هبکی
ده واژه اي فارسي است مشتق از دهيو به معني سرزمين و کشور و معناي لغوي آن يعني مرکز تجمع انسانها و واحد جغرافي که شخص اقتصادي و اجتماعي قايم به خود دارد ، تفاوت عمده آن با روستا در ميزان وسعت آن از لحاظ جغرافيايي و تفاوت آن با شهر علاوه بر وسعت و جمعيت و رفاه مردم نبود و يا کم بودن گروه هاي ثانويه است
شناخت
ده و بررسي تفاوت هاي آن با شهر مي تواند گام موثري باشد در برنامه ريزي روستايي ، همچنين آگاهي از نحوه ي شکل گيري جوامع انساني در مناطق حاصلحيز.
بدون ترديد يکي از مهمترين مسايلي که انسان را وادار به يکجا نشيني کرد، آشنايي با
کشاورزی بود(دورانت،۱۳۷۳).کشاورزي هم بالقوه در مناطقي اتفاق مي افتاد که شرايط مساعد از جمله: خاک، آب و هوا،دماي مناسب را داشت.
شکل گيري جوامع اوليه و شناخت و چگونگي اين شکل گيري از اهم مسايلي است که جامعه شناسي روستايي به دنبال آن است (تقوي،۱۳۸۴).
کردستان از جمله مناطقي است که ويژگي هاي منحصر به فرد خود را دارد. از همان اوايل سفر تاريخي ساکنان سيبري به مناطق جنوبي و گرم، کوه هاي زاگرس مکان مناسبي بود تا مادها پايه گذار اولين حکومت بشري باشند.اين سلسله کوه توانايي اين را داشت که هم مکان مناسبي براي چراي حيوانات باشد هم کشاورزي در آن صورت بگيرد(دورانت، ۱۳۷۳).هر چند در مناطق کردستان کوه هاي چهل چشمه با خصوصيات منحصر به فرد خود وجود دارد ولي اين کوه ها را با توجه به واقع شدن در ميان سلسله کوههاي زاگرس در تقسيم بندي از همان سنخ مي دانند.
سقز از شهرهاي مهم استان کردستان است که در تاريخ گذشته ان را ميران شهر مي دانستند و بيشتر مکاني بود که هم از لحاظ کشوري هم از لحاظ لشکري داراي اهميت فراواني بوده است.از نکات بارز اين شهرستان گستردگي حوزه ي جغرافيايي آن است به طوري که بيشترين روستا را نسبت به ساير شهرستان هاي استان در خود جاي داده است. از بخش هاي مهم اين شهرستان مي توان به زيويه ، صاحب و... اشاره کرد، که هر کدام دهستان ها و ده هاي فراواني را در خود جاي داده اند.(عظمي؛ يزداني،۱۳۸۴).
روستاي مورد مطالعه در اين تک نگاري روستاي هبكي مي باشد. با توجه به تک نگاري بودن اين تحقيق به جاي طرح سوال، موارد زير مورد بررسي قرار خواهد گرفت:
وضعيت اقتصادي اجتماعي روستا که شامل موارد زير است
۱-اوضاع تاريخي و جغرافيايي روستا
۲-ساختار اجتماعي روستا
۳-ساختار افتصادي روستا
۴-ساختار فرهنگي روستا
زير بناها وارتباطات
۱- اوضاع تاريخي و جغرافيايي روستا[ویرایش]
نام رسمي روستا هبكي است و وجه تسميه روستا؛ اين روستا دراصل هبگي بوده در اين روستا هيچ بگ ثابتي نداشته و از گوشه و كنار چندين بگ بر ان حكومت مي كردند به همين دليل ان را هيبگي و بعدا هبكي ناميدند.
نام دهستان هبكي،بخش سرا،شهرستان
سقز است.
تاريخچه مختصر ده
اين روستا از زمانهاي قديم مورد توجه خانان واربابان وبگان بوده وبه علت داشتن زمين هاي كشاورزي حاصلخيز دراين روستا برمردمان اين روستا وروستاهاي همجوار حكومت مي كردند وبه علت اينكه روستا مابين سه كوه(سونج-ته لان و رشته كوه قوچكه) قرار گرفته محل امني براي زندگي كردن بوده كه آب وهواي بسيار خنكي دارد.
شخصيتها وآثارتاريخي روستا
باوه گورگور(كساني كه بچه دار نمي شدند پيش مقبره اين شخص بزرگ مي رفتند واز او پسر مي خواستند) وآب چشمه هفت توانان(براي درمان سرما خوردگي )
۲- ويژگي هاي جغرافيايي روستا[ویرایش]
← حددود وسعتاين روستا از شمال به روستاي سونج بافاصله حدوداً ۵ كيلومتر،ازجنوب به روستاي سركل با فاصله حدوداً۶ كيلومتر،ازشرق به روستاي باغلوحه بافاصله حدوداً ۴ كيلومترواز طرف غرب با روستاي يازيبلاغي بافاصله حدوداً۶ كيلومتر ختم مي گردد. وسعت آن با محاسبه زمينهاي كشاورزي حدوداً ۷۰۰ هكتار مي باشد
فاصله آن با شهر ۲۵ كيلومتر مي باشد
← ناهمواريهاكوه علي خان كشته
كوه قوچكه
كوه ته لان
كوه سونج
كوه هفت توانان
← رودخانه هاتنها رودي كه از گردنه كوههاي قوچكه سرازير واز كنار روستا به سمت روستاي با غلوجه سرازير مي باشد
← آب وهوابرف
بارش برف متوسط
باران
بارش باران متوسط
طوفان
دونوع باد دراين منطقه مي وزد(شه مال وزريان)
← پوشش گياهي وجانوريپوشش گياهي چندان مناسب نمي باشد به علت اينكه گياهان كم ارتقاعي دراين مناطق رشد نموده ودامهاي روستااز آنها جهت تغذيه استفاده مي نمايند.
از لحاظ آب وهوايي در مناطق نيمه خشک و کوهستاني قرار مي گيرد.پوشش گياهي منطقه همان خصوصيات مناطق کوهستاني را دارد. ددو از حيوانات وحشي اين منطقه مي توان گرگ ، روباه، خرگوش، کبک، عقاب را نام برد و از حيوانات اهلي که بخشي از دامداري روستاست مي توان به گاو، گوسفند، قوچ، مرغ،بوقلمون و اردک اشاره کرد
← ساختار اجتماعي روستا←← الف-قشربندي اجتماعيمعيار قشربندي روستا
۱-براساس سطح سواد
۲-براساس مالكيت زمين
۳-براساس نفوذ معنوي وشخيت اجتماعي وسنتي
←← اقشار روستائيقشرزمينداران شامل سه دسته زير مي باشند.
۱-زمين داران بزرگ كه بيشتر درشهر ساكن وبه علت داشتن شغلهاي دوم وسوم فقط درماقع لزوم يا تفريحي به روستا مي روندو...
۲-زمين داران كوچك كه روي زمينهاي كشاورزي كار مي كنند
۳ – بي زميننان كه به كارگري مشغول هستند
←← طبقات احتماعيشامل سه طبقه مي باشند:
۱-فقير
۲-متوسط
۳-ثروتمند
←← تحرك اجتماعيمتوسط
←← تحرك شغليبيشتر دربين جوانان تازه به دوران رسيده وجوياياي كار ديده مي شود.
←← تحرك طبقاتيمحدود مي باشد
در گذشته ملاک اصلي قشربندي در اين روستا زمين دار بودن يا نبودن بوده است که بيشتر بر اساس همان نظام ارباب رعيتي اداره مي شده.
از طبقات مهم و متنفذ اين روستا مي توان به الف)صاحبان زمين که کساني هستند در خود روستا داراي زمين کشاورزي هستند. ب)راننده ها: با توجه به اهميت حمل و نقل و استفاده از ماشين امروزه اين قشر هم نفوذ خاصي در روستا پيدا کرده اند، راننده ها ممکن است خود صاحب زمين باشند يا بدون زمين( در اصطلاح ره شايي)).ج) ره شايي: افرادي که صاحب زمين نبوده و در گذشته هم زياد به حساب نمي آمدند ولي امروزه با در اختيار داشتن شغل هاي مثل مغازه داري يا صنايع کوچک مثل تعمير کاري نفوذ خاصي دارند- البته کمتر
ازطبقه هاي فوق-.د) ساير ساکنين روستا ( اين دسته شامل کساني است که به مدت يکسال يا بيشتر در روستا مي مانند ولي براي هميشه در آنجا نخواهند ماند)
[۱] که شامل روحاني روستا ، معلمين ، دهيار ، چوپان روستا هستند.
← ب- جمعيت ونيروي انساني←← توزیع جنسيمردان۹۰
زنان۱۱۰
←← توزيع سنيتقريباً پيوست مي باشد ولي درجوانان اين اختلاف ديده مي شود
←← باروريطبق آمار مركز بهداشت يازيبلاغي (حدوداً ۶ نفر درسال مي باشد)
←← مرگ وميرطبق آمار مركز بهداشت يازيبلاغي (حدوداً ۲ الي ۳ نفر درسال مي باشد)
← رشد جمعيتطبق آمار مركز بهداشت يازيبلاغي (حدوداً ۲ تا ۵/۲ درصد نفر درسال مي باشد)بدون تاثير مهاجرت
← مهاجرتدرسطح بالائي قراردارد
← فعاليت واشتغال۱-كشاورزي
۲-دامپروري
۳-كارگري
۴-باغ داري
خانواده رحيمي از زمانهاي بسيار قديم درروستا مشغول به کشاورزي بوده که تمامي افراد آن ضمن عمليات کشاورزي جزو افراد نخبه استان کردستان وحتي کشورايران مي باشند.
?-مهندس ابوبکر رحيمي عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي استان کردستان
?-مهندس لقمان رحيمي جزو افراد ارشد اداره منابع طبيعي استان و مدرس دانشگاه
?-سليمان رحيمي عضو هيئت علمي دانشگاه آزاد اسلامي استان
?-مهندس علي رحيمي مدرس دانشکده فني و مهندسي وهنرستان هاي استان وعلمي کاربردي
?-عبدالله رحيمي مدرس دانشگاه ودبيرستان هاي استان
?-رحيم رحيمي مهندسي فناوري اطلاعات
با توجه به نرخ بالاي مهاجرت هاي فصلي قشر جوان اين روستا چهره ي ساکنين اين روستا بيشتر پير و يا کودک به نظر مي رسد ولي بر اساس ميزان تولد و مرگ ساکنين اين روستا بيشتر ميانسال هستند و ميانگين سني آنها حدود ۳۳ سال است.رشد جمعيت در سال هاي اخير با توجه به اقدامات وزارت بهداشت در زمينه ي کاهش جمعيت سير نزولي داشته است. جوانان اين روستا بسيار تمايل به سفر کردن به شهرهاي بزرگ براي کار از جمله تهران دارند. ولي محل اصلي زندگي آنها همان روستاست.
← پ-خانواده وازدواجبعد خانوار ۵ نفر به بالا می باشد و نوع خانواده پدرسالاری است که نوع خويشاوندي از طريق خوني،ازدواج می کنند.
←← شبكه خويشاونديشامل طبقات زير مي باشد؟
۱-كاشريف
۲-پورفاطم
۳-صاله خان
۴-كاك مجيد
← وضع تاهلحدوداً ۸۰ درصد بالاي ۲۰ سال ازدواج كرده اند.
← انواع ازدواجازدواجهاي همخون ودرون گروه عمومين بيشتري دارد
← ميزان طلاقخيلي كم حدود يك درصد در چند سال بوده است.
شيوه ي زندگي در روستا بيشتر به صورت همان خانواده ي گسترده است که بيشتر پسران در خانه ي پدري همراه با زن و بچه ي خود زندگي مي کنند ولي از نکات جالب در اين گونه خانواده ها اين است که به محض فوت بزرگ خانواده تمام پسران خانه ي پدري را رها کرده و هر کدام براي خود زندگي مستقلي را تشکيل مي دهند، از خصوصيات بارز اين استقلال در زندگي کشيدن ديوار در حياط خانه ي پدري است.
← ت-آموزش وسوادباسواد: زن۴۰ نفر و مرد۸۰ نفر و بي سواد زن۷۰ نفر و مرد۱۰ نفر می باشند.
موسسات اموزشي ابتدائي که يك واحذ دبستان ابتدايي وجود دارد و راهنمائي، متوسطه ندارند.
با توجه به آمار نهضت سواد آموزي تقريبا" در اين روستا بيسوادي مطلق ريشه کن شده است ولي اين روستا در کل کم سواد است. بالاترين مدرک تحصيلي در روستا فوق ليسانس است ولي کساني با مدرک بالاتر از اهالي اين روستا وجود دارند که امروزه در اين روستا زندگي نمي کنند.روستاي داراي يک مدرسه ۱کلاسه است که توسط سازمان نوسازي مدارس ساخته شده است. در اين مدرسه کودکان روستا مي توانند تا پنجم ابتداي درس بخوانند. از مشکلات عمده و اساسي اين مدرسه کمبود وسايل کمک آموزشي همچنين دوري نسبي مدرسه از مرکز روستا هم به نسبت مشکلاتي را براي بچه هاي مدرسه فراهم مي کند.
← ث-بهداشت ودرمانخانه بهداشت و درمانگاه ندارد. امكانات وخدمات بهداشتي، روستاي هبكي تحت نظارت مركز بهداشت يازيبلاغي قرار دارد.
آب مشروب و لوله كشي دارد و آب عيرلوله كشي در چندين خانه وستا چاه وجود دارد
دفع زباله به طريق غير بهداشني به جويبار روستا ريخته مي شود
حمام عمومي ندارد و خصوصي در هر واحد مسكوني داراي يك حمام مي باشد.
نيروي انساني بهداشتي؛ پزشك / بهورز / ماما / دندان پزشك: ندارد
توالت عمومي توالت مسجد روستا است و شخصي(خصوصي) هر واحد مسكو ني داراي يك توالت براي استفاده شخصي مي باشد
امراض شايع درروستا شامل مريضي شايع در روستا وجود ندارد فقط مريضي هاي فصلي مانند سرخك.ابله ..... و بهداشت محيط ضعيف است.
← ج-شيوه سكونت ومسكنشكل خانه ها سنتي و تمام خانه ها قديمي مي باشد و خانه غير سنتي(نوساز) وجود ندارد. متوسط تعداد اتاق هر خانه ۵اتاق (با اشپز خانه و راهروها) می باشد که ابزار و وسايل خانه در حد متوسط و بيشتر قديمي است
تسهيلات مسكن وجود دارد اما كسي از ان استفاده نميكند. مصالح ساختماني بيشتر از سنگ وچوب واجرهاي گلي دستساز روستا و نوع مالكيت خانه شخصي و در موارد كم اجاره اي است.
با توجه به بافت قديمي روستا شيوه خانه سازي در روستا به همان صورت قديمي کاهگلي است بيشتر خانه هاي قديمي روستا تشکيل شده است از يک حياط بزرگ، دو اتاق با يک راهرو که به سه قسمتي معروف است و بالاي اين سه قسمتي يک (( ديوه خان)) يا اتاق پذيرايي وجود دارد.
در قسمت ديگر حياط (( سر تنور)) يا اتاق مخصوص پخت نان وجود دارد . از قسمت هاي ديگر خانه ي روستايي طويله است که نقش مهمي در زندگي روستايي دارد . در قسمت پاييني حياط هم معمولا" دستشويي و حمام که از هم کاملا" جدا هستند ساخته مي شود.آخرين قسمت حياط خانه هاي اين روستا يک محيط ?? متري که جهت نگه داري طيور از آن استفاده مي شود.مسووليت پاک کردن کل اين خانه با خانم خانه است و پاک کردن برف يا تعمير کردن قسمت هاي خراب شده هم به عهده ي مرد خانه است.چيدمان وسايل داخلي منازل به شيوه ي سنتي است و هنوز هم پشتي و گليم زياد به چشم مي خورد.از مهمترين وسايل خانه مي توان به قابلمه ها و وسايل آشپزي در سايز بزرگ اشاره کرد که معني مهمان نواز بودن اهالي اين روستاست.تمثال مبارک پيغمبر در اکثر خانه هاي اين روستا به چشم مي خورد.
← ح- سازمانها و موسساتتعاوني ندارد اما بيشتر اهالي روستا عضو تعاوني سرا هستند. فعاليت جهاد كشاورزي كم است
فعاليت شوراي اسلامي كم است
امام زاده ندارند و يك مسجد دارد
پاسگاه و آسياب و بانك و مسافرخانه و قهوه خانه ندارند.
۳- ساختار اقتصادي[ویرایش]
توليد كشاورزي
← الف زارعت:انواع محصولات گندم جو نخود عدس می باشد
چندين نسل است كه محصولات ثابتي وجود دارد و مقدار نسبي توليد هريك از محصولات گندم۶۰۰ جو۲۰۰ نخود ۱۰۰ عدس۵۰
زراعت سنتي است و نوع كشت ديمي و آبي است سهم زراعت دردرآمد خانوار زياد است.
محصولات توليدي در روستاي هبكي گندم به عنوان محصول اصلي ،نخود،که از نخود و گندم به صورتي نبودي استفاده مي کنند. در اين روستا در سال فقط يک بار محصول برداشت مي شود و با توجه نوع آب و هوا امکان استفاده مجدد در يک سال از زمين نيست.
امروزه زراعت در اين روستا بيشتر نيمه مکانيزه است، به اين صورت که هم از ماشين در شخم زدن و يا درو کردن استفاده مي کنند هم خود افراد کاملا" درگير هستند و معمولا" قسمت اصلي آبياري و يا کارهاي خرمن محصولات و حتي داشت محصولات با نيروي انساني صورت مي گيرد.
با توجه به تقسيم ارث و کوچک شدن زمين هاي کشاورزي کشت در اين منطقه بسيار کند به سوي کاملا" مکانيزه شدن حرکت مي کند. بيشتر زمين هاي اين روستا به صورت ديم كشت مي شود. درآمد مردم اين منطقه به شدت وابسته به کشاورزي است.
← ب-دامپروريانواع دامهاي محلي گاو۵۰ بز۱۰۰ گوسفند ۱۵۰ راس می باشد و توليدات دامي شير ماست پنير كره پشم گوشت است و سهم دامپروري دردرآمد خانوار متوسط است.
ميزان علوفه متوسط و نوع مالكيت دام شخصي است.
دامپروري به عنوان شغل دوم اکثر ساکنان اين روستا مورد توجه است. از دامهاي محلي اين روستا مي توان به گاو، گوسفند، بز، مي توان نام برد. بيشتر محصولات لبني از راه دامداري در اين روستا توليد مي شود و علاوه بر تامين نياز هاي خانواده هاي اين روستا قسمت مازاد آن هم از طريق شير بده به فروش مي رسد که اين خود مي تواند سهمي در اقتصاد خانواده ها داشته باشد. بيشتر نيازهاي دامداران از لحاظ علوفه و گياه و مرتع در خود روستا تامين مي شود. از حيوانات وحشي اين منطقه مي توان گرگ ، روباه، خرگوش، کبک، عقاب را نام برد.
← پ- باغداريانواع دختان مثمر سيب انگور زردالو گيلاس بادام ناثمر بيد چنار است و نوع محضولات سيب انگور زردالو گيلاس بادام صيفي جات می باشند.
دسترسي به بازار متوسط دسترسي به سرد خانه كم سهم باغداري دردرآمد خانوار كم مالكيت باغ شخصي است.
باغداري از جمله مشاغلي است که در اين روستا به ندرت به آن پرداخته مي شود اما جديدا" يك باغ بزرگ بادام در روستا به روش حدودا" جديد كاشت شده.از محصولات ميوه اي مي توان به مرکبات از جمله انگور وميوه هايي مانند زردآلو،سيب، گلابي وگيلاس را نام برد.هم چنين محصولاتي مانند گردو، بادام و سنجد را هم مي توان در اين روستا پيدا کرد.
← ت- مرغداريانواع طيور مرغ مرغابي بوقلمون است و توليدات طيور گوشت و تخم مرغ است .
نژاد طيور سنیتی و مقدار طيور در حد متوسط و برای (هرخانواده ۵-۶ عدد) است.
مرغ، خروس، بوقلمون از مهمترين طيور هايي است که در اين روستا نگه داري مي شود. بيشتر شيوه ي نگه داري طيور به شيوه ي سنتي است و جهت تامين مايحتاج خود خانواده است که مسوليت آن هم به عهده ي خانم خانه است.
← ت- زنبوردرايانواع زنبور عسل تعداد كندو حدود ۸۰ كندوميانگين عسل ۸۰۰ كيلو استمالكيت كندوشخصي و مربوط به يكي از اهالي روستا مي باشد
← ج-جاليزكاري وصيفي كاريانواع خيار كدو كدو طنبل فلفل سبزي گوجه
نحويه توليدسنتي
مراحل توليدجديدفصل بهار موقع كاشت ودر تابسنان برداشت مي كنند
نقش آن دردرآمد خانوارزياد
دسترسي به بازارمتوسط
در کنار اکثر زمين هاي کشاورزي کشاورزان اقدام به ايجاد يک صيفي خوب که بيشتر شامل خيار، گوجه، تخم آفتابگردان، ذرت مي شود مي کنند، که جهت استفاده خانواده ي خود کشاورزان توليد مي شود و معمولي نقشي در درآمد ندارد.
← ح- صنايع روستائيانواع صنايع قالي بافي نخ ريسي حصير بافي
كارگاه ها و كارخانه ندارد
۸نفر زن به قالي بافي مشغول هستند بقيه فعاليتها فقط براي اسنفاده شخصي انجام مي گيرد
از صنايع غالب در اين روستا مي توان به قاليبافي که بيشتر دختران دم بخت و شوهر نکرده به ان مشغولند وجود دارد.دارهاي قالي خانگي بوده و فاقد کارگاه است و معمولا" بعد از توليد توسط دلالان قالي در همان روستا فروخته مي شود. با توجه به اينکه قاليبافي به صورت قالي هاي ۱۲ متري صورت مي گيرد درآمد قابل ملاحظه اي براي خانوارهايي که دختر بيشتر دارند محسوب مي شود.
امكانات توسعه ومعادن روستائي
درصورت بلي
مشكلات
ندارد
زياد
متوسط
كم
عدم توجه مسولان به روستا
شرايط ماهيگيري
امكانات ووسايل پرورش ماهي
توليدات
نقش ان دردرآمد خانوار
مشكلات
كمبود ابهاي جاري در اين منطقه اين روستا را از پرورش ماهي محروم كرده
با توجه به اينکه رودخانه ي قابل ملاحظه اي در اين روستا وجود ندارد ماهيگيري در اين روستا صورت نمي گيرد
پرورش كرم ابريشم: وجود ندارد
ساختار فرهنگي روستا[ویرایش]
دين اسلام
مدهب سني مذهب(شافعي)
تصوف وعرفان(تعداد عرفا)ندارد
اماكن مقدس(تعداد)يك باب مسجد
رسم عزداري سنتي
زبان ولهجه روستائي كردي (سوراني)
مشخصات قومي ونژادي اريايي
تمامي اهالي روستا مسلمان هستند. نماز جماعت در روستا هميشه بجز تابستانها برگزار مي شود.نماز سنت تراويح در ماه رمضان قسمتي از فعاليت هاي مهم مذهبي روستاست.
ويژگي خرده فرهنگ قومي
تعارض فرهنگي
خوراك غذاهاي سنتي وافزايش استفاده از غذاهاي جديد
پوشاك سنتي و جديد
نحويه ي آرايش ظاهري وقيافه
نان پزي به روش سنتي
گيوه بافي ندارد
مردم اين روستا بسيار خوش خوراک هستند.لباس آنها کردي است و به ندرت کت وشلوار و يا شلوار در اين روستا پيدا مي شود. بيشتر از پانتول استفاده مي کنند. دستار را بر سر تمام افراد ذکور بالاي ۴۵ سال مي توان ديد.به ندرت مي توان کسي را ديد که سبيل نداشته باشد. در ميان جوانان ريش گذاشتن نشانه ي تشخص است.
ارزشهاي احتماعي طبعبت از اسلام، احترام به ريش سفيدان ،پيروي از سنن، برگزاري عروسي، كمك وهمياري در كارهاي كشاورزي(دستوام)
پندارها وباورهاي جمعي شركت در اعياد مذهبي(عيد رمضان و قربان) ، برگذاري عروسي،
اعتقادات خرافي تنها نگذاشتن بچه تازه به دنيا امده تا هفت روز، اعتقاد بيش از حد به چشم بد
رسومات وخلقيات مردم روستا نسبت به مردم روستاهاي همجوار ارام وصلح جو هستند
بازيها(انواع بازيها)داشتن تيم فوتبال روستا،بازي گورويلكه بازي مشن
شب نشيني ها
مهمان روستا
ودر عيد نوروز ساختن كوسته
شب نشيني هاي اين روستا در ماههاي آخر پاييز و زمستان منحصر به فرد است. آنها معمولا" علاقه وافري به بازي ورق دارند . ورق را بسيار خوب بازي مي کنند، حتي پيرمردان و زنان اين روستا بازي ورق را مي دانند. محل تجمع جوانان روستا معمولا" چشمه اي است بالاي روستا که بسيار جاي زيبايي است و آببالسار گوارايي دارد. بيشتر مردان روستا از اين چشمه خاطرات رمانتيک زيبايي دارند.
← فرهنگ عامه(فولكلور)مراسم تولد: محل تولد:
دادن شيريني وشكلات به مردم(گوزباني) بيمارستان شهر، منزل(بيشتر منزل)
نام گذاري بچه: برگزار ي مراسم:
براي نام گذاري شب هفتم بعد از تولد بچه در مراسمي كوچك با گفتن اذان توسط روحاني يا ريش سفيد خانواده اسم انتخابي را روي بچه مي گذارند. تولد پسر از معدود مراسم هايي که مردم روستا به خاطر آن سور پر پا مي کنند و وليمه مي دهند. در مراسم نامگذاري فرزند پسر افراد زيادي دعوت مي شوند
عامل نام گذاري بچه: منبع نام گذاري بچه:
منبع نام گذاري بيشتر نامهاي اسلامي ومعمولا توسط پدر كودك انتخاب مي شود.
ازدواج: ميانگين سني ازدواج براي زن:۱۷سال نحوه ي آشنائي روجين: ديدار در روستا ميزان مهريه:با توافق دو طرف ازدواج
ميانگين سني ازدواج براي مرد: ۲۳سال محل برگزاري مراسم عروسيك:هم دختر وهم پسر در منزل پدري خود
عروسي: محل برگزاري: هزينه برگزاري: طرفين بركزار كنندگان:
هزينه برگزاري عروسي بر عهده داماد مي باشد ونزديكان اوسرپرستي كارها را بر عهده مي گيرندواز مهمانان پذيراي مي كنند. . ازدواج در روستا مراسم خاص خود را دارد و معمولا" دو روز قبل از مراسم عروسي به پايکوپي و هه لپه رکي مي پردازند.
مرگ: محل دفن مرده: منبع هزينه دفن: مدت زمان مراسم عزاداري:
محل دفن مرده گورستان عمومي ده وهزينه دفن و مراسم بايد از اموال بجامانده از مرده ميباشد مدت عزاداري سه روز مي باشد.
سوگواري: نوع سوگواري: بستگان: خويشاوندان: مراسم ملي سوگواري:
در روستاي هبكي مراسم سوگواري خاصي وجود ندارد.
اعياد ملي: نحوه ي برگزاري اعياد: اعياد ملي مهم براي روستاي مورد نظر:
عيد نوروز:هر سال روز چهار شنبه اخر سال(چهار شنبه سوري )و روز اول سال تازه را اهالي اتش روشن مي كنند ودر نوروز جوانان كوسته درست ميكنند وبه هه لاوه مه لاوا ميروند.
عيد رمصان و قربان:در اين اعياد مردم روز عيد به ديدن هم مي روند و از هم ديگر حلاليت مي تلبند.
عيد مبعث:در اين عيد مردم مهماني مي دهند و به خواندن شعر وصلوات وپخش نقل وشيريني در مسجد روستا مي پردازند.
اشعار: شاعران:رحيم جهاني طبيعت شاعران: اشعار محلي يا غير محلي:
افسانه ها: راويان افسانه ها: گروههاي سني راويان: كاربرد افسانه ها درروستا:
افسانه خاصي وجود ندارد.
اساطير: كاربرد اساطير درروستا:وجود ندارد.
چيستان: كاربرد چيستان درروستا: محل برگزاري چيستان:چيستان هاي زيادي در بين مردم وجود دارد كه جوانان در شبهاي زمستان براي سرگرمي مطرح مي كنند.
موسيقي: نوع موسيقي مورد توجه درروستا: مكان مورد استفاده از موسيقي:آواز: خوانندگان روستا: محل آواز خواندن:رحيم جهاني ومحمد شكري ، در عروسي ها
زيربناها وارتباطات:[ویرایش]
فاصله باشهر۲۵ كيلو متر با سقز فاصله دارد
انواع وسايل نقليهوانت، ميني بوس، سواري ،تويتا
پست تلگرافندارد
تلفنثابتهمراه
برق استفاده از برق سراسري
وسايل ارتباطات جمعي راديو تلويزون ماهواره
تلويزيون در تمامي خانه هاي اين روستا يافت مي شود و ميزان بالاي استفاده از آن کاملا" مشهود است. دستگاه سي دي هم در بخش اعظم خانواده ها وجود دارد.ديش هاي ماهواره را هم مي توان به صورت عادي در حياط بعضي از خانه ها ديد.
شركت تعاوني(تعداد)در خود روستا وجود ندارد ولي مردم در تعاوني سرا عضو هستند.
← ۱- عوامل توليد←← ۱-۱ زمينمعمولا" زمين داران اين روستا اطلاع دقيقي در مورد ميزان و مقدار زمين هاي کشاورزي خود به دست نمي دهند. البته نقش زمين هاي باير که دور از چشم جهاد کشاورزي و منابع طبيعي شخم رده شده در اين رابطه بي تاثير نيست.با اين حال مي توان برآورد کرد که به ميزان هر خانواده ۶ الي ۱۰ هکتار زمين کشاورزي وجود دارد.
←← ۲-۱ آبتامين منابع آب زمين هاي کشاورزي عموما" وابسته به ميزان بارندگي است و چشمه هايي که معمولا" در گوشه کنار زمين هاي کشاورزي روستا وجود دارد. مالکيت چشمه ها بيشتر متعلق به افرادي است که چشمه در زمين هاي آنها واقع شده است با اين تفاوت که چشمه هاي بزرگ به صورت جمعي مالکيت دارند و نوبتي از آن استفاده مي کنند. بسياري از زمين هاي کشاورزي امروزه به يک چاه نيمه عميق مجهز هستند.
←← ۳-۱ نيروي انسانيتامين نيروي انساني کار در روستا توسط خود خانواده ها صورت مي گيرد در اين روستا نيروي مازاد جهت کار روز مزد وجود ندارد .نيروهاي جوان هم در فصل هايي که کار کشاورزي وجود ندارد در شهرهاي بزرگ کار مي کنند. شغل هاي ديگر در روستا علاوه بر مغازه داري مي توان به و خادم مسجد و چوپاني اشاره کرد.
← ۲- توزيعمبادله
به جز زنان روستا که معمولا" توليدات خانگي خود را مثل تخم مرغ را با کالاي دست فروشان معاوضه مي کنند، بخش اعظم توليدات کشاورزي و دامي روستا توسط صاحبان توليد به بازارهاي سقز يا بوكان مي فرستند. بخشي از آن هم توسط دلالان در سر زمين کشاورزي خريداري مي شود.بخشي از محصولات هم به سيلوهاي دولتي تحويل داده مي شود که معمولا" با وجود بهتر شدن نحوه ي پرداخت دولتي ولي مردم اين روستا خاطره ي خوشي از نسيه هاي دولتي ندارند به همين خاطر ترجيح مي دهند خوشان شخصا" اقدام به فروش کنند.
← ۳-اصلاحات ارزي۵۰ درصد از زمين داران امروزي روستا در زمان اصلاحات ارزي به زمين رسيدند، قبل از آن اکثرا" در مقابل مزد براي ارباب خود کار مي کردند.
