وجه تسمیه وسمق
وجه تسمیه وسمق (Vasmağ) در قروه درگزین، شهرستان رزن، همدان،
مهندس احمد صلاحی
در شهرستان رزن روستاهایی وجود دارد که وزن و نگارش آن بسیار نزدیک بهم می باشد از جمله وسمق، دهلق، دمق، چورمق که در تورکی همدانی بهنگام تلفظ به آنها وسمه، دهله، دمه، چوروه گفته میشود.
علاوه بر وسمق (قروه درگزین، رزن) که جمعیتی ۱۱۰۰ نفره دارد، دو روستای دیگر هم به همین نام در منطقه قاراقان (خرقان) یا بیاتستان وجود دارد که عبارتند از:
🌷وسمق نام روستایی در دهستان الویر در بخش قاراقان، شهرستان زرندیه ساوه که علاوه بر تورکی به زرگری نیز سخن میگویند. جمعیتش۳۰۰ نفر است.
🌷 وسمق(تفرش) روستایی در دهستان رودبار، شهرستان تفرش در استان مرکزی، باجمعیت ۱۸۰ نفر که به ترکی سخن گویند.
بررسی لغت نامه ها نشان میدهد که کلمات نزدیک به وسمق عبارتند از:
🌷وارساماق(Varsamaq): در طلب رفتن بودن.
🌷وارساقلاماق(Varsaqlamaq): شعر سرودن
🌷وازیماق(Vazmaq): جهیدن، دویدن، ورجه وورجه کردن، مثل خرگوش دویدن
ایا میتوان بین این کلمات ارتباطی با نام وسمق پیدا نمود.
در روستای وسمق تپه ای بنام "وسمق تپه سی" وجود دارد که تاریخ آن بر اساس یافته هایش مربوط به دوره پس از اسلام است. این تپه به شماره ۲۴۶۲۰ در سال۱۳۸۷ به ثبت رسیده است.
وجود یک آتشگاه بر بالای کان داغی (وسمق داغی) و گچکان برای علامت دادن به مسافرانی که از سمت نوبران به سمت کرفس، شوند، وسمق و قروه می آمدند ساخته شده بود.
یکی از نکات مهم در بحث تاریخ در شهرستان رزن این است که بایستی محققان، علاقمندان، باستان شناسان، بدنبال آتشگاهها و یا اجاقهای بزرگ افروختن اتش باشند که درصورت یافتن نوع خاصی از این اتشگاهها و سنگهای چخماقی، این مساله میتواند قدمت وسمق و کرفس را به ۷۰۰۰ تا ۷۸۰۰ سال برساند. هرچند تاکنون آثار مفرغی یافت شده از تپه های کرفس قدمت ۴۱۰۰- ۷۱۰۰ ساله را به اثبات رسانده است و یافته های حوزه وسمق نشان میدهد که قدمت وسمق تاکنون حداکثر ۲۸۰۰ سال برای این روستا نشان میدهند.
آتشگاههای مقدس تا اوایل ظهور اسلام در کوه اوچ قارداشلار کرفس، قارادده کرفس، کان داغی(وسمق داغی)، مزلقان(نوبران) وجود داشته است که بایستی به معرفی علمی آنها پرداخته شود.
یکی از کانونهای تقدیس و تقدس در روستای وسمق، خانا چایو(قنات وسمق) است که درون ان به معابد و نشانه های میترائی بسیار شبیه است.
وسمق . [ ] (اِخ ) دهی جزو دهستان حومه ٔ بخش خرقان شهرستان ساوه . کوهستانی وسردسیری است . سکنه ٔ آن ۱۱۵۶ تن . آب آن از چشمه سار وقنات کوهستانی و محصول آن غلات ، بنشن ، سیب زمینی ، بادام ، گردو، میوه جات و شغل اهالی زراعت و گله داری است .عده ای برای تأمین معاش برای کارگری به تهران میروند. کاردستی آنان جاجیم بافی و کرباس بافی و گیوه چینی است . دفتر رسمی ازدواج و طلاق دارد. مزارع ونک ، قوشقونک جزو این ده است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۱).
باتوجه به تغییرات صورت گرفته روی نام دهلق، دمق، چورمق و معرب شدن آنها میتوان با اطمینان بیشتری سخن راند که نام صحیح این روستا Vasma می باشد که بعد از معرب شدن به Vasmağ تبدیل شده است. هرچند بعید است که اسم قبلی آن Vasmag وسمگ یا وسمچ Vasmaç نیز بوده باشد.
🌷 وسمه گیاهی از راسته کلم سانان و تیره شب بویان است که نام علمی آن
مIsatis tinctoria می باشد. این گیاه که در قفقاز و سیبری رشد میکرده بعلت تولید رنگدانه آبی و بنفش در بویاغچی گری(رنگرزی) استفاده میشود. ارتفاع گیاه یک متر، گلهایش زردرنگ، کشت آن از طریق بذر است و برای تقویت و رنگ کردن مو استفاده میشود. از این گیاه برای رنگ کردن ابروی زنان استفاده میشود. گفته شده است ۶۰۰۰ سال قبل اسلام وسمه کشیدن در میان تورکان جهان و سپس بین ترکان ایرانی و سایر قبائل رایج بوده است.
🌷 وسمی: به معنای باران نخستین، اولین باران بهاری، قطره های بزرگ باران(آنندراج، ناظم الاطبا)، نام ده از بخش چهاردانگه سورتچی ساری
وسم: نشان کردن، داغ کردن
مهندس احمد صلاحی، هفدهم بهمن ۱۳۹۵
|
