نایبند
- نایبندان طبس (ماسولهٔ کویر)
بدون شک از هزاران سال قبل بشر در این منطقه سکنی گزیده است. وجود حفرات غار مانند در بدنه کوهی که روستا بر روی آن ساخته شده، مبین این نکته است که در دوران زندگی غار نشینی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
نایبند را ماسوله کویر می‌نامند و جهانگردی نیست که زیبایی‌های این روستای تاریخی را نستوده باشد. «حتی یک دیدار سرپائی از نایبند، انسان را به مسافرت در تمام ایران تحریک می‌کند» این جمله، برگرفته از کتاب کویرهای ایران نوشته سون هدین یکی از بزرگ‌ترین کویرنوردان دنیا است.
سون هدین سال ۱۹۰۶ از این روستا دیدار کرد و شیفتهٔ زیبایی این روستا شد. او می‌نویسد: «این ترکیب غریب از نخل‌های سبز و مزارع پله مانند و خانه هائی که شبیه به لانهٔ پرستو بر بلندی، به سختی قابل تشریح‌اند. یک نقاش می‌تواند سال‌های زیادی در اینجا به سر برد و در عین حال برای قلم مویش هر روز هر روز موضوع جدیدی پیدا کند و با تصویرهای زیبا به خانه‌اش بازگردد.»
بیشتر کسانی که از جاده بین المللی طبس-راور عبور کرده‌اند، حتما با منطقه سر سبزی که در پناه کوههای کم ارتفاع نای بند جای گرفته است، روبرو شده‌اند.
روستای کنونی بر روی هستهٔ یک کوه کوچک بنا نهاده شده و به دلیل شیب کوه، خانه‌ها بشکل پلکانی ساخته شده، بطوریکه بام خانه بعدی حیات خانه قبلی است. کوچه‌های باریک و پیچ در پیچی ما را به دورن روستا و ابعاد آن رهنمون می‌کند. از دور که به روستا نگاه می‌کنیم احجام مکعب شکل فراوانی را می‌بینیم که گویی بر روی هم بشکل نامنظم چیده شده‌اند. بافت و نحوه استقرار ابنیه روستا که ساخت کالبدی ماسوله و ابیانه را در ذهن تداعی می‌کند.
در درون روستا ۳ برج نگهبانی دیده می‌شود که گویا تا قرن اخیر نیز نقش حفاظت و نگهبانی از روستا را بعهده داشته است. بر بلندای کوهی در نزدیکی روستا، مزاری وجود دارد که مردمان نای بند به آن اعتقاد دارند و برای زیارت و ادای نذر خود می‌بایست از این کوه بالا روند. خود نای بند کوهستانی است بلند‌ترین آن‌ها کوه نای بند به ارتفاع ۳۰۵۰ متر می‌باشد. از دامنه این کوه‌ها چشمه‌های آب شیرینی جاری است که سبب ایجاد روستاهایی مانند نای بند شده‌اند.
بزرگ‌ترین پناهگاه حیات وحش کشور
پناهگاه حیات وحش نای بندان با وسعت ۱۵۰۰۰۰۰ هکتار با تنوع توپوگرافی کوهستانی، دشتی، شنی، تپه ماهوری کویری و تنوع آبی با شور‌ترین و شیرین‌ترین چشمه‌ها، تنوع ارتفاعی از ۶۸۰ متر تا ۳۰۰۹ متر از سطح دریا و نیز تنوع آب و هوایی یعنی وجود گرم‌ترین نقطه در جنوب شرقی کوه نای بند (دیگ رستم) و سرد‌ترین نقطه در شمال شرقی کوه نای بند (علی آباد) بزرگ‌ترین پناهگاه حیات وحش کشور است.
تنوع جانوری پناهگاه حیات وحش نای بندان با وجود پستاندارانی چون یوزپلنگ، جبیر، کل و بز، قوچ و می‌ش، و کفتار، کاراکال، شاه روباه، روباه معمولی، روباه شنی، و پرندگان چون هوبره، کوکر، زاغ بور کویری، کبک و تیهو، چکاوک هدهدی، چکاوک کاکلی، انواع عقاب‌ها، شاهین، و خزندگانی چون مارهای جعفری، تیرمار، افعی، افعی شاخدار، بزمچه‌ها و مارمولک‌ها و بزمچه‌ها و جوندگانی مانند موش‌ها و جوجه تیغی بسیار جالب و درخور توجه است. درختان سردسیری همچون بنه، بادامشک، انجیر کوهی، و درختان گرمسیری همچون پرتقال و لیمو و خرما در محدوده پناهگاه از تنوع گیاهی آن سخن می‌گوید.
قیچ، کاروان کش، تنگس، تاغ و گز درمنه و انواع شور و آویشن، ریواس، آنغوزه، کلپوره، زیره از گیاهان دیگر این پناهگاه می‌باشند.
فاصله از طبس: ۲۲۵ کیلومتر
آدرس:
طبس – دیهوک – جاده
کرمان – کیلومتر ۱۲۰ جاده
دیهوک به راور – ۳ کیلومتر جاده فرعی تا روستا
۲- سرزمین سیاه و چشمه‌های آب سرد و گرم دیگ رستم
در فاصله ۲۴۰ کیلومتری از طبس بعد از روستای نای بند و به فاصله ۱۰ کیلومتر بسمت راور، چشمه‌ای کوچک که آب آن گوگردی ست قرار دارد. درجه حرارات آن بسیار بالا و در محل خود چشمه در آستانه جوشیدن است. پس از طی حدود ۲۰۰ متر آب به داخل استخری هدایت می‌شود. طی این مسیر آب کمی از گرمای خود را از دست می‌دهد و در محل استخر حرارت آن بحدی است که می‌توان در داخل آب شنا کرد. به علت حرارت و املاحی که این آب دارد از آن برای رفع دردهای رماتیسمی و آب درمانی استفاده می‌شود.
مسافرینی که مسیر کرمان به
مشهد و بالعکس را طی می‌کنند با کمی توقف و استراحت در این مکان می‌توانند از این استخر نیز استفاده نمایند.
در نزدیکی این چشمه و در داخل کویر منطقه وسیعی پوشیده از سنگهای آتشفشانی است که در سفرنامه‌های جهانگردان نیز به آن اشاره شده است. در تعریفی تنها نمونه‌ای از اینجاذبه‌ها می‌توان گفت که سرزمین سیاه و چشمه‌های آب سرد و گرم دیگ رستم زمینی است که واقعا سنگ باران شده است. در این سرزمین سنگهای سیاهی در سطح زمین پراکنده شده‌اند و جنس سنگ‌ها بازالت از مواد آتشفشانی درونی است، البته نه آتشفشانی با دهانه معلوم و مشخص، بلکه این سنگ‌ها به علت جابجایی گسل نایبند در اواخر دوران دوم زمین‌شناسی به فضا پرتاب و در سطح وسیعی از زمین پراکنده شده‌اند.
