الله از اولین آنات زندگی، گوش طفل را با ندای توحید و رسالت توحیدی آشنا خواهد کرد و صحیفه ی پاک و نورانی روح کودک، این پیام ها را در خود منعکس خواهد کرد.
برکات اذان و اقامه
الف ) سبب دوری شیطان از نوزاد: سکونی از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم فرمود:
کسی که صاحب فرزند شود، در گوش راستش اذان بگوید و در گوش چپش اقامه، زیرا این عمل فرزند را از شیطان رانده شده، مصون می دارد.(۲)
در روایتی علی علیه السلام این سنت را از پیامبر اکرم صلی الله علیه واله و سلم نقل می کند که متضمن تعلیل آن نیز هست:
این عمل (گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد) کودک را از شر شیطان حفظ می کند و نیز سبب می شود که او در خواب نترسد.(۳)
ب ) مصون نیست از گزند شیطان: پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم به امیرمؤمنان علیه السلام چنین سفارش می فرماید:
ای علی! چون صاحب پسر یا دختر شوی، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگو، که برای همیشه از گزند شیطان ایمن خواهد بود.(۴)
٣- گشودن کام نوزاد(۵)
سومین سنتی که باید پدران و مادران به هنگام ولادت فرزند رعایت کنند، برداشتن کام نوزاد است که از سنت های اسلامی و سیره ی اهل بیت و سفارشات آنان است. آن بزرگواران، گاهی کام فرزندان خود را با خرما و گاه با آب فرات و گاهی با تربت امام حسین علیه السلام برمی داشتند. برداشتن کام نوزاد با موارد آثار خوبی روی فرزند می گذارد، زمینه سازی برای مهر ورزیدن کودک به اهل بیت علیهم السلام است.
برداشتن کام فرزندان با تربیت امام حسین علیه السلام: حسین بن أبی العلاء گوید:
شنیدم که امام صادق علیه السلام فرمود: کام فرزندان خود را با تربت حسین بن علی علیه السلام بردارید که مایه ایمنی کودک خواهد بود.(۶)
برداشتن کام با آب فرات: سعدان از امیر مؤمنان علیه السلام چنین روایت می کند:
اگر مردم کوفه کام فرزندان خود را با آب فرات برمی داشتند، همه شیعه ی ما بودند.(۷)
هم چنین حسین بن عثمان از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود:
گمان ندارم کام کسی با آب فرات برداشته شود و از شیعه ی ما نباشد.(۸)
برداشتن کام با خرما: ابوبصیر از امام صادق علیه السلام و ایشان از امیرمؤمنان علیه السلام چنین نقل می کند که فرمود:
کام فرزندان خود را با خرما بردارید، زیرا پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم کام حسن و حسین را با خرما برداشتند.(۹)
برداشتن کام با آب باران: مرحوم کلینی در روایتی چنین نقل می کند:
کام فرزندان خود را با آب فرات و تربت حسین بن علی علیه السلام بردارید و اگر این دو یافت نشد، کام آنان را با آب باران بردارید.(۱۰)
۴- ختنه کردن
چهارمین سنتی که باید در هفته ی اول تولد نوزاد پسر یا دختر رعایت کرد، ختنه کردن او است که ائمه ی معصومین علیهم السلام سفارش زیادی داشته اند و روز هفتم تولد را بدین منظور معین کرده و حکمت هایی نیز برای آن بیان فرموده اند که به دو روایت اشاره می شود:
علی (ع) از پیامبر (ص) نقل می کند که فرمود:
فرزندان خود را در روز هفتم تولد ختنه کنید ، زیرا این عمل برای نوزاد پاکیزه تر و در تسریع رشد و نمو جسمانی او مؤثرتر و مایه ی طراوت بیشتر روح اوست.(۱۱)
۵- تراشیدن سر نوزاد
یکی دیگر از سنت هایی که در بدو تولد باید مورد عنایت پدر و مادر باشد، تراشیدن موی سر نوزاد است که مستحب است در روز هفتم انجام شود.
مرحوم شیخ حر عاملی صاحب وسائل الشیعه در جلد پانزدهم حدود سی روایت در این زمینه نقل کرده است که بی تردید از مجموع آنها استحباب مؤکد این سنت به دست می آید. علاوه بر این، در برخی از این روایات کلمه ی «سنت» آمده است و شاید دلیلی بر این باشد که روش و سیره ی معصومین علیهم السلام نیز همین بوده است.
امام صادق علیه السلام از پدرانش چنین روایت می کند:
پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم دستور داد تا سر نوزاد در روز هفتم تولد تراشیده شود.(۱۲)
امام صادق علیه السلام می فرماید:
فاطمه علیهاالسلام سر دو فرزند خود (امام حسن و امام حسین علیهماالسلام) را تراشید و هم وزن موی آنان نقره صدقه داد.(۱۳)
۶- ولیمه یا اطعام مردم
ششمین مستحبی که پدر به هنگام تولد نوزاد انجام می دهد اطعام مؤمنان و دوستان و آشنایان است که بدون شک، این عمل زمینه ساز پیوندهای نیکوی اجتماعی و مقدمه ای برای پذیرش طفل از سوی جامعه است، علاوه بر این، آثار معنوی پر برکتی نیز در سلامت روحی و جسمی کودک. به دنبال خواهد داشت.
سنت و سیره ی اهل بیت نیز چنین بوده است، بلکه امام صادق علیه السلام به هنگام ولادت فرزندش امام کاظم علیه السلام سه روز اطعام کرد و بر همین اساس مرحوم شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه بابی تحت عنوان «باب استحباب اطعام الناس عند ولاده المولود ثلاثه أیام» ،ذکر کرده است.
جابر گوید:
روش علی بن الحسین علیه السلام این بود که به هنگام ولادت فرزند خود ولیمه می داد.(۱۴)
٧- عقیقه
از سنت های محمدی صلی الله علیه و اله و سلم این است که روز هفتم تولد کودک پس از تراشیدن سر او، پدر در راه خدا گوسفندی قربانی کند و بین فقرا و دوستان و همسایه ها تقسیم نماید؛ این سنت اسلامی را «عقیقه» گویند.
در اسلام بر عقیقه بسیار تأکید شده و استحبابش هم چنان تا بلوغ کودک بر عهده ی پدر و پس از آن بر خود شخص باقی است. این تأکید به خاطر حکمت هایی است که در آن نهفته است و به برخی از آنها اشاره می شود:
۱. بیمه سلامتی: سمره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم روایت کند که فرمود:
هر کودکی باعقیقه بیمه می شود.(۱۵)
سلامتی هر نوزادی در گروه قربانی کردن گوسفندی است که برای او معین شود و از طرفش عقیقه گردد.
۲. عقیقه کردن گوسفند: پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم می فرماید:
در روز هفتم برای نوزاد گوسفندی ( قوچی) ذبح کن.(۱۶)
۳. عقیقه پیامبر از طرف حسنین علیهماالسلام: امام صادق علیه السلام فرمود:
پیامبر حسن و حسین علیه السلام را در روز هفتم نامگذاری کرد و نام حسین را از نام حسن برگرفت و برای هر یک گوسفندی عقیقه کرد.(۱۷)
۴. عقیقه ی پسر و دختر یکی است: از پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم روایت شده که فرمود:
عقیقه ی یک گوسفند است و پسر و دختر در این جهت مساوی اند.(۱۸)
امام فرمود: نه، تلاش کن تا پیدا کنی؛ زیرا خداوند ریختن خون قربانی و اطعام طعام را دوست می دارد.
توضیح: خداوند اطعام طعام را دوست دارد؛ از این رو، قربانی کردن گوسفند و تقسیم آن در میان همسایگان و فقرا از دادن پول آن به ایشان بهتر است و روایات زیادی درباره ی اطعام و عقیقه آمده است. علاوه بر این، نیکوست که مقداری از گوشت عقیقه به همسایگان داده شود همچنان که رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم هنگام ولادت حسنین علیهماالسلام چنین کردند.(۱۹)
مستحب است مقداری از گوشت عقیقه برای اطعام مؤمنان کنار گذاشته شود و آنان را دعوت کرده و پذیرایی شوند تا هم به برکت حضور مؤمنان در خانه ی پدر نوزاد و استفاده از غذای عقیقه بر برکت خانه و اهل آن بیفزاید و هم برای سلامتی فرزند دعا شود و کودک در پرتو دعای مهمانان از سلامتی روحی و جسمی بیشتری برخوردار گردد.
امام باقر و امام صادق علیهم السلام به این نکته اشاره داشته و فرموده اند:
خداوند ریختن خون قربانی و مهمانی و اطعام را دوست می دارد.(۲۰)
٨- انتخاب نام
از دیگر سنت هایی که در آغاز تولد نوزاد مورد توجه پدر و مادر قرار می گیرد انتخاب نام است. انتخاب نام مسأله ی ساده ای نیست، پدر و مادر باید فکر کنند که این نوزاد در آینده به طور مستمر با این نام سر و کار خواهد داشت، پدر و مادر و دیگران او را با این نام صدا خواهند کرد و نام وسیله ای برای توجه به شخصیت طفل خواهد بود.
آری، پیشوایان معصوم ما به حدی به مسأله نام اهمیت می دادند که از آغاز تولد نوزاد پسر تا روز هفتم، او را «محمد» می نامیدند تا از بدو تولد، روح و روان و فکر و مغز کودک را با حضرت محمد صلی الله علیه و اله و سلم آشنا کرده باشند، هم چنین با ذکر نام خدا هنگام اذان گفتن در گوش نوزاد و تکرار نام محمد صلی الله علیه و اله و سلم فطرت پاکش را بیدار کنند و اعضا و جوارحش نیز به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر او شهادت بدهد. اینک نظر شما را به گزیده ای از روایات در این باره جلب می نماییم:
۱. سنت نام گذاری: امام صادق علیه السلام فرمود:
هیچ نوزادی برای ما متولد نمی شود مگر این که نخست او را محمد می نامیم و پس از هفت روز، اگر خواستیم نامش را تغییر می دهیم و گرنه همان نام را بر او می گذاریم.(۲۱)
۲. نام خوب و حق فرزند: ابن عباس از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم نقل می کند که فرمود:
حق فرزند بر پدر آن است که نام خوبی بر او بنهد و به بهترین شکل تربیتش نماید.(۲۲)
۳. بهترین هدیه به فرزند: امیرمؤمنان (ع) فرمود:
پیامبر اسلام (ص) فرموند: اولین هدیه ای که هر یک از شما به فرزندش می بخشد نام خوب است. پس بهترین نام را برای فرزند خود انتخاب کنید.
موسی بن بکر از حضرت ابوالحسن علیه السلام نقل می کند:
اولین نیکی و احسان مرد به فرزندش آن است که نام خوب برای او انتخاب کند. پس برای فرزندان خود از بهترین نام ها استفاده کنید.(۲۴)
توضیح: شکی نیست که الفاظ و اسامی هر چند نیکو و پسندیده باشند نمی توانند به تنهایی آدمی را سعادتمند گردانند و مقصود از روایات گذشته این است که نام های نیکو زمینه ی روانی و تلفینات روحی و اجتماعی مثبتی فراهم می کنند که اگر شخص صاحب نام در افق آن قرار گیرد و به اخلاق والای پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم و سیره ی اهل بیت عصمت علیه السلام آراسته گردد، به حقیقت پیوسته و راه بهشت را به روی شخص می گشاید.
نکته ی مهم در نام گذاری این است که نام هر کس و هر معنایی که بر روی کودک گذاشته شود، با ذکر مکرر آن در طول زندگی، یاد و خاطره و ویژگی های آن شخص و آن معنا در ذهن و روان کودک تأثیر گذارد و پیوند خاصی بین آن دو ایجاد می شود که در سعادت و شقاوت او مؤثر است.
۴. بهترین نام برای پسران: در روایات نام های فراوانی برای پسران ذکر گردیده، ولی روی چند نام به عنوان بهترین نام ها تأکید بیشتری شده است.
ابن عمر از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم قال:
محبوب ترین نام ها نزد خداوند، عبدالله و عبدالرحمن است.(۲۵)
از پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم چنین روایت شده است:
هر که چهار فرزند برای او متولد شود و یکی از آنها را به نام من نگذارد در حق من جفا کرده است.(۲۶)
ابوامامه از پیامبر(ص) روایت کند که فرمود:
هر که را پسری به دنیا آید و از سر مهر و محبت و برای تبرک جستن به نام من، او را محمد بنامد، خود و نوزادش هر دو در بهشت خواهند بود.(۲۷)
نام محمد خیر و برکت خانه
امام رضا علیه السلام فرمود:
خانه ای که در آن نام محمد باشد، اهل آن، بامداد و شامگاهشان توأم با خیر و برکت خواهد بود.(۲۸)
پیامبراسلام (ص) فرمودند:
اگر نام فرزندتان را محمد نامیدید، اکرامش کنید و در مجالس خود برایش جا باز کنید، و کار او را زشت و ناپسند مشمارید.(۲۹)
توضیح: گویا پیامبر اسلام از روش برخی مسلمانان تعجب می کنند که چگونه فرزندان خود را محمد می نامند، اما حرمت این نام را رعایت نمی کنند و فرزندان خود را لعن و نفرین می نمایند در حالی که شایسته نیست با همنام رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم چنین رفتاری داشته باشند.
آیا نامش را محمد نگذاشته ای ! عرض کردم: آری چنین کردم. حضرت فرمود: محمد را مزن و دشنامش مده، زیرا تا وقتی که زنده هستی خداوند او را نور چشم تو قرار داده و پس از مرگت فرزند صالح و جانشین صادقی برای تو خواهد بود.(۳۰)
از مطالب: اسماعیل عبادی
|
