نرخ رشد جمعیت روستایی
سرعت سقوط جمعیت روستایی ایران در۵ سال ۳ برابر شد!
تحلیل پارسینه/
به گزارش پارسینه اولین سرشماری منظم در ایران به وزیر اعظم میرزا حسین خان سپهسالار صدر اعظم ناصرالدین شاه در سال۱۲۸۸ هجری شمسی نسبت داده می‌شود. مجلس تنظیمات در آن زمان در مورد سرشماری خانوارها و اشخاص در روستاها مصوب کرد : " تمامی ساکنان روستا باید شمرده شوند؛ اهالی و غریبه‌ها، زنان و مردان، کودکان و بالغان چه در گهواره باشند و چه در سن خولت، ثروتمندان، مالکان زمین، کشاورزان، تجار، کوچ نشین‌ها، کارگران، غیر-کشاورزها، خارج‌ها، افراد معلول، شل و یک چشمه، زن و مرد، بیوه‌ها، یتیمان، ساکنین قدیمی روستا و تازه ورودها. شغل و سن هر فرد باید مشخص و ثبت شود. سن آنها نیز تا جایی که ممکن است باید پرسیده و ثبت شود؛ اگر این ممکن نیست سن آنها باید تخمین زده شود. هیچکسی از این فرمان استثنا نیست."
با این حال نخستین سرشماری عمومی نفوس ومسکن به صورت علمی در سال ۱۳۳۵ توسط مرکز آمار ایران انجام شد.
بر طبق سرشماري سال ۱۳۳۵ جمعيت كشور ۱۸ میلیون و ۹۵۴ هزار و ۷۰۴ نفر بوده است که از این تعداد کمی بیش از ۶ میلیون نفر شهر نشین و کمی بیش از ۱۲ میلیون نفر روستا نشین بوده اند. طبق این آمار ۳۲ درصد جمعیت کشور شهری و ۶۸ درصد جمعیت کشور نیز روستایی بوده اند.
سال ۱۳۴۵ از كــل جمعيت كـشور که بیش از ۲۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بوده است ، ۳۸ درصد شهرنشين و ۶۴ درصد در مناطق روستايي و يا به صورت غير ساكن و عشایری زندگي مي‌كردند.
در سال ۱۳۵۵ سهم جمعيت روستايي كشور به ۵۳ درصد تقليل يافت و در عوض سهم جمعيت شهري كشور به ۴۷ درصد افزايش يافت . جمعیت کشور در این سال حدود ۳۳ میلیون و ۷۰۹ هزار نفر بود.
سال ۱۳۶۵ یعنی چند سال پس از اتخاذ سیاست افزایش اولاد در کشور با هدف افزایش جمعیت ، جمعیت کشور به بیش از ۴۹ میلیون و ۴۴۵ هزار نفر می رسد. بر این اساس رشد معمول ۷الی ۸ میلیون نفری هر دهه به یکباره به افزایش حدود ۱۶ میلیون نفر طی ده سال منجر می شود. جالب اینجاست که در این میان افزایش جمعیت با اتخاذ سیاست جدید در شهر ها دو برابر روستاها بوده است .
در آمار سال ۶۵ روستانشینی در کشور برای نخستین دهه کمتر از شهر نشینی می شود بدین ترتیب که حدود ۴۶ درصد جمعیت در روستاها و حدود ۵۴درصد جمعیت در شهر ها زندگی می کنند. این روند موجب اجرای سیاست معکوس ترویج کاهش اولاد در کشور شد.
در سال ۱۳۷۵ – ده سال بعد – جمعیت کشور با ۱۱میلیون نفر افزایش به ۶۰ میلیون نفر رسید که ۶۱درصد آن را شهر نشینان و ۳۹ درصد را روستا نشینان تشکیل می دادند.
در نهایت در سرشماری ملی سال ۱۳۸۵، جمعیت كشور ۷۰ میلیون و ۴۷۲ هزار و ۸۴۶ نفر اعلام شد که ۶۸ درصد آن را جمعیت شهری و ۳۲ درصد از آن را جامعه رستایی تشکیل می‌داد.
دوم آبان ماه امسال قرار است ۵۴ هزار آمارگیر در سراسر کشور آماده اعزام به شهرها و روستاها شوند. رئیس مرکز آمار کشور در مصاحبه ای که امروز در خبرگزاری های کشور منتشر شده است اعلام کرده است : پیش‌بینی می‌کنیم در سر شماری امسال جمعیت روستایی ایران به ۲۲ درصد کاهش یابد. براین اساس جمعیت شهری کشور به ۷۸ درصد رسیده است.
به گزارش پارسینه ، پیش بینی جمعیت ۲۲ درصدی روستایی کشور بدین معناست که تنها در ۵ سال اخیر – از سال ۸۵ تا کنون- جمعیت روستایی ۱۰ درصد کاهش یافته است و اگر این نسبت بدون تغییر تا ۵ سال آینده باقی بماند ، در دهه ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ کاهش ۲۰ درصدی جمعیت روستایی کشور را شاهد خواهیم بود. این در حالی است که در ۳ دهه اخیر کاهش جمعیت روستایی همواره ۶ الی ۷ درصد بوده است. ( سال ۵۵ تا سال ۶۵ حدود ۷درصد ، سال ۶۵تا ۷۵ حدود۶ درصد و سال ۷۵ تا۸۵ حدود ۷ درصد )
براین اساس می توان گفت نرخ کاهش جمعیت روستایی کشور در ۵ سال اخیر نسبت به متوسط ۳۰ سال گذشته سه برابر شده است.
این اتفاق در حالی روی داده است که نهاد های جهانی آمار نیز در بد بینانه ترین حالت چنین روندی را پیش بینی نکرده بودند. اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی ( سال ۱۳۸۴ ) سازمان ملل متحد پیش بینی کرد تا سال ۲۰۱۵ یعنی سال ۱۳۹۴ جمعيت روستايي ايران به ۲۶ درصد کاهش مي یابد و این در حالی است که به گفته رئیس مرکز آمار این جمعیت در حال حاضر و ۴ سال قبل از تاریخ اعلام شده حتی ۴ درصد پایین تر از پیش بینی سقوط کرده است.
سازمان ملل که در آن سال (۱۳۸۴) جمعیت روستایی ایران را ۳۳ درصد و مطابق با آمار اعلامی تهران خوانده بود ، پیش بینی کرده بود که با کاهش روستا نشینان ایران در سال ۲۰۱۵ به ۲۶ درصد کل جمعیت ، ایران تا رده یکصد و سی و دومین کشور روستایی نشین جهان سقوط کند و در سطح جهان جزو کمترین جمعیت های روستایی قرار گیرد ، جایگاهی که با اظهارات اخیر رئیس مرکز آمار به نظر می رسد مدتها است از آن افول کرده ایم.
منابع[ویرایش]
۱ - پایگاه اینترنتی اطلاعات مرکز آمار ایران
۲- ترجمه از پایگاه اینترنتی سازمان ملل متحد در خبرگزاریها ۲۷ آبان ۱۳۸۴
۳- مصاحبه رئیس مرکز آمار ایران – خبرگزاری فارس ۲۲ مهر ۱۳۹۰
