واشقان
روستاي واشقان
شهرستان فراهان استان مرکزیمعرفی روستا[ویرایش]
واشقان، روستایی کوهستانی در شهرستان فراهان در استان مرکزی است و محدوده‌ی زمین های آن محصور به زمین های روستاهای
فشک ،
خسروان علیا ،
ماستر ،
گونه ،
کنگران ،
قرمزچشمه و شهر
تفرش است.
فراهان که واشقان جزئی از آن است، خود قسمتی کوچک از فراهان بزرگ قدیم است که به مرور ایام، تجزیه شده است. بخش بزرگی از آن با عنوان فراهان به شهرستان اراک تعلق گرفت، قسمتی از آن با عنوان فراهان علیا به شهرستان تفرش داده شد و سایر قسمت هایش نیز میان شهرستان های آشتیان و کمیجان سرشکن شد. فراهان در سه قرن اخیر خاستگاه نامی‌ترین مردان و زنان ایران در حوزه‌های علم و ادب و هنر و سیاست و دیم بوده است و واشقان نیز از این قاعده مستثنا نبوده است.
فراهانی ها در خارج از منطقه و به ویژه در پایتخت، حضوری پرحجم و کارساز و متشکل داشته‌اند و واشقانی ها نیز به سان سایر طوایف فراهانی به صورتی پرحجم در مناصب بالای اداری، و مدارج بالای علمی و ادبی و هنری حضور یافته‌اند؛ چنان که از میان آنان می‌توان به استاد فتحعلی واشقانی فراهان، استاد طراز اول خوشنویسی، دکتر ابراهیم واشقانی فراهانی فرزند مرحوم رحمت الله، و بسیاری دیگر از چهره‌های شاخص جامعه‌ی واشقانی اشاره کرد.
فراهان در سطح
ایران به دیار علم و ادب و عرفان مشهور است و در خود فراهان، همگان واشقان را گل سرسبد این منطقه می‌دانند و این به سبب هنر همگانی و ذاتی واشقانی ها یعنی خوشنویسی و ضریب بالای سواد در جامعه‌ی واشقانی هاست به گونه‌ای که واشقان را از قدیم، روستای میرزایان می‌خواندند. واشقانی ها به سان سایر فراهانی ها، فارسی را فصیح و کتابی تکلم می‌کنند، اما زبان بومی آنان، شعبه‌ای از زبان خلجی است که با حجم انبوهی از واژه‌های پارسی و پهلوی درآمیخته است. برخی طوایف واشقان از قبیل مطلبی‌ها اصالتا فارس زبان اند و در اثر آمیزش با طوایف خلج زبانی که در عهد افشاریه از صالح‌آباد به واشقان مهاجرت کردند، آنان نیز خلج شدند، اما تاثیر خود را بر خلجی صالح‌آبادی به صورت حضور گسترده‌ی واژه‌های فارسی و پهلوی به جا نهادند.
طایفه‌ی امّانی نیز که زیرشاخه‌ای از طایفه‌ی کریمی صالح‌آبادی است، از قدیم با عنوان تاتی(تاجیک، فارس زبان) خوانده می‌شدند و این به سبب آمیزش طایفه‌ی امانی با تفرشی‌های فارس زبان است. واشقان دارای طوایف سادات نیز هست و نوادگان قائم مقام فراهانی که از سادات میرفخرایی و هم‌طایفه‌ی مقام معظم رهبری اند، از دیرباز در واشقان سکونت داشته‌اند.
همچنین برخی از طوایف واشقانی اصالت قفقازی دارند. از سوی دیگر واشقانی‌ها با سایر طوایف فراهانی و تفرشی پیوندهای گسترده‌ی خویشاوندی دارند، از جمله بسیاری از اهالی روستای خسروان علیا اصالتی واشقانی دارند و از طایفه‌ی امّانی اند و بسیاری از طوایف تفرش از جمله نوروزی ها، شاهعلی ها و قنبری ها نیز با طایفه‌ی امانی، دارای پیوند خانوادگی اند.
اقتصاد روستا[ویرایش]
اقتصاد واشقان مبتنی بر زراعت دیم غلات و برخی حبوبات و بادام و انگور، و زراعت آبی حبوبات و میوه‌های کوهستانی از قبیل بادام، گردو، سیب، گلابی و انگور است، اما به سبب کوهستانی بودن اغلب مزارع واشقان و فقدان راه های ماشین‌رو در این مزارع، انتقال میوه‌های آسیب‌پذیر از قبیل انگور و سیب و گلابی به بازارهای خارج از روستا ممکن نیست. انگور به صورت کشمش و دوشاب فراوری می‌شود و سیب و گلابی نیز به صورت برگه و لواشک برای مصرف زمستان ذخیره می‌گردد. واشقان به سبب کوهستانی بودن و وسعت فوق‌العاده‌ی مراتع، دارای دامداری پررونقی بوده که امروزه به سبب کاهش یافتن نیروی جوان ساکن در روستا، این حرفه نیز از رونق افتاده است. نساجی و تولید گلیم و جاجیم و پارچه و کیسه و جوراب در واشقان رونق فراوانی داشته و پاچال‌بافان واشقان در کل منطقه‌ی فراهان و تفرش و آشتیان شهرت داشته‌اند اما با پیدایش نساجی ماشینی، این حرفه نیز منسوخ شده است.
قدمت واشقان بنا بر یافته‌های باستان‌شناختی به شش‌هزار سال پیش بر‌می گردد. به نظر می‌رسد که واشقان چندین بار تجدید بنا شده و هربار به سمت پایین‌دست نقل مکان کرده است.امروزه در کوه ها و تپه‌های بالادست واشقان به هنگام شخم زدن و حفر انهار، آثار دیوارهای گلی و تنور و اسباب خانه بیرون می‌آید. در کوه های تخت رستم نیز که در دورترین حدود واشقان در مجاورت شهر تفرش واقع شده است، آثار قلعه‌ای از سنگ و ساروج وجود دارد. فراهان از معدود مناطق ایران است که فرهنگ باستانی ایران را در خود حفظ کرده و این به سبب حصارهای طبیعی این منطقه است که موجب می‌شد دیرتر از سایر نقاط ایران به تسخیر بیگانگان درآید.
معروف است که تا قرن چهارم هجری، فراهان به تسخیر فاتحان عرب درنیامده بود و آتشکده‌ی آذرگشسب که از سه آتشکده‌ی مهم تر کیش زرتشتی بوده، برای این که به چنگ اعراب نیفتد به فراهان منتقل شده بود.
