میگو
تکثير و پرورش ميگوي آب شيرين
این مقاله اطلاعات کلی در مورد بیولوژی و تکثیر و پرورش میگوی آب شیرین ارائه می‌دهد.
میگو در چرخه زندگی خود دارای چهار شکل مشخص است:
تخم ، لارو ، پست لارو ، و بالغ. در این مقاله به شرح مختصر هر یک از مراحل فوق و ویژگیهای آن ، خصوصاً ، کیفیت آب مورد نیاز ، وسایل و عملیات تفریخگاه (هچری)، تغذیه ، وسایل و روشهای پرورش ، استراتژی مدیریت استخرها ، انواع استخرها و روشهای پرورش ، بیماریها ، مشکلات پرورش میگوی آب شیرین پرداخته شده است.
پراکنش گونه‌های میگوی آب شیرین جنس Macrobrachium در سراسر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان پراکنده‌اند. این‌گونه‌ها در اغلب آبهای شیرین داخلی شامل دریاچه‌ها ، رودخانــه‌ها، باتلاقها ، نهرهای آبیاری ، کانالها و استخرها و حوزه‌ها یافت میشوند.
اغلب گونه‌ها در مراحل نخستین چرخه زندگیشان به آب لب شور نیاز دارند و بنا بر این در آبهایی یافت میشوند که مستقیم یا غیر مستقیم به دریا می‌پیوندند، هر چند بعضی از آنها چرخه زندگیشان را در دریاچه‌های داخلی آب شور یا آب شیرین کامل می‌کنند. بعضی از گونه‌ها ، رودخانه‌هایی با آب شفاف را ترجیح میدهند، در حالی که بعضی دیگر در آبهای بسیار گل‌آلود یافت میشوند
مقدمه[ویرایش]
این مقاله اطلاعات کلی در مورد بیولوژی و تکثیر و پرورش میگوی آب شیرین ارائه می‌دهد.
میگو در چرخه زندگی خود دارای چهار شکل مشخص است: تخم ، لارو ، پست لارو ، و بالغ. در این مقاله به شرح مختصر هر یک از مراحل فوق و ویژگیهای آن ، خصوصاً ، کیفیت آب مورد نیاز ، وسایل و عملیات تفریخگاه (هچری)، تغذیه ، وسایل و روشهای پرورش ، استراتژی مدیریت استخرها ، انواع استخرها و روشهای پرورش ، بیماریها ، مشکلات پرورش میگوی آب شیرین پرداخته شده است.
بیولوژی میگوی آب شیرین[ویرایش]
پراکنش گونه‌های میگوی آب شیرین جنس Macrobrachium در سراسر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان پراکنده‌اند. این‌گونه‌ها در اغلب آبهای شیرین داخلی شامل دریاچه‌ها ، رودخانــه‌ها، باتلاقها ، نهرهای آبیاری ، کانالها و استخرها و حوزه‌ها یافت میشوند.
اغلب گونه‌ها در مراحل نخستین چرخه زندگیشان به آب لب شور نیاز دارند و بنا بر این در آبهایی یافت میشوند که مستقیم یا غیر مستقیم به دریا می‌پیوندند، هر چند بعضی از آنها چرخه زندگیشان را در دریاچه‌های داخلی آب شور یا آب شیرین کامل می‌کنند. بعضی از گونه‌ها ، رودخانه‌هایی با آب شفاف را ترجیح میدهند، در حالی که بعضی دیگر در آبهای بسیار گل‌آلود یافت میشوند.
چرخه زندگی[ویرایش]
برای رشد ، تمام میگوهای آب شیرین (مانند سایر سخت‌پوستان) بطور منظم اسکلت خارجی یا پوسته خود را می‌اندازند. این فرآیند به پوست اندازی موسوم است و با افزایش ناگهانی در اندازه و وزن همراه است.
چهار شکل مشخص در چرخه زندگی میگوی آب شیرین وجود دارد: تخم ، لارو ، پست لارو ، و بالغ . این جانوران همه چیز خوارند و جیره غذایی آنها در نهایت شامل حشرات آبزی و لاروهایشان، جلبکها ، دانه گیاهان ، حبوبات ، بذر و گیاهان ، میوه‌ها ، نرم‌تنان ریز و سخت پوستان ، گوشت ماهی و پس مانده‌های ماهی و سایر جانوران است. به علاوه ممکن است همجنس خوار باشند.
عملیات پرورشی که شامل موارد زیر است مدیریت استخر گیاهان امتداد دیواره‌های استخر ، فرسایش آنها را به حداقل می‌رسانند و زیر خط آب نیز غذا و زیستگاهی برای میگوها فراهم می‌کنند. به هر حال باید توجه داشت که رشد آنها نباید چنان زیاد شود که با برداشت کردن تداخل به وجود آید. از رشد گیاهان ریشه دار آبزی و جلبکهای کف‌زی نیز باید با اعمال مدیریتی جلوگیری کرد.
استخرهای تازه باید آهک پاشی شوند. در عمل ، کاربرد استاندارد ۱۰۰۰Kg/ha سنگ آهک کشاورزی هر بار پس از تخلیه استخر پرورش میگوی آب شیرین توصیه میشود. پس از آهک دهی استخرها بیش از میگودار کردن آنها پر میشوند. کود دهی در کشت میگوی آب شیرین به ندرت لازم میشود. در هر حال استخرهای ساخته شده در خاکهای شنی‌رسی ممکن است نیاز به کوددهی داشته باشند. اجرا کننده باید در طی مدت پرورش ، مراقب خوب نگه داشتن استخرها باشد . برای جلوگیری از فرسایش دیواره‌ها ، کنترل گیاهان ریشه دار آبزی ، تعمیر و نگهداری تجهیزات خروجی و ورودی آب به ویژه توریها بـاید مـراقـبت خـاصـی انجام گیرد. گیاهان Elodea spp. و Hydrilla spp. بستر خوبی برای میگوها می‌سازند.
میگودار کردن[ویرایش]
پست لاروها را میتوان بلافاصله پـس از پـر آب شـدن اسـتخرهـا در آنها ریخت . معمولاً پست لاروهایی که تنها ۴-۱ هفته سن دارند ( پس از دگردیسی ) برای میگودار کردن استخرها به کار برده میشوند که تا زمان برداشت در آن باقی می‌مانند. به محض ورود پست لاروها به کناره استخر باید دقت شود که در پی شناور کردن کیسه‌های انتقال در استخر به مدت ۱۵ دقیقه قبل از خالی کردن آنها در آب به درجه حرارت استخر عادت داده شوند. اختلاف PH استخر و کیسه انتقال نیز موجب مرگ و میر میشود. میزان میگودار کردن استخر به اندازه بازاری مطلوب و مدیریت استخر ، خصوصاً روش برداشت ، بستگی دارد. در جاهایی که اندازه مطلوب برای فروش حدود ۷۰ گرم ( سرزده ) است و بسیاری از استخرها به علت ذخیره آب فصلی دچار محدودیت فصلی در حدود ۸ ماه هستند ، پیشنهاد میشود میزان میگو ۵ پست لارو در متر مربع (۵۰۰۰/ha) باشد.
تغذیه[ویرایش]
الف ) نوع تغذیه کشت تجارتی موفق میگوی آب شیرین به غذای مکمل نیاز دارد.نوع این غذا بسیار متنوع است و مواد زیر را در بر دارد : مواد خام جانوری یا گیاهی ، مخلوطهای غذایی تهیه شده در کنار استخر و غذاهای ترکیبی . در بعضی جاها نیز از برنـج و محـصولات فـرعـی بـرنـج به صـورت مـخلوط با غذاهای دیگر استفاده میشود. ضریب غذایی ۲:۱-۳:۱ برای جیره های ترکیبی مورد انتظار است . ضریبب غذایی مواد تر همچون ماهیهای هرز به علت رطوبت بسیار آنها بالاتر است ( شاید ۷:۱-۹:۱ ) .
ب ) مقدار تغذیه :تـوصـیه کلی و کار ساز برای مقدار تغذیه روزانه وجود ندارد زیرا این مقدار بستگی به اندازه و تعداد میگوها در استخر ، کیفیت آب و خاصیت غذا دارد. بهترین رهنمود برای مجریان استخر ، تغذیه تا حد تقاضاست . غذا به طور معمول در اطراف محیط استخر در محلهای کم عمق که منطقه خوبی برای تغذیه است پخش میشود. در بعضی از مواقع غذا به " منطقه تغذیه " در چند متری کناره محدود میگردد. در هر دو مورد مجری استخر میتواند ببیند چه مقدار غذا مصرف شده است. اگر هیچ غذایی در روز بعد باقی نماند ، مقدار غذا باید افزایش یابد. اگر مقدار زیادی غذا بماند ، مقدار آن را باید کاهش داد و یا حتی به مدت یک روز قطع کرد.
مقدار اولیه غذای پیشنهادی با استفاده از جیره خشک ، همچون غذای ترکیبی جوجه در یک استخر دارای ۵ عدد در متر مربع باید در حدود ۶/۲۵ Kg/ha در روز باشد. میزان تغذیه روزانه به تدریج از مقدار اولیه ۶/۲۵ Kg/ha در روز ، به هنگام برداشت بسیار افزایش می‌یابد. به عنوان مثال احتمال میرود که میزان غذا در روزهای پیش از برداشت یکجای تولید استخر ۱۲۵۰ Kg به حد بالای ۳۷/۵ Kg/ha در روز برسد.(پس از ۸-۶ ماه ).
برداشت[ویرایش]
زمان برداشت بستگی به میزان رشد و اندازه بازاری مطلوب و تا حدی تکنیک مدیریت استخر دارد. اصولاً در مدیریت استخر میگوی آب شیرین دو روش بسیار رایج وجود دارد. نخست ، تکنیک پرورش دسته‌ای که امکان می‌دهد جانوران تا اندازه بازاری متوسط یا تا هنگام تخلیه استخر به دلایل دیگر (مثلاً کمبود آب ، پایین بودن درجه حرارت) رشد کنند، و سپس تمام محصول برداشت میشود.
تکنیک دیگر ، پرورش مداوم است به این ترتیب که معمولاً یکبار در سال با تراکمی بسیار بیشتر از پرورش دسته‌ای به میگودار کردن استخر می‌پردازند و معمولاً پس از ۷-۵ ماه بسته به میزان رشد ( درجه حرارت ) و اندازه قابل فروش محلی ، جانوران با اندازه بازاری به وسیله پره در فواصل زمانی منظم دست‌چین میشوند.
استخرها را معمولاً به طور کامل هر ماه یکبار و یا نصف استخر را ماهی دو بار برای جلوگیری از گل آلودگی تمام استخر پره کشی می‌کنند.
عملیات پس از برداشت[ویرایش]
اغلب میگوهای آب شیرین ، در نزدیکی محل پرورش در یخ یا زنده فروخته میشوند. میگوها را نیز میتوان در تانکهای حمل هوادار به مشتریان عرضه کرد. میگوهای آب شیرین خصوصاً در معرض صدمات آنزیمی پس از برداشت و مرگ هستند و بعضی پرورش دهندگان میگوها را در آب یخ فرو می‌کنند و آنها را در آب ۶۵ درجه سانتیگراد به مدت ۲۰-۱۵ ثانیه نگه می‌دارند تا سفید شوند و سپس آنها را در یخ به فروشگاه حمل می‌کنند.
انواع استخرها و روشهای پرورش استخرهای پرستاری[ویرایش]
بعضی پرورش دهندگان استخرهای پرستاری را برای پرورش پست لاروهای تازه دگردیسی یافته به کار می‌برند و جانوران در این استخر به مدت ۲-۱ ماه قبل از برداشت رشد می‌کنند. و در استخرهای تولیدی ذخیره میشوند. پست لاروها در استخرهای پرستاری با تراکم m۲ /۱۰۰۰ نگهداری میشوند و دو ماه و نیم قبل از شمارش و انتقال به استخرهای پرورشی رشد می‌کنند.
پرورش در قفس و ماهیدان کشت توأم[ویرایش]
همراه با کپور ماهیان چینی ، تیلاپیا ، کفال و شیرماهی کشت در تانک میگودار کردن آبهای باز: میگوی آب شیرین ممکن است در مخازن آب ، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ذخیره سازی شود، به ویژه در جایی که در پی صید بی‌رویه و عوامل فیزیکی ، شیلات آن رو به کاهش نهاده است.
وسایل پرورش که شامل موارد زیر است استخر استخرهای مستطیلی برای نوع برداشت ( پره کشی ) که معمولاً در استخرهای پرورش میگوی آب شیرین صورت می‌گیرد مناسب تر است . حداکثر عرض نباید بیش از مقداری باشد که برای کشیدن یک پره از یک انتها به انتهای دیگر ، لازم است. طول استخر تا حدی به توپوگرافی محل و تا حدی به اندازه استخر و طرح استخر انتخاب شده بستگی دارد. اداره استخرهای باندازه بین ۰/۲-۱/۶ هکتار مناسب تر است . با در نظر گرفتن ۳۰ متر عرض ، یک استخر ۶/۰ هکتار ۲۰۰ متر طول خواهد داشت. عمق متوسط ۹/۰ متر حداقل ۷۵/۰ و حداکثر ۲/۱ متر خواهد بود. آب هوادهی وسایل متفرقه از قبیل تورها ، وسیله اندازه گیری کیفیت آب ، وسیله حمل و نقل ، انبار ، مواد شیمیایی و غیره .
نیازمندیهای محل پرورش که مشتمل بر موارد ذیل است نزدیکی به مراکز فروش آب: معمولاً برای پرورش میگوهای آب شیرین از مرحله پست لاروی تا اندازه بازاری ، آب شیرین به کار میرود . اما کشت موفقیت آمیز آن با آب کم شور ۰% - ۰ نیز گزارش شده است . میزان رشد در آبهای سخت خیلی کمتر است و باید از آب با سختی کمتر از ۱۵۰p.p.m استفاده شود.
توپوگرافی و خاک[ویرایش]
بهترین مکان برای پرورش میگو ، شیب ملایمی است ( کمتر از ۲%) و استخرهای ساخته شده در آن را میتوان به طور طبیعی یا با احداث سد در اثر نیروی ثقل ، پر یا تخلیه کرد. در عمل بسیاری از استخرهای مطلوب در جاهایی وجود دارند که تنها روش عملی برای پر کردن و تخلیه استخر ، استفاده از پمپ است . هزینه عملیات پر کردن و تخلیه استخر را ویژگیهای محل تعیین می‌کند و این ویژگی ها را باید قبل از انتخاب محل مورد توجه قرار داد. استخر نباید در جایی ساخته شود که در معرض عواملی همچون سیلاب ، طوفان ، لغزش زمین و غیره باشد .
استخر در جایی باشد که خاک حاصلخیز دارد. استخر در خاکهای با توان بالقوه اسید سولفات بنا نشود.
خاکهایی که خیلی شنی یا مخلوطی از سنگریزه و شن باشند ، نامناسبند ، مگر اینکه سطح آب ، بالا و مناطق اطراف همیشه آبدار باشد. خاکهایی که شامل سیلت پارس یا مخلوطی از اینها با نسبت کمی شن باشد ، معمولاً خاصیت نگهداری آب خوبی دارد. محتوای رس نباید بیش از ۶۰% باشد. خاک های توربی مناسب نیستند.
عملیات تفریخگاه تأمین تخم و تفریخ[ویرایش]
تخمهای میگوی آب شیرین در طرف زیرین شکم میگوی ماده بالغ ، حمل و به راحتی دیده میشوند. میگوهای بالغ در این مرحله " ماده‌های باردار" نامیده میشوند. ماده‌های تخم دار مناسب برای تفریخگاه را میتوان از رودخانه‌ها ، استخرهای پرورشی یا مولدان نگهداری شده به دست آورد. آنها میتوانند در آکواریومها جفتگیری کنند. در شرایط طبیعی حداکثرهای (Peaks) فصلی در فعالیت مولدان معمولاً همراه با فصل بارندگی وجود دارد. اما ماده‌های تخمدار همیشه در یک استخر محتوی مولدان بالغ در دسترس هستند.
تهیه مولدان تفریخگاه از استخرهای تولید آن از راه نگهداری یک استخر اختصاصی برای مولدان و یا از طریق ارتباط نزدیک با صاحبان استخرهای تولیدی ، صورت می‌گیرد و به دست آوردن ماده‌های تخمدار به هنگام نیاز چندان مشکلی ندارد. ارزش تکی آنها پایین است به ویژه از آن رو که معمولاً پس از تفریخ تخمهایشان برای غذای انسان فروخته میشوند. بنابراین صرفه‌جویی در تعداد ماده‌های تخمدار برای تفریخگاه ضرورتی ندارد. برای مصارف تفریخگاهی ، ماده‌های تخمدار باید به دقت انتخاب شوند.
جانورانی باید انتخاب شوند که آشکارا سالم و فعالند ، رنگ آمیزی خوب دارند و توده‌های بزرگ تخم را حمل می‌کنند. ماده های بزرگتر معمولاً تخمهای بیشتری حمل می‌کنند. تعداد مورد نیاز برای تأمین ذخیره یک تانک لارو ، به حجم تانک و تعداد تخمهایی که هر ماده حمل می‌کند ، بستگی دارد. به هر حال اگر از تعداد زیادی ماده تخمدار استفاده شود ، پیش‌بینی دقیق در مورد تعداد تخمهای قرار داده شده در تانک لارو ضروری نیست.
معمولاً این فرض مبنای عمل است که از هر یک گرم وزن ماده تخمدار ۱۰۰۰ لارو تولید میشود. هر یک از ماده‌های تخمدار ۱۰-۱۲ cm ( از منقار تا دنباله شنا) معمولاً حدود ۳۰۰۰۰-۱۰۰۰ تخم را حمل می‌کنند. از آنجایی که تخمهای بسیاری در اثر صدمات فیزیکی و مصرف بالغها در طی انتقال ماده‌ها ، از بین می‌روند و سایر تخمها عقیم می‌مانند، پیشنهاد میشود که سه ماده تخمدار با اندازه ۱۰-۱۲cm برای ذخیره هر متر مکعب حجم آب تانک لارو استفاده شود.
بهتر است میگوهای با تخمهای خاکستری یا سیاه رنگ انتخاب کنید و نه نارنجی رنگ . این تخمها در ۳-۲ روز تفریخ میشوند و اطمینان حاصل میشود که تانک لارو ، محتوی لاروهای همسال خواهد بـود ، همـجـنس خـواری نـیز کاهش یافته و در نتیجه عملیات تغذیه تسهیل میگردد. هنگام ورود به تفریخگاه ماده‌های تخمدار را باید با قرار دادن در آب شیرین تهویه شده که محتوی ۰/۲-۰/۵ p.p.m مس یا ۱۵-۲۰ p.p.m فورمالیس است به مدت ۳۰ دقیقه به روش قرنطینه‌ای ضد عفونی کرد.
سپس ماده‌ها به تانک لارو منتقل میشوند. ماده‌ها میتوانند از غذای مورد استفاده پست لاروها تغذیه کنند اما باید مواظب بود که از غذا اشباع نشوند زیرا که نتیجه این کار فقیر شدن کیفیت آب برای لاروهای تازه تفریخ شده است .
غالب ماده‌های تخمدار در تمام مدت ۳-۲ روز اول تفریخ تخمها ، تغذیه نمی‌کنند. توانایی تفریخ تخم در آب شور بهتر است تا در آب شیرین ، در بعضی از تفریخگاهها برای سهولت کار به تخمها در آب شیرین مجال تفریخ میدهند. پس از تفرییخ شوری را افزایش میدهند. در جاهای دیگر ماده‌ها را در آب لب شور ۰%۵ قرار میدهند. ماده های تخمدار در مقابل شوک انتقال ناگهانی به شوری بیشتر ، مقاومت می کنندو میتوان آنها را بعد از ضد عفونی شدن مستقیماً به تانکهای لارو با آب شور پرورش لاروها (۰) منتقل کرد.
← محیط زیست لاروهاالف ) شوری بعضی از تفریخگاهها همواره با بزرگتر شدن لاروها شوری را کاهش میدهند. ما توصیه می‌کنیم شوری پرورشی ۰ تا زمان دگردیسی باقی نگهداشته شود.
ب ) درجه حرارت در یک دامنه حرارت انتخاب ، با افزایش درجه حرارت ، لارو سریعتر رشد و پوست اندازی می‌کند . دامنه درجه حرارت مطلوب ۳۱-۲۶ درجه سانتیگراد است . در حرارت زیر ۲۶-۲۴ درجه سانتیگراد لارو به خوبی رشد نخواهد کرد. همین طور درجه حرارت بالای ۳۳ درجه سانتیگراد معمولاً کشنده است. از تغییرات ناگهانی در درجه حرارت آب باید جلوگیری کرد، زیرا که ممکن است موجب شوک و مرگ و میر شود.
ج ) اکسیژن محلول اکسیژن در آب پرورش لارو باید در حد امکان نزدیک به نقطه اشباع نگهداشته شود. سیستم هوادهی فقط باید به مدتهای کوتاه ( مثلاً برای معاینه لاروها) خاموش گردد.
د ) نور قرار گرفتن در معرض نور مستقیم ، احتمالاً برای لاروها مضر است. به ویژه در سیستم پرورشی با " آب زلال " به هر حال ضروری است که تا حدی به تانک لارو نور برسد. این نور باید نور آفتاب یا نوری با همان کیفیت طیفی باشد. به همین سبب توصیه میشود که ۹۰% سطح تانک پوشیده شود.
هـ) بهداشت بهتر است که هیچگاه از وسایل دستی برای بیش از یک تانک استفاده نشود.
بنابراین هر تانک باید برای خود دارای تور ، لوله های سیفون ، فیلترهای یدکی و غیره باشد. آب نباید هیچگاه از یک تانک به تانک دیگر منتقل شود. تانکهای لارو باید همیشه با نیروی ثقل یا سیفون به خوبی زهکشی شوند. بعضی از تفریخگاهها تمام وسایلشان را در محلول پرمنگنات پتاسیم در PH=۳ بین هر چرخه پرورش لارو ضدعفونی می‌کنند.
تغذیه لاروها تفریخگاههای گوناگون ، انواع مختلف غذاها را به کار می‌برند که مهمترین آنها عبارتند از :ناپلی ( نوزاد ) میگوی آب شور ، تخمهای ماهی ، گوشت اسکوئید ، آرتمیای بالغ یخ زده ، آرتمیای بالغ خرد شده ، گوشت ماهی ، فرنی تخم مرغ ، کرمها و غذاهای ترکیبی بیشتر لاروهای میگوی آب شیــرین در اولین روز زندگی ( روز تفریــخ ) تغذیه نمی‌کنند. در هر حال بعضی از آنها تغذیه می‌کنند و بهتر است که مقداری B.S.N (نوزاد سخت پوستان کوچک ) در اولین روز نیز تهیه شود. از آن پس تا روز پنجم روزی دو بار در صبح و شام B.S.N داده میشود. برداشت و نگهداری پست لاروها در عمل ، بیشترین سازگاری جانوران با آب شیرین ، در تانک لارو حاصل میشود.
هنگامی که اکثریت لاروها دگردیسی یافته اند ( حداقل در روز ۲۸ ) تانکها را باید برگرداند تا سطح حدود ۳۵cm تخلیه شوند و به تدریج با آب شیرین در طی مدت زمان ۳-۲ ساعت پر گردند. هوادهی نیز مانند همیشه باید در طی عمل پر کردن ادامه یابد. سپس لاروها را میتوان برداشت و منتقل کرد یا تانکهای لارو را میتوان تا ۷۰cm ببا آب شیرین مجدداً پر کرد تا جانوران در آن نگهداری شوند.
بهترین روش برداشت پست لاروها از تانکهای لارو کاهش سطح آب و استفاده از تورهای مخروطی (ساچوک) است. انتقال لاروها تانکهای انتقال ماهی که سیستم سرمادهی و هوادهی دارند ، برای انتقال لارو میگوی آب شیرین از تانکهای نگهداری تفریخگاه به محل استخر مناسبند اما این تانکها به ندرت در دسترس یا قابل تهیه‌اند. برای حمل در فاصله‌های تا یک ساعت به محل استخر میتوان از ظروف هوا دهی شده استفاده کرد. ظرف زباله صد لیتری محتوی ۴۰ لیتر آب ، ۳۰۰۰۰ پست لارو را نگه می‌دارد .
در بین ظروف باید جداره‌هایی برای جلوگیری از حرکات زیاد آب در طی انتقال جا سازی شود. برای مسافتهای طولانی تر میتوان تکنیک مشابه تکنیک رایج برای انتقال ماهیهای آکواریومی را به کار برد، یعنی انتقال در کیسه‌های پلاستیکی محتوی آب و هوا یا اکسیژن که میزان انتقال ۲۵۰- ۱۲۵ پست لارو در لیتر عملی است.
← نیازمندیهای محل تفریخگاه آبتأسیس تفریخگاه میگوی آب شیرین معمولاً نیاز به یک مکان ساحلی دارد، هر چند که راههای دیگری نیز وجود دارد. آب شیرین فراوانی نیز باید در دسترس باشد. بهترین محل از جهت ذخیره آب که اهمیت خاص فنی دارد جایی است که با حفر چاه از اعماق مختلف ، هم آب شیرین و هم آب شور از زیر زمین به دست آید. تعدادی از تفریخگاههای معروف میگوی آب شیرین ، آب شور را از چاه‌های حفر شده در سنگهـای مرجانی که به طور طبیعی در زیر محلشان واقع است ، می‌کشند که به نظر می‌رسد یک منبع بدون آلودگی را فراهم می‌سازد.
اگر چنین محلی در دسترس نباشد، باید جایی را انتخاب کرد که مستقیماً به ساحل شنی دسترسی داشته باشد. این ساحل باید در اندازه‌های مختلف شن مخلوط داشته باشد. بهترین حالت برای تأمین آب شیرین تفریخگاه ، منابع زیر زمینی است . آب لوله کشی نیز که دارای هوای بسیار است ، معمولاً مناسب است و باید حدود ۴۸-۲۴ ساعت قبل از استفاده ، برای آزاد شدن کلر ، دست نخورده باقی بماند آب چاه نیز باید هوادهی شود و با شیوه جاری کردن آبشاری ، میزان اکسیژن محلول در آب به حد یا نزدیک به اشباع برسد.
بسیاری از تفریخگاههای میگوی آب شیرین ، هم برای تأمین آب شیرین و هم آب شور از منابع سطحی ، استفاده می‌کنند، اما این کار ، توصیه شدنی نیست. این تفریخگاهها آب دریا را از یک موج شکن غیر قابل تطبیق در دریا یا یک سیستم شناور قابل تطبیــق می‌کشند. یک توری درشت برای جلوگیری از ورود گیاهان و جانوران بزرگ لازم است. آب شـیرین نـیز اغـلب بـا نیروی ثقل یا پمپ از منابع سطحی همچون رودخانه‌ها یا نهرهای آبیاری تأمین میگردد.
این عمل تفریخگاه را در معرض تغییرات شدید کیفیت آب و خصوصاً ترکیبات آب از نظر مواد شیمیایی کشاورزی قرار می‌دهد . شوری آب خور‌ها هم بطور روزانه و هم به طور فصلی متغیر است. اگر آب شیرین از دریا یا از صنایع سطحی کشیده شـود، بعـضی از اشکال تـصفیه ضـروری مـی‌گردد که مـعمولاً شامـل بعضی از انواع فیلتر شنی سنگریزه‌ای است. به علت مشکلات فوق‌العاده و خطرات احتمالی ، محققان جای سازی تفریخگاههای میگوی آب شیرین را در مناطقی که فقط منابع آب سطحی در دسترس است ، پیشنهاد نمی‌کنند. به هر حال تجربه نشان می‌دهد که این مسئله مانع توسعه چنین تفریخگاه‌هایی نخواهد شد.
تعیین حداقل نیازمندیها باید در طی ارزیابی محل بر روی نقشه آبخیز و تجزیه آب خصوصاً برای آفت‌کش‌ها صورت گیرد. آب شیرین و آب دریای مورد استفاده برای مقاصد تفریخگاهی هر دو باید دارای PH در دامنه تغییرات ۵/۸-۷ باشند و درجه حرارت نیز باید تا حد امکان به دامنه مطلوب (۳۰-۲۸) درجه سانتیگراد محدود باشد. سولفید هیدروژن نباید وجود داشته باشد ، اگر از آب لوله کشی استفاده میشود باید کلر آن به وسیله هوادهی خارج گردد.
پست لاروهای کوچک از بعضی از گونه‌های میگوهای دریایی در مقابل نیتریت و نیترات حساسیت بیشتری دارند، هم بر حسب مسمومیت حاد و هم مزمن ( دومی موجب رشد و توان کمتر میگردد) . به طور آزمایشی ما پیشنهاد می‌کنیم که مقدار نیتریت و نیترات آب ورودی تفریخگاه نباید بیش از P.P.m ۱/۰ (No۲-N) و P.P.m۲۰(NO۳-N) باشد. آب دریا باید تا حد امکان ، تغییرات روزانه و فصلی کمی داشته باشد در تفریخگــاه‌های آب شیـرین بهتــر اسـت از آب شیریــن دارای سختـی کل کمتـر از Ca Co۳ ۱۰ P.P.m استفاده شود.
تجزیه نمونه‌ای آب لوله کشی دو تفریخگاه موفق نشان می‌دهد که مقدار آهن و منگنز باید پایین باشد .
واضح است که جایی که از آب سطحی استفاده میشود و منابع آب آن بر اثر آلودگی ناشی از تخلیه تانکرها ، پالایشگاه نفت ، دباغی، آفت‌کشهای کشاورزی و حشره‌کش‌ها یا مثلاً کارخانجات شیمیایی در معرض خطر قرار می‌گیرد، باید تفریخگاه ساخته شود. هر چند مقدار زیاد آهن زیان‌آور به نظر می‌رسد ، پرورش موفقیت آمیز لارو میگو را با استفاده از آب چاه محتوی ۱۵-۲۰ p.p.m محلول آهن گزارش کرده‌اند.
کمیت آب شیرین و شور مورد نیاز برای تفریخگاه میگوی آب شیرین نه تنها به مقیاس عمل مورد نظر بلکه به شوری آب دریا نیز بستگی دارد. ظرفیت پمپاژ باید برای پر کردن تانک با آب لب شور در مدت یک ساعت برای تعویض آب در حداکثر سرعت ممکن ، کافی باشد.
بنا بر این ، اگر چه هر تانک به طــور میانگین کمتر از ۴ لیتر در دقیقه مصرف می‌کند ، ظرفیت پمپاژ و لوله‌های انتقال باید برای ذخیره حداکثر تقاضای تقریبی ۱۷۰ لیتر در دقیقه به ازای هر تانک ۱۰m۳ کافی باشد . به عبارت دیگر تا ۱۸۰m۳ آب ۰ برای هر ۱۰۰۰۰۰ پست لارو تولیدی ، بدون هیچ مشکلی مصرف میشود. به علاوه ، باید آب شیرین بیشتری برای برقرار داشتن تانکهای نگهداری پست لاروها ، منظور گردد.
برای یک تفریخگاه با ظرفیت ۵ تانک لارو ۱۰m۳ ، مصرف اضافی تا ۴۲m۳ در روز آب شیرین برای ذخیره تانکهای نگهداری پست لاروها باید فراهم گردد. به طور متوسط مصرف آب لب شور با این اندازه (۵ تانک ۱۰m۳ ) باید ۲۰-۳۰ m۳ در روز باشد.
سایر نیازمندیها محل یک تفریخگاه خوب باید دارای ویژگیهای زیر باشد:الف ) ذخیره نیروی الکتریکی مطمئن که تابع قطع و وصل برق شهری نباشد.
ب ) دسترسی به جاده چهار فصل برای وارد کردن مواد و خارج کردن پست لارو . ج ) تا دورترین استخر بیش از ۱۶ ساعت فاصله زمینی وجود نداشته باشد.
د ) دسترس به کمک‌های حرفه‌ای بیولوژیکی مـوسسات دولتی یا سایر نهادها.
هـ ) دسترسی به منابع آب شور و شیرین .
و ) اقلیمی که آب را در دامنه حرارتی مطلوب ۲۸-۳۰ درجه سانتیگراد نگهدارد.
ز ) دسترسی به منابع غذایی برای لاروها .
ح ) مهارتهای فنی و مدیریتی در سطح بالا.
وسایل تفریخگاه که شامل موارد زیر است :
تانک لارو انواع مختلف ظروف برای رشد لارو میگوی آب شیرین به کار میرود و شامــل تانکهای ته مسطح مدور ، تانکهای پلاستیکی ته مخروطی مدور ، تانکهای مستطیلی و غیره است . اندازه داخلی مناسب این تانکهای مستطیلی ۱۴m۲ است که با ارتفاع ۷۰ cm تقریباً ۱۰m۳ آب را نگه می‌دارد. تانکها را میتوان در فضای باز قرارداد ، اما باید در سایه باشند. تانکهای نگهداری و اختلاط برای نگهداری پست لاروها قبل از توزیع و برای اختلاط آب لب شور برای تفریخگاه نیز تانک‌هایی لازم است.
در مورد تانکهای لارو ، روش ساختن ، اندازه و شکل ، بر حسب محل و مقیاس عمل فرق می‌کند. تانکهای ساخته شده از واحدهای ۵۰m۳ سیمانی یا بلوک‌های سیمانی مناسب هستند. طرحشان شبیه تانکهای پرورش لارو است با این تفاوت که به جای ۷m , ۲mعرض دارند و به جای ۷m ، ۱۰m طول دارند. پمپ هوا پمپ آب وسایل اندازه گیری کیفیت آب لوازم متفرقه از قبیل انواع تورها ، داروها و غیره .
مدیریت[ویرایش]
اغلب مشکلات تفریخگاهی از مدیریت ضعیف ناشی میشود. شایع‌ترین علل از بین رفتن لاروها ، مرگ و میرهای واقعی ناشی از فقیر بودن کیفیت آب یا بیماریها نیستند ، بلکه از کمبودهای فیزیکی ناشی از خطاهای ساده مجری در طی تمیز کردن و سیفون کردن تانک ، تعویض آب و غیره سرچشمه می‌گیرد.
بیماریها[ویرایش]
بیماریها معمولاً عامل ثانوی هستند و از نقص بهداشت تانک ، تعویض غیر کافی آب ، کمیت یا کیفیت غذا ، و اکسیژن محلول در شرایط بد ناشی میشوند. تک سلولیها شایع‌ترین عامل بیماریهای لارو می‌باشند. عفونتهای قارچی لاروها در مواردی مشاهده شده است اما غالباً در پی بهداشتی تر کردن غذا و کاهش تراکم لاروها رفع میگردد. فورمالین ۲۰۰-۲۵۰ p.p.m روزانه به مدت ۳۰ دقیقه ،عامل موثری برای درمان بیماریهای ناشی از تک سلولیها و قارچهاست. بیماری صدفی یا لکه‌های سیاه که بدیهی‌ترین بیماریهای پست لارو و میگوهای در اندازه بازاری هستند از تهاجم باکتریهای تجزیه کننده کیتین ناشی میشوند و در بعضی از مواقع با قارچها آلوده می‌گردند. تاری یا سفیدی بافتهای عضلانی که غالباً به طرف دم صورت می‌گیرد ، احتمال دارد که واکنشی در برابر استرس باشد.
صیادان[ویرایش]
صیادی را اصولاً سایر گونه‌های آبزی ، پرندگان ، مارها و انسان انجام میدهند. استفاده از تورهای با ارتفاع ۶۰ سانتیمتر با چشمه‌های ریز در اطراف استخرها برای جلوگیری از ورود صیادان مشکل‌آفرین به استخرها مفید است. مشکلات ناشی از هیدروزوا به ویژه به هنگام استفاده از منابع آب سطحی نمایان میشود. استفاده از مواد شیمیایی نیز برای مبارزه با هیدروزوا به کار میرود. عمده‌ترین صیادان مشکل آفرین مارها و گربه ماهی رودخانه‌ای هستند. خرچنگهای گرد نیز مشکلاتی را به وجود می‌آورند، به ویژه از آنرو که سوراخهایی در دیواره استخرها ایجاد می‌کنند. البته میتوان آنها را با قرار دادن تله‌هایی در دیواره استخرها از بین برد.
کیفیت آب[ویرایش]
__گیاهان آبزی وجود گیاهان ریشه‌دار در استخرها به جز آنهایی که برای ایجاد دیواره استخرها به کار می‌روند ، مشکلاتی در مدیریت استخر ایجاد می‌کنند. در حقیقت آنها برای میگوها مفید هستند و منبع غذایی را تشکیل میدهند اما وجودشان برداشت را مشکل می‌کند.
برای مبارزه با گیاهان آبزی باید :
الف ) در استخرها مناطق کم عمق وسیع ایجاد نکرد.
ب ) هیچگاه یک استخر را مدت زیاد با آب کم نگه نداشت .
ج ) مقدار کافی توده فیتوپلانکتونی در استخر نگهداری شود. د ) رویشهای غوطه ور کنده شوند.
پیشگیری[ویرایش]
میتوان از داروهایی مانند استرپتو مایسین و بی پنی‌سیلین به آب پرورش لارو به مقدار ۱/۲۵ p.p.m تا ۲/۵ p.p.m هر دو یا سه روز در طی پرورش در تانکهای مخروطی اضافه کرد. در صورت مشاهده مرگ و میر ناشی از نکروز یا افزایش باکتریهای رشته‌ای تا P.P.m ۵ افزایش می‌یابد. دارو زدن یا درمان هنگامی صورت می‌گیرد که سطح آب قبل از آغاز پر کردن مجدد در حداقل باشد. با این حال این روشها توصیه نمیشود زیرا ممکن است که موجب مقاومت باکتریها در مقابل آنتی بیوتیکها گردد
منبع[ویرایش]
انجمن متخصصین علوم دامی خراسان
