مسجد ملاحاجی دزفول
مسجد ملاحاجی دزفول در انتظار توجهی ویژه
یکی از آثار ارزشمند تاریخی شهر دزفول که سال هاست مورد بی‌مهری قرار گرفته، مسجد تاریخی ملاحاجی (مقداد) در
محله مقدمیان است که باوجود اهمیت ویژه و معماری ارزشمند خود، برخی ستون‌های آن از محور خود خارج شده و ترک‌های دیواره آن روز به روز عمیق‌تر می‌شود و نیازمند توجه فوری و رسیدگی ویژه است.
نجمه مورث‌نوری، عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا ـ منطقه خوزستان، با بیان این مطلب گفت:
شهرستان دزفول با داشتن جاذبه‌های متنوع، به یکی از مناطق منحصر به فرد تاریخی – گردشگری مشهور است که در
شمال استان خوزستان واقع شده و بافت تاریخی آن یکی از ارزشمندترین بافت‌های تاریخی کشور محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: وجود بیش از ۱۴۰ اثر ثبت ملی شامل ساباط‌ها، خانه‌ها، حمام‌ها، مساجد و گذرهای تاریخی فرصت بسیار مناسبی را برای گذران لحظاتی جذاب در میان آثار به جای مانده از قرون گذشته برای علاقمندان به آثار تاریخی ایران فراهم می‌آورد؛ این در حالی است که در دل این بافت، یکی از دیدنی‌ترین و قدیمی‌ترین مساجد تاریخی ایرانی با نام مسجد ملاحاجی دزفول جای گرفته است.
عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول درباره این مسجد تاریخی توضیح داد: این مسجد باشکوه که در مرکز محله مقدمیان نزدیک سرمیدان بزرگ و
آستانه سبزقبا قرار دارد، در طول ادوار مختلف تاریخی نام‌های متعددی داشته که قدیمی‌ترین و مشهورترین آن ملاحاجی بوده است ولی به دلیل این‌که این مسجد مدفن هفت تن از آیات اعظام و همچنین مدفن مرحوم ملامحمدرشید ضیایی بوده به مسجد ضیایی نیز شهرت دارد و به همین نام در تاریخ ۱۲ آذرماه ۱۳۸۰ به شماره ۳۷۷۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
وی بیان کرد: طبق گفته بانیان ملاحاجی قدمت بنای اولیه این مسجد به ۷۰۰ سال قبل باز می‌گردد ولی با توجه به آخرین تغیرات معماری آن، می‌توان نشانه‌های دوره قاجاریه را در این بنا مشاهده کرد.
مورث‌نوری سقف‌های گنبدی شکل و تزیینات آجری را از جمله ویژگی‌های خاص مسجد ضیایی عنوان کرد و افزود: این مسجد دارای یک باب
شوادان و یک محراب نیز است که از آن‌ها جهت عبادت استفاده می‌شد به ویژه در دوره پهلوی اول به علت ممنوعیت عزاداری، عزاداران حسینی به شوادان بزرگ مسجد می‌رفتند و به صورت مخفیانه به مراسم عزاداری و سینه‌زنی می‌پرداختند.
وی گفت: توجه به مسجد تاریخی ملاحاجی (مقداد) از آن رو اهمیت بیشتری می‌یابد که باتوجه به قدمت زیاد شهر دزفول، در نقاط مختلف شهر، مساجد تاریخی ثبت ملی مختلفی وجود دارند و از طرفی نیز، یکی از نمادهای گردشگری شهر دزفول مساجد تاریخی هستند که علاقمندان به معماری ایرانی اسلامی را می‌تواند مجذوب خود کند.
این عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول عنوان کرد: مسجد ضیایی (ملاحاجی) که در اواخر نام رسمی آن به مقداد تغییر نام یافته است، در نزدیکی زنجیره‌ای از آثار تاریخی و ثبت ملی قرار دارد که از آن میان می‌توان به
ساباط تاریخی صوبیون ، عزیزی‌پور، کپش،
مسجد ظهیر‌السلام ،
پلابچیلون ،
خانه صنیعی ،
خانه تاریخی آرامش و … قرار دارد از این رو می‌تواند مورد توجه ویژه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: موقعیت خاص قرارگیری مسجد ضیایی در میان تعداد زیادی از بناهای ارزشمند تاریخی که خود گواه بر یک مجموعه منحصر بفرد است نشان از اهمیت این مسجد دارد؛ باوجود این، مسجد ملاحاجی سال‌ها است که به حال خود رها شده و در دهه‌های اخیر مرمت نشده و به آن بی‌مهری شده است به گونه‌ای که متاسفانه ستون‌های مسجد از محور خود خارج شده‌اند و ترک‌های بسیار عمیق در دیوارهای مسجد ایجاد شده است.
مورث‌نوری به اهمیت این مسجد به لحاظ بافتگردی نیز اشاره کرد و گفت: باتوجه به این‌که مسجد ملاحاجی در زمره آثار ثبت ملی می‌باشد و همچنین در اطراف آن بازار قدیمی خراطان قرار دارد چنانچه مسولان امر توجه و رسیدگی لازم را داشته باشند و در اسرع وقت با تخصیص و اعتبار، بودجه لازم را جهت مرمت و احیای مجدد مسجد فراهم آورند، محله تاریخی مقدمیان این قابلیت را دارد که به عنوان مجموعه‌ای منحصر به‌فرد جهت معرفی و انواع برنامه‌های بافتگردی برای علاقمندان به آثار تاریخی در یکی از تاریخی‌ترین محلات دزفول مطرح شود.
وی هشدار داد: با این همه این روزها این بنای ارزشمند حال و روز خوشی ندارد و با وجود پیگیری مسوولان آن، ستون‌ها و بخشی از دیواره مسجد همچنان در خطر فروریزی قرار دارند که باید برای مرمت آن اقدام عاجل از سوی مسوولان به ویژه میراث فرهنگی استان خوزستان صورت پذیرد.
